عۇمىر- ساعات: ءسىزدىڭ جاسىڭىز ساعات نەشەدە؟
ءبىر قىزىعى، بۇل ساعات ءومىر بويى توقتاپ تۇرمايدى. جىل سايىن تۋعان كۇنىمدە ساعات ءتىلىن ون سەگىز مينۋتقا الدىعا جىلجىتىپ قويامىن.
قازىر عانا ماعان ك. مىرزا كەلىپ كەتتى. «ەرتەڭ وردا بۇزار جاسقا كەلەمىن. ال مەنىڭ بىتىرگەن تۇگىم جوق. الداعى ۋاقىتتا نە ىستەيمىن؟ العا قويعان ناقتى ءبىر ماقساتىم دا، جوسپارىم دا جوق. نە ىستەپ، نە قويارىمدى بىلمەي ءجۇرمىن»، - دەپ، ءبىراز وتىرىپ، مۇڭىن شاعىپ كەتتى.
انە-مىنە دەگەنشە وتىزعا دا كەلەسىز...
وزگەلەر سەكىلدى قوسىمشا نەمەسە ەكىنشى نەگىزگى ماماندىقتى الۋعا قاجەتتى كرەديتتى جيناۋ ءۇشىن، ءتورت جىلدا وقۋ ءبىتىرۋ وڭاي ەمەس. ونىڭ ۇستىنە قازىرگى زاماندا شەت ءتىلىن ۇيرەنىپ، قوسىمشا جۇمىس ىستەپ، جۇمىسقا تۇرۋ ءۇشىن تاجىريبە جيناپ، ماماندانۋعا داعدىلانۋىڭ كەرەك.
سوندىقتان دا تاعى ءبىر-ەكى سەمەستر اكادەميالىق دەمالىس الۋعا تۋرا كەلەدى. ەر بالالار اراسىندا اسكەرگە دە بارىپ كەلۋى كەرەك. ەگەر ەمتيحاننان قۇلاپ، ءبىر جىل ۋاقىتىڭىزدى زايا كەتىرسەڭىز نەمەسە وقىپ ءجۇرىپ، باسقا فاكۋلتەتكە اۋىسقان بولساڭىز، وندا ءبىر-ەكى جىل تاعى دا قوسىلادى.
ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەن سوڭ، جۇمىسقا تۇرۋ سىناعىنا نەمەسە شەتەلگە وقۋعا كەتۋگە دايىندالىپ، كۋرستارعا بارىپ ءجۇرىپ، ءبىر ەسىڭدى جيعاندا، وتىزعا قالاي كەلىپ قالعانىڭدى دا بىلمەي قالاسىڭ.
ءتىپتى، «ءالى وتىزدىڭ اۋىلى الىس قوي» دەپ ويلايتىن جاستاردىڭ ءوزى دە ۋاقىتتىڭ جۇردەكتىگىن مويىندايدى. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ەكىنشى كۋرسىندا وقىپ جۇرگەن ستۋدەنتتەر «جوعارى وقۋ ورنىنداعى العاشقى جىلدىڭ قالاي تەز ءوتىپ كەتكەنىن بىلمەي قالدىق» دەپ وتىرادى.
ال ءۇشىنشى كۋرسقا كەلگەندە، «وقۋ بىتىرۋىمە دە از قالدى» دەپ، جۇرەگى الىپ-ۇشىپ جۇرەدى. ال وقۋ ءبىتىرىپ، جۇمىس تاپپاي جۇرگەندەردىڭ ءاربىر كۇنى ورنى تولماستاي وكىنىشپەن ءوتىپ جاتادى. بۇل ومىردە جاساعان العاشقى قادامىڭىز ءساتتى بولسا، كوڭىلىڭىز توق بولا ما؟
بۇلاي دەسەڭىز، قاتەلەسەسىز. ءبارىبىر تەزىرەك ءوز ورنىڭىزدى تاپقىڭىز كەلەدى، تەزىرەك ويعا العان ىستەرىڭىزدى جۇزەگە اسىرعىڭىز كەلەدى... قازىر وسى جازبانى وقىپ وتىرعان مىنا ءسىزدىڭ دە كوڭىلىڭىزدى كۇپتى ەتىپ جۇرگەن كوپ ويلار بار ەكەنى انىق.
بالكىم: «وسى جاسقا كەلگەنشە اۋىز تولتىرىپ ايتاتىنداي ەشتەڭە ىستەي المادىم»، - دەرسىز.
