كەشكى مەكتەپ كۇناڭدى كەشىرە بەرەدى
كامەلەتتىك جاستان اسقان سوڭ عانا نەكەگە وتىرۋعا رۇقسات بەرەتىن زاڭدى ەلەپ ەسكەرگىسى كەلمەيتىندەي. سول سەبەپتەن بولار، بەسىكتەن بەلى شىقپاي جاتىپ ەمەس، مەكتەپتەن بۇيداسىن ۇزبەي جاتىپ-اق «قىز جىبەگىنىڭ» اياعىن اۋىرلاتىپ قويىپ، شەگىنەرگە جول قالدىرماي جۇرگەندەرى.
راسىندا بۇگىندە ورتا مەكتەپتى ءتامامداماي جاتىپ-اق ياعني، 16 جاسىندا، ءتىپتى 15 جاسىندا-اق بوساعا اتتاپ جاتقان شوپجەلكەلەر بار. ەرتە جاستان وتاۋ كوتەرەتىندەر جايىندا «الاش ايناسى» ءتىلشىسى وي تولعايدى.
جاسىرارى جوق، وتاۋ يەسى اتانۋعا ىنتالىلار كۇننەن كۇنگە جاسارىپ بارادى. مەكتەپ بىتىرمەي جاتىپ-اق ۇيلەنىپ، بالالى بولىپ، ۇلكەن ءومىردىڭ كوشىنە ىلەسكەندەر قاراسى قالىڭ بۇگىندە. مەكتەپ بالانىڭ باسقان ءىزىن اڭدىپ وتىرۋعا شاراسىز، اتا-انا تاربيەگە مۇعالىمدەر جاۋاپتى دەپ ىسىرىپ قويعان.
وسىلايشا ەكى ورتادا كوكپار بولعان بالالار ەرىككەننەن ەرمەك ىزدەپ، اقىر اياعىندا قۇتىلا المايتىن قۇرىققا ىلىگىپ جاتقاندارى. وعان داڭعىل جول اشىپ قويعاندايمىز دا. كەشكى مەكتەپ دەگەن بار بىزدە. بۇل وقۋ ورنى ءدال وسى ەرتەرەك ارەكەت ەتەتىندەرگە ارنالعانداي. وڭكەي اياعى اۋىرلاپ قالعان، ۇيلەنىپ اياعىنا تۇساۋ سالىنىپ قالعان دەگەندەي... ويدان قاشقان، قىردان قاشقاندار وقيدى.
... ءسويتىپ بۇگىنگىنىڭ «باتىرلارى» ءبىر مۇشەل جاستان ءسال-اق اسىپ ۇيلەنىپ جاتىر. ەرتەڭگى كۇنى 13 جاستاعىلار دا ۇيلەنۋگە اسىقسا تاڭ قالمايتىن بولارمىز. مۇمكىن «نەكە جانە وتباسى» تۋرالى كودەكسكە جاس مولشەرىن كىشىرەيتۋ تۋرالى وزگەرتۋ ەنگىزۋ كەرەك شىعار؟ مامانداردىڭ سوزىنە قاراساق ەرتە شاڭىراق كوتەرگەننىڭ ەش ايىبى جوق سياقتى.
ءبىراق... بۇرىنعى بالا مەن بۇگىنگى بالانى سالىستىرۋعا بولا ما؟ بۇرىنعىنىڭ بۇعاناسى قاتپاعان بالاسى جاۋعا شاۋىپ، ءبىر اۋىلدى ءبىر ءوزى اسىراسا، بۇگىنگىنىڭ جۇگەرمەكتەرى وزگە تۇگىلى ءوز-ءوزىن اسىراي الادى ما؟ سوسىنعىسىن ولار وتباسىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن تولىق سەزىنەدى دەپ تاعى ايتا الماسپىز.
