ارال تةثئزئنئث باتئسئنداعئ اجال ارالئ

استانا. قازاقپارات - ارال تةثئزئنئث باتئس بولئگئندة اجال ؤئن شاشقان اجداهانئث اپانئ - أوزروجدةنية ارالئ ورنالاسقان.
None
None

سول ؤاقئتتان باستاپ قذپيا ارال ك س ر و-نئث گةوگرافيالئق كارتاسئنئث بةتئنةن جويئلدئ. سونداي-اق انئقتامالئقتار مةن ةنسيكلوپةديالاردا دا ةشقانداي مالئمةت بةرئلمةدئ.

ارال تةثئزئنئث باتئس بولئگئندة اجال ؤئن شاشقان اجداهانئث اپانئ - أوزروجدةنية ارالئ ورنالاسقان.

ارال 1936 - جئلدان باستاپ ادام مةن جان-جانؤارلاردئث جذقپالئ اؤرؤلارئن زةرتتةيتئن ءارئ بيولوگيالئق قارؤ سئنايتئن ةث جاسئرئن كةثةستئك اسكةري ءارئ اسا قاؤئپتئ نئسانعا اينالعان.

سول ؤاقئتتان باستاپ قذپيا ارال ك س ر و-نئث گةوگرافيالئق كارتاسئنئث بةتئنةن جويئلدئ. سونداي-اق انئقتامالئقتار مةن ةنسيكلوپةديالاردا دا ةشقانداي مالئمةت بةرئلمةدئ. قذپيا ارال تؤرالئ تذثعئش حابارلاؤعا تئرئسقان ادام - وعان عئلئمي ةكسپةديسيامةن بارعان پروفةسسور يأان أةليكانوأ بولاتئن.

سول ءذشئن ونئ 1952 - جئلئ تذتقئنداپ، تةز ارادا اتقئزئپ جئبةرگةن. ال جاسئرئن ارالدا ارالسك-7 دةگةن قالاشئق پةن تةثئز پورتئ جانة اةرودروم تذرعئزئلدئ. ءسويتئپ، بئرنةشة كودتئ اتاؤلارئ بار بيولوگيالئق قارؤ سئنايتئن پوليگونعا اينالئپ، وندا وقئمئستئلار، قاؤئپسئزدئك قئزمةتكةرلةرئ مةن ولاردئث وتباسئلارئ بار ءبئر مئثعا جؤئق ادام مةكةندةدئ. ولاردئث باسئم بولئگئن قاماؤداعئلار قذراعان.

بيولوگيالئق قارؤعا ارنالعان تاجئريبة ارالعا ارنايئ اكةلئنگةن جئلقئ، قوي، مايمئل، اقبوكةن، قذلان، جايران، ةسةك ارقئلئ سئناقتان وتكئزئلدئ. مذنداي حابارلاردان ول كةزدة باتئستئق ب ا ق ارقئلئ عانا قذلاعدار بولؤعا بولاتئن.

سونداي سذمدئق تاجئريبةلةردئث بئرئنة كؤا بولعانداردئث ءبئرئ كذندةلئگئنة بئلاي دةپ جازئپ قالدئرئپتئ: «ونداعان مايمئلدئ ءبئر-بئرئنة بايلاستئرئپ، ذستةرئنةن بيئكتة سوثئندا ئدئراماس قويؤ قارا بذلت قالدئراتئن سنارياد جاراتئن. ايؤاندار بيولوگيالئق قارؤ جايئندا ةشتةثة بئلمةسة دة، ءولئم قاؤپئن بارئنشا سةزئپ، باستارئن بذتئنئث اراسئنا تئعئپ الئپ، شئثعئراتئن. ولاردئث جالئنئشتئ كوزدةرئ ءالئ كذنگة دةيئن ةسئمدة».

