قىتايداعى قازاق راديوسى: سوڭعى كەزدە ءبىز قازاقستاننىڭ حابارلارىن كوبىرەك دايىندايمىز، ويتكەنى تىڭدارمانداردان وعان ۇلكەن سۇرانىس بار
- ءوز مەكەمەڭىز بەن جۇمىسىڭىز جايلى ايتىپ بەرسەڭىز؟
- بىزدە ورتالىق راديوستانساسى - مەملەكەتتىك راديو. قىتاي تىلىنەن باسقا بەس از ۇلتتار ءتىلى بار: تيبەت ءتىلى، موڭعول ءتىلى، ۇيعىر ءتىلى، قازاق ءتىلى جانە كارىس ءتىلى. بىزدە 1971 -جىلدان باستاپ قازاقشا راديو وسى بەيجىڭدە بەرىلىپ كەلە جاتىر. ءا دەگەندە جارتى ساعاتتان باستالعان راديوحابارلار ۇزاقتىعى، ودان ءبىر ساعاتقا ۇزاردى. 2014 - جىلعا دەيىن، ەڭ كوپ بولعاندا، كۇنىنە توعىز ساعاتقا دەيىن حابار بەرىپ كەلدىك. بۇل توعىز ساعات بولعاندا، بىزدە موڭعولدار، كارىستەر مەن قازاقتار - ءۇش ءتىلدىڭ راديوسىن 18 ساعات قىلىپ، ءبىر عانا ارنامەن تاراتىپ تۇرعانبىز. ارنايى ارنا جوق، سول ءۇش ءتىلدى قوسىپ، ءبىر ارنا ەتتىك. ۇيعىرلار ءوز الدىنا ءبىر ارنا، تيبەتتەر - ءوز الدىنا ءبىر ارنا. بيىل 1 - قاڭتاردان باستاپ قازاقتارعا بولەك ءبىر ارنا بەرىلدى. ءبىزدىڭ راديونىڭ 17- ارناسى - قازاق تىلىندەگى تولىق ءوزى ءبىر ارنا بولىپ، كۇنىنە 18 ساعات قازاق تىلىندە باعدارلاما تاراپ جاتىرمىز.
نەگىزگى باعىتىمىز - شىنجاڭداعى قازاق تىڭدارماندارىنا حابار تاراتۋ: اقپاراتتىق، ساراپتامالىق، مۋزىكالىق جانە تاعى باسقا دا باعدارلامالاردى تاراتامىز. 18 ساعاتتىڭ 9 ساعاتى جاڭا حابارلار، قالعان 9 ساعاتى - قايتالاۋ. جالپى قادام ەندى باستالىپ جاتىر بىزدە، 18 ساعاتتى تولتىرۋ وڭاي جۇمىس ەمەس. 30 عا تارتا قىزمەتكەرىمىز بار.
ۇرىمجىدە جاڭا تىلشىلىك ءبولىم اشقانبىز، سۇحبات جۇمىستارىن سوندا 12 ادام اتقارادى. بەيجىڭدە 18 ادام جۇمىس ىستەيمىز - ۇرىمشىدەن كۇندەلىكتى جىبەرىلگەن حابارلاردى قابىلداپ، سونىڭ ۇستىنەن قارايمىز، ونىڭ سىرتىندا وزىمىزدە وسىندا ەكى ساعاتتىق : تۇسكى 13 تە جانە كەشكى 22 دە ءبىر ساعاتتان اقپاراتتىق جۇمىسىمىز بار. وندا نەگىزىنەن وسى مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق ساحناداعى حاباردى، ساراپتامالىق باعدارلامالاردى بەرەمىز. ونىڭ سىرتىندا تاڭەرتەڭ ەرتە ساعات سەگىزدە «تاڭ راۋانى» دەگەن اتپەن كۇندەلىكتى بەرىلەتىن حابارلارىمىزدىڭ ءبىرى - جالپى جاعدايدى ايتاتىن ءبىر باعدارلامامىز بار. سونىمەن، بىزدە بەيجىڭدەگى ەكى جارىم ساعاتقا كەپىلدىك ەتەمىز، قالعان جۇمىستار ۇرىمشىدە جۇرگىزىلەدى.
