ادامزاتتى ارباعان - فۋتبول ما، اقشا ما؟

استانا.قازاقپارات - وسىدان بىرەر كۇن بۇرىن سىزدەردىڭ گازەتتەرىڭىزدەن الەم چەمپيوناتى تۋرالى ماقالا وقىدىم. «كامەرۋن قۇراماسىنىڭ سۇرمەرگەنى سامۋەل ەتو'و ءوز ەلىنىڭ سپورت مينيسترلىگى بەرەتىن سىياقىنى ازسىنىپ، وعان كۇلدى» دەپسىزدەر.

 ە، كۇلمەگەندە! كۇلمەك تۇگىلى، «برازيلياعا بارمايمىز» دەپ بۇكىل كامەرۋن قۇراماسى جەكسەنبى كۇنى ۇشاققا وتىرماي، شۋ شىعارىپ، لاڭدى سالدى.

ەپيگراف

 قاراپتان قاراپ وتىرىپ، ادامنىڭ اۋزىن قىزدىراسىزدار عوي، وسى. كەشىرىڭىزدەر، فۋتبولدى جەتە تۇسىنبەيتىندىكتەن بە، الدە ادەيى ىستەيسىزدەر مە.. .

قويشى، بىرنەشە كۇن تەرىمە سىيماي، بۇلقان- تالقان بولدىم دا، اقىرى سىزدەرگە جاۋاپ جازۋعا بەل بۋدىم. ءبىر جاعىنان، الەم چەمپيوناتىنىڭ بولادىسىنا ەستەرى كەتىپ، ەلىرىپ جۇرگەن زامانداستارىما وي سالارمىن دەپ تە ويلادىم. ەگەر وسى جازعاندارىمدى «الاش ايناسى» گازەتىنىڭ سايتىنا شىعارساڭىزدار، ىرزا بولار ەدىم.. .

دوسىمنىڭ ماتەلى

 ءالقيسسا، ءسوزىمدى ارىدەن باستايىن. مەنىڭ وراق اۋىز، ءتىلى ءمىردىڭ وعىنداي ءبىر دوسىم بار. سول «الەمدى سەكس، فۋتبولدى اقشا بيلەيدى» دەگەن «ماتەلىن» ءجيى ايتادى. ءوزىنىڭ شىعارعانى.

 بىلمەيمىن، سەكس الەمدى بيلەي ما، جوق الدە ساياساتقا اسەرىن تيگىزە مە، وندا مەنىڭ شارۋام جوق. ءتىپتى «كىمدى كىمنىڭ بۇتى بيلەيدى، كىمدى نەنىڭ قۇتى بيلەيدى» وعان دا ءسوز جارىستىرايىن دەپ وتىرعان جوقپىن.

 ءبىراق.. . ءبىراق بالا كەزىمىزدە كىتاپتى كوپ وقىدىق. سول كەزدەرى «ءجۇز مىڭداعان جاۋدىڭ ايبىندى اسكەرىنەن دە سەسكەنبەيتىن، ءوزىنىڭ قالىڭ قولىن سۇستى كوزىمەن- اق اياقتارىنا تىك قوياتىن، جۇرەگىنىڭ تۇگى بار باتىرلار دا وزدەرى عاشىق بولىپ قالعان قارشاداي قىزدىڭ الدىندا اسىپ- ساسىپ، قىزاراقتاپ، كوزىنە تىكە قاراي الماي، سوزدەن تۇتىلىپ، ابىگەرگە تۇسكەن» دەگەن سوزدەردى ءجيى وقيتىنبىز.

قازىر زامان باسقا، سۇستى قولباسشىلار كولەڭكەدە قالعان. ەل نازارىندا نەگىزىنەن - مەملەكەت باسشىلارى مەن ساياساتكەرلەر. بالكىم، ولار دا بۇرىنعىنىڭ باتىرلارى سياقتى تال شىبىقتاي مىڭ بۇرالعان سۇلۋلاردىڭ الدىندا قارا تەرگە تۇسەتىن شىعار.. .

ايتسە دە، مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم بۇل ەمەس. ايتتىم عوي جاڭا، ساياسات پەن سەكسكە تورەشى بولار جايىم جوق. مەنىڭ جازايىن دەگەنىم، مەنىڭ مويىندايتىنىم - فۋتبولدى اقشا بيلەيدى! ول انىق.

