سوچيدة قازاقتارمةن تؤئس چةركةستةر لاثكةستئك جاساؤئ مذمكئن بة؟

استانا. قازاقپارات - سوچيدةگئ قئسقئ وليمپيادا ويداعئداي وتة مة؟
None
None

قازئر بذل سذراق الةم ةلدةرئنئث كةز-كةلگةن ساياساتكةرئن تولعاندئرئپ وتئر. وعان سةبةپ، رةسةي بيلئگئنئث الةمدئك دودانئ باسقا جةردة ةمةس، ناق سوچيدة وتكئزؤگة شةشئم قابئلداؤئ. بذل - وتتئث ورتاسئنا بارئپ، وت شاشئپ ويناؤدئث كورئنئسئ ئسپةتتئ.

«وت» دةگةندئ ءتذرلئ ماعئنادا تذسئنة بةرسةثئز بولادئ. ماسةلةن، رةسةي وسئ وليمپيادانئ جوعارئ دةثگةيدة وتكئزة السا، الةمگة ساياسي شيةلةنئستةردئث وشاعئنا اينالعان وثتذستئك كاأكازداعئ جاعداياتتئث تئنئشتالعانئن مويئنداتادئ. ةگةر دة وسئ ايماقتئث بايئرعئ تذرعئندارئ، ياعني تاريحي يةلةرئ تذياق سةرپةتئن بولسا، ساياسي ساحنادا سؤ جاثا قويئلئمدار باستالئپ كةتؤئ مذمكئن.

الةم تاريحئندا قئسقئ وليمپيادا ءذشئن ءبئر دة ءبئر ةل 50 ميلليارد (بةيرةسمي اقپارات كوزدةرئ وسئنشاما اقشانئث جذمسالعانئن ايتادئ) دوللار جذمساماعان. ال، الةؤمةتتئك ءهام ساياسي احؤالئ ءماز ةمةس رةسةي نةلئكتةن مارتتئك جاساپ، قئرؤار قارجئنئ وثدئ-سولدئ شاشئپ جاتئر؟ مامانداردئث ايتؤئنا قاراعاندا بذل وليمپيادا تةك سپورتتئق دودا ةمةس، ساياسي الپاؤئتتاردئث ويئنئ... بذل ويئندا كئمنئث مةرةيئ ذستةم بولسا، سول الةمدئك ساياساتتا مئقتئ ويئنشئ ةكةنئن دالةلدةيدئ.

ءوزئثئز ويلاثئزشئ. سوچي رةسةي مةن گرؤزيانئث اراسئنداعئ وتتئ جالئننئث شارپؤئنا سةبةپكةر بولعان ابحازيانئث ماثئندا ورنالاسقان قالا. ماثئ دةپ ايتؤعا دا كةلمةيدئ. ابحازيا مةن سوچيدئث اراسئ بار بولعانئ 40 شاقئرئم ةكةن. دةمةك، ابحازيا سياقتئ گرؤزيادان ئرگةسئن ءبولئپ اكةتكئسئ كةلةتئن وثتذستئك وسةتيا دا الئس ةمةس دةگةن ءسوز. بئلاي قاراپايئم تئلمةن ايتساق، بذل گرؤزيانئث تذتاستئعئنا جاسالعان ساؤاتتئ شابؤئل. ياعني، رةسةي ساياساتئ وليمپيادا دةگةن جةلةؤمةن گرؤزيا-ابحازيا داؤئن شةشئپ الماققا، سونداي-اق، وثتذستئك وسةتيانئ باؤئرئنا تارتؤعا تئرئسادئ. بذل ءبئر...

ةندئ ةكئنشئ ماسةلةگة كةلةيئك... ءتئلئ مةن ءدئنئن، ذلتتئق سالت-ساناسئن جوعالتؤدئث الدئندا تذرعان «چةركةس» دةگةن ذلت بار. بذل ذلتتئث تاريحئن تذپكئلئكتئ زةرتتةگةن عالئمدار چةركةستةر مةن قازاقتاردئث تؤئس ةكةنئن ايتادئ. ولاردئث باسئم بولئگئ چةركةستةردئ كئشئ ءجذزدئث شةركةش رؤئنئث ءبئر تارماعئنان تارايدئ دةيدئ.