- ءسىزدىڭ باعدارلامالارىڭىزدا قازاقستان تۋرالى اقپارات بەرەسىز بە؟
- ءيا، بەرەمىز، ويتكەنى قازاقستان تاۋەلسىز بولعاننان بەرى قازاقستان ەكى ەلدىڭ دوستىق قارىم- قاتىناسى جىلدان- جىلعا دامىپ كەلە جاتىر، ول جان- جاقتى ستراتەگيالىق دەڭگەيگە كوتەرىلدى. ونىڭ ۇستىنە قازاقستاندا ءبىزدىڭ تىڭدارمانىمىز كوپ. ەكى ەل بولعانىمەن دە، ولارعا ءتىل ورتاق. تىكەلەي قازاقستاننان راديو ارقىلى تىڭدالماعانىمەن دە، ءبىراق ءقازىر ينتەرنەت دەگەن ۇلكەن مۇمكىندىك تۋدى - ءبىزدىڭ سايتىمىز ارقىلى مالىمەت الۋعا بولادى (www.kazakcnr.com). ءبىزدىڭ ەلدەن قازاقستانعا قانشا قانداستارىمىز كوشىپ جاتىر، ال ولار ءوزىنىڭ تۋعان مەكەنىندەگى جاڭالىقتاردى بىلگىسى كەلەدى. مىسالى، العاش ساپار جاساعاندا، ول جاقتا ءتىل جاعىنان قيىندىقتار بولادى. مەن ءوزىم 2004 تەن 2005 كە دەيىن الماتىداعى ابىلاي حان اتىنداعى قازاق حالىقارالىق قاتىناستار مەن الەم تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىر جىلدىق تاجىريبەدەن وتكەن كەزدە وسىنداي قيىنشىلىقتارعا تاپ بولدىم. بىردەن سول جاقتىڭ تەلەديدارى بولسىن، راديوسى بولسىن، باسپا ءسوز بەتتەرى بولسىن، كوپ نارسەلەردى تۇسىنبەي قالاتىن كەزدەر بولادى. سونىڭ ۇستىنە ەلەڭدەپ وتىراسىڭ، ءوز اۋىلىڭدا، ءوز جەرىڭدە نە بولىپ جاتىر دەپ. سوندىقتان كوشىپ بارعان حالىق ءبىز ارقىلى كوپ جاڭالىقتار ەستىگىسى كەلەتىن شىعار، ول جاقتاعى حالىق ءبىزدى تۇسىنگىسى كەلەتىن شىعار. راديو دەگەن، مەديا دەگەن جاڭالىقتاردىڭ ءبارىن جەتكىزەتىن ورتاداعى دانەكەر عوي. نەگىزىندە بىزدە قازاقستان تۋرالى كوپ حابارلاردى - پرەزيدەنتتىك سايلاۋ، ەكىجاقتى قارىم- قاتىناستاردى 10 مينۋتتىق حالىقارالىق اقپاراتتىق- ساراپتامالىق باعدارلامادا بەرەمىز. سوڭعى كەزدە ءبىز قازاقستاننىڭ حابارلارىن كوبىرەك دايىندايمىز، ويتكەنى تىڭدارمانداردان وعان ۇلكەن سۇرانىس بار.
- قازاقستاننىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن، سونىڭ ىشىندە قازاق راديوسىمەن ىنتىماقتاستىعىڭىز قانداي؟
- ەكى ەل اراسىندا مادەني- گۋمانيتارلىق قارىم- قاتىناستار، كوپتەگەن وقۋ باعدارلامالارى بار. بىزدە جىلىنا ءبىر ادامىمىز تاجىريبە الماسۋ ءۇشىن قازاقستانعا ءبىر جىلعا بارىپ تۇرادى. قازىرگە دەيىن ون شاقتى ادامدى سول ەلگە ءبىر جىلدان جىبەرىپ تۇردىق. بىلتىر عانا نۇرزيا دەگەن ديكتورىمىز بارىپ كەلدى. مەن دە سولاي قازاقستانعا بارىپ كەلدىم. ۋنيۆەرسيتەتتەگى زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ سىرتىندا قازاق راديوسىنىڭ ستۋديالارىن ارالاپ، ارىپتەستەرىمىزبەن ارالاسىپ، تاجىريبە جينايمىز. ءبىز قازاق راديوسى ارقىلى ءبىزدىڭ كەيبىر جاقسى باعدارلامالارىمىزدى تۇسىرسەك دەپ بىلتىرعا دەيىن كەلىسسوز جۇرگىزدىك. العاشقى كەزدە ولار قىزىعۋشىلىق ءبىلدىردى، ءبىراق كەي تەحنيكالىق ماسەلەلەرگە بايلانىستى بۇل جۇمىس ىسكە اسپادى. ءبىراق بىزدە سونداي تىلەگىمىز كۇنى بۇگىنگە دەيىن بار، ىنتىماقتاستىق بولسا دەپ ويلايمىز.
