سەگىز سۇلۋ، ءبىر سەرى

سۇيگەن جۇرەك قاۋىشادى، قۇشادى،
سۇيگەندەردىڭ وتتاي ىستىق قۇشاعى.
ماحابباتتا قۇس سياقتى قوناقتاپ،
ماحابباتتا قۇس سياقتى ۇشادى.
(ەسەنقارا قىزى ح. )
ماحاببات - ادام تىرشىلىگىندەگى قۇپيا. ادام ماحابباتسىز ءومىر سۇرە المايدى.
اركىم ءوز سۇيگەنىنىڭ قۇلى. سىڭارىنىڭ كەمشىلىكتەرىنە كوڭىل اۋدارمايدى.
شىن سۇيگەن عاشىقتار ءبىر- ءبىرىنسىز تۇرا المايدى. ءومىر بولعان سوڭ كەشەگى عاشىقتار بۇگىن اجىراسىپ جاتادى. بۇعان ءبىز تاڭ قالمايمىز. سەبەبى، ادامدار ۇزاق سۇيە المايدى.
ولاردىڭ اراسىنداعى سەزىم جالىقتىرادى جانە السىرەيدى. ءبىراق، ادامدار ءبىرىن-ءبىرى ءومىر بويى ءسۇيىپ، ەرتەگىلەردەگىدەي ءبىر كۇندە ومىردەن وتسە، ءبىز ءۇشىن بۇل كەرەمەت. مۇنداي ماحاببات ومىردە بولمايدى دەگەنىمىزبەن، سيرەك تە بولسا كەزدەسەدى.
وسىنداي ەستەن تانارلىقتاي عاشىقتىقتى باستان وتكەرگەن الماس ءتورت جىل الماتىدا جوعارعى وقۋ ورنىندا وقىپ ءجۇرىپ، قالالىق ارۋلاردىڭ ەشقايسىسىنا كوز سالماستان، اۋىلداعى ءوز عاشىعىنا ۇيلەندى. جيىرما جاسىندا الماستىڭ اياۋلى جارى اتانعان بەگايىم شەكسىز باقىتتى ەدى. قوس عاشىق قول ۇستاسىپ، جۇبايلار ءومىرىنىڭ تابالدىرىعىن بىرگە اتتادى. اتا- ەنەسىنىڭ تۇڭعىش كەلىنى بولعاندىقتان كەلگەن شاڭىراعى دا جانعا جايلى بولدى. اۋىلدا دۇركىرەگەن توي بولىپ، ايماقتىڭ ەڭ ادەمى كەلىنى اتانعان ول كەلەر جىلى سۇيكىمدى قىزدى ومىرگە اكەلدى.
ەسەيىپ ورالساڭدا شالعايىڭنان،
ەڭكەيتىپ يىسكەيدى ول ماڭدايىڭنان.
ۇيقىدان قانشا ەرتە ويانساڭ دا،
ەستيسىڭ تىستان ءۇنىن مال قايىرعان.
تۇنىعىن شايقاساڭ دا وڭدى-سولدى،
كەشىرگىش، مەيىرىمدى، بولەك ورنى.
كوڭىلى حوش، دۇنيەسى تۇگەل ونىڭ،
قالقيىپ كوز الدىندا جۇرسەڭ بولدى.
(ورازاقىن اسقار)
كەۋدەسىن اكەلىك ماحاببات كەرنەگەن الماس قىزىن دا، جارىن دا ايالاي ءتۇستى. «گۇلدەي جايناعان قىزىمىز بىزگە شاتتىق اكەلدى» - دەپ تۇڭعىشتارىنىڭ ەسىمىن گۇلشات قويدى. سونان سوڭ جىل سايىن ءبىر قىزدى ومىرگە اكەلگەن بەگايىمنىڭ گۇلشاتتان كەيىن ايگەرىم، اينۇر، ۇلشات ەسىمدى قىزدارى الماستى دا باقىتقا كەنەلتە بەردى. «ساعان تورسىقتاي ءبىر ۇل سىيلاعىم كەلەدى» - دەپ وزەگىن وكىنىشپەن ورتەپ سويلەيتىن بەگايىمعى جان-جارى: «جانىم، ولاي ەگىلمە. قىزدا اللاھ جاراتقان پەرزەنت. ول دا بالا. قىز بولدى دەپ توگىلۋدىڭ قاجەتى جوق. ەرتەڭ وسى ءتورت قىزىمىز بوي جەتىپ، تۇرمىس قۇرعاندا ءتورت ۇلىمىز بولادى. ول دەگەن جاقسى عوي.» - دەپ جۇباتۋشى ەدى.