سيىقسىز سىياقى

«داۋدىڭ باسى دايرابايدىڭ كوك سيىرى» دەمەكشى، ءبارى دە «الاش ايناسى» گازەتىنىڭ «سامۋەل ەتو'و 83 مىڭ دوللار سىياقىنى ازسىنىپ، كۇلدى» دەگەن ماقالاسىنان باستالىپ وتىر. ارينە، ول كۇلەدى. كۇلگەندە قالاي- اۋ. ءتىپتى ءبىر جەرىن اشىپ تۇرىپ كۇلەتىن شىعار. ونىڭ ءبىر كۇندىك جالاقىسىنا جەتپەيتىن سىياقىسىماقتى ولايدا- بۇلاي ەسەپتەپ، قاراقۇرلىقتاعى ەتو'و تۇرماق، ايدالاداعى مەنى دە كۇلكى قىسىپ وتىر.

ويتكەنى ونىڭ «انجي» كلۋبىنداعى ءبىر جىلدىق جالاقىسى 20 ميلليون يەۆرودان اسىپ تۇسەتىن. ءتىپتى كەيبىر باسىلىمدار «ول ماحاچكالا كلۋبىندا جىلىنا 28,8 ميلليون يەۆرو اقشا تابادى» دەپ جازعان دا. وسى دەرەكتەرگە سەنسەك، سامۋەل ەتو'و رەسەيدە ءجۇرىپ، كۇنىنە (!) ءوز ەلىنىڭ سپورت مينيسترلىگى ۋادە بەرگەن سىياقىدان الدەقايدا اسىپ تۇسەتىن اقشا تاپقان. ال ولار ونىڭ سول ءبىر كۇندىك جالاقىسىنا دا جەتپەيتىن قارجىنى ەكى ايعا جۋىق ۋاقىتتا تولەمەيمىز دەيدى (ولار ءبىر ايداي الەم چەمپيوناتىنا دايىندالىپ، جاتتىعۋ جيىندارىن وتكىزىپ ءجۇر عوي) .. .

 ەندى رەسەي باسىلىمدارىندا جاريالانعان ءبىر دەرەككە توقتالا كەتكىم كەلەدى. مىسالى، انگليا قۇراماسى الەم چەمپيونى بولسا، وندا ولاردىڭ ءار فۋتبولشىسىنا 350 مىڭ فۋنت ستەرلينگ تولەنەدى ەكەن. ال وسى اعىلشىنداردىڭ بەساسپاپ شابۋىلشىسى ۋەين رۋني «مانچەستەر يۋنايتەد» كلۋبىندا اپتاسىنا 300 مىڭ فۋنت الادى!

سوندا ەسەپتەي بەرىڭىز، رۋنيگە ەكى ايعا جۋىق ۋاقىتتا 350 مىڭ فۋنت تاپقانى ۇتىمدى ما؟ جوق الدە، ءوز كلۋبىندا وسىنداي ۋاقىتتىڭ ىشىندە 2,5 ميلليوندى جان قالتاسىنا باسقانى پايدالى ما؟

ليونەل مەسسي مەن كريشتيانۋ رونالدۋ تۋرالى مۇلدە ءتىس جارىپ، ەشتەڭە ايتپاي- اق قويايىن. ايتسە دە، بازبىرەۋلەردىڭ «مەسسي ءوز كلۋبىندا باسقا دا، ارگەنتينا قۇراماسى ساپىندا مۇلدە وزگەشە.. . ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي» دەپ جازاتىندارعا تاڭ قالاتىندىعىمدى ءسوز اراسىنا قىستىرا كەتكىم كەلەدى. وزدەرىڭىز ويلاڭىزدارشى، نەگە سولاي؟ نەگە؟ ..

