ۋكراينا قىرىمعا اسكەر كىرگىزە الا ما؟
«ءبىز ۋكراين بولعانى ءۇشىن قاتتى قىسىم كورىپ وتىرعان قىرىمداعى ۋكرايندىقتاردىڭ مۇددەسىن سوڭىنا دەيىن قورعايمىز» دەگەن پوروشەنكو. ءبىراق بۇل ءىستىڭ ناتيجە بەرەتىندىگىنە مامانداردىڭ كوبىسى ونشا سەنبەيدى. ال كەيبىر ساياسي تەحنولوگتار سايلاۋ ناۋقانى بارىسىندا ساق ءارى ساۋاتتى ءىس- قيمىلىمەن كورىنگەن پوروشەنكونىڭ قىرىم ماسەلەسىندە بەلگىلى ءبىر جەتىستىككە جەتۋ ىقتيمالدىلىعى بارىن بولجايدى.. .
ۋكراينانىڭ وڭتۇستىك- شىعىسىندا شيەلەنىس بۇرق ەتە تۇسكەلى ەل نازارىنان قىرىم جايى تىس قالعانداي بوپ ەدى. جالپى، قىرىمنىڭ قازىرگى مارتەبەسى قانداي؟ حالىقارالىق قۇقىقتىڭ بۇگىن بۇل ماسەلەدەگى كوزقاراسى قانداي؟ الدىمەن وسى ساۋالدار جاۋابىنا قىسقاشا توقتالىپ وتەلىك.
نەگىزىنەن، حالىقارالىق زاڭناما بۇلايشا ءبولىنۋدى مويىندامايدى، الايدا ءبىرجاقتى ەگەمەندىك دەكلاراتسياسىن جاريالاۋعا تىيىم دا سالا المايدى. وسى سەبەپتى ۋكراينادان ءبولىنىپ شىعۋ جونىندە قىرىمدا رەفەرەندۋم وتكەندە ءبىر دە ءبىر حالىقارالىق سوت جاق اشپادى، ءبىراق سونىمەن قاتار جارتى ارالدىڭ ءبولىنۋ قۇقىعىن قورعامادى دا.
ال ۋكراينانىڭ قىرىمنىڭ بولەك اۆتونوم بولۋىن زاڭدى تۇردە جوققا شىعارۋعا تولىق قۇقىعى بار. وعان ۋكراينا كونستيتۋتسياسىنىڭ 73-بابى بۇلتارتپاس دالەل بولا الادى: «ۋكراينا تەرريتورياسىنداعى وزگەرىس تەك جالپى ۋكرايندىق رەفەرەندۋم ارقىلى شەشىلەدى. ال ايماقتاردا جەكەلەي رەفەرەندۋم وتكىزۋگە تىيىم سالىنادى» .
دەمەك، قىرىمداعى رەفەرەندۋمدى زاڭسىز دەپ تانۋعا بولادى. سوندىقتان دا ب ۇ ۇ- نىڭ 100 مۇشە- مەملەكەتىنىڭ تەڭ جارتىسى - 58 - بۇل رەفەرەندۋمدى مويىنداۋدى داۋىسقا سالۋدا قالىس قالدى (ونىڭ ىشىندە، ءتۇرلى وداق اياسىندا رەسەيمەن تىعىز ارىپتەستىكتەگى مەملەكەتتەردىڭ ءوزى دە بار: قىتاي، ءۇندىستان، بارزيليا جانە ت. ب) . جاقتاعانى - نەبارى 11 مەملەكەت (ارمەنيا، بەلورۋسسيا، بوليۆيا، كۋبا، سولتۇستىك كورەيا، نيكاراگۋا، سۋدان، سيريا، ۆەنەسۋەلا جانە زيمبابۆە) . ال ەۋروپالىق وداق پەن ا ق ش «ورىستىلدىلەر مۇددەسىن» قورعايمىز دەپ تۇراقسىزدىقتى مازداتقان رەسەيدىڭ مۇنداعى ءىس- قيمىلىن اننەكسيا دەپ باعالادى، ءسويتىپ قىزىل كرەملگە قارسى ەكونوميكالىق «سوعىستى» باستاپ كەپ جىبەردى. ونىڭ زاردابى بۇگىندەرى قاتتى ءبىلىنىپ قاپ جاتىر.