ءسىز قانشا عۇمىر كەشكەن سياقتىسىز؟
ەگەر بۇل سۇراعىم تۇسىنىكسىزدەۋ بولسا، بىلاي سۇرايىن: ادام بالاسىنىڭ جارىق دۇنيەگە كەلىپ، باقيلىق ساپارعا اتتانعانعا شەيىنگى ۋاقىتىن جيىرما ءتورت ساعاتقا تەڭەسەك، ءسىزدىڭ جاسىڭىز ساعاتپەن ولشەگەندە، نەشەگە كەلدى دەپ ويلايسىز؟ كۇن نۇرى شاقىرايا تۇسەتىن تال ءتۇس؟ ەگەر ۋنيۆەرسيتەتتى ەندى عانا بىتىرگەن بولساڭىز، تۇسكى اس ءىشىپ بولىپ، قايتا جۇمىسقا كىرىسەتىن تۇسكى ساعات 1-2 بولۋى مۇمكىن بە؟
كوز الدىمىزعا قۇر ەلەستەتكەنمەن، تۇسىنىكسىزدەۋ بولار، ودان دا كالكۋلياتور الىپ ەسەپتەپ كورەيىك.
ءسىز ۋنيۆەرسيتەتتى جيىرما ءتورت جاسىڭىزدا بىتىرەسىز دەلىك، ونى ءبىر كۇن ىشىندەگى ساعات مولشەرىمەن ەسەپتەگەندە، قانداي ۋاقىتقا ساي كەلەدى ەكەن؟ كورەيلىكتەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى ورتا ەسەپپەن سەكسەن جاس دەپ الساق، سونىڭ جيىرما ءتورت جاسى ءبىر تاۋلىكتەگى ساعات مولشەرىمەن ەسەپتەگەندە، نەشەدە بولۋى مۇمكىن؟
تاڭعى ساعات جەتىدەن ون ەكى مينۋت كەتكەن كەز ەكەن.
تاڭعى ساعات جەتىدەن ون ەكى مينۋت كەتتى. ءبىز ويلاعاننان گورى الدە قايدا ەرتە ەمەس پە؟ بۇل ۋاقىتتا ادامداردىڭ كوپشىلىگى ۇيقىسىنان ەندى عانا تۇرىپ، جۇمىسقا دايىندالىپ جاتادى. تاڭعى ۇيقىسىن قيمايتىن جاندار بولسا، بالكىم، بۇل ۋاقىتتا ءالى دە ۇيىقتاپ جاتۋى مۇمكىن.
ءيا. ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىنان جاڭا شىققان جيىرما ءتورت جاستاعى ادامنىڭ جاسىن ساعاتقا شاعار بولساق، بار بولعانى تاڭعى ساعات جەتىدەن ون ەكى مينۋت كەتكەن كەز ەكەن.
ۇزاق جىلدار بويى تالاي جاستى تاربيەلەگەن ۇستاز رەتىندە ايتارىم: ءدال وسى جەتىدەن ون ەكى مينۋت كەتكەن كەزدىڭ ءمانى دە، ماعىناسى دا وتە زور. بالالىق شاق پەن بوزبالالىق داۋرەندى ارتقا تاستاپ، ۇلكەن ءومىر ايدىنىنا قادام باسقالى تۇرعان جيىرما ءتورت جاس تاڭەرتەڭ جۇمىسقا دايىندالىپ، ۇيدەن شىققالى جاتقان ساتكە ۇقسايدى.
ال زەينەتكە شىعىپ، قارتتىق ومىرگە دايىندالىپ جاتاتىن الپىس جاس شە؟ كەشكى ساعات التى. قىزمەتتەگىلەر شارۋالارىن اياقتاپ، جۇمىستان ۇيگە قايتاتىن نەمەسە كەشكى ويىن-ساۋىقتى قىزىقتايتىن كەز. سونداي كەرەمەت ەمەس پە، ءيا؟ سوندىقتان دا مەن سەكسەن جىلدىق ادام عۇمىرىن جيىرما ءتورت ساعاتقا تەڭەگىم كەلەدى.
عۇمىر-ساعاتتى ەسەپتەۋدىڭ ءتاسىلى وپ-وڭاي. جيىرما ءتورت ساعات مىڭ ءتورت ءجۇز قىرىق مينۋتقا تەڭ؛ ال بۇنى سەكسەن جىلعا بولسەك، ون سەگىز مينۋت شىعا كەلەدى. ءبىر جىلدا ون سەگىز مينۋتقا، ال ون جىلدا ءۇش ساعاتقا العا جىلجيتىن بولسا، ءوزىڭىزدىڭ جاسىڭىزدىڭ ساعات نەشەگە كەلگەنىن وپ-وڭاي ءبىلىپ الاسىز.
جيىرما جاس - تاڭعى ساعات التى؛ ال جيىرما توعىز جاس - تاڭعى ساعات سەگىزدەن قىرىق ەكى مينۋت كەتكەن كەز. بۇل عۇمىر - ساعات كورەيلىكتەردىڭ ورتا ەسەپپەن ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى سەكسەن جاستىڭ نەگىزىندە الىنىپ وتىر، بولاشاقتا ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ مەرزىمى ۇزارعان كەزدە ءسىزدىڭ دە عۇمىر-ساعاتىڭىز سوعان ىڭعايلانادى.
