قىتايلىق كومپانيا قوس مۇحيتتى قوساتىن جاڭا كانال قۇرىلىسىن باستالعالى جاتىر

استانا. قازاقپارات - نيكاراگۋالىقتاردىڭ باستى ارمانىنا اينالعان تەرەڭ ءارى كەڭ، وسى ەلدىڭ اۋماعى ارقىلى ءوتىپ، اتلانت جانە تىنىق مۇحيتتاردى قوساتىن كانال قۇرىلىسى باستالاتىن ءسات تاياپ قالدى.

ال ازىرگى جالعىز سۋ جولى - پاناما كانالىنىڭ جۇك كوتەرىمدىلىگى 70 مىڭ تونناعا دەيىنگى كەمەلەرگە عانا ەسەپتەلگەن. ونىڭ زاماناۋي مۇحيتارالىق ترافيكتىڭ قارقىنىن يگەرۋگە قاۋقارى جەتپەي وتىر. بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن تاپ قازىرگى ۋاقىتتا مۇندا تونناسى جوعارى كەمەلەردىڭ ءوتۋى ءۇشىن سۋ جولىن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان جۇمىستار كۇشەيتىلگەن قارقىندا جۇرگىزىلۋدە. «دەگەنمەن مۇنىڭ قاناعاتتانارلىق شەشىمگە اكەلۋى ەكىتالاي»، - دەيدى اۋزى دۋالى ساراپشىلار. ويتكەنى 2015-جىلى قايتا جاڭعىرتۋ اياقتالعاننان كەيىن تەك سىيىمدىلىعى 130 مىڭ توننادان اسپايتىن كەمەلەر عانا وتكىزىلەدى.

بۇگىنگى كۇنى الەمدە دەدۆەيتى 130 مىڭ توننادان استام 900 كەمەنىڭ بار ەكەندىگىن ەسكەرسەك، الىپ كەمەلەر تۇمسىقتارىن تىعا المايدى دەگەن ءسوز. ال 2019-جىلى نيكاراگۋا كانالىنىڭ ىسكە قوسىلۋىنا وسى باستان قامدانىپ جاتقان كەمە قۇراستىرۋشى بىرنەشە كومپانيا ولاردىڭ سانىن ەكى ەسەگە ارتتىرادى دەگەن بولجام دا جاسالىپ وتىر.

ەندەشە جاڭا سۋ جولىنىڭ قاجەتتىلىگى كۇن ساناپ ارتىپ وتىرعان سىڭايلى.

مىنە وسى جاعداي كەزىندە قارجىسى قول بايلاعان نيكاراگۋا بيلىگىن قاناتتاندىرىپ وتىر. ايتا كەتسەك، بۇل ەلگە قۇرلىقتاعى گەوساياسي جاعداي دا از بوگەت كەلتىرگەن جوق. وزگەلەرگە تىزەسىن باتىرىپ كەلە جاتقان كەيبىر قۇرىعى ۇزىن مەملەكەتتەر ايتقانعا كونە بەرمەيتىن نيكاراگۋانىڭ بۇل باستاماسىنا كەدەرگى كەلتىرىپ-اق باقتى. بۇل ارادا ءوزارا ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستارىن جانداندىرۋعا ۇمتىلعان لاتىن امەريكاسى جانە بريكس (برازيليا، رەسەي، ءۇندىستان، قىتاي، وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسى) توبى ەلدەرىنىڭ ۇلكەن سەپتىگى تيگەندىگىن ايتا كەتكەن دە ورىندى بولار.

سونىمەن نيكاراگۋانىڭ جالپى ىشكى ونىمىنەن بەس ەسە ارتىق « ХХІعاسىردىڭ مەگاجوباسى» دەپ اتالىپ كەتكەن كانال قۇرىلىسى 2014-جىلعى جەلتوقساندا باستالماق. وسى سۋ ارناسىنىڭ تۇپكىلىكتى باعىت-باعدارى وتكەن ماۋسىم ايىندا بەكىتىلىپ تە قويدى. قۇرىلىستىڭ بولجامدى قۇنى 40 ميلليارد دوللاردى قۇرايدى.

بۇدان باسقا، تابيعي جاعدايلاردىڭ وڭتايلى بولۋى دا قاراسىپ تۇر. جەر تۇرپاتى قۇرىلىسقا لايىق: كانال سالۋ جوسپارلانىپ وتىرعان اۋماقتا بيىك قىرقالار جوق جانە نيكاراگۋا وزەنىن پايدالانۋ مۇمكىندىگى بار.

وسىنداي وراسان زور جوبا سوڭعى ۋاقىتتا ءارتۇرلى شيەلەنىستەر مەن داعدارىستاردان شىعۋدىڭ جولىن ىزدەۋدەن حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ دا نازارىن اۋدارىپ وتىر. نيكاراگۋا كانالىنىڭ اۋقىمى وراسان. كانال قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ بارىسىندا 2,7 ميلليارد تەكشە مەتر توپىراق شىعارىلادى دەپ بولجانۋدا، ول بوگەتتەر مەن توعاندار سالۋعا جۇمسالادى. ۇزاقتىعى 286 شاقىرىم، ەنى 60 مەتر، تەرەڭدىگى 22 مەتر بولماق (سالىستىرۋ ءۇشىن: سۋەتس كانالىنىڭ ۇزىندىعى - 172 كيلومەتر، پاناما كانالىنىڭ ۇزىندىعى - 82 كيلومەتر).