كةيبئر دةرةكتةردة كاأكاز ماثئنداعئ چةركةستةر نايمان رؤئنان ءبولئنئپ شئققاندئعئ تؤرالئ جازئلادئ. ءبئز ارئگة بارماي-اق قويالئق. سوچي قالاسئ سول بئزگة تؤئس چةركةستةردئث - تاريحي ورتالئعئ. بذل ذلت پاتشا وكئمةتئ كةزةثئندة گةناسيدكة ذشئراپ، قئرئپ-جويئلعان. قازئر جةر بةتئندة بار چةركةستةردئث 80 پايئزئ باسقا ايماقتاردا تذرادئ. سول چةركةستةردئث ساياسي ذيئمدارئ «وليمپيادا سوچيدة وتةدئ» دةگةن اقپارات تاراي سالئپ، «ماسكةؤ بئزدةن كةشئرئم سذراسئن» دةپ تالاپ قويعان بولاتئن.

ويتكةنئ، بذل وليمپيادا ХІХ  عاسئردا پاتشا ذكئمةتئ چةركةستئ قئرئپ تاستاعان تاريحي وقيعانئث 150 جئلدئعئنا دالمة-ءدال كةلئپ وتئر. سول قاندئ قئرعئندا 300 مئث چةركةس جةر جاستانئپتئ. تاعئ ءبئر قئزئق دةرةك. 1864 - جئل 21 - مامئردا بولعان سول سوعئس ءدال وليمپيادا وتةتئن الاثداردا بولئپتئ-مئس. وسئدان-اق، قئسقئ وليمپيادا ءساتئن رةسةيدةگئ از ذلتتار ءتيئمدئ پايدالانؤعا تئرئساتئنئن اثعاراسئز. ال، ةكئنشئ جاعئنان قاراعاندا رةسمي ماسكةؤدئث دودانئ ءدال سوچيدة وتكئزؤئ چةركةستةردئث اتا-باباسئنئث ارؤاعئن قورلاعانمةن بئردةي. ول قورلئققا چةركةستةر شئداي ما؟

قازئردئث وزئندة «نةت سوچي-2014» (سوچي - 2014 جوق) قوعامدئق قوزعالئسئ، سونداي-اق سيرياداعئ چةركةس ذلتئنئث وكئلدةرئ قذرعان ساياسي ذيئمدار ارا-تذرا مئنةز كورسةتئپ ءجذر. وليمپيادا كةزئندة ول مئنةزدئث ةكپئنئ قالاي بولماق؟ رةسةي يمپةرياسئ تةك چةركةستةرگة عانا تئرناعئن باتئرماعانئ بةلگئلئ. دةمةك، ساياسي شؤ شئقسا، چةركةستةر عانا ةمةس، شةشةندةر دة، داعئستاندئقتار دا، ينگؤشتار دا، قاراشايلار دا، ت.ب قاراپ قالماسئ بةلگئلئ.

سوندا ولار نة جاساؤئ مذمكئن؟ سذراقتئ بئلاي قويساق، ءبئر ذلتتئ كئنالاعان، ءيا بولماسا ءبئر حالئقتئ لاثكةس جاساپ تاستاعان بولامئز. ارينة، قاراشاي بولسئن، باسقا بولسئن، ولار ذلكةن ساياساتتا كوسةؤدئث عانا رولئن ورئندايدئ. مئسالئ، چةركةستةردئث باباسئ قئرئلدئ ما؟ قئرئلدئ. ودان ءوش الؤعا تالپئندئ ما؟ تالپئندئ. ءبئراق، بذل تالپئندئرؤدئث ارتئندا كئم تذر؟ سول باياعئ الاؤلايمةن ا ق ش دةي سالؤئمئز مذمكئن. رةسةيمةن يئق تئرةستئرةتئن، كذش سئنايتئن سول عانا بولعان سوث، قايتةمئز ةندئ؟ كئم جاساتسا دا، وسئ ءبئر تذياق سةرپؤدئث ارتئ لاثكةستئككة ذلاسپاؤئن تئلةؤگة ءتيئسپئز.

