قازاقتئث ةث باستئ قازئناسئن نةگة وزگةلةردئث ذراسئنا سالئپ بةردئك؟

استانا. قازاقپارات - قازاق ةلئ قازئردة 22،5 مئث تونناعا دةيئن ؤران شيكئزاتئن ءوندئرئپ الةم  بويئنشا  ءبئرئنشئ ورئنعا شئقتئ. 
None
None

وسئلايشا بذگئندة  ؤران ءوندئرئسئ قازاقتئث  مارتةبةسئن كوتةرئپ-اق تذر.

«بولاشاقتا دا بذل سالادا كوشتئث باسئندا تذرؤعا قارئمئمئز دا، قابئلةتئمئز دة جةتةدئ». 

ءسويتئپ، ؤران شيكئزاتئن وندئرؤدة ءبئز قاتارئنان نةشة جئل بايگةنئث الدئن بةرمةي كةلةمئز. مئسالئ، 2010 - جئلئ  ؤران ءوندئرؤ سالاسئندا الةم بويئنشا العاشقئ ذشتئكتئث ساپئنا ةنسةك، 2011 - جئلدئث العاشقئ ونكذندئگئ باستالئسئمةن-اق ؤران وندئرؤدة كوش  باستاعانئمئز ءالئ ةستة.

2012 - جئلئ 20 مئث توننا ؤران ءوندئرئپ الةمدئ تاعئ وزئمئزگة قاراتتئق. بذگئندة مةملةكةتئمئز الةمدئك نارئقتا 9 934 توننا ؤران ءوندئرئپ اتئ شئققان كانادانئ ارتقا تاستاپ، ؤران قورئ جاعئنان عالامدا ءبئرئنشئ ورئن الاتئن قذرئلئق  اأستراليانئ باسئپ وزئپ ءتئزئمنئث باسئندا تذر.

بذل - ارينة، قؤاناتئن جايت. وسئ رةتتة «قازاقتئث اتئن مذنايدان كةيئن ؤران الةمگة تانئتاتئن بولادئ» دةيتئن ساراپشئلارئمئز دا جوق ةمةس. الايدا كذنگةيدئث كولةثكة تذسئ بولاتئنئ ءتارئزدئ ناق وسئ ؤران ءوندئرؤ تؤراسئندا تذيتكئلدةر دة بارشئلئق. ةندةشة بذل سالاداعئ ولقئلئقتاردئ دا الاش ايناسئ تارازئلاپ كورؤدئ ءجون كوردئ.

شيكئ ؤران مةن جالعان ذران وتة قاؤئپتئ

بئزگة جاراتؤشئمئز اسا باعالئ ستراتةگيالئق بايلئقتئ، ياعني كةلةشةكتةگئ ةنةرگيانئث سارقئلماس كوزئن مولئنان بةرئپتئ. اتتةگةن-ايئ، ءبئز سول بايلئقتئ ذقساتا الماي بذل سالادا تةك ساندئق كورسةتكئشتةرگة عانا ءمان بةرئپ وتئرمئز. وسئ سالانئث تذتقاسئن ذستاپ وتئرعان اتقامئنةرلةر «كوشتئث باسئندا تذرمئز» دةگةنمةن، بذعان عالئمدار تاراپئنان ايتئلار ءؤاج جةتكئلئكتئ.

قورلان ءابسالئقوأا، حيميك-عالئم:

- قازاق ءوزئنئث بايلئعئن شيكئدةي ساؤدا-ساتتئققا سالؤدان ءارئ اسا الماي وتئر. بذل سالادا جالعان ذرانعا باسؤ كوپ. راس،  ةلئمئز ؤرانعا باي ةلدةردئث قاتارئنا ةندئ. ءبئراق سول ؤرانئمئزدئ قاجةتتئ دةثگةيدة ذقساتا الماي وتئرعانئمئزدئ نةگة تاسادا قالدئرا بةرةمئز؟  ةگةر  ؤراندئ ذقساتا الساق، ارزان ةنةرگيا، ياعني ارزان جئلؤ مةن جارئق كوزئنة  قول جةتكئزةر ةدئك. 

«جارئق پةن جئلؤ بةر، گاز بةر» دةپ كورشئ ةلدةرگة كوز تئكپةيتئن ةدئك. اتتةگةن-ايئ، 23 جئلدئث ءجذزئ وتسة دة ءبئز وسئنئ ءالئ بولسا ذعئنا الماي ءجذرمئز. قازاقستاننئث ؤرانئ عانا ةمةس، بذكئل اتوم ونةركاسئبئ برةندكة اينالاتئن كةزةث الدةقاشان تؤعان.

