مەنىڭ اتىم قوجاداعى داۋلەت دۋبايدا تۇرادى

استانا. قازاقپارات - ... رەداكسياعا ەلۋدەن اسقان جىگىت اعاسى كىرىپ كەلگەندە ءبىر كەزدەگى جۇماعۇل قويشىنىڭ بالاسىن تانىماي قالدىق.

«اتىم - داۋلەت» دەمەيدى. ەسىمى - يۋسۋپ شامۋزوۆ. ورىس ءتىلدى.

ۇلتى دۇنگەن ەكەن. وزىمەن بىرگە البومدارىن الا كەلىپتى. ەسكى سۋرەتتەرگە قاراپ وتىرىپ، اعالارىڭ جارتى عاسىر بۇرىنعى جازىن اڭگىمەلەپ بەردى.

- بۇل كىمنىڭ ءۇيى؟

- جۇماعۇلدىكى.

- جاساي بەرسىن، جۇماعۇل! نە جۇمىس ىستەيدى؟

- قوي باعادى.

- قويلارى كوبەيە بەرسىن. شەشەڭ ۇيدە مە؟

- ۇيدە جوق، فەرماعا كەتتى.

- سولاي دە!.. ۇيدە قىمىز بار شىعار، ءيا؟..

- ...

- م م م... سەنىڭ اتىڭ كىم؟

- داۋلەت.

- جاقسى ات ەكەن. مەنىڭ دە اتىم - داۋلەت. مۇنداي اتى بار جاقسى ادام استە وتىرىك ايتپايدى. قىمىز بار عوي، ءيا؟ ! - دەگەن ديالوگ سەندەرگە تانىس شىعار، ءا؟!

«مەنىڭ اتىم - قوجاداعى» سۇلتان عوي بالانى الدارقاتىپ تۇرعان. قاسىنا قوجانى ەرتكەن سۇلتان جۇماعۇلدىڭ ءۇيىنىڭ بار قىمىزىن ءىشىپ، ەتىن جەپ، ەلتىرىسىن ۇرلاپ كەتىپ ەدى عوي. بالاعا بولماشى تيىن ۇستاتىپ، وتىرىك سوققانى دا ەسىمىزدە.

«بۇل اقشاعا ينە ساتىپ الۋعا بولا ما؟ مامام ايتىپ ەدى، ۇيدە ينە تاۋسىلىپ قالدى دەپ...» دەيتىن اڭعال دا سۇيكىمدى كەيىپكەردىڭ ءار ءسوزىن جاتقا ايتامىز. سول داۋلەتتىڭ قازىر قايدا ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە؟ بىلمەسەڭدەر، ءبىز ايتايىق.

داۋلەت رەداكسيامىزعا قوناققا كەلگەن ەدى. «مەنىڭ اتىم - قوجاداعى» 5 جاسار داۋلەت سانامىزدا جاتتالىپ قالعان عوي. رەداكسياعا ەلۋدەن اسقان جىگىت اعاسى كىرىپ كەلگەندە ءبىر كەزدەگى جۇماعۇل قويشىنىڭ بالاسىن تانىماي قالدىق.

«اتىم - داۋلەت» دەمەيدى. ەسىمى - يۋسۋپ شامۋزوۆ. ورىس ءتىلدى. ۇلتى دۇنگەن ەكەن. وزىمەن بىرگە البومدارىن الا كەلىپتى. ەسكى سۋرەتتەرگە قاراپ وتىرىپ، اعالارىڭ جارتى عاسىر بۇرىنعى جازىن اڭگىمەلەپ بەردى.

ەرماحان ىبىرايىموۆ ايتپاسا، داۋلەت ەكەنىمدى ەشكىم بىلمەس ەدى...

- مەن الماتىدا تۋىپ-ءوستىم. كارتينا («مەنىڭ اتىم - قوجادا» - ق. د.) ديرەكتورى پەتر اعايمەن كورشى تۇردىم. ءبىر كۇنى ونىڭ ۇيىنە «بوبيك» ماشينەسىمەن ءبىر كىسى كەلدى. الگى اعا ۇيگە كىرىپ كەتكەندە، اۋلاداعى بالالار كولىگىنە ءتۇسىپ الىپ وينادىق.