جۇلدىزدارعا ەڭ جامان «جۇت» - جاراقات

مەنىڭ ويىمشا، بيىلعى الەم چەمپيوناتىندا دا ايگىلى فۋتبول جۇلدىزدارى مۋنديالدىڭ ەڭ ۇزدىك ويىنشىسى بولمايدى. 2010 - جىلعى الەم چەمپيوناتىنداعىداي ديەگو فورلان سەكىلدى سۋپەرجۇلدىزداردىڭ تاساسىندا قالعان ويىنشىلار بار كۇش- جىگەرلەرىن سالىپ، توپ- كلۋبتاردىڭ كوزىنە تۇسۋگە تىرىسۋلارى كەرەك. ال ازۋلى كلۋبتاردا وينايتىن فۋتبول جۇلدىزدارى ءۇشىن ەڭ باستى ماسەلە، جاراقات الىپ قالماۋ دەپ ويلايمىن.

 ءوز باسىم ەشقانداي فۋتبول جۇلدىزىن سوكپەيمىن. تەڭبىل دوپتىڭ جارىق جۇلدىزدارى ءۇشىن جاۋاپ بەرىپ، سىرتتارىنىن تون پىشپەي- اق قويايىن. ءبىراق ولاردىڭ ورىندارىندا مەن بولسام، تىزگىنىمدى تارتىڭقىرار ەدىم. تۋرا سولاي. ويتكەنى بارماي قالۋعا تاعى بولمايدى. «حالىق جاۋى» اتانباساڭ دا، ءوز ەلىڭدەگى جانكۇيەرلەرگە جامان اتتى بولاسىڭ. قىزۋ قاندى بۇزىقتاردىڭ كولۋمبيا جانكۇيەرلەرى سياقتى ءبىر ەمەس، 12 وقپەن اتىپ كەتۋلەرى دە مۇمكىن عوي.

وزدەرىڭىز ايتىڭىزدارشى، بيىل سوچي وليمپياداسىندا رەسەيلىك ەۆگەني پليۋشەنكو مۇزايدىندا ونەر كورسەتۋدەن باس تارتقاندا، نە بولدى؟ سوندىقتان بارۋعا تۋرا كەلەدى. ءبىراق جاراقات الىپ قالماۋ جاعىن ويلار ەدىم. ەگەر مەن ءوز كلۋبىمدا اپتاسىنا 300-500 مىڭ يەۆرو تاۋىپ وتىرسام. ال الەم چەمپيوناتىندا ماعان 300 مىڭ دوللار سىياقى تولەيمىز دەپ ۋادە بەرسە. اقيقاتىن وزدەرىڭىز- اق ايتىڭىزدارشى، ارامتەر- الاوكپە بولىپ نە جىنىم بار؟ !

كىمدەر جانىن سالادى؟

سىزدەر مەنىڭ پىكىرىم «الەم چەمپيوناتىندا ەشكىم دە بارىن سالىپ، جان- تانىمەن وينامايدى» دەگەنگە سايادى دەپ، ويلاپ قالماڭىزدار. شىبىن جاندارىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ، شۇمەكتەتىپ تەر توگەتىندەر دە كوپ. وتە كوپ. توپ- كلۋبتاردىڭ ساپىندا ويناۋدى ارمان تۇتاتىن ورتا دەڭگەيدەن جوعارى فۋتبولشىلار مەن جاس تالانتتار ايانباي شاپقىلايتىن بولادى.

تاعى ءبىر مىسال، ا ق ش قۇراماسىنىڭ 21 گە ەندى تولاتىن قورعاۋشىسى، «سيەتل ساندەرس» كلۋبىنىڭ ويىنشىسى دەاندرە يەدلين الەم چەمپيوناتىندا ويناعانى ءۇشىن 76 مىڭ دوللار سىياقى الادى ەكەن. بۇل - ونىڭ ءبىر جىلدىق جالاقىسىنان ەكى ەسە كوپ. ارينە، ول جانىن سالادى.

«جەڭگەتاي» دايىن بولسا، جەڭىمپاز «دايىن» .. .

 ەستەرىڭىزدە مە، 2004 - جىلى گرەكيا قۇراماسى ەۋروپا چەمپيوناتىندا جەڭىسكە جەتىپ ەدى عوي. سول سياقتى بيىلعى الەم چەمپيوناتىندا دا ورتاڭقول قۇرامالار چەمپيون بولىپ جاتسا، ءوز باسىم تاڭ قالمايمىن.