اقبوكةندةر قئرعئنئ

أوزروجدةنية ارالئ ءسئبئر جاراسئمةن قاتار، بةزگةك، وبا، برؤسةللةز، قارا شةشةك، بوتؤليزم، شيقان، تذينةمة، سال، بورتپة سذزةگئ سياقتئ قئرئقتان استام قاتةرلئ اؤرؤلاردئث وشاعئنا اينالئپ، ولاردئ زةرتتةؤ «ارالسك-7»، «بارحان» جانة «پنيل-52» سئندئ عئلئمي-زةرتتةؤ لابوراتورياسئ ارقئلئ جذزةگة اسئپ وتئردئ. 1984 - جئلئ ةدئل مةن ورالدئث قذمئندا، 1989 - جئلئ تورعاي دالاسئندا مئثداعان اقبوكةندةردئث قئرئلئپ قالعانئ وسئ بيولوگيالئق قارؤ سئناعئنان كةلگةن كةسةل-دئ.

 1988 - جئلدئث كوكتةمئندة ا ق ش-تا أوزروجدةنية ارالئنا قاتئستئ شؤ شئقتئ. وعان كةثةستئك مامانداردئث سئبئر جاراسئنئث اجال شاشاتئن جاؤئنگةرلئك اگةنتئ - انتراكس دةپ اتالاتئن ءتذرئن تالداپ، جاساپ جاتئر دةگةن مالئمةت العاندارئ سةبةپ بولعان. حالئقارالئق داؤعا قالماس ءذشئن ك س ر و وزئندة جينالئپ قالعان كوپتةگةن توننا انتراكستئ تةز قذرتؤدئث جولدارئن قاراستئردئ.

سةبةبئ انتراكس - اسا قاؤئپتئ بيولوگيالئق قارؤ. ءسويتئپ، رةسةيلئكتةر انتراكستئ بولاتتان جاسالعان ارنايئ ئدئستارعا سالئپ، ذستئنة حلورلئ اك توگئپ، 24 أاگونعا تيةپ، ورال بويئنان ارال قالاسئنا جةتكئزدئ. سول كةزدةن باستاپ ك س ر و-دا جيناقتالعان بارلئق انتراكس أوزروجدةنية ارالئندا.

شپيوننان شئققان شؤ

ا ق ش ك س ر و-نئث ورتا ازيادا ءئرئ كولةمدةگئ انتراكس جاساپ كةلگةنئن 1989 - جئلئ ك س ر و-دان قاشئپ كةتكةن لةنينگراد ارنايئ پرةپارات ينستيتؤتئنئث ديرةكتورئ ألاديمير پاسةچنيكتئث ارقاسئندا حاباردار بولعان.

ءذش جئلدان كةيئن، 1992 - جئلئ كةثةستئك بيولوگيالئق قارؤ ءوندئرئسئ جةتةكشئلةرئنئث ءبئرئ، اتالعان سالادا الةمدئك دةثگةيدةگئ وقئمئستئ سانالاتئن قاناتجان الئبةكوأتئث باتئستئق ارنايئ قئزمةت ورئندارئنئث ئقپالئمةن ا ق ش-قا قاشئپ كةتكةنئ جايئندا حابار تارادئ. ول س ر ؤ قئزمةتكةرلةرئنة ك س ر و-نئث گذلدةنئپ تذرعان كةزئندة بيولوگيالئق قارؤ ساقتالعان ورئندا ءسئبئر جاراسئنئث اؤاعا تارالؤئنان 1979 - جئلدئث ساؤئرئندة سأةردلوأسكئدة رةسمي مالئمةت بويئنشا 66 ادام ولگةنئن، بيولوگيالئق قارؤعا تئيئم سالؤ جونئندةگئ حالئقارالئق دةكلاراسياعا قول قويسا دا، وسئ قارؤ ءوندئرئسئ جالعاسئپ جاتقانئن ايتئپ، بارلئق قذپيانئ اشتئ دةلئندئ. كةثةس وداعئ ادامزاتتئ جاپپاي قئرئپ-جوياتئن أيرؤس پةن باكتةرولوگيا ءوندئرئسئن ةكئنشئ دذنيةجذزئلئك

سوعئس اياقتالئسئمةن، قولعا العان كورئنةدئ. ك س ر و-عا تارئداي شاشئلعان جذزدةن اسا جاسئرئن وبةكتئلةردة بيولوگيالئق قارؤ جاساؤعا 60 مئث مامان تارتئلئپتئ.

