قاراگوز ءسئمادئل. ءبئر قازاق

استانا.27  - قاثتار. قازاقپارات - ادةتتةگئ كوپ كذندةردئث ءبئرئ ةدئ. وقتاي ءتذزؤ كوشةمةن زئمئراپ كةلة جاتقان ءبئز، جولدئ كةسئپ ءوتئپ بارا جاتقان الدةبئر ذلكةن كئسئنئث سذلباسئن بايقاپ قالدئق. كةنةت سول جاعئمئزدان باسا وزعان ماشينا قاتتئ بةمپئلدةتتئ.
None
None

ءسئرا، تةجةگئشتئ باسئپ ذلگةرة المايتئن بولسا كةرةك. ذلكةن جولدئث قاق ورتاسئندا قالعان اعامئز العا قاراي جئلدام باسئپ وتة شئعؤدئث ورنئنا، كةرئ قاشتئ. ارينة، ةندئ ءبئز وتئرعان كولئكتئث استئندا قالا جازدادئ. ايتةؤئر رولدة وتئرعان جئگئت اعاسئ اسئپ-ساسپاي، جولدان قيئس بذرئلئپ بارئپ ارةث توقتادئ. ارقاسئن سؤئق تةر باسئپ كةتسة كةرةك، بئردةن سئرت كيئمئنئث تذيمةسئن اعئتا باستادئ.

 كةنةت جولدئث شةتئندةگئ ءبذرئسئپ تذرعان، ءبئزدئث وسئ كذيئمئزگة «كئنالئ» جانعا كوزئمئز ءتذستئ. مةنئث دة، شوپئردئث دا. اشؤعا بؤلئققان شوپئر تةرةزةنئ اشئپ: «ءاي، ةسئث دذرئس پا؟»، - دةپ «زئرك» ةتة قالدئ. اناؤ كئسئ ءبذرئسئپ قالئپتئ. قولئنداعئ ذلكةندةؤ تورسئقتئ كةؤدةسئنة باسئپ، قذشاقتاپ العان.

 بذل جاقتا سؤ ءاربئر ذيدةن تابئلا بةرمةيدئ. كوشةنئث مئنا بةتئنة ءوتئپ، ذيئنة سؤ تاسئپ ءجذر مة ةكةن؟ بذگةجةكتةپ، تومةنشئكتةپ، قالت-قذلت ةتئپ تذر. نة ئرجيعانئ، نة جئلاعئسئ كةلگةنئ بةلگئسئز، ئثعايسئز ءبئر كةيئپپةن شوپئرعا جذزئن ءبئر كورسةتتئ دة، ةتئگئنئث باسئنان جوعالتقان بئردةمةسئن ئزدةگةندةي بذرئسة تذستئ. تورسئعئن تاس قئلئپ قذشاقتاپ العان. ايتار اشؤلئ ءسوز ايتئلدئ، ءبئزدئث دة ارئ قاراي جذرة بةرةتئن ءجونئمئز عوي. الايدا، شوپئردئث اشؤئ ءالئ تارقاماي تذر. قاس-قاعئم ساتتة بئرةؤدئث قانئن ارقالاي جازداعانئن ويلاپ، جذيكةسئ سئر بةرة باستاعان بولار.

كةنةت ةسئكتئ اشئپ، كولئكتةن تذسةتئن سئثاي تانئتتئ. وزئنةن شامامةن مذشةل جاس ذلكةن باؤئرئنئث جاعاسئنا جارماسپاق. مةندةگئ بذل وي، تورسئعئن قذشاقتاعان اعامئزدئث دا ساناسئندا جارق ةتتئ. جئگئت اعاسئنا جاساؤراي قاراپ، ارتقا بذرئلماعان قالپئ كةرئ قاراي ةكئ قادام جئلجئدئ. بئردةمة دةدئ مة، الدة دةگئسئ كةلدئ مة، ةرنئ جئبئرلاعانداي. «ءاي، نة دةيسئث؟». ءبئزدئث كولئكتةگئ جئگئت اعاسئنئث جذيكةسئ شئنئمةن سئر بةرة باستادئ. اعامئز الدة ئرجيعانئ، الدة قورئققانئ بةلگئسئز ءجذزئن تاعئ كوتةرئپ، ةرنئن ةبةدةيسئز قيمئلداتتئ.

«اعا، ءوزئثئز امانسئز با؟». ةش جةرئثة زاقئم كةلمةگةنئن ءبئلئپ تذرمئن عوي. بالكئم، شوشئپ قالعان بولار دةگةن وي عوي مةنئكئ. اعامئز باسئن يزةدئ. جانة شةگئنشةكتةپ، ءبذرئسئپ، كئشئرةيئپ بارادئ. «وي، كةتشئ سةن!». شوپئر جئگئت ةسئگئن تارس جاپتئ دا، كولئكتئ وتالدئردئ. ءتذزؤ جولعا قايتا تذستئك. كةرئ بذرئلئپ، كولئكتئث تةرةزةسئنةن جاثاعئ اعامئزدئ ئزدةدئم.

