جيرةنشةنئث حاننئث قئزئن قالاي العانئن بئلةسئز بة؟

- شئراعئم، ةلسئز جةردة نةعئپ ءجذرسئث؟، - دةپ سذرايدئ.
- جالعئز تذيةمنةن كوز جازئپ قاپ، سونئ ئزدةپ ءجذر ةدئم، - دةپ جاؤاپ بةرةدئ بالا.
- تذيةثدئ تذساپ قويساث بولماي ما؟
- تذيةمنئث تذساؤئ ءولئپ قالئپ ةدئ، - دةيدئ بالا. ول اكةم ءولئپ قالئپ ةدئ دةگةن ءسوزئ ةكةن.
- بالام، ءبئز قاي ذيگة قونامئز؟
- ءبئر قوي جةيمئن دةسةثئزدةر، قاي ءذي بولسا دا قونا بةرةسئزدةر! ةكئ قوي جةيمئن دةسةثئزدةر، ءبئزدئث ذيگة قوناسئزدار، - دةيدئ بالا. حاننئث قاسئنداعئلار:
- مئناؤ ءبئر مئرزا بالا ةكةن، وسئنئث ذيئنة قونايئق، - دةيدئ. كةلگةن سوث بالا ءبئر بؤاز ساؤلئقتئ جةتةكتةپ كةلئپ «يللاهي امين!» دةگةندة: «شئراعئم، بويداق قوي جوق پا؟ - دةپ ةسكةرتةدئ حان.
- مةن بويداق قويدئث جوعئن مانا دالادا ايتپاپ پا ةدئم؟ ةكئ قوي جةسةثئزدةر، ءبئزدئث ذيگة قون دةگةنئم وسئ ةمةس پة ةدئ؟، - دةيدئ بالا.
قوناقتار جاؤابئنا قايران قالادئ.
ءبئر كذندةرئ ءاز جانئبةك حان قئرئق ءؤازئرئن جيئپ الئپ: «ماعان وتئرئك پةن شئننئث اراسئ نةمةن ايئرئلادئ، سونئ تاؤئپ بةرئپ قالاعاندارئثدئ الئثدار. تابا الماساثدار، باستارئثدئ الامئن، ويلانؤعا قئرئق كذن مذمكئندئك بةردئم»، - دةپتئ. ؤازئرلةرئ قئرئق كذن ويلاپ، تابا الماپتئ، قئرقئنشئ كذن بولعاندا حان ؤازئرلةرئنة «وتئرئك پةن شئننئث اراسئن نةمةن ايئرا الاتئنئن تاپتئثدار ما؟» - دةيدئ. «جوق، تاقسئر، تابا المادئق»، - دةپتئ ؤازئرلةرئ. حان «باستارئثدئ الارمئن» دةپ قاهار قئلعاندا اثگئمة ةستيمئن دةپ جاي كةلئپ وتئرعان جيرةنشة بالا ؤازئرلةرگة:
«اناؤ كذنئ حان حاندئعئمةن باس-باسئثا ءبئر كذننةن قئرقئثا قئرئق كذن مئللةت بةردئ عوي، ةندئ وزدةرئث تئلةنئپ ةر باسئنا ءبئر-ءبئر كذننةن مئللةت الساثدارشئ! سوعان شةيئن ءبئرئث بولماسا، ءبئرئث تابارسئثدار!» - دةپتئ. حان «جارايدئ، بذل بالانئث ءسوزئ دذرئس كورئنةدئ. مةنئث ماقساتئم سةندةردئ ءولتئرؤ ةمةس، سئناؤ. اقئلدئ بولساثدار ءارقايسئسئثنان ءبئر-ءبئر اقئل العانئمدا مةندة قئرئق كئسئنئث اقئلئ بولار ةدئ؛ سةندةردة اقئلدان شاينام جوق. قئرئق كئسئدة جوق اقئل ءبئر كئسئدةن قايدان تابئلا قويسئن! ةر باسئنا قئرئق كذننةن مئللةت بةردئم»، - دةپ تاعئ دا ويلاندئرئپ جئبةرةدئ.