ءومىردى كورمەي، ساباق الماي جاتىپ، ويناقتاپ ءجۇرىپ وت باسىپ قالعانداردىڭ ەرتەڭگى كۇنى اجىراسۋشىلاردىڭ قاتارىن تولىقتىرماسىنا كىم كەپىل؟ تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى كەشكى مەكتەپ ماسەلەسىن دۇرىستاپ شەشەتىن كەز كەلگەن سىقىلدى. ايتەۋىر اتتەستات الىپ شىقسام بولدى دەگەن ماقساتپەن وقىعان بالا اپتاسىنا 4 كۇن وقىعاندا قانداي تولىققاندى ءبىلىم الماق؟ بارىنە بىردەي توپىراق شاشا المايمىز. اراسىندا الەۋمەتتىك جاعدايىنا بايلانىستى، وتباسىن اسىراۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەپ، كەشكى وقۋعا ۇلگەرىپ جۇرگەندەرى دە بار. ولارعا ايتىلار اڭگىمە جوق. الايدا ولاردىڭ اراسىندا ىستەگەن ايىبىنان قاشىپ-پىسىپ وسى مەكتەپكە بارىپ تىعىلاتىنداردىڭ ماسەلەسىنە قاتاڭداۋ قاراۋ كەرەك سياقتى.
ال كەشكى مەكتەپتەگى مامانداردىڭ ۋاجىنە قۇلاق تۇرسەڭىز... وندا تۇرعان ەشتەڭە جوق سياقتى. ويتكەنى وسىندا وقيتىندىردىڭ كوپشىلىگىنىڭ باسىندا بار جاعداي. ءتىپتى، سوڭعى كەزدەرى ولاردىڭ سانى ارتىپ بارا جاتقانداي. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ ءىسى جونىندەگى كوميسسيانىڭ شەشىمى شىقسا بولدى، وسىندا جولدانعانداردىڭ ءبارىن قابىلداۋعا مىندەتتى مۇنداعىلار. ءتىپتى «سەن نەگە ءويتتىڭ، ءبۇيتتىڭ؟» دەپ تەرگەۋگە الۋعا دا قۇقىلارى جوق. اتا زاڭىمىز بويىنشا... بىرەۋدىڭ قۇپياسىنا قول سۇعۋعا قاقىلارى جوق. شەشىم شىعارىلدى ما، ءبىتتى. قابىلداۋى كەرەك. كەيدە جۇكتى بولىپ قالعان قىزدار ساباقتى اۋىرسىنىپ، «سۆوبودنوە پوسەشەنيەگە» ارىز جازاتىن كورىنەدى. ولاردىڭ بۇل «ەركەلىگىن» كوتەرۋگە دە مىندەتتى. ءيا، كەشكى مەكتەپتىڭ اۋسەلەسى وسىنداي. اۋىزدىقپەن الىسقان البىرت جاستاردىڭ اداسۋىنا بوگەت بولا المايتىنىمىز تاعى انىق. سوندا نە ىستەمەك كەرەك؟ كەشكى مەكتەپتەردى جاۋىپ تاستاي المايتىنىمىز تاعى انىق. ورتا مەكتەپتى بىتىرمەي جاتىپ، بالالى بولدىڭ دەپ، سوتقا دا تارتا المايسىڭ. سونىمەن جاستاردىڭ ەرتە باستان ءۇيلى-باراندى بولۋىنا ءۇزىلدى-كەسىلدى نۇكتە قويۋ ماسەلەسى باسى اشىق كۇيىندە قالىپ وتىر عوي.
ال «نەكە جانە وتباسى تۋرالى» ق ر كودەكسىندە: «نەكە جاسى - 18 جاس دەپ بەلگىلەنگەن. ا ح ا ت ورگاندارى دالەلدى سەبەپتەرى بولعان جاعدايدا نەكە جاسىن ەكى جىلدان اسپايتىن مەرزىمگە تومەندەتە الادى. جۇكتىلىك نەمەسە بالانىڭ تۋۋى، اسكەري قىزمەتكە شاقىرىلۋى، كامەلەتكە تولماعانداردىڭ ناقتى وتباسىن قۇرۋى دالەلدى سەبەپتەردىڭ قاتارىنا جاتادى» دەلىنگەن. دەمەك، ەندىگى جەردە 9-سىنىپتىڭ وقۋشىسى وتاۋ قۇرىپ جاتسا دا تاڭقالمايتىن بولارمىز؟ !...
اۆتور: جانسايا جۇماش
