ورازانىڭ كيەسى

رامازان ايىنىڭ قادىر- قاسيەتى تۋرالى از ايتىلىپ جۇرگەن جوق قوي، دەگەنمەن، مەن ءۇشىن كيەسى بارى ءوزىم كۋا بولعان كۇناھار مولدانىڭ ىسىنەن كورىندى.
ول شىن مانىندە مولدا ەمەس ەدى. ۇزاق جىلدار بويى شارۋاشىلىقتىڭ قويىن باعىپ، كەيىننەن عانا اۋىل ىشىنە كوشىپ كەلگەن بۇرىنعى شوپان بولاتىن. قازىرگىدەي يمامداردى اتتەستاتسيالاۋدان وتكىزۋ دەگەن ءالى ۇعىمعا ەنە قويماعان توقسانىنشى جىلداردىڭ ورتاسىندا بىزگە كورشى تۇراتىن ادەن اقساقال مولدا اتاندى. مولدالىق دەڭگەيى - ارابشا حات تانيدى، قۇران وقي الادى. ۇرپاقسىز ەمەس، كەنجە ۇل- كەلىنىنەن وربىگەن التى- جەتى نەمەرەسى بار. اۋىل ونى «ۇلكەنىمىز، اقساقالىمىز» دەپ سىيلاعاندىقتان با، مولدالىعىنا دا ەشقانداي كۇمان كەلتىرمەيتىن. راس، ەل ءىشى بولعان سوڭ ونىڭ ەرتەرەكتە بارىمتاشىلىقپەن اينالىسقانىن ايتۋشىلار از بولمايتىن.
قايبىر جىلعى قىستىڭ مەزگىلىنە ءدال كەلگەن ورازا ونىڭ شىن مانىندە قانداي ادام ەكەندىگىن اشىپ بەردى. اۋىلداعى ۇنەمى قيسىق سويلەيتىن، اركىمگە كوپشىلىك ورتادا ءتيسىپ سويلەيتىن وراقباي دەگەن كىسى ەلۋگە تولدى. ەردىڭ جاسى ەسكەرۋسىز قالا ما، اۋىلدى تۇگەل شاقىردى، كورشى اۋىلداردان كەلگەن، ايماققا بەلگىلى ادامدار دا بولدى. سول قوناققا مەنىڭ اكەم دە بارعان. ەرتەڭىنە تۇسكى اس كەزىندە تۇندەگى وراقبايدىڭ قوناقتارىن ايتىپ وتىرعان اكەم ءسوز اراسىندا ادەن شالدىڭ قاسىنداعى ايەلمەن قوسىلا اراق ىشكەنىن تۇڭىلە تىلگە تيەك ەتتى. «ەشقانداي ۇلكەندىك قاسيەت جوق، «مولدالارىڭ ماس قوي» دەپ وراقبايدىڭ قالادان كەلگەن جەزدەسى ايتقاندا، جەرگە كىرىپ كەتە جازدادىم. ال ول بولسا، اكەسى تاپ سودان ولگەندەي اراقتى سىلتەپ وتىر»...
تاپ وسى كەزدە اكەمنىڭ ءسوزىنىڭ اياقتالۋىن كۇتكەندەي سىرتقى ەسىك سارت اشىلىپ، ادەن شالدىڭ ەكى نەمەرەسى بىرىنەن كەيىن ءبىرى كىرىپ كەلدى. تۇرلەرى بۇزىلىپ كەتكەن...
- اعا، اعا ءجۇرىڭىزشى! اتامنىڭ بەتى قيسايىپ بارادى!..
اكەم ءىشىپ وتىرعان شايىن تاستاي سالا ولاردىڭ سوڭىنان تۇرا جۇگىردى. دەم اراسىندا ۇيىنە كىرگەنىن دە تەرەزەدەن كورىپ وتىرمىز. ادەننىڭ شاڭىراعىندا جارتى ساعاتتاي بوگەلگەن اكەم ۇيگە ورالعاندا، ونىڭ وڭ قول- اياعى تارتىلىپ، تىلدەن قالعانىن ايتتى.
ادەن اقساقال سول جاتقاننان جاز تۋعانشا جاتتى. نەمەرەلەرىنىڭ ايتۋىنشا، تاماق ىشۋدەن قالعان، تەك قانا «كولا» سۋسىنىمەن عانا تاڭداي جىبىتەتىن كورىنەدى. بىردە كەلىنى، بىردە نەمەرەلەرىنىڭ اتاسىن سىرتقا شىعارىپ، كۇنشۋاققا وتىرعىزاتىنىن ارا- تۇرا كورىپ جۇرەتىنبىز.. ءتىلى كۇرمەلىپ، الدەنەلەردى ايتقان بولادى، ونىسىن ەشكىم تۇسىنبەيدى. سونداي كەزىندە ول ماعان ورازا ۇستاپ، قۇران وقىپ، مولدالىق قىلىپ ءجۇرىپ اراق ىشكەنىنە وكىنىپ، قينالا سويلەپ تۇرعانداي كورىنەتىن...
بىردە شالدىڭ ۇلكەن ۇلى ونى قالاعا الىپ كەتۋگە ارنايى ماشينامەن كەلدى. ۇستىنە جاسىل كوستيۋم، اق كويلەك، قارا شالبار كيگەن «مولدا» بالالارىنىڭ كومەگىمەن سىرتقا شىعا بەرە كۇتپەگەن مىنەز كورسەتتى. قايدا اپارا جاتقانىن ەندى تۇسىنگەندەي، تابانداپ تۇرىپ الىپ، ىشقىنا ايقايلادى. بارعىسى كەلمەي تۇر، بىلەم. قولىنداعى تاياعىمەن اينالاسىنداعىلاردى جاسقاپ، قارسىلىق ءبىلدىردى. امال جوق، بالالارى ونى قايتادان ىشكە الىپ كىردى.
ورازا كەزىندەگى ورىنسىز ىسىنەن كەيىن ادەن مولدا ەشقانداي وڭالا الماعان كۇيى، شىلدە تۋعاندا دۇنيە سالدى. اقساقالىن اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالعان اۋىلداستارى ونىڭ سەكسەننەن اسسا دا ورازاعا دەيىن شيراق ءجۇرىپ، ودان كەيىن كۇرت ءتۇسىپ كەتۋ سەبەبىن ىشتەي تۇسىنسە دە جالپاق جۇرتقا جاريا قىلعان جوق. ءبىراق، ورازامەن ويناۋعا بولمايتىنىن ىشتەي ءبارى دە ايقىن ۇعىندى.
وسى وقيعانىڭ كۋاسى بولعان مەن دە بۇل كۇندە وتىزدى ورتالادىم. وتباسىم بار، ورازا ۇستاۋعا ءتورتىنشى جىل نيەت ەتتىم. بالكىم ومىردەن وتكەن مارقۇمنىڭ ءىسىن قوزعاپ، مۇنى جازباۋىم قاجەت پە ەدى، دەگەنمەن، كوپ ادامعا اللاعا يمان كەلتىرۋمەن قاتار نيەتتىڭ تازا بولۋى كەرەكتىگىن ۇعىندىرۋ ءۇشىن دە ايتپاي وتىرا المادىم. ارى قاراي تارازىلاۋدى ءوز ەنشىلەرىڭىزگە قالدىردىم.. .
(بەلگىلى سەبەپتەرگە بايلانىستى كەيىپكەر ەسىمى وزگەرتىلدى، جەر اتاۋلارى كورسەتىلگەن جوق)
اۆتور: ەرجان ەسىرگەپ، استانا قالاسى.
«الاش ايناسى»