ءبىر قىزىقتى جايت، بۇل قۇرىلىس پاناما كانالى بويىنشا العاش كەمە ءجۇرىپ وتكەنىنە 100 جىل تولعان جىلى باستالعالى وتىر.

2006-جىلى ەلگە ورالعان ساندينو ۇلت ازاتتىق مايدانىنىڭ باسشىسى دانيەل ورتەگا، قازىرگى پرەزيدەنت كانال قۇرىلىسىن سالۋ باستاماسىن ءوزىنىڭ حالىقارالىق قىزمەتىنىڭ ىرگەتاسى ەتىپ الدى. ورتەگا قاشاننان وسى كانالدى سالۋدى جانە وعان نيكاراگۋالىق ۇلتتىق باتىر اۋگۋستو سەسار ساندينونىڭ ەسىمىن بەرۋدى ارمانداپ كەلەدى.

تىنىق جانە اتلانت مۇحيتى سۋلارىن قوسۋعا جانە تەڭىز ترافيگىن ايتارلىقتاي جەڭىلدەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن بۇل جوبا شەڭبەرىندە تەمىر جول قۇرىلىسى جۇرگىزىلەدى، ەكى اۋەجاي سالىنادى جانە مۇناي قۇبىرى تارتىلادى. كانال قۇرىلىسى بارىسىندا ميلليونداعان نيكاراگۋالىقتار جانە شەكارالاس ەلدەردىڭ تۇرعىندارى جۇمىسپەن قامتىلاتىن بولادى. ەڭ باستىسى، از عانا جىلداردىڭ ىشىندە ەل ەكونوميكاسى كۇرت كوتەرىلىپ، حالقىنىڭ ءال-اۋقاتى ارتپاق.

كەزىندە پانامانىڭ الەم ەلدەرىنىڭ ەكونوميكاسىن ىلگەرىلەتۋدە قاينار كوزدەردىڭ ءبىرى بولعانى شىندىق. ءالى دە سولاي.

مۇنىڭ دالەلى رەتىندە ۇزىندىعى 81,6 شاقىرىمدىق پاناما كانالىنىڭ نيۋ-يوركتەن سان-فرانسيسكوعا دەيىنگى تەڭىز جولىن 22500 شاقىرىمنان 9500 شاقىرىمعا دەيىن قىسقارتقانىن ايتا كەتسەك تە بولادى.

ءتۇبى قايىرلى، ەلىنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ قاينار كوزى بولاتىن پاناما كانالىنا بالاما سۋ ارناسىن سالۋ جوباسىن نيكاراگۋادان باسقا كولۋمبيا دا قاراستىرىپ جاتقان كورىنەدى. دەگەنمەن كەيبىر دەرەككوزدەردىڭ حابارلاۋىنشا، بۇل ەل باسشىلىعى ونى ىسكە اسىرۋعا ءالى بەل شەشە قويماعان ءتارىزدى. شاماسى، ءوز الەۋەتىن ەلەپ-ەكشەۋدە شىعار.

كانال قۇرىلىسىن قىتايلىق HKND Group كومپانياسى جۇرگىزەتىن بولادى.

2013-جىلعى ماۋسىم ايىندا نيكاراگۋانىڭ پارلامەنتى كانال قۇرىلىسىنا ارنالعان جەردىڭ 50 جىل مەرزىمگە بەرىلۋىن رەسمي تۇردە ماقۇلداعان ەدى. كەلىسىم-شارتقا سايكەس HKND Group جەردى جالعا العانى ءۇشىن جىلىنا شامامەن 10 ميلليارد دوللار تولەيتىن بولادى. جۇمىستىڭ جۇرگىزىلۋىنە 11 جىل بولعاندا نيكاراگۋا ۇكىمەتى HKND 10 پايىزىن مەنشىگىنە الاتىن بولادى، ال 100 جىلدان كەيىن كومپانيا تولىعىمەن ەل بيلىگىنىڭ مەنشىگىنە وتپەك. بۇل جايلى الەمدەگى ب ا ق-تار جارىسا جازدى.

نيكاراگۋا كانالىن پايدالانۋعا بەرۋ 2019-جىلعا كوزدەلىپ وتىر، ال بارلىق قۇرىلىس جۇمىستارى 2029-جىلعا قاراي اياقتالادى دەپ جوسپارلانۋدا.

وتكەن اپتادا «عاسىر جوباسىنا» بايلانىستى تاعى ءبىر جاڭالىق ەلەڭ ەتكىزدى. لاتىن امەريكالىق ب ا ق-تار نيكاراگۋا بيلىگى پاناما كانالىنا بالاما بولادى دەپ كۇتىلەتىن نيكاراگۋا كانالىنىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزۋدى ءجۇز جىل كونسەسسياعا قىتايلىق Nicaragua Canal Development Investment Co., Limited ۇ ك تاپسىرۋعا كەلىسىم بەرگەندىگى تۋرالى حابارلادى. بۇل ءتۇبى تاسقىنداي قۇيىلاتىن قارجى كوزىنە اينالاتىن عاسىر جوباسىنا دەگەن الپاۋىت كومپانيالاردىڭ ءوزارا تالاسىنىڭ ءبىر كورىنىسى ەمەس پە ەكەن دەگەن دە وي تۋادى.

ەرلان قوجاكەلديەۆ