نةگة؟ 1972 - جئلئ ميؤنحةندةگئ وليمپيادادا تةراكت (لاثكةستئك) ورئن الدئ. كئسئ شئعئنئ دا بولدئ. بذل سةناريدئث ونسئز دا بةرةكةسئ كةتكةن كاأكازدا قايتالانباسئنا ةشكئم دة كةپئل بولا المايدئ. ماسةلةن، وسئعان دةيئن عالامتور ارقئلئ «انسار ءال-سؤننا» ةكسترةميستئك توبئ سوچيدة تةراكت جاسايتئندارئن مالئمدةگةن بولاتئن.

«انسار ءال-سؤننا» ةكسترةميستئك توبئ دةگةن كئمدةر؟ بذلار 34 ادامنئث ءومئرئن جالماعان أولگوگرادتاعئ ةكئ جارئلئستئ ذيئمداستئرعان - لاثكةستةر. ؤاقئتئندا أولگوگرادتاعئ جارئلئستئث ءوزئن كةيبئر ساراپشئلار وليمپياداعا قاتئستئ سةس كورسةتؤ دةپ باعالاعان ةدئ. ءتئپتئ، أولگوگراد وقيعاسئن كاأكاز امئرلئگئنئث باسشئسئ دوكؤ وماروأ جاساتتئ دةگةن دةرةكتةر دة بار.

كاأكاز دةگةننةن شئعادئ، بوستونداعئ تةراكتئگة كئنالئ دةپ تابئلعان ازاماتتار دا وسئ ولكةنئث تؤماسئ ةكةنئ بةلگئلئ. سودان بولار، قازئر امةريكالئق ساراپشئلار لاثكةستةردئث قانداي قارؤ قولدانؤئ مذمكئن ةكةنئنة دةيئن جازئپ، ةلدئ دذرلئكتئرؤدة. ولار سيريانئث ازاماتتئق سوعئسئنا سولتذستئك كاأكازدئث ةكئ سودئرلار توبئ  «دجاند ءال-حيلافاح» جانة ايش ءال-مذحادجيرين أال-انسار» قاتئسئپ جاتقانئن، ولار سيريا اسكةرئ ارسةنالئنان حيمييالئق قارؤ ذرلاپ الئپ، ونئ كاأكازداعئ جاقتاستارئنا جةتكئزؤئ مذمكئن ةكةنئن ايتادئ.

ايدوس سارئم، ساياساتتانؤشئ:

- رةسةيدةگئ لاثكةستئك توپتار قالايدا سوچيدةگئ وليمپيادانئث شئرقئن بذزؤعا، پؤتين باسقارئپ وتئرعان مةملةكةتتئ مذقاتئپ قالؤعا تئرئساتئنئ راس. ولار بذعان دةيئن دة بئرنةشة مارتة قئر كورسةتكةن بولاتئن. بذل دوداعا تاريحتا بولماعان قئرؤار قارجئ جذمسالدئ. دةمةك، رةسةي مةملةكةتئ ءذشئن قئسقئ وليمپيادانئث تئنئش ءوتؤئ باستئ ماسةلةلةردئث ءبئرئ بولئپ تذر.

وزدةرئثئز بئلةسئزدةر، 1972 - جئلعئ ميؤنحةندةگئ وليمپيادا كةزئندة اراب لاثكةستةرئ توبة كورسةتكةن-دئ. سول ءبئر وقيعادان كةيئن ةشبئر وليمپيادادا مذنداي قايعئلئ وقيعا ورئن العان جوق. «ةندئ قاؤئپ قايدان كةلةدئ؟» دةگةن سذراققا جاؤاپ ئزدةيئك. بئرئنشئدةن، قازئر رةسةيدة جةمقورلئق ماسةلةسئ ؤشئعئپ تذر. بذل ةلدةگئ كةز-كةلگةن پوليسيا قئزمةتكةرئ اقشاعا ساتئلمايدئ دةپ ايتؤ قيئن.