ال ءبئز ءالئ سول بةيقام قالپئمئزدان اينئماستان، جئل سايئن «مئنانشا-انانشا» ؤران وندئردئك دةپ ةسةپ بةرئپ كةلةمئز. مذنئ دوعارئپ، شيكئ ؤراندئ دايئن ونئمگة دةيئن وثدةيتئن كةزةث الدةقاشان جةتتئ.  وسئنئ مئقتاپ  ةسكةرگةن ابزال. 

وسئلايشا، مامانداردئث پايئمداؤئنشا، كذنئ بذرئن ةبئن تابا بئلگةنئمئزدة، قازئردة وتاندئق اتوم ونةركاسئبئ ذلتتئق برةندكة اينالاتئن ةدئ. ءبئراق اتتةگةن-ايئ: بذل سالادا دةر كةزئندة بئلئكتئ ماماندار دايارلاؤعا ءمان بةرمةؤئمئز، تةك قانا شيكئ ءونئم ءوندئرؤدئ مئسة تذتقانئمئز قازئردة كوپ جاعدايدا «بارماق شايناتئپ» وتئر.

ؤرانئمئزدئ يةلةنؤشئلةر اسا كوپ

ؤران وندئرئسئندة ناقتئ نازار اؤداراتئن تذسئمئز، بذل سالادا بئزدة بئرئككةن كاسئپورئندار كوپ. مئسالئ، سوثعئ جئلدارئ ةلئمئزدئث  «قازاتومپروم» ذلتتئق اكسيونةرلئك قوعامئ، رةسةي، كانادا، فرانسيا، جاپونيا جانة قئتاي ةلدةرئمةن بئرئككةن كاسئپورئندار اشئپ، سولارمةن بئرگة قازاق دالاسئنئث كةنئن جاپپاي ارشئپ تاستاپ، ؤرانئن وندئرؤگة كئرئستئ.

ماسةلةن،  رةسةيدئث «روساتوم» مةملةكةتتئك كورپوراسياسئنئث قاراماعئنداعئ «اتومرةدمةتزولوتو» كومپانياسئ، ةلدةگئ «Energy» كومپانياسئنئث يلةلئگئندةگئ «قاراتاؤدئث» بئرئككةن كاسئپورئنئنئث - 50 پايئزدئق، ال «اقباستاؤدئث» 25 پايئزدئق اكسياسئن ساتئپ الئپ وتئر. بذدان سوث ؤرانعا قاتئستئ قازاق-جاپون كةلئسئمئ بار ةكةنئن دة ءبئز ذمئتپاؤئمئز كةرةك. بذل رةتتة ةلدةگئ  ةلدة  «اپپاق»  بارلاؤ كةن ورئنئنئث اكسييالئق ذلةسئنئث 65 پايئزئ «قازاتومپرومعا» تيةسئلئ بولسا، قالعان اكسيالارئنئث 25 پايئزئن جاپونيانئث «Sumitomo Corporation» كومپانياسئ 10 پايئزئن «Kansai Electric Rower»  كومپانياسئ ءوز ذلةستةرئنة ساتئپ العان.

ةلدةگئ  «حوراسان-1» جانة حوراسان-2» دةپ اتالاتئن ؤران كةنئشتةرئنئث دة 50 پايئزدئق ذلةسئ جاپونداردئث ةنشئسئندة. كانادانئث «Cameco» كومپانياسئمةن بئرئگئپ قذرعان، «ؤلبا كونأةرسيا»جوباسئنداعئ «قازاتومپرومنئث» ذلةسئ - 51 پايئز، ال Cameco-نئث ذلةسئ - 49 پايئزدئ قذرايدئ. سونداي-اق «ينكاي» ؤران كةنئشئنئث اكسياسئنئث 40 پايئزئ «قازاتومپرومعا» تيةسئلئ بولسا، 60 پايئزئ تاعئ سول كانادالئقتاردئث ذلةسئندة. بذل رةتتة ماماندار مذنداي «بئرئككةن كاسئپورئنداردئث كوپتئگئ كوثئلگة قورقئنئش ذيالاتاؤئ كةرةك» دةسةدئ.

ةسةنگةلدئ ءابدئراحمانوأ، تةحنيك-عالئم:

- قاي جاعئنان الئپ قاراساق تا بئزدةگئ بئرئككةن كاسئپورئنداردئث سانئ تئم كوپ. ماسةلةن فرانسيانئث يادرولئق وتئندار جاسايتئن كومپانيالارئ بئزدةگئ ءبئراز بئرئككةن كاسئپورئندارعا يةلئك ةتؤدة. فرانسؤزدار وسكةمةندةگئ ءذلبئ مةتاللؤرگيا كومپانياسئندا قؤاتئ جئلئنا 1 200 توننالئق اتوم ةلةكترستانسالارئنا ارناپ يادرولئق وتئندئق جيناق تابلةتكالارئن ءوندئرؤدئ جوسپارلاؤدا.

