ۋكراينا سايلاۋىنىڭ سەگىز قىرى
ساراپشىلار سايلاۋدىڭ ەكىنشى تۋرى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن دە ەسكەرتەدى.
1. توڭكەرىسكە قاتىسقان جالعىز تيموشەنكو ەمەس
ارينە، ەسىمىزدە تەك تيموشەنكو قالدى. ءبىراق 2004-جىلى قىزعىلت-سارى ريەۆوليۋتسيانى قارجىلاندىرۋشىلاردىڭ ءبىرى ءىرى كاسىپكەر پوروشەنكو بولعان. ول «كانال-5» تەلەارناسىن اشىپ، توڭكەرىسكە اقپاراتتىق قولداۋ كورسەتتى.
پەتر پوروشەنكو - ۆيكتور يۋشەنكونىڭ سەرىگى. يۋشەنكونىڭ پرەزيدەنت بولىپ سايلانۋىنا ۇلەس قوسقان، ءوزى پرەمەرلىك قىزمەتتەن ۇمىتتەنگەن ادام.
الايدا پرەزيدەنت ونى قاۋىپسىزدىك جانە قورعانىس كەڭەسىنە ءتوراعا ەتىپ تاعايىنداپ، پرەمەرلىك كرەسلونى وليگارحتاردى، سونىڭ ىشىندە پەتر پورشەنكونى جاقتىرمايتىن يۋليا تيموشەنكوعا بەردى.
2005-جىلى پوروشەنكو مەن تيموشەنكو ءبىر-ءبىرىن «جەمقورلىقپەن اينالىستى» دەپ ايىپتاپ، ارالارىندا كيكىلجىڭ باستالدى. بۇدان ۇكىمەت جۇمىسى ناشارلاپ، اقىر سوڭىندا ەكەۋى دە قىزمەتتەرىنەن كەتكەن. بۇل داۋدان سوڭ دا پوروشەنكو پرەزيدەنتتىڭ جاقىن سەرىگى بولىپ قالا بەردى، ونىڭ ءبىر ايعاعى - يۋشەنكو ونىڭ ەگىز قىزىنىڭ وكىل اكەسى سانالادى.
ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆيكتور يۋشەنكو (سول جاقتا) مەن قاۋىپسىزدىك جانە قورعانىس كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى پەتر پوروشەنكو. كيەۆ، 2005-جىل.
2. رەسەيمەن ىستەسە الاتىن باسقا ادامدار دا بار
قىزعىلت-سارى توڭكەرىسكە قاتىسقانىنا، باتىسشىل ريتوريكاسىنا قاراماستان، تيموشەنكو ءاردايىم كرەملمەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولىپ كەلگەن. 1990-جىلدارى رەسەي گازىن يمپورتتاۋمەن اينالىسقان ول «گاز حانشايىمى» دەگەن لاقاپ اتقا يە بولدى. 2009-جىلعى گاز داعدارىسى كەزىندە رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى گاز باعاسىنا قاتىستى كەلىسسوزدەردەن سوڭ ۆلاديمير پۋتين يۋليا تيموشەنكونى «بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە ىڭعايلى ارىپتەس» دەپ اتاعان. الايدا ۆيكتور يانۋكوۆيچتىڭ (بيىل بيلىكتەن قۋىلعان ۋكراينا پرەزيدەنتى - رەد.) تۇسىندا تيموشەنكوعا ءتيىمسىز شارتتارعا قول قويدى دەگەن ايىپ تاعىلىپ، تۇرمەگە قامالعانى بەلگىلى.
جاقىندا ول «ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى سەپاراتيستەرگە كۇش قولدانباۋ كەرەك» دەگەن مالىمدەمە جاسادى. ونىڭ بۇل ءسوزى كوپ سىنعا ۇشىرادى، كەيبىرەۋلەر ونى «پۋتيننىڭ مۇددەسىن كوزدەپ وتىر» دەپ ايىپتادى.
لەونيد كۋچمانىڭ كەزىنەن بەرگى بارلىق پرەزيدەنتتەرمەن ىستەس بولعان پوروشەنكو «وڭاي دوستاساتىن» ساياساتكەر سانالادى. ونىڭ Roshen شوكولاد فابريكالارىنىڭ ەڭ ۇلكەنى رەسەيدىڭ وڭتۇستىگىندە ورنالاسقان. سوعان قاراماي ول ۋكراينانى ناتو-نىڭ قۇرامىنا كىرگىزۋ جوسپارى بار ەكەنىن جاسىرمايدى.
ۋكراينالىقتار اراسىندا رەسەيگە دەگەن قارسىلىق كۇشەيىپ تۇرعان قازىرگى ساتتە ەكى كانديدات تا كرەملدەن ىرگەسىن اۋلاق سالىپ، وزدەرىن پاتريوت ءارى كۇرەسكەر ەتىپ كورسەتۋگە تىرىسىپ جاتىر.
