ولىمنەن كەيىن ءومىر بار ما؟
بۇل سۇراق كەز كەلگەن پەندەنى تولعاندىراتىنى تۇسىنىكتى.
مەنىڭ ارعى اتام كونەكوز قاريا ءارى اۋىلدىڭ مولداسى بولىپتى.
مەن ول كىسىنىڭ ءۇشىنشى ۇرپاعىمىن. ۇرپاقتان-ۇرپاققا جەتكەن اڭگىمەگە سۇيەنسەك، ارعى اتام دۇنيەدە توزاق بارىن ءوز كوزىمەن كورگەن.
بىلەتىندەر ارعى اتامنىڭ وڭ قولىنداعى ەكى ساۋساعىنىڭ بۋىندارى جوق بولعانىن ايتادى. ونىڭ نەمەرەسى بولعان مەنىڭ اكەم ول كەزدە بالا بولاتىن. ءبىراق اتامىزدىڭ سول بۋىنداردىڭ ورنى قاعازداي اپپاق بولىپ تۇراتىنى ونىڭ ەسىندە جاقسى قالعان. اكەمنىڭ سوزىنە قاراعاندا، اتامىز مۇنىڭ سەبەبىن ەشكىمگە اشىپ ايتپايتىن.
ءبىراق كۇندەردىڭ كۇنىندە، اتام جاسى الپىستان اسقان شاعىندا ساۋساقتارىنان قالايشا ايىرىلعانىن ەلگە اڭگىمەلەپ بەرىپتى.
"ءبىر كۇنى ۇيگە قوناقتار كەلدى. اتام سۇستى، قاتال ادام بولاتىن. سوندىقتان كوپشىلىك ونىمەن ەمەن-جارقىن اڭگىمەلەسپەيتىن. وڭ قولىنداعى ساۋساقتارىنىڭ كەمدىگى نەدەن ەكەنىن دە ەشكىم سۇراپ بىلە المايتىن. ءبىراق ۇيگە قوناق بولىپ تۇسكەن ادامدار اكەمدى بالالىق شاعىنان بىلەتىن كىسىلەر ەكەن. جۇرت بۇرىننان بەرى بىلە الماي جۇرگەن قۇپيانىڭ بەتىن سولار اشتى"، - دەيدى اكەم.
"الگى كىسىلەر " مولدەكە، وسى ءسىزدىڭ ساۋساقتارىڭىزعا نە بولعان؟ " دەپ قويىپ قالدى. سوندا اتام ءبىراز توماعا-تۇيىق وتىرىپ قالدى. ءبىراز ويلانىپ، باعامداپ العان سوڭ اڭگىمەسىن باستاپ كەتتى.
- ول كەزدە جاسىم 25-30 دىڭ اراسىندا. ەل ىشىندە ءجۇرىپ مولدا بولايىن دەگەن ويمەن مەشىتتە ءۇش جىل ءدارىس الدىم. سودان كەيىن قازاق اۋىلدارىنا بارىپ بالالاردى وقىتايىن، ەلدە نەكە قياتىن مولدا بولىپ كورەيىن دەگەن ويمەن اتىراۋ جاققا ساپار شەكتىم.
بۇل كەڭەس وكىمەتى ورناماعان كەز. سول ايماقتا، جايلاۋدا قونىستانعان ءبىر بايدىڭ اۋىلىندا ءبىر-ەكى جىل ءجۇرىپ بالا وقىتتىم. سۇندەتكە وتىرعىزىپ، نەكە قيۋ راسىمدەرىن جاساپ ءجۇردىم. الگى باي تىكباقاي، بىربەتكەي، مىنەزدى ادام ەدى. ناماز وقىماسا دا، قۇدايعا يمانداي سەنەتىن. بايدىڭ مەنىمەن جاستى بالاسى بولدى.
راسىن ايتقاندا، ونىڭ ۇلىن كوپ كورگەن ەمەسپىن. اۋىلدا ەمەس، ۇنەمى سىرتتا جۇرەتىن. ءبىر كۇنى ۇلى بەلگىسىز جاعدايدا قازا تاپتى دەگەن قارالى حابار جەتتى. بالانىڭ سۇيەگىن الدىرتىپ، تۇتاس اۋىل بولىپ كۇڭىرەنىپ، ونى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالدىق.