- ءسىزدىڭ جەكە باسىڭىزعا كەلسەك، قازاقستان تۋرالى قانداي اقپارات قىزىعۋشىلىقتارىڭىزدى تۋدىرادى؟
- مەنىڭ تۋىسقاندارىم، كوپتەگەن سىنىپتاستارىم قازاقستاندا تۇرادى، ءوزىم دە بارىپ كەلدىم. سوندىقتان قازاقستاننىڭ جاڭالىقتارىنا ءبارىمىز ەلەڭدەپ تۇرامىز. قازىرگى ينتەرنەت، WeChat ارقىلى قانشا جاڭالىقتاردى ەستىپ جاتىرمىز، سونىڭ ىشىندە قازاقستاندا الدا بولاتىن پرەزيدەنتتىك سايلاۋ تۋرالى ەستىدىك. وسىنداعى اكبار ءماجيت اعامىز بۇل تۋرالى دا سۇحبات بەردى. ونىڭ سىرتىندا 2017 دە اشىلاتىن ەكسپو دا سىزدەر ءۇشىن ماڭىزدى وقيعا بولىپ تابىلاتىنىن بىلەمىز. قازىر، مىسالى، قىتاي مەن قازاقستان قىسقى وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋگە ءوتىنىم بەرىپ جاتىر، ءتۇرلى- ءتۇرلى سپورت جاعىنان جەتىستىكتەرىن (گەننادي گولوۆكين، بىزدەن بارعان قانات)، جاقسى- جاقسى كونسەرتتىك باعدارلامالارىن قىزىعىپ قارايمىز.
- قازىرگى قازاقستاننىڭ ادەبيەتىنە نازار اۋداراسىز با؟
- پوشتا ارقىلى بىزگە قازاقستاننىڭ كەيبىر باسىلىمدارى كەلىپ تۇرادى: «جۇلدىز»، «قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى»، «قازاقستان» دەگەن جۋرنال- گازەتتەرى كەلىپ تۇرادى. ونىڭ ءبارىن وقىپ وتىرامىز. ارينە، قازىرگى تاڭداعى جاڭادان شىققان قازاق اقىن- جازۋشىلاردى بىلمەسەك تە، قازاقتىڭ بەتىنە باسقان ۇلكەن اقىن- جازۋشىلارىنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ ءسۇيىپ وقيتىن شىعارمالارىمىز عوي، ونىڭ ىشىندە ابايدان باستاپ قازىرگى جازۋشىلارعا دەيىن بار.
- قىتايداعى قازاقتاردىڭ ءومىرى، ولاردىڭ پروبلەمالارى تۋرالى ايتساڭىز؟
- ءار حالىقتا مۇڭدارى مەن پروبلەمالارى بار. قازاقتار تۋرالى ايتاتىن بولساق، قازىرگى زامانعا، نارىققا بەيىمدەلۋ وتە ماڭىزدى. قىتايداعى قازاقتار ءالىمساقتان بەرى مالمەن اينالىسىپ كەلە جاتقان حالىق. قازىر ەندى مالدىڭ جايىلىمى، ولاردى ءوسىرۋ ماسەلەلەرى تولعاندىرادى. سونىمەن قاتار بالالاردى وقىتۋ، جاستار ءۇشىن ايتاتىن بولساق لايىقتى كاسىپ الۋ وڭاي ەمەس. وسىنىڭ ءبارى باسقا ۇلتتارمەن تەڭ دارەجەدەگى بىزدەگى ماسەلەلەر عوي.
- سوڭعى زاڭنامالىق وزگەرتۋلەرگە سايكەس، شەتەلدەگى، سونىڭ ىشىندە قىتايداعى قانداستارىمىزدىڭ قازاقستاننىڭ ازاماتتىعىن ءبىر جىلدىڭ ىشىندە الۋعا مۇمكىندىگى بار. بۇل قىتايداعى قازاقتارعا قانداي اسەر تيگىزەدى؟
- ارينە، وكىمەتتىڭ ەڭ ۇلكەن مىندەتى - حالىققا قولايلىق جاراتۋ. ول ازاماتتىققا ءوتۋ ءۇشىن ءتورت جىل سارىلىپ جۇرگەننەن، ءبىر جىلدا الاتىن بولساڭ، سوعان سۇرانىس جانە تاپسىرىس بەرگەن حالىق ءۇشىن وتە قولايلى بولادى عوي. ول سابىلمايدى، جۇمىسىن دەرەۋ بىتىرەدى، ءارى قاراي سول جەرگە، سول ەلگە ءسىڭىپ، تۇرمىسقا تەز ۇيرەنەدى.