جاريا بولىپ كەتكەن تەلەفونمەن اڭگىمەسىندە تيموشەنكو «ورىستاردىڭ ءبارىن ۋكراين جەرىنەن قۋۋ كەرەك» دەسە، پوروشەنكو رەسەيدىڭ ونىڭ شوكولاد ونىمدەرىنە تىيىم سالۋىن بەدەل جيناۋعا پايدالانىپ قالماق. ول وتكەن اپتادا حاركوۆتەگى كەزدەسۋىندە:
- بۇل تىيىم مەنىڭ دۇرىس قادام جاساپ جۇرگەنىمدى اڭعارتادى. بۇل مەنىڭ ساياساتىم ۋكراينانىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا باعىتتالعانىن ايعاقتايدى، - دەدى.
3. ەكىنشى تۋر
كيەۆتەگى «دەموكراتيالىق باستاما» قورى مەن «رازۋمكوۆ» ورتالىعىنىڭ سوڭعى ساۋالناماسىنا سۇيەنسەك، رەسپوندەنتتەردىڭ 44,6 پايىزى - پوروشەنكونى، ال 8,4 پايىز تيموشەنكونى قولدايدى. ءبىراق «شوكولاد پاتشاسى» ءبىرىنشى تۋردا-اق جەڭىپ شىعاتىن مەجەگە ءالى جەتە الماعان.
وعان قوسا، الەۋمەتتانۋشىلار اتاپ كورسەتكەن «تيموشەنكو فەنومەنىن» دە ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، «باتكىۆشينا» پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى سايلاۋدا ساۋالناماداعى كورسەتكىشتەن 15 پايىزعا دەيىن ارتىق داۋىس جيناپ كەتۋى مۇمكىن. ازىرگە ناقتى شەشىم قابىلداماعان 15 پايىز سايلاۋشى اقىرعى ساتتە تيموشەنكونى تاڭداسا، ول دا 40 پايىزعا جەتەقابىل داۋىس جيناپ، پوروشەنكونى ىعىستىرۋعا شاق قالادى.
ءتىپتى پوروشكو العاشقى تۋردا جەڭىسكە جەتكەن كۇننىڭ وزىندە سايلاۋدى بۇرمالاۋ فاكتىلەرى نەمەسە باسقا دا توتەنشە وقيعالار بيلىكتى ماۋسىمنىڭ 15-كۇنى ەكىنشى تۋر وتكىزۋگە ماجبۇرلەۋى مۇمكىن. بۇل قيىن جاعدايدا وتىرعان شىعىس جۇرتشىلىعىنا جاڭا مۇمكىندىك بەرەدى، ال ءوزى دە ۋكراينانىڭ شىعىسىنان - دنەپروپەتروۆسكىدەن شىققان تيموشەنكو وسى ءساتتى پايدالانىپ، قولداۋشىلارىنىڭ سانىن ەسەلەپ الۋى ىقتيمال.
ساراپشىلار «تيموشەنكو فەنومەنىن» ۇمىتپاۋدى ەسكەرتەدى.
4. پوروشەنكو دەباتقا قاتىسپايدى
پەتر پوروشەنكو كانديداتتارمەن، سونىڭ ىشىندە يۋلياتيموشەنكومەن تەلەدەباتقا شىعۋدان باس تارتىپ كەلەدى. مۇنداي «اقىسى تولەنگەن شوۋعا» قاتىسپايمىن دەپ قارسىلىق بىلدىرگەن ول تەك ەكىنشى تۋر بولعان جاعدايدا عانا دەباتقا شىعۋعا ءازىر ەكەنىن ايتتى. ونىڭ بۇل وقشاۋ پوزيتسياسىنا اشۋلانعان تيموشەنكو مامىردىڭ 22-كۇنى باستى قارسىلاسىن تاعى ءبىر مارتە دەباتقا شاقىرعان.
2010-جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا يانۋكوۆيچپەن باسەكەگە تۇسكەن تيموشەنكو بوس كرەسلوعا قارسى دەبات وتكىزىپ، ونىسى جۇرت ەسىندە قالعان ەدى. سول دەباتتا ول «حالىق الدىندا مەن جاۋاپ بەرە المايتىن سۇراق جوق» دەپ كەسىپ ايتقان.
ال قازىرگى قارسىلاسى جايىندا ول «پوروشەنكو دەباتقا بىردە-ءبىر رەت قاتىسقان جوق. نەگە دەپ ويلايسىزدار؟ سەبەبى ول حالىق ءۇشىن وتە ماڭىزدى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋدەن قورقادى» دەگەن پىكىر ايتتى. مامىردىڭ 23-كۇنى وتكەن تەلەسايىسقا تيموشەنكومەن بىرگە ەكىنشى ورىنعا تالاسىپ وتىرعان رەسەيشىل كانديدات تيگيپكو مەن ەكونوميست كونۆاليۋك قاتىستى.
5. تيموشەنكو باتىس قۇندىلىقتارىنىڭ ءبارىن قولدامايدى
جاقىندا دنەپروپەتروۆسك وبلىسىندا كەزدەسۋ وتكىزگەن پوروشەنكو سايلاۋشىلاردىڭ «قىسىمىنا» شىداماي ءبىرجىنىستى نەكەگە قارسى ەكەنىن مالىمدەدى.