ةكئنشئدةن، سوچيدئث بايئرعئ تذرعئندارئ چةركةستةر تاراپئنان دا قاؤئپ ءتونؤئ مذمكئن. ويتكةنئ، ءار ذلت وزئنة جاسالعان گةناسيدتئ ةشؤاقئتتا ذمئتپايدئ. چةركةستةردئ بئلاي قويئپ، جالپئ كاأكاز حالئقتارئنئث رةسةي قذرامئنا كئرؤئ - قاندئ تاريح. ماسةلةن، ءبئر عانا سؤبوروأتئث نوعاي حالقئنا جاساعان گةناسيدئن ةسئثئزگة الئثئزشئ.

ذشئنشئدةن، «لاثكةستئكتئ تةك چةركةس، شةشةن، ينگؤش، ت.ب. ذساق ذلتتار جاساؤئ مذمكئن» دةپ ءبئرجاقتئ شةشئم شئعارا سالؤعا بولمايدئ. مئسالئ، وسئعان دةيئن تاجئريبةدة قولدانئلعان ادئستةر جذزةگة اسؤئ مذمكئن. ياعني، ورئس ذلتئنئث نةمةسة سلاأيان تةكتةس حالئقتئث وكئلئ جارئلئس جاساپ، «شةيئت» بولماسئنا كئم كةپئل؟ ءتئپتئ، مذنداي شارؤانئ ايةلدةردئث دة اتقارا بةرةتئنئن بئلةمئز. قذداي ساقتاسئن، سوچيدة ءبئزدئث دة ةلدئث ازاماتتارئ ءجذر. سوندئقتان دا، دودانئث تئنئش وتكةنئن تئلةيمئز...  

دوسئم ساتپايةأ، ساياساتتانؤشئ:

- وسئعان دةيئن أولگوگرادتا ورئن العان ةكئ لاثكةستئك وقيعانئ دا رةسةي بيلئگئ قئسقئ وليمپياداعا جاسالعان قورقئتؤدئث بةلگئسئ رةتئندة قابئلداپ وتئر. سول سةبةپتئ دة، «سوچيدة جارئلئس قاؤپئ جوق» دةپ تذجئرئم جاساي المايمئز.

رةسةي داعئستاندئق، شةشةنستاندئق جانة ينگؤشتاردان، ياعني كاأكازدئق لاثكةستئك توپتاردان قاؤئپتةنةدئ. ويتكةنئ، وسئعان دةيئن ءبئرقانشا كاأكازدئق لاثكةستئك توپتئث وكئلدةرئ «تةرروريزمگة قاتئسئ بار» دةپ تذتقئنعا الئنئپ، قامالعان بولاتئن. مةنئثشة، بذگئندة رةسةي بيلئگئ شاما-شارقئنشا لاثكةستئكتئ بولدئرماؤ ءذشئن بارئن سالئپ جاتئر دةپ ويلايمئن.

الاش ايناسئنئث ءتذيئنئ

رةسمي اقپارات كوزدةرئ الةمنئث 88 ةلئنئث 2500 سپورتشئسئ باق سئنايتئن سوچيدةگئ باسةكةگة 5 ميلليونعا جؤئق ساياحاتشئ كةلةتئنئن ايتادئ. ولاردئث اراسئندا ءبئزدئث دة قانداستارئمئز بار. سول ءذشئن دة، سپورتتئق سايئستئث بةيبئت وتؤئنة مذددةلئمئز. ياعني، بةيبئت حالئقتئث بةرةكةسئ قاشپاسا بولعانئ... ونان كةيئن، كوك بايراعئمئزدئ جةلبئرةتةر وعلاندارئمئز جةثئسپةن ورالسئن! سةبةبئ، بذل تةك قانا سپورتتئق كذش سئناسؤ ةمةس، بذل - ساياسات.

اأتور: قانات بئرلئك ذلئ
الاش ايناسئ

سوڭعى جاڭالىقتار