ك.الئبةكوأتئث ايتؤئنشا، ك س ر و-دا جئل سايئن، ماسةلةن، 4500 توننا اسا قاؤئپتئ انتراكس وندئرؤگة مذمكئندئك بولعان. قازاقستانداعئ ستةپنوگورسك قالاسئنداعئ زاؤئت جارتئ توننا انتراكستئ ءبئر تاؤلئكتة-اق وندئرگةن.

وسئلايشا رةسةي وزئندة 1946 - جئلدان باستاپ بيولوگيالئق قارؤ جاساؤ مةن ودان قورعانؤ بويئنشا زةرتتةؤ جذرگئزئلئپ كةلگةنئن 1992 - جئلئ رةسمي مويئنداؤعا ءماجبذر بولدئ. سول جئلدئث كوكتةمئندة أوزروجدةنية ارالئنداعئ پوليگوندئ جاؤئپ، اسكةرلةرئن اكةتة باستادئ. ال 1997 - جئلئ ا ق ش-تان كةلگةن زةرتتةؤشئلةر ارالدئ زةرتتةپ، بئرنةشة «ءتئرئ» باكتةريالاردئ تاپتئ.

جوعارئدا ايتقان قاناتجان الئبةكوأ (كةن الئبةك) ا ق ش ازاماتتئعئن الئپ، سوندا ؤنيأةرسيتةت پروفةسسورئ جانة ا ق ش-تئث بيوقورعانئس جونئندةگئ ذلتتئق ورتالئعئندا جذمئس ئستةدئ. كةيئن ءوزئنئث اتا مةكةنئ - قازاقستانعا كوشئپ كةلدئ. بيولوگيالئق قارؤ سئناعئنئث سذمدئعئ جايئندا كئتاپ جازعان قاناتجان - كةزئندة بازبئرةؤلةر ويلاعانداي ساتقئن ةمةس، قايتا شئندئقتئ ءبئرئنشئ بولئپ اشئپ، ميلليونداعان ادامدئ بيولوگيالئق قارؤدئث اپاتئنان ساقتاپ قالعان ادام.

بئلةتئندةردئث ايتؤئنشا، يادرولئق قارؤعا قاراعاندا، بيولوگيالئق قارؤدئث اكةلةر اپاتئ - الاپات سذمدئق. ساراپشئلاردئث ةسةپتةؤئنشة، ةگةر بيولوگيالئق قارؤمةن تةررورلئق شابؤئل جاسالسا، ا ق ش ودان قورعانؤ ءذشئن اپتا سايئن 177 ميلليارد دوللار جوعالتادئ ةكةن.

تاجال ارانئ تولئق اؤئزدئقتالدئ ما؟

2001 - جئلدئث 11 - قئركذيةگئندة نيؤ-يوركتة بولعان تةراكتئدةن سوث سول كةزدةگئ ا ق ش پرةزيدةنتئ بؤش «ءال-كايدا» توبئنئث جاپپاي قئرئپ-جوياتئن بيولوگيالئق قارؤدئ قولئنا تذسئرؤگة جانتالاسئپ جاتقانئ جايئندا اتئشؤلئ مالئمدةمة جاساعان. بذل ورايدا ول تةررورلئق توپقا بذرئنعئ ك س ر و ةلدةرئ دة قول ذشئن بةرةدئ دةپ قاؤئپ ةتتئ.

امةريكالئق بارلاؤشئلاردئث مالئمةتئنشة، سول كةزدة ءبئرقاتار رةسةيلئك ساراپشئلار كانداعارعا سودئرلارمةن كةزدةسؤگة بارعان كورئنةدئ. س ر ؤ-دئث رةسمي وكئلدةرئ كةيئننةن رةسةيلئكتةردئث بةن لادةنمةن بولعان كةلئسسوزئ ناتيجةسئز اياقتالدئ دةپ تة سوقتئ. سونداي-اق رةسةي مةن قازاقستاندئ حات اراسئنا سالئنعان اق ذنتاق ارقئلئ ءسئبئر جاراسئمةن ؤلاپ، ا ق ش-قا بيولوگيالئق شابؤئل جاساؤدا دةپ ايئپتادئ.