حاننئث الدئنان شئققان سوث ون ةكئ جاسار بالا جيرةنشة «بذل ءسوزدئ بئرةؤ بولماسا بئرةؤ بئلةر، سونئ ئزدةپ تابامئن» دةپ ايلاپ ةل كةزةدئ. ءسويتئپ ءجذرئپ قورعانئ بار شاهارعا دا جةتةدئ. قاقپانئث اؤزئندا سذلئكتةي قارا كوك ات مئنگةن، ذستئنة ساؤئت كيئپ، ساداق اسئنئپ، نايزاسئن جارعا شانشئپ بئرةؤ تذر ةكةن. وعان سول قاقپادان كئرگةن-شئققان ادامنئث ءبارئ دة سالةم بةرئسئپ وتةدئ. جيرةنشة وعان سالةم بةرمةي، موينئن بذرماي، كةرةك قئلماي وتة شئعادئ. سوندا نايزاسئن جةرگة تئرةپ، ات ذستئندة شئرةنئپ تذرعان الگئ جئگئت:
«اي بالا، سةنةن باسقا وسئ قاقپادان كئرگةن-شئققاننئث ةشبئرئ سالةم بةرمةي وتپةؤشئ ةدئ، سةن نةگة موينئثدئ بذرماي باراسئث؟» - دةيدئ. «ءبئرئمئز اتتئ، ءبئرئمئز جاياؤ، سالةمئمئز كةلئسة مة؟» - دةيدئ بالا. «بذل شاهاردئث ءجونئن بذرئن كورئپ پة ةدئث؟ كورئپ-بئلمةگةن جان سياقتئ ةكةنسئث! كةل، ارتئما مئنگةس تة بئزدئكئنة قوناق بول!» - دةيدئ جئگئت.
«ةر توقئمدئ اتتئث الدئن بئزگة، ارتئن سةندةرگة بذرئننان بذيرئق قئلعان جانة «ات يةسئ الدئنا مئنةدئ» دةگةن ءسوز بار، جذرتئثدئ جذر دة كورسةت، جاياؤ-اق بارايئن»، - دةيدئ بالا. ول اتتئ، بذل جاياؤ، ذيئنة ةرتئپ كةپ مةيمانحاناسئنا كئرگئزةدئ. اسئن جةپ بولعان سوث مئرزا كةلئپ: «ا، قوناعئم، اثگئمة ايت!» دةيدئ. بالا: «ءبئرئمئز جارتئ، ءبئرئمئز بذتئن، اثگئمةمئز كةلئسة مة؟» دةيدئ.
بذل سوزگة شئداپ وتئرا الماي ءذي يةسئ ذيالئپ شئعئپ كةتةدئ. سذيتسة الگئ جئگئت قئز ةكةن. ةركةك كيئمئن كيئپ، داربازانئث الدئندا تذرئپ، كةلگةن-كةتكةندئ سئناؤعا، سئنئنان وتكةن جانعا تيؤگة اتاسئنان رذقسات الئپتئ. ولاي وتكةن، بئلاي وتكةن جولاؤشئنئث ءبارئ دة مذنئث ايةل ةكةنئن بئلمةي، سالةم بةرؤمةن بولئپتئ. تةك جيرةنشة كورگةن جةردةن اتقا وتئرئسئنان ايةل ةكةنئن بئلة قويئپ «ءبئرئمئز اتتئ، ءبئرئمئز جاياؤ» دةگةنئ «ءبئرئمئز ةركةك، ءبئرئمئز ايةل، قالاي سالةم بةرئسةمئز» دةگةنئ ةكةن.
ءوزئنئث ايةل ةكةنئن ابدةن تانئعانئن ءبئلئپ «ءبئرئمئز ءبذتئن، ءبئرئمئز جارتئ» دةگةن ءسوزدئ ةستئگةندة قئزدئث ذيالئپ تذرا جونةلگةنئ سول ةكةن. «وزئمنةن ءبئلئمئ اسقان ءبئر ادام كةز كةلدئ، مةنئ وسئعان بةرسئن» دةپ قئز اكةسئنة ءسوز سالدئرادئ. ونئ اتاسئ قوش كورئپ، قابئل الادئ. جورعا بية سويئپ جوعارعئ ةلدئ شاقئرئپ، توبةل بية سويئپ تومةنگئ ةلدئ شاقئرئپ، ذلكةن تاماشا قئلئپ، قئزئن جيرةنشةگة قوسادئ.