تاس جولدئث بويئندا، ةبئل-دةبئل اعئلعان ماشينةگة كةزةك-كةزةك قاراپ، ارعئ بةتكة وتؤگة جذرةگئ داؤالاماي تذر ما ةكةن؟

ءيا، جذيكةسئ سئر بةرئپ، مذشةل جاس ذلكةن باؤئرئنا زئركئلدةگةن شوپئر دا، ءوز ةلئندة، كةرةك دةسةثئز، ءوز وشاعئنئث قاسئندا تذرئپ-اق اينالاسئنا ءسوزئن جةتكئزة المايتئن اعامئز دا ماعان الئس قازاقتاردان. الئستئعئ سول - ولاردئث جان-دذنيةسئندة نة ارپالئس، نة وزگةرئس بارئ، جةكة ءومئرئنئث قانداي ةكةنئ بةيمالئم. بذرئن-سوثدئ جذزدةسپةگةم. سول ءبئر ساتتئك كةزدةسؤدةن سوث دا ةندئ كورؤ-كورمةؤئم نةعايبئل.

سويتة تذرا، الگئ ةكئ باؤئرئم دا ماعان جاقئن. جاقئندئعئ سول - بذگةجةكتةگةن بئرةؤدئ كورسة، سوعان زئركئلدةپ، باسئنا شئعئپ الاتئنداردئ دا، ءوز ةلئندة جذرسة دة قوينئنان ءبوزئ ءتذسئپ، لايئقتئ قارئمتا قايتارا بئلمةيتئن، ءوز- وزئن قورسئناتئن جاندار دا ماعان سونشالئقتئ تانئس.

 ةث باستئسئ، ءارئ الئس، ءارئ جاقئن بولسا دا ءبارئ ةلئمئزدئث بولاشاعئن تاربيةلةپ جذرگةن جاندار. سوندئقتان ولاردئث تاربيةسئن كورگةن ذرپاق تا، بولاشاقتا ماعان ءارئ الئس، ءارئ جاقئن بولماق... ولاردئث ءاربئرئ مئنا ءبئزدئث تؤئسئمئز، سابئر ادايشا ايتساق، «جالعئزئمئز».

دةمةك، ءار قازاقتئث ورتاق بةينةسئ مةن ويئ كةلةسئ قازاقتئث جذرةگئندة. تاعئ ءبئرئنئث مذثئ مةن جوقشئلئعئ ةندئگئ ءبئرئنئث كةؤدةسئندة. ال ءبئز سول ءار قازاقتئث دةرتئن، مئنةزئن، سيپاتئن، سذلؤلئعئ مةن بولمئسئن قالاي سةزئنئپ، سةزئندئرئپ ءجذرمئز؟

مذندايدا كوزئمئز كابينةتتةردة جينالئپ قالعان حاتتارعا تذسةدئ. ولاردئث ءارقايسئسئنئث ايتار ويئ مةن سويلةر سوزئندة ءار قازاقتئث ءبئر كةم دذنيةسئ، ءار قازاقتئث ءبئر جان جادئراتار سيپاتئ تابئلادئ. قاي قازاقتئث دا ماسةلةسئن سول حاتتاردان بايقاؤعا بولادئ.

ءيا، رةداكسياداعئ حات قورجئنئمئزعا كةلئپ تذسكةن حات يةلةرئ دة بئزگة ءارئ الئس، ءارئ جاقئن. جانة ولاردئث سول حاتتارئنان ءار قازاقتئث ءبئر سيپاتئن كورگةندةي بولامئز.

ماسةلةن، بئزگة كةلگةن انةبئر حاتتا، ءوز زامانئندا اتقا مئنگةن ءبئر جان تؤرالئ تولعانا كةلئپ: «ول تاپ جاؤلارئمةن ايانباي كذرةسئپ، جاس سوأةت وكئمةتئن ورناتؤعا بةلسةنة قاتئسقان» دةيدئ. ةرتةرةكتة، مةكتةپتة وقئپ جذرگةندة پان وليمپيادالارئ دةگةن بولؤشئ ةدئ. ءبئرئنشئ اينالئمنان امان- ةسةن ءوتئپ، ةكئنشئ اينالئمدا بةلةت الئپ، سذراققا جاؤاپ بةرئپ وتئرعان ءساتئمئز عوي. ءبئر قئزعا قذنانباي تؤرالئ سذراق كةلئپتئ. وقؤشئمئز تاقئلداپ تذر.

