قازاق جازۋشىسىنىڭ كىتابى ماسكەۋدە جارىق كوردى

استانا. قازاقپارات - جاقىندا ماسكەۋدىڭ «حۋدوجەستۆەننايا ليتەراتۋرا» باسپاسىنان قازاق ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ تاريحىندا ايرىقشا ءىز قالدىرعان كورنەكتى سىنشى ايقىن نۇرقاتوۆتىڭ «پۋت ك سەبە. پوەتيچەسكيە تراديتسي ابايا» دەگەن مونوگرافياسى جارىققا شىقتى. كىتاپتىڭ جالپى رەداكسياسىن باسقارعان - تانىمال ادەبيەتتانۋشى عالىم، ل. ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى سەرىك نەگيموۆ. عىلىمي ەڭبەكتى ورىس تىلىنە اۋدارعان - بەلگىلى قالامگەر عوسمان تولەعۇل.

ومىردەن ەرتە كەتكەن اسا تالانتتى ادەبيەت زەرتتەۋشىسى ايقىن نۇرقاتوۆ (1928-1965) - اباي اتىنداعى ك ا ز پ ي-ءدىڭ تۇلەگى. سونداي-اق، ول وسى وقۋ ورنىنىڭ اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن. جارىق كورگەن كىتاپ - سىنشى- عالىمنىڭ «ابايدىڭ اقىندىق ءداستۇرى» دەگەن عىلىمي زەرتتەۋىنىڭ اۋدارماسى. ول وقىستان جازىم بولعان كەزدە قولجازبا كۇيىندە قالعان بۇل مونوگرافيا كەلەسى جىلى باسىلىپ شىققان. نەگىزىنەن ەكى تىلدە ەركىن قالام تەربەگەن ايقىن بۇل ەڭبەگىن قازاقشا جازعان. ابايدىڭ جانە ونىڭ اقىندىق اينالاسى شەبەر تالدانعان زەردەلى زەرتتەۋ - حالقىمىزدىڭ اسىل قازىناسى، باعالى مۇراسى.

ايقىن نۇرقاتوۆتىڭ بۇدان باسقا «مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۆورچەستۆوسى»، «يدەيا جانە وبراز»، «جالعاسقان ءداستۇر» سياقتى بىرنەشە كىتاپتارى جارىق كورگەن. وسى ەڭبەكتەردە ادەبيەت سىنشىسىنىڭ تەرەڭ تالداۋلارى، بايىپتى بايلامدارى كورىنىس تاپقان. ايقىن پوەزيا تابيعاتىن كەرەمەت تۇسىنەتىن، ولەڭنىڭ ءتۇر-سيپاتىن جەرىنە جەتكىزە سارالايتىن بىلىكتى عالىم بولعان. ول ءوزىنىڭ جاستىعىنا قاراماستان ادەبي ورتادا بەدەلدى تۇلعا رەتىندە مويىندالعان.

«ابايدىڭ اقىندىق ءداستۇرى» - ايقىننىڭ شوقتىعى بيىك عىلىمي زەرتتەۋى. بۇرىن-سوڭعى ابايتانۋشىلار بۇل ەڭبەكتى اينالىپ وتكەن ەمەس. عيبراتتى عالىمنىڭ تياناقتى تۇجىرىمدارى مەن تەرەڭ تولعامدارى ءالى كۇنگە دەيىن باعالى بولىپ سانالادى.

پروفەسسور س. نەگيموۆ كىتاپقا جازعان العى سوزىندە: «ايقىن نۇرقاتوۆ ۇلت اقىنى ابايدىڭ سۋرەتكەرلىك ونەگەسىن، «الىپتىعى مەن ۇلىلىعىن»، اقىندىق اينالاسىن، ادەبي مەكتەبىمەن، قازاقتىڭ ⅩⅩعاسىر باسىنداعى ادەبيەتىمەن ساباقتاستىرا تالداپ تۇسىندىرەدى، قازاقتىڭ بايىرعى اۋىز ادەبيەتىنىڭ كوركەمدىك تاجىريبەلەرىن جوققا شىعارماعانىن قاداپ ايتادى»، - دەپ ايرىقشا اتاپ كورسەتەدى. اباي تانۋ عىلىمىندا ەرەكشە ورنى بار زەردەلى زەرتتەۋشىنىڭ ولشەۋسىز ەڭبەگى وسىلايشا لايىقتى باعالانىپ وتىر. سەرىك نەگيموۆ بىلتىر ايقىن نۇرقاتوۆ شىعارمالارىنىڭ 5 تومدىعىن العى ءسوزى مەن عىلىمي تۇسىنىكتەمەلەرىن جازىپ، قۇراستىرىپ، «انا ءتىلى» باسپاسىنان جارىققا شىعاردى.

ايقىن نۇرقاتوۆتىڭ عۇمىرى قىسقا بولسا دا، تاعىلىمدى بولدى. دارىندى سىنشى- عالىمنىڭ شىعارمالارى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇرپاقتىڭ رۋحاني قاجەتتىلىگىن وتەپ كەلەدى. عالىمنىڭ كەزىندە ۇلكەن- كىشى ادەبيەتشىلەردىڭ قولىنان تۇسپەگەن «ابايدىڭ اقىندىق ءداستۇرى» اتتى مونوگرافياسىنىڭ ماسكەۋدە باسىلۋى بارشاعا جاعىمدى جاڭالىق ەكەنى داۋسىز. بۇل - ونىڭ مۇراسىنىڭ ومىرشەڭ ەكەندىگىنىڭ ايقىن ايعاعى.