مىنە، حالىقارالىق قاۋىمداستىق تاراپىنان بولعان ۇلكەن كەدەرگىلەرگە قاراماستان بۇگىندەرى قىرىمدا اۆتونومدىق جاريالانىپ، جاڭا بيلىك تاعايىندالىپ، كونستيتۋتسياسى دا قابىلدانعان. شەكاراسىنا ەكى كەدەندىك بەكەت قويىلعان. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بۇل ءوڭىر وتپەلى كەزەڭدى باستان كەشىپ جاتىر. رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ەكونوميكالىق، قارجىلىق، نەسيەلىك جانە قۇقىقتىق جۇيەسىنە قىرىم مەن سيەۆاستوپولدىڭ كىرىگۋ پروتسەسى ۆ. پۋتيننىڭ بۇيرىعىمەن 2015 - جىلدىڭ 1 - قاڭتارىنا دەيىن شەشىلۋى ءتيىس. وسى جاعىنان العاندا، بۇگىنگى شىندىق - جەر شارىندا تاۋەلسىزدىگى مويىندالماعان مەملەكەتتەر سىندى قىرىم رەسەي فەدەراتسياسى قۇرامىنداعى اۆتونوم ەلگە اينالۋدا.
ال كەشە عانا ۋكراينا بيلىگىنە كەلگەن پەتر پوروشەنكو بولسا، قىرىمدى ۋكرايناعا قايتارىپ الامىن دەپ ۋادە ەتىپ وتىر. بۇعان كوپتەگەن ساياساتتانۋشىلار ونشا سەنىپ كەتپەيدى. ءبىراق ۋكراينادا كەشەلى بەرى قارۋلى قاقتىعىستاردىڭ ۇدەي ءتۇسۋى جاڭا پرەزيدەنتتىڭ ەلگە ىرىتكى سالۋشىلاردى ايامايتىنىن بايقاتىپ ۇلگەرگەن سەكىلدى.
بۇل رەتتە رەسەيلىك ساياساتتانۋشى الەكساندر دۋگيننىڭ سالعان بايبالامىنا توقتالا كەتەلىك. ونىڭ سوزىنە سەنسەك، پوروشەنكو دونباس پەن لۋگانسكىنى العان سوڭ، اسكەرىن قىرىمعا باعىتتايدى.
- كيەۆ پەن پوروشەنكونىڭ دونەتسك پەن لۋگانسكى رەسپۋبليكالارىنا تويتارىس بەرەرلىك قاۋقارى بار. ودان كەيىن ولار قىرىمعا قاراي بەت الادى. ونى پوروشەنكو جاسىرىپ وتىرعان جوق. مۇندايدا رەسەي اشىق سوعىسقا شىعۋى كەرەك. كۇتەتىن دانەمە قالمادى. ەگەر پۋتين وڭتۇستىك- شىعىستى بوساتپاي تۇرعاندا اسكەرىن جۇمىلدىرىپ جىبەرسە، جاڭا رەسەيىن امان ساقتاپ قالا الادى. ال ەگەر پۋتين قىرىمعا شابۋىلدى كۇتسە، وندا جاڭا رەسەي ايماعى ازات ەتىلىپ، ونداعى حالىقتىڭ ماسكەۋدەن كوڭىلى ابدەن قالادى. قازىردىڭ وزىندە رەسەيگە ءۇمىت ارتىپ شايقاسىپ جاتقانداردىڭ كوبىسى جەر جاستانۋدا. وعان ۋكراينا اسكەرى عانا ەمەس، سەنىم ارتقان تاراپتىڭ ساتقىندىعى دا سەبەپ، - دەيدى www.nakanune.ru سايتىنا بەرگەن سۇحباتىندا رەسەيلىك ساياساتتانۋشى.