تيموشەنكونىڭ بۇل ماسەلەگە قالاي قارايتىنى بەيمالىم. دەگەنمەن ونىڭ جاقىن ۇزەڭگىلەسى، قازىرگى پرەمەر-مينيستر ارسەني ياتسەنيۋك بىلتىر مۇنداي نەكەگە قارسى ەكەنىن ءبىلدىرىپ «حريستيان ءارى كاتوليك رەتىندە مەن ءبىرجىنىستىلاردىڭ ۇيلەنۋىن قولدامايمىن» دەگەن ەدى.
6. باسقا كانديداتتار
سايلاۋعا 20 شاقتى كانديدات قاتىسىپ جاتىر. ولار تۋرالى مىنا سىلتەمەمەن وقي الاسىز. http://www.cvk.gov.ua/pls/vp2014/wp003?PT001F01=702
7. قوش بول، ۆيتاليي
مامىردىڭ 25-كۇنى ۆيتالي كليچكونىڭ ساياسي كارەراسىندا جاڭا كەزەڭ باستالادى دەسەك تە بولادى. وسى كۇنى پرەزيدەنت جانە كيەۆ ءمەرى سايلاۋى قاتار وتەدى. بوكستان اۋىر سالماقتاعى الەم چەمپيونى، «ۋدار» پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى ۆيتاليي كليچكو پەتر پوروشەنكوعا جول بەرىپ، پرەزيدەنتتىك دودادان باس تارتتى. ەندى ول كييەۆ قالاسىنىڭ مەرى بولىپ سايلانۋى مۇمكىن.
ۋكراينا پرەزيدەنتى سايلاۋىنىڭ كانديداتى پەتر پوروشەنكو (وڭ جاقتا) مەن ۋدار پارتياسىنىڭ ليدەرى ۆيتاليي كليچكو. كييەۆ، 13-مامىر 2014-جىل.
ۋكراينا استاناسىن باسقارۋ ماڭىزدى ءارى اۋىر جۇمىس. قالانى ابىرويمەن باسقارعان ادام كەمدە-كەم. 2010-جىلى چەرنوۆەتسكي قىزمەتىنەن كەتكەلى بۇل قالاعا مەر تۇراقتاعان ەمەس. كيەۆتى باسقارۋ - «بارساكەلمەسكە» كەتۋمەن بىردەي. سوۆەتتىك كەزەڭنەن بەرى كيەۆكە مەر بولعان ساياساتكەرلەردىڭ ەشقايسىسى كەيىن رەسپۋبليكالىق بيلىككە شاقىرىلعان ەمەس.
ءوزى جاقسى كورەتىن سپورت تىلىمەن ايتساق، «كليچكو توتەپ بەرەر ەدى، ءبىراق ونى بۇرىشقا تىعىپ تاستادى» . ونىڭ «توتەپ بەرەتىندەي» قاۋقارى بار ما، جوق پا - ول جاعىن بىلمەيمىز. ازىرگە ول كيەۆ تۇرعىندارىنا جاڭا اكۆاپارك پەن «ديسنەيلەند» سالۋعا ۋادە بەرىپ وتىر.
8. جوعارىدا ايتىلعاننىڭ ءبارى ادىرە قالۋى مۇمكىن
پرەزيدەنت سايلاۋىنداعى باستى ءۇش قارسىلاستىڭ ۇشەۋى دە ميللياردەرلەر مەن ميلليونەرلەر.
ۇشەۋى دە ون جىلدان استام ۋاقىت ساياساتپەن اينالىسىپ كەلەدى. سوندىقتان، ولاردىڭ ەشقايسىسى راديكالدى وزگەرىستەر جاساۋدى تالاپ ەتكەن «ەۋرومايدان» تالاپتارىنا ساي كەلمەيدى. جۇزدەگەن كوتەرىلىسشىنىڭ قازاسى حالىقتىڭ ءالى كوكەيىندە تۇر.
ۋكراينانىڭ 17 سولداتى قازا تاپقان قارۋلى قاقتىعىستار كەلەسى پرەزيدەنتتىڭ الدىندا ەلدىڭ شىعىس ايماعىندا بەيبىتشىلىك ورناتۋ مىندەتى تۇرعانىن ايقىن اڭعارتتى.
ەكونوميكانىڭ تۇرالاپ قالعانىن، الدا تاعى پارلامەنت سايلاۋى تۇرعانىن ەسكەرسەك، ۋكراينادا ءالى تالاي تولقۋلار بولۋى مۇمكىن. قازىرگىدەي ەل ەكىگە جارىلىپ تۇرعان زاماندا ەلدى تىعىرىقتان شىعارۋعا ىلەۋدە بىرەۋدىڭ بولماسا، كوپ ەشكىمنىڭ شاماسى جەتپەيدى.
كەيبىر ساراپشىلار «قىسقا قاراي جاڭا «مايدان» باستالىپ، ۋكراينادا قايتادان حاوس بولادى» دەپ بولجاپ وتىر.
(دەيزي سيندەلاردىڭ ماقالاسىن اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان - مۇحتار ەكەي)
«ازاتتىق»