قذنةكةث تؤرالئ: «ول باي-فةودال. ةسكئشئل كوزقاراستاعئ ادام. كةدةي-كةپشئككة تئزةسئ باتقان جانة سونئسئمةن قويماي اسئرة ءدئنشئل. ءوزئنئث دةگةنئنة جةتؤ ءذشئن تالاي قؤلئق-سذمدئققا بارادئ»... دةپ توپةلةتئن كةلة جاتئر ةدئ، كةلةسئ ءبئر وقؤشئ سئناق الؤشئعا: «اعاي، مئنا قئز ةسكئ وقؤلئقتاردئث ءبئرئن جاتتاپ العان بولؤئ كةرةك»، - دةپ قويئپ قالعانئ بار. «تاپ جاؤلارئمةن ايانباي كذرةسكةن» جان تؤرالئ وقئپ وتئرئپ، نةگة ةكةنئ وسئ وقيعا ةسكة ءتذسئپ كةتكةنئ.

ةندئ ءبئر حات يةسئ: «مئنا ماتةريال مةنئث ءوز باسئمنان وتكةن وقيعا. ءبئراق حالقئمئزدئث زوبالاث تاريحئنا بايلانئستئ. وزدةرئثئز وقئپ كورئپ، گازةتتةرئثئزگة بةرسةثئزدةر. ةلئمئز-جذرتئمئز ءوز تاريحئن ءبئلسئن. مةنئمةن كةزدةسكةن ادام دا سولاي دةپ ةدئ. تالاي جئلدار قولئم تيمةي، جازا الماي جذردئم. سودان ةندئ عانا جذمئس اراسئندا ؤاقئت تاؤئپ، جازئپ ءارئ سئزدةرگة جئبةرئپ وتئرمئن»، - دةيدئ (بةيسةنعازئ ذلئقبةك. «ءسئبئر وقيعاسئ»). ماقالادان وتقا ورانعان بابالارئمئزدئث اشتئ ايقايئ ةستئلةتئندةي. ءجا، قالعانئن وسئ سانئمئزدا اأتور ذسئنعان دةرةكتةردةن ءبئلئپ الارسئزدار...

بئزگة كةلةتئن حاتتاردئث قوماقتئ بولئگئ اثگئمة مةن ولةث عوي. ماسةلةن، قانداعاش قالاسئنان دارين جاقئپ دةگةن وقئرمانئمئز قالئث داپتةردئ تذگةلدةي تولتئرئپ «ماحاببات» اتتئ پوأةست جازئپ جئبةرئپتئ. شئعارمانئث كوركةمدئگئ جايلئ اثگئمة قوزعاماستان بذرئن، وقئرمانئمئزدئث مارجانداي تئزئلگةن جازؤئنا تاث قالعانئمئزدئ ايتقئمئز كةلةدئ. 36 بةت تذگةلدةي كوركةم جازؤ ذلگئسئمةن تولتئرئلعان.

 ءوز جازعانئنا دةگةن جاناشئرلئقتئ سةزگةندةي بولدئق. ءبئر داپتةر ولةثدةرئن حاتقا سالئپ جئبةرةتئن وقئرماندارئمئز تئپتةن كوپ. كةيبئرئ ءار بةتتئث ءئشئن اعاشتئث، جاپئراقتئث، قئزدئث، گذلدئث سؤرةتئمةن كوركةمدةپ تة جئبةرةدئ. قذددئ كئشئ-گئرئم كئتاپشا. سوثعئ ؤاقئتتا، ءتئپتئ، ولةث جازعئشتار ءبئر شؤماق ولةثنةن كةيئن قايئرماسئن دا جازئپ، ولةثدةرئنئث سوثئندا: «وسئ ولةثدةرئمة ءان شئعارساثئزدار، قارسئ ةمةسپئن» دةپ ءذشبؤ سالةمئن دة جةتكئزة سالادئ.

گازةت بةتئندة جاريالانعان ماقالالارعا ءذن قوسئپ، پئكئر بئلدئرةتئندةر دة كوپ. ةندئ ءبئر وقئرماندارئمئز تئپتةن تالاپشئل. ماقالامدئ كوپ كةشئكتئرمةي، جاريالاثئزدار دةيدئ. تاعئ ءبئرئ حات جازا سالا ةرتةسئ حابارلاسئپ دئگئرلةپ جاتادئ.