كولىك يەسى كورسە دە، بىزگە ۇرىسپادى. قاسىنداعى كىسىلەرگە مەنى نۇسقاپ: «مىنا بالانى ەرتەڭ ءتۇسىرىلىم الاڭىنا ەرتىپ كەلىڭىزدەر»، - دەدى. سويتسەم، ول رەجيسسەر ابدوللا قارساقبايەۆ ەكەن. سودان سول جازىمدى جايلاۋدا، ءتۇسىرىلىم الاڭىندا وتكىزدىم.

- كينودا وتە مومىن بالاسىز. ءتۇسىرىلىم كەزىندە دە ەڭ ءتارتىپتى بالا بولدىڭىز با؟

- جو-و-وق. كەرىسىنشە، مەنىمەن جۇمىس جاساۋ وتە قيىن بولدى. تىنىمسىز ەكەم. ءبارى «يۋسۋپ اتتىڭ استىنا ءتۇسىپ كەتىپ جۇرمەسىن» دەپ ۋايىمدايدى. سونداعى تاربيەشى اپايدى شارشاتىپ جىبەرەتىنمىن. بىردە ول «بۇرىشقا تۇرعىزام» دەپ ۇرىستى. ال مەن «كيىز ۇيدە قايداعى بۇرىش؟» دەپ، قۋلىقپەن جاۋاپ بەرگەم. اقىرى، ول كىسى كيىز ءۇيدىڭ ەسىگىن اشىپ، سونىڭ ارتىنا تۇرعىزىپ قويدى.

- كينوداعى باسقا كەيىپكەرلەر ەرەسەك بولدى عوي. كەزدەسكەندە ءسىزدىڭ قىزىقتارىڭىزدى ايتپاۋشى ما ەدى؟

- ءيا، قوجانى ويناعان نۇرلان سانجار اعالارىڭ بىلتىر كورىسكەندە ءبىراز قىزىق جايتتاردى ەسكە ءتۇسىرىپ ەدى. «مىنە، ءتۇسىرىلىم باستالدى!» دەگەن ساتتە سەن ءوز بەتىڭمەن ويناپ كەتۋشى ەدىڭ. كوبەلەك كورسەڭ، سونى قۋىپ كەتەتىنسىڭ. سوسىن ءبارى دە سەنىڭ كوبەلەكتى قاشان ۇستاعانىڭدى ءۇنسىز كۇتىپ وتىراتىن»، - دەپ كۇلدىردى. ءوزىمنىڭ ەسىمدە كوپ نارسە قالماپتى. مەنى ءبارى ەركەلەتەتىن. قۇلپىناي اكەپ بەرەتىنى ەسىمدە. كينوداعى كەيىپكەرلەرمەن قازىر ەشقانداي بايلانىسىمىز جوق. ءفيلمدى كورگەن سايىن سول ءبىر ءتاتتى كۇندەرىم ەسكە تۇسەدى. ساعىنامىن...

اكتەر ەمەس، دارىگەر بولۋدى ارماندادىم

- داۋلەتتىڭ رولىنەن كەيىن رەجيسسەرلار كينوعا شاقىرمادى ما؟

- مىنا سۋرەتتىڭ ءبارى سول كاستينگتەردەن ەستەلىك (البومىن اشىپ كورسەتىپ - ق. د.) . ون جاسىمدا ءبىر فيلمدە بالىقشىنىڭ بالاسىن سومدادىم. ءبىراق، ول ءفيلمدى ءوزىم سول قالپى كورمەدىم.

- اكتەر بولۋ ءۇشىن تالپىنعان جوقسىز با؟

- بالكىم، بالالىقپەن اكتەرلىكتى ارمانداعان دا شىعارمىن. دەگەنمەن، تىرىسقان ەمەسپىن. مەكتەپتە دراما ەمەس، بيولوگيا ۇيىرمەسىنە قاتىساتىنمىن. ەس بىلگەلى دارىگەر بولۋدى قالادىم. لەنينگرادتا (قازىرگى سانكت-پەتەربۋرگ - ق. د.) مەديتسينالىق ينستيتۋتتى ءبىتىردىم. ۇلىم مەن قىزىم دا اكتەر بولامىز دەگەن ەمەس.