وزگةلةر ةلةكترستانسالارئنا يادرولئق وتئن دايارلاؤ ءذشئن ءبئزدئث ؤرانئمئزدئ پايدالانئپ قارق بولؤدا. ال ءبئز ولار ؤران ءوندئرئسئمئزدئ العا سذيرةيدئ،  ولاردان كوپ نارسة ذيرةنةمئز دةيمئز. شئندئعئندا بئزبةن بئرئگئپ كاسئپورئن قذرعئش شةتةلدئكتةر ةرتةث كةرةگئن الادئ دا، ابدةن تويئنعان سوث كةتئپ تئنادئ. سوندئقتان بذل  الاثداتؤئ ءتيئس.

ءار گرامئنا باقئلاؤدئ كذشةيتؤ قاجةت

جالپئ، قازئردة يادرولئق ةنةرگةتيكا تورابئ بار جانة وندئرئستئك قابئلةتئ دامئعان ةلدةردة ؤران وتة قات. كةلةشةكتة الةم بويئنشا ؤران تذتئنؤ كولةمئ كورةيا، قئتاي، فرانسيا، جاپونيا، ءذندئستان ةلدةرئندة ارتاتئنئ تاعئ بةلگئلئ بولئپ وتئر.

نةگئزئنةن، ؤران وزگة شيكئزات تاؤارلارئ سةكئلدئ اشئق نارئقتا ساؤداعا سالئنبايدئ. مذنداعئ مامئلة وندئرئسشئلةر مةن تذتئنؤشئلار اراسئنداعئ ذزاق مةرزئمدئ كةلئسئمشارت نةگئزئندة جذزةگة اسادئ. وسئعان بايلانئستئ وندئرئلگةن ؤراننئث ءار گرامئن تذتئنؤشئ كذنئ بذرئن بةلگئلةيدئ. بذعان قاتئستئ مامانداردئث ايتار ذسئنئسئ:  ءبئز ؤراننئث ءار گرامئنا دةگةن باقئلاؤدئ كذشةيتكةنئمئز ابزال.

«كذنئ ةرتةث ءبئزدئث ةلئمئزدة دة ءوندئرئس ورئندارئ كوبةيةدئ. ةلئمئز ءوسئپ ونةدئ. بذگئندة يادرولئق وتئن بانكئن سالؤ جايئ دا ايتئلئپ ءجذر. وسئنداي ساتتة قؤات كوزئ تاؤسئلئپ قالماؤئ ءذشئن شيكئ ؤراندئ شةتةل اسئرا بةرگةننةن گورئ، ةلدةگئ ؤران قورئن كوبةيتئپ وسئ سالانئ قاتاث قاداعالاعان ابزال» دةيدئ ماماندار.

پايئمداساق، قازئردة راسئمةن دة ءبئرقاتار ةلدةر ؤرانعا وتة ءزارؤ. ءتئپتئ لوندونداعئ دذنيةجذزئلئك يادرولئق قاؤئمداستئقتئث مالئمةتئنشة، 2016 - جئلعا قاراي جةر بةتئندة جذمئس ئستةپ تذرعان 435 اتوم ةلةكتر ستانسالارئنان بولةك 153 نئسان سالئنؤ ذستئندة.

وسئعان بايلانئستئ ةندئ ءتورت-بةس جئلدئق مةجةدة الةم بويئنشا ؤرانعا دةگةن سذرانئس ةسةلةي تذسپةك. وسئعان وراي قازئردة  تذستا ؤران ءوندئرئسئنئث اثئسئن بذكئل الةم باعئپ وتئر. ال ءبئز «ءتئزئم بويئنشا كوشتئث باسئندامئز» دةگةنئمئزبةن، ؤران وندئرؤدة شةتةلدئك الپاؤئتتارعا  اكسيا پاكةتئنئث باسئم بولئگئن بةرؤ ارقئلئ - قازاقتئث ؤرانئن وزگةنئث ذراسئنا سالئپ وتئرمئز. ولاي بولسا شئنئمةن دة ؤرانئمئز بوتةن ةلدئث  تالاپايئنا ءتذسئپ كةتپةؤئ ءذشئن، بئزگة ؤراننئث ءار گرامئنا دةگةن باقئلاؤدئ كذشةيتكةن ابزال ءتارئزدئ.

اأتور: قارلئعاش زارئققان قئزئ

سوڭعى جاڭالىقتار