«قازاق ادةبيةتئندة» الما-كةزةك جاريالانعان قايئر قذراقذلان مةن تئنئشتئقبةك ابدئكاكئم ذلئنئث ماقالالارئنا ءذن قوسقان ارداگةر جؤرناليست تولةمئس مةثدئعالي 40 بةت ماقالا جازئپ جئبةرئپتئ. بذگئنگئ گازةت تاعدئرئ، باسئلئمئمئزدا جارئق كورگةن ماقالالار تؤرالئ وي پئكئرئ تولئق قامتئلعان ماتةريالدئ تذگةلدةي باسقئمئز- اق كةلگةنئمةن، كولةم كوتةرمةيتئنئ بةسةنةدةن بةلگئلئ. ءارئ اأتوردئث ءوزئ: «مةنئث بذل ماقالامدئ ةگةر قولايلارئثئزعا قونباسا، تئپتئ جاريالاماي-اق قويئثئزدار نةمةسة گازةتتئث ذستانعان باعئتئنا قاراي رةداكسيالاؤلارئثئزعا دا بولادئ»، - دةگةن ةكةن، سوندئقتان ءبئز اأتوردئث نةگئزگئ ايتپاق ويلارئن ئقشامداپ ذسئنعاندئ ءجون دةپ تاپتئق.

ءيا، قاي قازاق تا - الئسئ دا، جاقئنئ دا ءبئز ءذشئن قادئرلئ. بذرئندارئ «الماتئ مةن استانادان الئستا» جانة «بارماساث، كةلمةسةث...» قوسئمشالارئ اياسئندا نةگئزئنةن ايماقتارداعئ اعايئننئث جذرةك ءلذپئلئن كوبئرةك جةتكئزگئمئز كةلةتئن. «الئس، جاقئن قازاق» اتتئ جاثا قوسئمشامئزدئث كةيئپكةرلةرئن ولاي ءبولئپ-جارعئمئز كةلمةدئ. سةبةبئ، الئسئ دا، جاقئنئ دا، جاسئ دا، قارتاثئ دا، ونةر ادامئ نةمةسة قاراپايئم ةثبةككةرئ دة، ءتئپتئ، تةمئر توردئث ار جاعئندا جاتقانئ دا ءبئز ءذشئن الئس بولعانئمةن، جاقئن. جانة سول جاقئندئقتئ ودان ءارئ تةرةثدةتؤ ءذشئن ولار جايلئ جازئلعان ءار ماقالاعا ءذثئلئپ، ئقشامداپ، ءسولئن سئعئپ، وقئرمانعا ذسئنؤدئ ءجون دةپ تاپتئق.

وعان قوسا، بذگئنگئ قازاقتئث مذثئ، سئرئ، جان جاراسئ مةن ايتار ويئ قانداي، ول وي بذگئنگئ كوركةم ادةبيةتتةن قالاي بايقالاتئنئن اقئن، جازؤشئلار ةرسئنبةك قويباعاروأ، سأةتقالي نذرجان، روزا مذقانوأالاردان «جةلقازئق» ايدارئ ءذشئن سذراعان ةدئك.

«الئس، جاقئن قازاقتئث ءبارئن كورمةك» ءذشئن دة اؤةلئ ولاردئث ويئن، بةينةسئن، ايتارئ مةن جازارئن باسئلئم بةتئ ارقئلئ قالئث ورمان وقئرمانئمئزعا ذسئنعاندئ دذرئس دةپ تاپتئق.

ءسوز باسئندا اثگئمة قئلعان قوس باؤئرئمئز تؤرالئ تاعئ بئرةر ءسوز. بئرةؤگة تورةلئك ايتؤدان وثاي نارسة جوق قوي. سوندا دا ءوزئن قور ساناپ، وزگةنئث الدئندا اؤزئن اشا الماي قالاتئن مئنةزئمئز قايدان جذققانئن، بالكئم، وسئ باستان ويلانارمئز. سةبةبئ، ءوزئن قور ساناؤ مئنةزئ كوپتةگةن الئسئمئز بةن جاقئنئمئزدئث بويئنان تابئلادئ. بئرةؤئ ونئ ءبئز جوعارئدا ايتقانداي سيپاتتا بايقاتادئ. تاعئ ءبئرئ تئم جاساندئ سويلةپ، تئم جاساندئ قئلئق تانئتئپ، ءوزئنئث بولمئسئنا قارسئ شئققئسئ كةلةدئ. دةمةك، ول دا ءوزئنئث بولمئسئن قورسئنادئ. ايتا بةرسةك، مذنداي مئسالدار جةتئپ - ارتئلماق. سوندا دا بذگئنگئ قازاق قايسئ دةگةندة بولمةي-جارماي، الئسئمئز بةن جاقئنئمئزدئ تذگةلدةي كورسةتكةنگة نة جةتسئن؟

قاراگوز ءسئمادئل
«قازاق ادةبيةتئ» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار