الەم اپتا ىشىندە: يراكتىڭ سولتۇستىگىندەگى احۋال باعداتقا قاۋىپ توندىرۋدە

 استانا. قازاقپارات - ءوتىپ بارا جاتقان اپتا ىشىندەگى حالىقارالىق تىنىس- تىرشىلىكتىڭ باستى وقيعالارىنىڭ ءبىرى يراكتىڭ سولتۇستىگىندەگى احۋالدىڭ كۇرت شيەلەنىسىمەن بايلانىستى وقيعالار توڭىرەگىندە ءوربىدى.

 سەيسەنبى كۇنى وڭىردە يسلام حاليفاتىن قۇرۋدى باستى ماقسات تۇتقان «يراك پەن ليەۆانتانىڭ يسلام مەملەكەتى» توبىنىڭ قارۋلى ەكسترەميستەرى يراكتاعى ەكىنشى ءىرى قالا موسۋلدى باسىپ قالدى. ايتا كەتەرلىگى، اسكەريلەر بۇل قالانى سودىرلار قولىنا ەش قارسىلىقسىز بەرە سالعان بولاتىن. ال سارسەنبى كۇنى سودىرلار تيكريت قالاسىنا باسىپ كىردى.

ەكسترەميستەر باسىپ الىنعان ەلدى مەكەندەردە تۇرمەدە وتىرعان تۇتقىنداردىڭ بارلىعىن بوستاندىققا شىعارىپ، جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن جولداردىڭ جۇمىسىنا تولىعىمەن شەكتەۋ ەنگىزدى. سونداي- اق ەلدەگى ەڭ ءىرى مۇناي وڭدەۋ زاۋىتى ورنالاسقان بايدجي قالاسى دا سودىرلار قولىنا ءوتتى. موسۋلدا تۇركيا كونسۋلدىعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى تۇتقىنعا الىندى. باعداتتان 125 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان ساماررا قالاسى اۋدانىندا قارۋلى قاقتىعىستاردىڭ ورىن العاندىعى جايىندا دا اقپاراتتار ءتۇسىپ وتىر. كەشە قارۋلى توپ سالاح- ەد- دين ولكەسىندەگى ءبىرقاتار قالا مەن ەلدى مەكەندى باسىپ الدى. توپ كوشباسشىلارى باعدات پەن كاربالاعا شابۋىل جاساۋدى جوسپارلاپ وتىرعاندىقتارىن دا مالىمدەۋدە.

 جۇما كۇنگى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، سودىرلار يراكتىڭ سولتۇستىگىندەگى نينيەۆيا ولكەسىن تولىعىمەن ءوز باقىلاۋلارىنا العاندىعى بەلگىلى بولدى. بولجامدى باعالاۋلارعا قاراعاندا، قارۋلى كۇشتىڭ باستاپقى نەگىزگى بولىگىن شامامەن 3-5 مىڭ ادام قۇرايدى. دەگەنمەن باسىپ الىنعان جەرلەردى ەسكەرەر بولساق، ولاردىڭ ساپىنا وتكەن ادامدار سانى ارتا ءتۇسۋى دە مۇمكىن.

 يراك پرەمەر- ءمينيسترى نۋري ماليكي ەل پارلامەنتىن توتەنشە جاعداي ەنگىزۋگە شاقىرۋدا. ءدال وسى كۇندەرى يراكتىڭ اسكەري- اۋە كۇشتەرىنىڭ ۇشاقتارى موسۋل مەن تيكريت قالالارىندا سودىرلاردىڭ شوعىرلانعان نۇكتەلەرىنە اۋەدەن سوققى دا جاسادى. ۇرىس شارالارىنا قۇرلىقتاعى كۇشتەر، ارتيللەريا مەن موتواتقىشتار بولىمشەلەرى دە ارالاستى

 يراكتىڭ سولتۇستىگىندە احۋالعا وراي بەيسەنبى كۇنى ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى ارنايى وتىرىس وتكىزدى. وندا قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى ەكسترەميستەردىڭ ءىس- قيمىلدارىن بارىنشا ايىپتاپ، باعداتقا لاڭكەستىكپەن كۇرەستە قولداۋ بىلدىرۋگە ءبىراۋىزدان كەلىسىم بەردى.

 سونىمەن قاتار ب ۇ ۇ ورىن الىپ وتىرعان جايتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن يراك بيلىگىنە دە جۇكتەپ وتىر. ولاردىڭ اتاپ وتۋىنشە، ارميا موسۋلداعى قاراپايىم تۇرعىندار قونىستانعان ەلدى مەكەنگە جاپپاي ارتيللەريالىق سوققىنى اسىرا سىلتەپ، قولدانعان. بۇعان قوسا، ۇكىمەتتىك كۇشتەر قالا تۇرعىندارىنا وتكىزۋ بەكەتتەرىن كەسىپ وتۋگە تىيىم سالىپ، ولاردى كەرى قايتارىپ جىبەرگەن.

 ب ۇ ۇ مالىمەتتەرىنە سايكەس، يراكتىڭ سولتۇستىگىندە شابۋىلدار بارىسىندا قازا تاپقان بەيبىت تۇرعىنداردىڭ سانى بىرنەشە ءجۇز ادامعا جەتسە، ال جارالانعاندار مىڭعا جۋىقتايدى. بۇعان قوسا، موسۋلدا يراكتىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرى مەن بەيبىت تۇرعىنداردى سوتسىز ءولىم جازاسىنا كەسكەندىگى جايىندا دا اقپاراتتار تۇسۋدە. سونداي- اق موسۋلدى 500 مىڭنان استام ادام تاستاپ شىعىپ، ونىڭ شامامەن 300 مىڭى داكۋك پەن ەربيل ولكەلەرىندەگى كۇردتەر مەكەندەگەن اۋدانعا جاسىرىندى دەگەن دە حابار بار.

 2011 - جىلى ءوزىنىڭ اسكەري بولىمشەسىن يراكتان شىعارعان ۆاشينگتون بۇل ەلدىڭ ۇكىمەتىنە كورسەتەتىن كومەك كولەمىن ەسەلەيتىندىگىنە ۋادە بەرىپ وتىر. ايتا كەتەرلىگى، بەيسەنبى كۇنى ا ق ش پرەزيدەنتى باراك وباما يراك بيلىگىنە كومەك كورسەتۋدىڭ ءتۇرلى نۇسقاسى، ونىڭ ىشىندە تىكەلەي اسكەري ارالاسۋ دا قاراستىرىلىپ جاتقاندىعىن ءمالىم ەتكەن بولاتىن. ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، ا ق ش «جيحادشىلار» يراكتا نە بولماسا سيريادا تۇراقتى نەگىزدە قالۋىنا مۇددەلى ەمەس. وسى ورايدا اق ءۇي اۋەدەن سوققى جاساۋ مۇمكىنشىلىگىن جوققا شىعارمايدى. الايدا، قۇرلىقتاعى اسكەري وپەراتسيالار جايىندا ءسوز قوزعالىپ وتىرعان جوق.

 يراكقا كومەك كورسەتۋ جونىندەگى ميسسيانىڭ بۇكىل الەمدىك ۇيىمنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە ۇسىنعان بايانداماسىندا ەلدىڭ سولتۇستىگىندەگى قارۋلى سودىرلاردىڭ باعداتقا ەش قاۋىپ توندىرمەيتىندىگى ايتىلعان. دەگەنمەن ميسسيا قىزمەتكەرلەرى ەلدەگى احۋال باقىلاۋدان شىعىپ، اسكەري ءىس- قيمىلدار يراكتىڭ باسقا دا اۋداندارىنا تارالۋى مۇمكىن ەكەندىگىن جوققا شىعارمايدى.

 ساراپشىلاردىڭ سوزىنە قاراعاندا، «يراك پەن ليەۆانتانىڭ يسلام مەملەكەتى» تاراپىنان يراك ۇكىمەتىنە تونگەن قاۋىپ سوڭعى جىلدارى بارىنشا وزەكتى ماسەلە رەتىندە قاراستىرىلۋدا. بۇل ۇيىم سيريانىڭ ءبىرقاتار اۋداندارىنا بيلىگىن جۇرگىزىپ وتىرعان ءال- كايدادىڭ لاڭكەستىك جەلىسى سانالادى. اعىمداعى جىلى «يراك پەن ليەۆانتانىڭ يسلام مەملەكەتى» سودىرلارى ەلدىڭ باتىسىنداعى فاللۋدجا قالاسىن باسىپ العانى ەستە. الايدا، بۇل جولعى جانجالدىڭ سالدارى بارىنشا تەرەڭ بولىپ تۇر.

 ساراپشىلاردىڭ باعالاۋىنشا، قازىرگى جانجالدىڭ ءتۇپ توركىنى سۇننيتتەر مەن شييتتەر اراسىنداعى باقتالاستىقتا جاتىر. ايتا كەتەرلىگى، ەلدىڭ قازىرگى ۇكىمەت باسشىسى نۋري ماليكي شييت قاۋىمىنان ەكەنى بەلگىلى.

ساراپشىلاردىڭ پايىمىنشا، «يراك پەن ليەۆانتانىڭ يسلام مەملەكەتى» قارۋلى توبى اسكەري- تەحنيكالىق تۇرعىدان الىپ قاراعاندا بارىنشا جۇتاڭ ءارى ونىڭ مۇشەلەرى ورتالىق بيلىككە قارسى شىعىپ وتىرعان سۇننيت تۇرعىندار اراسىندا تولىق قولداۋعا يە بولا الماي وتىر.

 

اۆتور: مارلان جيەمباي