ةكةؤئ قوسئلعان سوث جيرةنشة شةشةن «مةن قايتامئن» دةيدئ. قالئثدئعئ: «ءسئز قايدا قايتاسئز، اكةمنئث مةنةن باسقا ذلئ دا جوق، قئزئ دا جوق. اكةم ولگةننةن كةيئن وسئ داؤلةت كئمگة قالماق؟ ةسئكتةن تابئلسا، تورگة وزبا دةگةن بار ةمةس پة؟» - دةيدئ. وعان جيرةنشة بئلاي دةيدئ: «ءاز جانئبةك دةگةن حانئمئز قئرئق ؤازئرئنة: «وتئرئك پةن شئننئث اراسئن ايئرئثدار»، - دةپ قئسئم قئلئپ ةدئ. سونئ تابا الماي ؤاقئتشا مئللةت الئپ ةدئ. مةن سونئ بئلؤشئلةر بولار ما دةپ ئزدةپ شئققان ةدئم، - دةيدئ.
«وتئرئك پةن شئننئث اراسئ ءبئر-اق تذتام جةر. ونئث ءمانئسئ: كوزبةن كورگةن شئن، قذلاقپةن ةستئگةن وتئرئك. قذلاق پةن كوزدئث اراسئ ءبئر-اق تذتام عوي. كوزبةن كورگةن انئق، قذلاقپةن ةستئگةن تانئق ةمةس پة؟» - دةيدئ قئز.
جيرةنشة:
- بارةكةلدئ، ئزدةگةنئم تابئلدئ؛ ةندئ مذنئ مةن بارئپ، ءاز جانئبةك حانعا ةستئرمةسةم، قئرئق ؤازئرئن جوق جةردة ءولتئرئپ، قئرئپ تاستار، - دةپ جذرؤگة ئثعايلانادئ. ونئ بئلگةن سوث قئز اتاسئنا كئسئ سالدئرئپ: «جات جذرتقا جارالعان مةن ايةل، مئنا كذيةؤ ةر، ةل جذرتئنا قايتامئن دةپ جاتئر. ءبئزدئ ذزاتسئن!» - دةپتئ. اتاسئ قئزئنئث ايتقانئن قابئل كورئپ ذزاتادئ. ءسويتئپ ةكئ كئسئ پانالارلئق ءذيئ جوق جيرةنشة ءبئر اؤئز ءسوزدئث ءتذپ-توركئنئن بئلةمئن دةپ ءجذرئپ، قالئثسئز حاننئث قئزئن الادئ. حان قئزئنئث اقئلئمةن، ءاز جانئبةك حاننئث باس ؤازئرئ بولدئ دةيدئ.
ءاز جانئبةكتئث قئرئق ؤازئرئ حانعا: «جيرةنشةنئث قاتئنئ سئزگة لايئق كئسئ ةكةن، ايةلدئث سذلؤئ ةكةن»، - دةپ ماقتاپ، ءوسئرئپ سويلةپ كةلةدئ.
سونئمةن ءبئر كذنئ اثعا شئققاندا حاننئث لاشئن قذسئ قاشئپ كةتئپ، جيرةنشةنئث ءذيئنئث توبةسئنة كةلئپ قونادئ. جيرةنشةنئث ايةلئ ذستاپ الئپ تذلةتئپ-جةلپئنتئپ قويادئ. ونئ ةستئپ، قذسئن الؤعا حاننئث ءوزئ بارادئ. جيرةنشة ذيدة جوق ةكةن، قاتئنئ بذركةنئپ شئعئپ، حانعا قذستئ الئپ بةرةدئ. حان قاراسا، قذسقا توماعا تئگئپ كيگئزئپ، قولعاپ تئگئپ قذلپئرتئپ، بالاق باؤ ةسئپ جاراستئرئپ قويعان ةكةن. بذرئن توماعانئ، قولعاپتئ بذل جذرتتا كورگةن-بئلگةن جان جوق ةكةن، جةثدةرئمةن ذستاپ، «جذمساق ءجذن» دةپ قذستئث اياعئنا ؤئقتئث باؤئن تاعادئ ةكةن. ذشقاندا ونئسئ ءبئر قذلاش بولئپ شذبالئپ اياعئنا ورالئپ جذرةدئ ةكةن. سوندئقتان حان نة قذسئنا قارارئن دا بئلمةي، نة قاتئنعا قارارئن بئلمةي، اتئنان اؤئپ ءتذسئپ قالا جازدايدئ.