دەگەنمەن وتاندىق ساياساتتانۋشىلار رەسەيلىك ماماننىڭ بۇل پايىمىن رەسەيگە دەگەن وكپەدەن تۋىنداپ وتىرعانىن، ال شىندىعىندا پوروشەنكونىڭ قىرىمعا اسكەر كىرگىزۋ مۇمكىندىگى وتە شەكتەۋلى ەكەنىن ايتادى.
نۇرلان سەيدىن، ساياساتتانۋشى:
- دۋگين دونەتسك پەن لۋگانسكىدەگى باس كوتەرۋشىلەرگە اسكەري كومەك كەلمەي جاتقاندىعىنا قاپالى. سوندىقتان «ۋكراينا اسكەرى ەرتەڭ قىرىمعا بارادى» دەپ دۇرمەكتەپ، قىزىل كرەملدى سىلكىلەپ العىسى كەپ جاتىر. ءبارى وسى. ناقتىسىندا پوروشەنكونىڭ قولىندا كوپ نارسە جوق. ارينە، ول ءوز سايلاۋشىلارىن ۇمىتتەندىرىپ جاقسى سوزدەر ايتا بەرەدى. قىرىم تۇگىل، بۇگىن دونەتسك پەن لۋگانسكىدە بوپ جاتقان جاعدايلارعا ەرتەڭ پوروشەنكونىڭ حالىقارالىق قۇقىق الدىندا جاۋاپ بەرۋىنە تۋرا كەلۋى ىقتيمال.
رەسەي قاراپ وتىرعان جوق. ولار فاكتى جيناستىرۋدا. قالاي دەگەنمەن دە ول مەملەكەتتىڭ تەڭ جارتىسى - 25 ميلليون ادامنىڭ تاعدىرىنا قاتىستى ىسكە باس سۇعۋدا. قىرىم رەسەيدىڭ دۋماسىمەن راسىمدەلىپ، ولاردىڭ قۇرامىنا ءوتىپ جاتىر. ەگەر ول جاققا ۋكراينا اسكەرى اياق باسسا، رەسەي زاڭدى تۇردە سوعىسىپ، وڭتۇستىك- شىعىستى دا جاۋلايدى. قازىر بۇعان جول بەرۋگە بولمايدى.
ءۋاليحان تولەشوۆ، ساياساتتانۋشى:
- قىرىمنىڭ بولىنىسىندە زاڭسىزدىق بارى اقيقات. مىنە، وسىنى ۋكراينا ۇنەمى حالىقارالىق قاۋىمداستىق ەسىنە سالىپ جانە ونى قايتارۋ پوزيتسياسىنان ەشقاشان تايمايدى. ارينە، بۇل ماسەلە شەشىمى ۇزاق ۋاقىتتى قاجەت ەتەدى. بۇل ەكى جاعدايدا ورىن الادى. ەگەر رەسەي فەدەراتسياسى ك س ر و سەكىلدى كۇندەردىڭ كۇنى ىدىراعان جاعدايدا. ەكونوميكالىق جاعىنان قازىر السىرەۋ بار، ءبىراق ر ف وڭايشىلىقپەن تەز تارامايدى. سول سەكىلدى ەۋروپالىق ينتەگراتسيا اياسىندا ۋكراينا ەكونوميكاسى مىقتاپ كۇشەيىپ، ناتو- عا قوسىلىپ، رەسەيمەن تەرەزەسى تەڭ جاعدايعا جەتكەندە قىرىمدى قايتارۋدى تالاپ ەتە الادى. مەنىڭشە، 2020-2025 - جىلدارعا قاراي قىرىمعا قاتىستى تاراپتاردىڭ پوزيتسياسى ناقتى ايقىندالىپ قالادى.
اۆتور: كامشات ساتيەۆا
فوتو: ikrim.net
«الاش ايناسى» گازەتى