-  بىلۋىمشە، قازاقستاننىڭ بوكس قۇراماسىندا جۇمىس ىستەپسىز...

- مەن و باستان-اق بوكس قۇراماسىنىڭ دارىگەرى بولعىم كەلدى. سول ماقساتىما جەتتىم. 1983 - جىلدان بەرى قازاقستاننىڭ بوكس قۇراماسىندا قىزمەت اتقاردىم. 2000 - جىلى سيدنەي وليمپياداسىنا قۇرامامەن بىرگە باردىم. وتكەن جىلى ا ي ب ا-نىڭ كوميسسيا قۇرامىنا دا ەندىم. «Astana arlan's» كاسىپقوي بوكس كلۋبىندا دا قىزمەت اتقاردىم.

- ءوزىڭىز دە باپكەر بولعانىڭىزدى ەستۋىمىز بار...

- ءيا. ءوزىم دە وسال بوكسشى ەمەس ەدىم (جىميىپ). بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە باپكەر دە، دارىگەر دە بولدىم. سوڭعى ءۇش جىلدان بەرى دۋبايدا تۇرامىن.

- ەل چەمپيوندارىمەن بىرگە قىزمەت جاسادىڭىز. ول كىسىلەر ءسىزدىڭ ءبىر كەزدەگى بالا داۋلەت ەكەنىڭىزدى بىلەتىن بە ەدى؟

- و، جاقسى سۇرادىڭ! مەن ول جايىندا ايتپايتىنمىن. اينالامداعىلار بىلمەيتىن. ونى بىردە مەنىڭ تۋىستارىمنان ەرماحان ىبىرايىموۆ ەستىپ قالىپتى. سودان ءبىر وتىرىستا «ءبىزدىڭ دارىگەر يۋسۋپتىڭ كىم ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە؟» دەپ، قۇپيامدى جايىپ سالدى. ايتپەسە، وسى كۇنگە دەيىن ول داۋلەتتىڭ كىم ەكەنىن ەشكىم بىلمەس ەدى (كۇلدى). ال ءوزىم ءتۇسىرىلىم كەزىندەگى سۋرەتتەردى، كينونىڭ ءۇزىندىسىن ءومىر بويى ساقتاپ كەلەم.

بەكزات ساتتارحانوۆ مەككەنى ارمانداپ كەتتى

- البومىڭىزداعى سۋرەتتەرگە قاراسام، بەكزات ساتتارحانوۆپەن جاقسى ارالاسقان ءتارىزدىسىز...

- ءيا... كەرەمەت جان ەدى عوي. بەكزاتتىڭ ا ج ك (س ي ك) قۇجاتى مەندە ساقتاۋلى (كورسەتتى). وليمپيادادان سوڭ وعان ءبىر سىياقى اۋدارىلاتىن بولدى. وعان قاجەتتى قۇجاتىن مەنەن بەرىپ جىبەرىپ ەدى. ءوزى كوپ ۇزاماي اپاتقا ۇشىرادى. ال بۇل قۇجات مەندە بەكزاتتان ەستەلىك بولىپ قالدى. 1999 - جىلى ا ق ش-تا بوكستان الەم چەمپيوناتى ءوتتى. بولات ءجۇمادىلوۆ چەمپيون اتاندى. سودان جۇلدەگەرلەرگە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنە دەمالىسقا جولداما بەردى. ارامىزدا بەكزات تا بار. دۋبايدا جۇرگەن ساتىمىزدە ول ماعان: «دارىگەر، قول سوزىم جەردە مەككە تۇر. سوندا بارعىم كەلەدى. اۆتوبۋسپەن بارىپ قايتايىقشى؟» - دەپ ءوتىندى. ءبىراق، شەكارانىڭ ار جاعىنا وتۋگە رۇقسات بولمادى. ونىڭ «مەككەنى كورسەم» دەگەن ارمانى ورىندالماي قالدى. وكىنىشتى، ارينە. ال كەلەر جىلى سيدنەيگە باردىق. تاڭعالاتىنىم، بەكزات ءوزىنىڭ وليمپيادا چەمپيونى بولاتىنىنا الدىن الا سەنىمدى بولعان ەدى.

اڭگىمەلەسكەن قارلىعاش دوسانوۆا

zhasorken.kz