- ءبئز بذگئن وسئندا قونامئز، - دةيدئ حان.
- ذيدة ةركةك جوعئن كورئپ تذرسئز. الدا-جالدا ةركةك جوقتا قوناق بولامئن دةسةثئز، ءبئراز كذن اراعا سالئپ، ءبئر اينالئپ كةلئثئز. كئرئمئز بولسا جؤئنئپ، قوناق جابدئعئن حال كةلگةنئنشة دايارلاپ تذرايئق. جانة جئگئت-جةلةثمةن كةلمةثئز؛ كوپ قوناقتئ كذتؤگة شامامئز كةلمةيدئ، ءوز باسئثئز عانا بولسئن! - دةيدئ جيرةنشةنئث جذبايئ. حان «جارايدئ» دةپ، «وثاشا كةلئثئز» دةگةنئنة دامةلئ بولئپ، كوثئلئ ءوسئپ قايتا بةرةدئ. سونئمةن بئرنةشة كذن وتكةن سوث حان جالعئز ءوزئ كةلةدئ. حان كةلگةن سوث ايةل الدئنان شئعئپ، قولتئعئنان سذيةپ ءتذسئرئپ، قولئنان ذستاپ ذيگة كئرگئزةدئ. بار دذنيةلئگئن جايناتئپ، حاننئث زئعئرئن قايناتئپ قويعان ةكةن. كورپة جايؤلئ، توسةك سالؤلئ، شئمئلدئق قذرؤلئ تذر.
حاندئ وتئرعئزئپ قويئپ، ايةل تاماق جابدئعئمةن اينالئسادئ. حان جالعئز ءوزئ وتئرئپ وعان-بذعان كوز سالسا، قاتئننئث نارسةسئنئث ءبارئ كةستةلئ ةكةن. جاستئقتا دا، كورپةدة دة، شئمئلدئقتا دا، ورامال، داستارقاندا دا بارئندة دة كةستةمةن تئككةن ءبئر جازؤ بار. ول «بئرةؤدئث ةسئگئن قولئثمةن قاقساث، ءوز ةسئگئثدئ بئرةؤ اياعئمةن تةبةر» دةگةن ءسوز ةدئ.
حان بذل سوزگة تذسئنگةن جوق، ةسئ-دةرتئ ايةلدئث ةتةگئندة، ءناپسئنئث جةتةگئندة بولئپ وتئرا بةرةدئ.
ؤازئردئث ايةلئ ءبئر ؤاقئتتا پالاؤ باسئپ، ءارتذرلئ ئدئسقا سالئپ اكةلئپ، حاننئث الدئنا قويئپتئ. حان بذرئن پالاؤ جةپ كورمةگةن بولسا كةرةك، ءار ءتذستئ ئدئستا بولعان سوث باسقا-باسقا عوي دةپ ءار قايسئسئنان ءبئر-ءبئر الئپ تاتادئ. ءبارئنئث دة ءدامئ بئردةي بولعان سوث، «بذل قالاي» دةپ قايران قالادئ.
- تاقسئر-اؤ، ئدئسئنئث باسقالئعئ بولماسا، ءبارئ ءبئر تاماق، - دةيدئ
ايةل. حانمةن ءبئراز بئرگة وتئرئپ ءازئلئ جاراسقان سوث:
- تاقسئر، اس اينئسا، نة تذزةيدئ؟» - دةيدئ.
حان: «ماي تذزةيدئ»، - دةيدئ.
قاتئن: «ماي اينئسا، نة تذزةيدئ؟» - دةيدئ.
حان: «تذز تذزةيدئ»، - دةيدئ.
قاتئن: «تذز اينئسا نة تذزةيدئ؟» - دةيدئ.
حان بالةن دةي المايدئ. تاعئ دا ايةل: «حالئق اينئسا نة تذزةيدئ؟» - دةيدئ.
«حالئق اينئسا، حان تذزةيدئ»، - دةيدئ.
«حان اينئسا، كئم تذزةيدئ؟» - دةيدئ.
سوندا حان دانةمة دةي الماي، ذيالعانئنان بةتئنئث تةرئن سذرتة بةرةدئ. اقئرئندا ايئبئنا قولئنداعئ جذزئگئن سئيلاپ، حان قايتئپ كةتئپتئ.
«الاش ايناسئ»