سودان سوڭ (بۇل دا مەنىڭ جەكە پىكىرىم) ، بيىلعى الەم چەمپيوناتىندا تورەشىلەر برازيليا قۇراماسىن «قولتىعىنان دەمەپ» ، بىلدىرتپەي جەبەپ، بولىساتىن شىعار. ويتكەنى برازيليا حالقى وزدەرىندە الەم چەمپيوناتى مەن وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋگە قارسى. ەرەۋىلگە شىعىپ، نارازىلىقتارىن بىلدىرۋدە. ەگەر برازيليا قۇراماسى جەڭىسكە جەتىپ، الەم چەمپيونى اتانسا، تولقىعان، اشىنعان حالىق سابالارىنا ءتۇسىپ، قۋانىشقا كەنەلىپ، ازىن- اۋلاق ۋاقىت بولسىن، ءبارىن دە ۇمىتاتىن شىعار.. .

 ادامزاتتى ارباعان -  اياقدوپ پا، اقشا ما؟ !

 نەگىزگى ايتايىن دەگەنىم، وسى. ءبىراق بۇل «فۋتبولدى اقشا بيلەيدى» دەگەن پىكىرىمنىڭ ءبىر تارماعى عانا. دالەل رەتىندە كەلتىرە بەرسەك، دايەك كوپ. ەرنازار قاريا «سەگىز ۇلىم ءبىر توبە، ەر توستىگىم ءبىر توبە» دەمەكشى، فۋتبولدىڭ بۇكىل تاقىرىبى ءبىر توبە دە، اياقدوپ ويىندارىنا ءباس تىگۋ (ستاۆكا قويۋ) -  ول دا ءوز الدىنا ءبىر توبە، دۇنيە.

سونداي- اق سول ەرنازار قارياعا قىزدارىن بەرگەن بايبىشە «سەگىز قىزىم ءبىر توبە، كەنجەكەيىم ءبىر توبە» دەگەندەي، بارلىق كۋبوكتىق دودالار ءبىر توبە دە، چەمپيوندار ليگاسى - ءبىر توبە. فۋتبولدان تۇسىنىگىڭىز بولسا، وسىلاردىڭ ءبارىن ءوزىڭىز دە سارالاپ، مەنىڭ پىكىرىمدى قۇپتارسىز.

 ايتپاقشى، جاقىندا چەمپيوندار ليگاسىنىڭ فينالىندا «رەال» مەن «اتلەتيكو» دوداعا ءتۇستى عوي. سوندا، وسى ءبىزدىڭ الماتىداعى ءبىر قازاق «اتلەتيكوعا» 25 مىڭداي اقشا تىگىپتى. تەڭگە ەمەس، دوللار! مەن دە باسىندا تەڭگە ەكەن دەپ قالعانمىن.

 سودا- ان، ماتچتىڭ 36- مينۋتىنان باستاپ، «ەرتەڭ بارىپ 75 مىڭ دوللاردى ساناپ تۇرىپ الامىن» دەپ الاقانىن ىسقىلىپ، ديۆاننىڭ ۇستىندە سەكىرىپ وتىرعان اعامىز.. . 93 مينۋتتا سەرحيو راموس ەسەپتى تەڭەستىرەندە، .. .جالپ ەتە قالىپتى. ءتاۋبا، ءتىرى ايتەۋىر.

قازىر ءبىز ونىڭ جانىنا بارىپ، «رەال» مەن يسپانيا قۇراماسىنىڭ بار بولعىر، الگى قورعاۋشىسىنىڭ اتىن اتاي المايمىز. ابىروي بولعاندا، سەرحيو راموس الىستا، ءبىزدىڭ اعايدىڭ قولىنا تۇسپەيدى.

جاعداي سولاي، سوڭعى سەكۋندتاردا ۋىسىنان سىناپتاي سۋسىعان 75 مىڭ دوللاردى ءالى ۇمىتا الماي، سولىپ- سەمىپ، اھ ۇرىپ ءجۇر.. . ءجا، مەن وسىمەن قويا قويايىن. ويتكەنى بۇل جازعانىمدى الگى اعام وقىسا، قانى باسىنا قايتا شاپشيدى. ال، جەڭگەم مەنى ءتۇتىپ جەيدى.. .

اۆتور: ءالي حان راقىش