ءبىر كەزدەرى ءبىزدىڭ كافەدرامىزدا وسى وقۋ ورنىنىڭ بايىرعى تۇلەكتەرىمەن كەزدەسۋ بولعان ەدى. سوعان كەلگەن جاسى الپىستان اسقان وسى وقۋ ورنىنىڭ العاشقى تۇلەكتەرىنىڭ ءبىرى مىنا جايتتى ايتىپ ەدى: ۇزاق جىلدار بويى ۇستازدىق ەتكەن بۇل كىسىنى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىنىڭ باسشىسى «زەينەت جاسىنا كەلدىڭىز» دەپ، اياق استىنان جۇمىستان قىسقارتىپ جىبەرەدى.
العاشىندا سول ادامدى قاتتى جەك كورىپتى. «ءبىراق قازىر سول كىسىگە العىس ايتام. زەينەتكە شىققان ادامدى ءومىرىنىڭ ەڭ باقىتتى كەزەڭى كۇتىپ تۇرادى ەكەن... سول باقىتتى كەزەڭدى ماعان ەكى جىل ەرتە سىيلاعانى ءۇشىن راقمەت»، - دەيدى. مەن ول كىسىنىڭ بۇل سوزىنە قاتتى تاڭعالدىم. ءيا. كۇن قىزارىپ باتاتىن ساعات التىدان كەيىن دە كەرەمەت جاڭا ءومىر كۇتىپ تۇرادى دەسە، قالاي تاڭعالماسسىڭ؟
عۇمىر - ساعاتتى كورسەتسەم، كوپ ادامدار تاڭعالادى. «ءبىز ويلاعاننان دا ەرتە ەكەن»، - دەيدى. جاسى ەلۋگە كەلگەن ءبىر كىسىگە: «ءسىزدىڭ جاسىڭىز ەندى عانا تۇستەن كەيىنگى ساعات ءۇش بولدى»، - دەپ ەدىم، بىردەن ساۋساقتارىمەن سانادى دا: «راسىندا دا، سولاي ەكەن»، - دەدى.
جاڭادان ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەن جيىرما ءتورت جاستاعى جاستارعا ايتىپ ەدىم، كوبىسى: «ءبىز وزىمىزشە ءومىرىمىزدىڭ ءبارى بوسقا ءوتتى دەپ ويلاپ جۇرسەك، بار بولعانى تاڭعى ساعات جەتىدەن ون ەكى-اق مينۋت كەتكەن بە؟» - دەيدى.
ءيا. ءالى كوپ ۋاقىت بار. تاڭعى جەتىدە ءسال كەشىكتىم ەكەن دەپ، ءبۇتىن ءبىر كۇنىڭ بوسقا ءوتىپ كەتپەيدى عوي.
«مەن تىم كەشىكتىم!» - دەپ قولدى ءبىر-اق سىلتەسەڭ، قاتەلەسەسىڭ. قاي ۋاقىتتا دا بار ماسەلە وزىڭە تىرەلەدى. العا قويعان ماقساتىڭنان باس تارتىپ، رۋحىڭدى تۇسىرۋگە بولمايدى.
سىزگە ءالى دە كەش ەمەس. ءتىپتى بولماعاندا، جىبەرىپ العانىڭنىڭ ورنىن باسقا نارسەمەن تولتىرۋعا دا بولادى.
ۇستەلىمنىڭ ۇستىندەگى مەنىڭ عۇمىر - ساعاتىمنىڭ ءتىلى تۇستەن كەيىنگى ساعات ەكىدەن جيىرما ءتورت مينۋت كەتكەنىن كورسەتىپ تۇر.
جاسىم قىرىق سەگىزگە كەلدى، ءالى تۇستەن كەيىنگى ەكى جارىم دا بولعان جوق... «ەلۋگە تاياپ قالدىم، ءبىراق ءالى تىندىرعان تۇگىم جوق»، - دەگەن وي مازالاعان سايىن باسىمدى كوتەرىپ، ءالى دە ءبىر كۇنىمنىڭ بىتپەگەنىن كورسەتىپ تۇراتىن ۇستەلىمنىڭ ۇستىندەگى عۇمىر - ساعاتىما قاراپ قويامىن.
«بەنجامين باتتوننىڭ جۇمباق وقيعاسى» دەگەن كينودا مىناداي ءبىر ءسوز بار ەدى: «بۇل ومىردە تىم كەش، نە بولماسا ءالى ەرتە دەيتىندەي جاس جوق».
كيم نان دو.
كورەي تىلىنەن اۋدارعان - دانيار ءانۋار ۇلى
ءال-فارابي اتىنداعى قاز ۇ ۋ-دىڭ وقىتۋشىسى