- قازاقستانعا ورالامىن دەگەن قازاقتاردىڭ سانى كوپ پە شىنجاڭدا؟
- ينتەرنەتتەن، حالىق اۋزىنان كوپ نارسەلەردى ەستىپ تۇرامىز. كوشەمىز دەگەن حالىقتىڭ كەيبىرەۋلەرى ءسال توسىرقاعاندارى دا بولدى. مەنىڭ ويىمشا، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ساياساتتى تۋرا جاعىنان ۇگىتتەيتىن بورىشى بولۋى كەرەك.
ويتكەنى كوپ ادامدار كوپ اقپاراتتى ب ا ق-تان ەمەس، ەلدىڭ اۋزىنداعى الىپ-قاشپا سوزدەردەن ەستيدى. قيىنشىلىقسىز دۇنيە بولمايدى عوي، سەن ارينە ءبىر قالادان - ۇرىمجىدەن التايعا، نەمەسە ۇرىمجىدەن بەيجىڭگە كوشىپ بارا جاتقان جوقسىڭ، سەن ءبىر ەلدەن شەتكە اتتاپ بارا جاتىرسىڭ. بۇل، ارينە، جاڭا ورتا. ەگەر سەن ءوزىڭ سولاي بارامىن دەپ شەشسەڭ، قيىنشىلىق دەگەن كەزدەسپەي بولمايدى. ال قيىنشىلىقتاردى كەيبىر ادامدار جەڭە الادى، كەيبىر ادام جەڭە المايدى. جەڭە الماعان ادامداردىڭ سودان كەيىن كەرى، بۇرىس اڭگىمەلەرى كوپ بولادى، ولار اۋىزدان-اۋىزعا تارالادى. سول ءۇشىن ەكى ەلدىڭ حالقىنا جاساعان ءتيىمدى ساياساتىن حالىققا جەتكىزۋ - ءبىزدىڭ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ بورىشى.
- قازاقستاندا بيىل 26 - ساۋىردە وتەتىن پرەزيدەنتتىك سايلاۋ تۋرالى پىكىرىڭىز قانداي؟
- ءبىر ەل ءۇشىن ەڭ ۇلكەن ءىس - بۇل ەلدىڭ باسشىسىن سايلاۋ عوي. ويتكەنى ۇلكەن كوشتى الىپ جۇرەتىن ءبىر ەلدىڭ، ونىڭ بولاشاعىن باستايتىن باسشىسىندا ۇلكەن جۇك بولادى. جۇڭگو ءۇشىن قازاقستاننىڭ ساياسي ورنىقتىلىعى جانە قوعامىنىڭ تىنىش بولۋى وتە ماڭىزدى. تەك وسى جاعدايدا عانا ەكى ەل اراسىنداعى قارىم- قاتىناس دامي بەرەدى. سوندىقتان ءبىز ءۇشىن كەلە جاتقان سايلاۋ تىنىش ءوتىپ، ونىڭ ناتيجەسى قازاقستاننىڭ دامۋىنا ۇلكەن پايدا اكەلسىن دەپ ءۇمىت ارتامىز.
- ناۋرىز قارساڭىندا قازاقستاندىقتارعا تىلەك ايتاسىز؟
- ناۋرىز تۋرالى كوپ نارسە ايتۋعا بولادى. بۇل - ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى، جىلدىڭ باسى. شىنجاڭدا ول ءوز الدىنا تويلانىپ جاتىر - اۋىلدا بولسىن، قالادا بولسىن، ءبىر اي ءبىرىن- ءبىرى قوناققا شاقىرىپ، ەت اسىپ، كوجە دايىندايمىز. بەيجىڭدەگى قازاقتارعا كەلسەك (ءبىزدىڭ راديومىز، ورتالىق از ۇلتتار اۋدارما مەكەمەسى، ۇلتتار باسپاسى، ورتالىق ۇلتتار ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قازاق ءتىلى جانە ادەبيەت فاكۋلتەتى ت. ب. )، اۋىلدان الىس ءجۇرمىز، ءبىراق ءبىز ءۇشىن بۇل ۇلكەن مەيرام. كونسەرت بەرەتىن نيەتىمىز بار. بىلتىر قازاقستاننان نۇرعالي اعانى شاقىرعانبىز، ول جاقسى اندەرىمەن ادامداردى قۋانتتى. قازاقستاندىقتارعا تىلەيتىنىم - زور دەنساۋلىق، قاجىماس قايرات، اشىق اسپان. ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى قۇتتى بولسىن!
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