مذنئث ءبارئ سوثئندا ا ق ش-تئث أوزروجدةنية ارالئنداعئ بيولوگيالئق قارؤدئ جويؤ ءذشئن ميلليونداعان قارجئ بولؤئنة الئپ كةلدئ. ا ق ش-تئث مةملةكةتتئك دةپارتامةنتئ قازاقستاندئق اسكةري وقئمئستئلاردئث باكتةرولوگيالئق قارؤعا بايلانئستئ باعدارلاماسئن بةيبئت، كوممةرسيالئق باعئتقا كوشئرؤئنة كومةكتةسكةن. بذل ئسپةن «أوزروجدةنية ارالئندا ورنالاسقان بذرئنعئ پوليگون اؤماعئنئث ةپيدةميالئق قاتةرئن باعالاؤ جانة جويؤ» مةملةكةتتئك باعدارلاماسئ شةثبةرئندة مازعذت ايكئمبايةأ اتئنداعئ قازاق كارانتيندئك جانة زونوزدئق عئلئمي ورتالئعئنئث عالئمدارئ اينالئسقان. ءوزئنئث العاشقئ ةكسپةديسيالئق زةرتتةؤ جذمئسئن 2003 - جئلدئث جازئندا باستاعان قازاقستاندئق عالئمدار ا ق ش زةرتتةؤشئلةرئمةن بئرگة ءالئ دة بذل ايماقتاعئ قاؤئپتئ دةرت وشاعئن زةرتتةپ-زةردةلةؤ ذستئندة.

يةسئز ايماقتان ءسئبئر جاراسئ شتاممئن وثاي الئپ كةتؤگة بولاتئنئن ايتقان عالئمدار بذل ارال بولاشاقتا تاجال ارانئنا اينالئپ، ءبئرئنشئ كةزةكتة قازاقستان مةن قاراقالپاقستان حالقئنا قاؤئپ ءتوندئرؤئ ئقتيمال ةكةنئن ةسكةرتكةن. ءبئر كةزدةگئ بولةك ارالدئث قازئر ذلكةن جةرمةن قوسئلؤئ دةرتتئث تارالؤئن كذشةيتئپ، وسئمدئكتةر مةن جانؤارلار الةمئن ايتپاعاندا، ذلتقا قاؤئپ توندئرةتئنئن ةسكةرمةي بولمايدئ.

وكئنئشتئسئ، كةزئندة جذرتتئث كوزئنةن تاسا بولعان ارال قازئر جاياؤ ادامنئث دا، كولئك مئنگةننئث دة ةمئن-ةركئن بارا الاتئن جةرئنة اينالعان دةسةدئ. ويتكةنئ بذل ماثدئ باقئلاؤعا الئپ وتئرعان ةشكئم جوق. قولئمئزداعئ دةرةكتةر وسئلاي دةيدئ. ياعني ءوز دةثگةيئندة كوثئل بولئنئپ وتئرعان جوق. ونئث ذستئنة مذناي، گاز، سيرةك كةزدةسةتئن ءتذستئ مةتال سياقتئ پايدالئ قازبالارئ بار ارال تةثئزئنئث جاثا مذمكئندئكتةرئ اشئلئپ جاتقان كةزدة، اپات وشاعئمةن تئكةلةي بايلانئسقان ادامدار توبئنئث جذقپالئ دةرتتئ جذقتئرئپ الؤ قاؤپئن جوققا شئعارؤعا بولمايدئ.

سوندئقتان عالئمدار بيولوگيالئق قارؤدئث ةث كوپ كومئلگةن اپات وشاعئنا الةمدئك قاؤئمداستئقتئث كذشئن جذمئلدئرؤ كةرةك دةپ ةسةپتةيدئ. وعان دةيئنگئ ئستةلئنؤئ ءتيئس جذمئس - قورعاؤ مةن قورشاؤعا الؤ. ونئث ذستئنة ءار باكتةريانئ زالالسئزداندئرؤعا ونداعان جئلدار قاجةت بولؤئ مذمكئن. وسئدان كةيئن بذرئنعئ ك س ر و-دان قالعان «مذرانئ» تولئق زالالسئزداندئرؤ جذمئستارئنا قانشاما قاراجات كةرةك ةكةنئن شامالاي بةرئثئز.

تاشةنوأ تورةعالي، «ايقئن»

سوڭعى جاڭالىقتار