بۇگىنگى كەزدە الەم الەۋمەتتىك شيەلەنىستەردىڭ ءورشىپ كەتۋ جانە اسكەري كۇش- قۋاتتىڭ ەسەلەنۋ فازاسىنا تۇسۋدە - ن. نازاربايەۆ
«الەمدەگى جاعداي بارلىق ەلدەردى ءالى دە الاڭداۋشىلىقتا ۇستاۋدا. ءبىز الەمدىك ۇردىستەر دامۋىنىڭ ءتۇرلى نۇسقالارىنا دايىن بولۋىمىز كەرەك. جاھاندىق قارجى، قارىز داعدارىسىنىڭ جانە ەۋروايماقتاعى الەۋمەتتىك شيەلەنىس پەن اراب ەلدەرىندەگى ءبىرقاتار الەۋمەتتىك دۇربەلەڭدەردىڭ باسىلماي جاتقان جاڭعىرىقتارىمەن قاتار، ءبىز جاڭا قاۋىپ- قاتەرلەرمەن بەتپە- بەت كەلۋدەمىز.
بىرىنشىدەن، دامىعان مەملەكەتتەر قايتادان قالپىنا كەلىپ جاتقان كەزدە ەكونوميكاسى دامىپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى جاپپاي تومەندەۋدە. ساراپشىلار كاپيتال اۋىسۋىنىڭ ۇدەۋىن بولجاۋدا. بۇل جاعىمسىز ستسەناري بويىنشا دامۋشى ەلدەرگە ينۆەستيتسيانىڭ 50 جانە ودان دا كوپ پايىزعا قىسقارۋىنا الىپ كەلۋى مۇمكىن.
ەكىنشىدەن، تابىس تەڭسىزدىگى ۇدايى وسۋدە. ءومىر ساپاسىنا بايلانىستى بايلار مەن كەدەيلەردىڭ اراسىنداعى الشاقتىق ۇلعايۋدا. بۇل ءوز كەزەگىندە الەۋمەتتىك شيەلەنىستى كۇشەيتۋدە. حالىقارالىق زەرتتەۋلەر بويىنشا 2014 - جىلى الەمدىك تۇيتكىلدەر رەيتينگىندە كەدەيشىلىك جانە بايلار مەن كەدەيلەر اراسىندا ۇلعايىپ كەلە جاتقان الشاقتىق پروبلەماسى بۇكىل دۇنيەءجۇزى بويىنشا 3- ورىندا تۇر. دەگەنمەن بۇل كەدەيلەردىڭ پروبلەماسى ەمەس. باتىس ەۋروپا، گەرمانيا، اۆستريا، يسپانيا، فرانسيا تۇرعىندارى كەدەيلەر مەن بايلار اراسىنداعى الشاقتىقتى رەيتينگ بويىنشا 1- ورىنعا قويدى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
ق ر پرەزيدەنتىنىڭ اتاپ وتكەنىندەي، قازىرگى كەزەڭدە الەۋمەتتىك شيەلەنىس جاعدايىندا ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە ساياسي قاقتىعىستار جيىلەپ، ناعىز اسكەري وپەراتسيالار مەن شىنايى ەكونوميكالىق سانكتسيالار ەنگىزۋگە ۇلاسۋدا.
«بۇگىنگى كەزدە الەم الەۋمەتتىك شيەلەنىستەردىڭ ءورشىپ كەتۋ جانە اسكەري كۇش- قۋاتتىڭ ەسەلەنۋ فازاسىنا تۇسۋدە. ءبىراق «كىم كۇشتى - سونىكى اقيقات» دەگەن الەۋمەتتىك دارۆينيزم قاعيداتى - دەسترۋكتيۆتى بولىپ تابىلادى. ويتكەنى مۇنداي جاعدايدا قانشاما ۇرپاقتار جاساعان نارسەنىڭ بارلىعى قۇردىمعا كەتۋى مۇمكىن. ءبىز پروبلەمانى شەشۋگە ەمەس، ودان ءارى ۋشىعۋىنا الىپ كەلەتىن قاقتىعىستار ءۇشىن تىم قىمبات باعا تولەۋدەمىز»، - دەدى ن. نازاربايەۆ.
قازاقستان جاھاندىق يادرولىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى بويىنشا جەتەكشى دەرجاۆالار ديالوگىنىڭ توقتاپ قالۋ مۇمكىندىگىنە قاتىستى ەرەكشە الاڭداۋشىلىق بىلدىرەدى.
«بۇنداي ديالوگتىڭ ءۇزىلۋى بۇعان دەيىنگى سوڭعى ونجىلدىقتاردا يادرولىق قاتەرلەردى قىسقارتۋ جونىندەگى قول جەتكىزىلگەن جەتىستىكتەردىڭ بارلىعىن جوققا شىعارىپ تاستاۋى مۇمكىن» ، - دەپ اتاپ ءوتتى ن. نازاربايەۆ.
«ەكىنشىدەن، ءبىزدى ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ۋكرايناداعى بەلەڭ الىپ وتىرعان قاقتىعىستى شەشۋدەگى قاۋقارسىزدىق بەلگىلەرى دە الاڭداتادى. بۇنداعى سەبەپتەردىڭ ءبىرى - 2010 -جىلى وتكەن تاريحي استانا سامميتىنەن كەيىن دە اتالمىش ۇيىمدى رەفورمالاۋعا قاتىستى ساياسي ەرىك- جىگەردىڭ بولماۋى» ، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
بايانداما بارىسىندا ەلباسى شەشىمىن كۇتەتىن جاڭا ماسەلەلەر تۋىنداعاندىعىن دا تىلگە تيەك ەتتى.
«جاڭا جاعدايداعى مەملەكەتتىڭ ءرولى الەمدىك قارجى- ەكونوميكالىق قاتىناستار ساۋلەتى, بيپوليارلىلىق جانە برەتەنۆۋد كەلىسىمدەرى سياقتى بۇرىننان كەلە جاتقان ساۋالدارعا ءالى دە بولسا جاۋاپ تابىلعان جوق. ءبىز ورتامەرزىمدىك پەرسپەكتيۆادا ەكونوميكالىق ءوسىم ءبىرشاما تومەندەيتىندىگىنە دايىن بولۋىمىز كەرەك»، - دەدى ول.
اۆتور: جاسۇلان جولدىبايەۆ