ۇلىنان ايىرىلعان اكە اۋىر قايعىدان شوگىپ قالدى. ءبىر جاعى ۇلىنىڭ نەدەن قايتىس بولعانىن بىلە الماعانى قابىرعاسىنا قاتتى باتتى. وسى بەلگىسىزدىكتەن ارىلا الماسا كەرەك، ءوزىن-ءوزى ءمۇجي بەردى. ءبىر كۇنى مەنى شاقىرتىپ الىپ: "وسى سۇيەكتى قازىپ الىپ، ءبىر كورسەك قايتەدى؟ ۇلىم قايتا-قايتا تۇسىمە كىرە بەرەدى. تۇسىمدە ۇنەمى وتتىڭ ورتاسىنان شىعا المايدى"، - دەپ مۇڭ-شەرىمەن ءبولىستى.
مەن سۇيەكتى قازىپ الۋدىڭ قاجەتى جوق، مۇنىڭ شاريعاتقا قايشى ەكەنىن ءتۇسىندىردىم. باي وعان كونبەي وتىرىپ الدى. "ولگەن ادام نە توزاققا، نە جۇماققا بارادى دەيدى عوي. بالام توزاققا بارعان سياقتى. سوعان كوز جەتكىزگىم كەلەدى. سونى ءبىلىپ بەرسەڭ"، - دەدى ول.
اۋەلدە شوشىپ كەتتىم. ءتىرى پەندە بىلە المايتىن نارسەنى قالاي انىقتاپ بەرەمىن، مىنا بايدىڭ ەسى اۋىسقان شىعار دەپ ويلادىم.
"قابىردىڭ باسىنا تۇنەپ شىقشى. قابىردىڭ قاپتالىنان وعان كىرەتىن تەسىك جول جاساپ بەرەمىن. ەگەر بىردەڭە ءبىلىپ بەرە الساڭ، شاپان جاۋىپ، التىن سىيلايمىن"، - دەدى.
ۇزاق ويلانىپ، "نە بولار دەيسىڭ" دەپ كەلىستىم. ول ءوزى ايتقانداي قاپتالدان تەسىك جاساتتى. كۇن باتقاندا سول تەسىك ارقىلى كورگە ءتۇستىم. كوردىڭ ءىشى تاس قاراڭعى. ءبىراق ەشتەڭەدەن قورىقپاي، ايات وقىپ وتىرا بەردىم. ءبىر كەزدە كوزىمدى اشىپ قالسام، عاجاپ، ءمايىت جاتقان جەر مەن مەنىڭ ارامدى پەردە ءتارىزدى اق نارسە ءبولىپ تۇر. ءوزى ساۋلە شاشادى. جۇرەگىم اۋزىما تىعىلدى. اقىل-ەسىمدى جيناپ، ايات وقي بەردىم. بۇعان بويىم ءبىراز ۇيرەنگەن سوڭ الگى نارسەنى ۇستاپ كورمەك بولدىم. تاۋەكەل دەپ قولىمدى تيگىزە بەرگەنىم سول ەدى، پەردەدەن لاپ ەتىپ وت شىقتى. سودان ساۋساقتارىم كۇيىپ قالدى. قاتتى كۇيىك جانىمدى شىداتار ەمەس. جانىم شىعىپ كەتە جازداپ، الگى تەسىكتەن دالاعا اتىپ شىقتىم. اۋىلعا قاراي جۇگىردىم. بايدى ءتۇننىڭ ورتاسىندا وياتىپ، بولعان اڭگىمەنى بايانداپ بەردىم.
"وندا بالام جۇماقتا ەمەس، توزاقتا ەكەن عوي"، - دەپ كۇرسىندى ول.
دەگەنمەن باي ايتقان سوزىندە تۇردى. ارتىنشا التىنىن بەرىپ، مەنى ءوز اۋىلىما اپارىپ تاستادى. ال مىناۋ كۇيگەن اپپاق شولاق ساۋساقتارىم سول كۇنگى وقيعادان قالعان، - دەپ اتامىز اڭگىمەسىن اياقتادى".
اكەمنىڭ ماعان ايتقان اڭگىمەسى وسى. بۇعان سەنۋ-سەنبەۋ اركىمنىڭ ءوز ەركى، ارينە. ءبىراق "توزاق"، "جۇماق"، "تەرگەۋشى"، "قىلكوپىر" دەگەن نارسەلەر قۇراندا دا بار ەمەس پە. ءبىزدىڭ الەمنەن بولەك تىلسىم كۇشتىڭ بار ەكەنى راس قوي. ولاي بولسا، اتام و دۇنيەنىڭ ءبىر كورىنىسىن كورگەن بولار.
اۆتور: اسقار التاي، جازۋشى
«جاس الاش»