ۋاقىت شىركىن قاراپ تۇرار ما، ءومىر-وزەن ءوز اعىسىمەن وتە بەردى. كۇندەردىڭ كۇنىندە اياۋلى انا، اسىل جار شىرت ۇيقىدا جاتقاندا، اق بوساعاسىن اتتاتىپ، ماڭدايدان يىسكەپ، قىزىنداي قابىلداعان مارقۇم قايىن اتاسى تۇسىنە ەنىپ، ءبۇي دەدى:
- قىزىم، قالقام، قىزدارىڭنىڭ قىزىعىنا كەنەلگەيسىڭ! تورتەۋىنە تورتەۋ قوسىپ، بۇلانداي ءبىر ۇل كورگەيسىڭ!
شوشىپ ويانعان بەگايىم جۇبايىنا بولعان جايدى بايانداپ، تاۋبەسىنە كەلدى. تاڭەرتەڭگىسىن ءيىس شىعارىپ، اتاسىنىڭ ارۋاعىنا قۇران وقىتتى.
ء«تۇس- تۇلكىنىڭ تەزەگى» دەسەدى. ايتسە دە، تۇستەگى ايان ايداي انىق كەلىپ، ساندۋعاش، اقەركە، كەنجەقىز، جاڭىل ەسىمدى قۇرالاي قىزدار ءومىر ەسىگىن اشتى.
بۇل سەگىز سۇلۋ اۋلەتتىڭ عانا ەمەس، اۋىل-ايماقتىڭ دا كوز جاۋىن العان قىر گۇلى قىزعالداقتار ەدى. يا، بۇل شاڭىراقتىڭ قىزىعى مۇنىمەن بىتپەگەن ەكەن. سەگىز قۇرساقتان سوڭ قۇرساق كوتەرگەن بەگايىم تاعى دا پەرزەنتحانادا جاتىر.
جان جارى مەن توعىزىنشى ءسابيىن تاعاتسىزدانا كۇتكەن اكە كوزى ءبىر مەزەت ءىلىنىپ كەتپەسى بار ما؟! سول كەزدە باقيلىق اكەسى جانىنا كەلىپ:
- شىراعىم، سەن جارق دۇنيەگە كەلگەن جالعىز ۇلىڭدى كورۋگە اسىقپايمىسىڭ؟! سەنىڭ ەركەڭ، سەنىڭ بۇلانىڭ تۋىلدى!- دەدى دە عايىپ بولدى.
كوزىن اشقان الماس ءوڭى مەن ءتۇسىن اجىراتىپ جاتپاستان، اۋداندىق پەرزەنتحاناعا قاراي جۇگىرە جونەلدى.
مىنە، وسىنداي ادام سەنگىسىز، ەرتەگى الەمىندە عۇمىر كەشكەن الماس پەن بەگايىمنىڭ قىزدارى بۇگىندە بويجەتىپ، الدى تۇرمىس قۇرىپ، نەمەرە ءسۇيىپ وتىر. ال، كوز قۋانىشى، ۇكىلەگەن-ءۇمىتى ەركەبۇلاننىڭ ورنى ءبىر بولەك.
قازاعىمىزدىڭ سانى ارتىپ، ەلىمىزدىڭ ابىرويى اسقاقتاي بەرسىن!
P. S. كەيىپكەرلەر ومىردە بار ادامدار. بۇگىندە و ق و، ورداباسى اۋدانى، بىرلىك اۋىلىندا تۇرادى.
blogtime.kz