جةلئ جويقئن جوثعار قاقپاسئ

None
None
  استانا. 12 - تامئز. قازاقپارات -ذلان-عايئر بايتاق دالانئث وثتذستئك ولكةسئندة ورئن تةپكةن الاتاؤعا ةلئمئزدئث قاي قيئرئنداعئ قازاقتئث دا بذيرةگئ بذرئپ، جاقئن تارتئپ تذرادئ.

 قاشاننان دا ذشار باسئن بذلت شالئپ، زةثگئر كوكپةن تالاسقان تاؤدئث اسةم كةلبةتئ مةن كوركةم كورئنئسئ كةز كةلگةن ادامنئث جذرةگئن جئلئتئپ، وزئنة باؤراي تذسةتئنئ تاعئ بار. سوندئقتان دا ءار قازاق جول تذسسة، وسئ ءبئر عاجايئپ سذلؤلئقتئ تاماشالاپ قايتقاندئ قالايدئ ةمةس پة؟ جاسئل جةلةگئ جايقالئپ، وزةنئ مةن بذلاعئ سئلدئراپ، سان الؤان قذسئ سايراعان الاتاؤعا تةك ءوزئمئز عانا ةمةس، قازاق توپئراعئنا تابانئ تيگةن ءاربئر شةتةلدئك قوناق تا تامسانئپ، تاثداي قاعئپ، قئزئعا قارايدئ. جةر شارئن الئپ قاراساق، قولمةن جاساپ قويعانداي تابيعات بايلئعئ كوپ كةزدةسة بةرمةيتئنئ راس. ةندةشة، ءبئز وسئنداي كوركةم مةكةنمةن كةؤدةمئزدئ كةرئپ ماقتانا الامئز. سونداي-اق ارداق تذتار اتامةكةننئث ءاربئر قذبئلئسئن قالت جئبةرمةي قاداعالاپ، ونئ وزگة مةن وزئمئزگة كةثئنةن ءناسيحاتتاؤعا جول اشساق تا ارتئق ةمةس. راس، الاتاؤ - كةلبةتئ كوركةم ءوثئر. شئثئنا كوزئث جةتپةيدئ. كوركئنة ءسوزئث جةتپةيدئ. باسئنان قار كةتپةيدئ، وزئنة تاؤ جةتپةيدئ. بالالئق كةزدةن بارئمئزگة جاقسئ تانئس «الاتاؤ» ءانئنئث ولةث جولدارئ دال وسئلاي ورئلةدئ...

 كوركةم ولكة

 الاتاؤدئث شئعئس وثئرئنة جاقئن بولئگئندة جوثعار قاقپاسئ دةگةن بولئگئ بار. بذل جةردةن باتئستئ بةتكة الساثئز، جةتئسؤ الاتاؤئ جالعاسادئ، شئعئسئندا بئرلئكتاؤ مةن مايلئتاؤ الدئثنان شئعادئ. جوثعار نةمةسة جةتئسؤ قاقپاسئ اتالاتئن ويئس، ياكي تابيعي وتكةل وسئ ةكئ ارالئقتئث تاپ ورتاسئندا ورئن تةپكةن. بذل القاپ بالقاش-الاكول ويئسئن ةبئنذر كولئ ارقئلئ جوثعار جازئعئمةن بايلانئستئرئپ جاتئر. ونئث ابسوليؤت بيئكتئگئ 300-400 مةتردئ شامالايدئ. ذزئندئعئ - 80، ةث تار جةرئ 10 شاقئرئمدئ قذرايدئ. جوثعار قاقپاسئنئث سولتذستئك بولئگئندة جالاثاشكول جاتئر. عالئمداردئث ايتؤئنشا، بذل جةردئث كليماتئ قاتاث بولئپ كةلةدئ. كوبئنةسة ةكپئنئ كذشتئ ةبئ جةلئ سوعادئ دا تذرادئ. بذل اتاؤ ةبئنذر كولئنة بايلانئستئ قويئلعان. ويتكةنئ جةل ءاردايئم سول جاقتان سوعئپ تذرادئ. ال وعان قارسئ سوعاتئن جةلدئ جةرگئلئكتئ جذرت «سايقاننئث جةلئ» دةپ اتايدئ. سةبةبئ وسئ ماثدا سايقان تاؤئ ورئن تةپكةن.

بذل اؤماق نةگئزئنةن تاستاقتئ بولئپ كةلةدئ. ءتورت تذلئكتئث جايئلئمئنان باسقاسئنا قولايسئز. وسئ ماثدا ورئن تةپكةن جالاثاشكولدئث سولاي اتالؤ سئرئنئث دا ءبئر ذشتئعئ سوندا جاتقان سةكئلدئ. سةبةبئ بذل كولدئث جاعاسئندا دا قيئرشئق تاستار كوبئرةك كوزگة تذسةدئ. كولدئث ةنئ بةس شاقئرئمعا سوزئلئپ جاتئر. ال ذزئندئعئ توعئز شاقئرئمعا تاقاؤ. ارعئ-بةرگئ بةتئنة كوز سالعان ادام كولدئث الاقانداي ةكةنئن بايقايدئ. جالاثاشكولئنة قؤساق جانة توقتئ دةگةن شاعئن وزةندةر كةلئپ قذيادئ. كولدئث ءتذبئنئث تةرةثدئگئ - بةس مةتر. ال تابانئ تةگئس، تولقئندئ بولماعان كذندةردة سؤئ ءموپ-ءمولدئر بولئپ كورئنةدئ. بذل كولدئ وتة كوپ بولماسا دا، سازان، كوكباس سةكئلدئ بالئقتار مةكةن ةتةدئ.

ةكپئندئ ةبئنذر جةلئ

ةل اراسئندا «ةبئنئث جةلئ يةن دالادا جولاؤشئلاپ كةلة جاتقان اتتئلئ ادام مةن كئشئ گئرئم تاستاردئ دا كوككة كوتةرئپ الئپ كةتة الادئ» دةگةن اثگئمة ايتئلادئ. بذل اشةيئن ايتئلا سالعان اثگئمة مة؟ دةگةنمةن وعان قارسئ پئكئر ايتاتئن ادامدار بارشئلئق. سوندئقتان ونئ كةيبئر كئسئلةردئث اسئرةلةپ ايتتئ دةؤگة نةگئز جوق. ويتكةنئ وسئ ءبئر ءسوزدئث شئندئعئنا كوز جةتكئزةتئن ناقتئ دايةكتةر كوپ كورئنةدئ.

قاقاعان قئس مةزگئلئندة وثتذستئك پةن وثتذستئك-شئعئستان جةل سوعئپ تذرادئ. ال جاز ايلارئندا بارلئعئ كةرئسئنشة، ياعني جةل سولتذستئك جانة سولتذستئك-باتئستان سوعادئ. قئستاعئ جةلدئث جئلدامدئعئ ةداؤئر ةكپئندئ ةكةنئن ةل بئلةدئ. ونئث جئلدامدئعئ سةكؤندئنا 60-80 مةتردئ شامالاپ تذر. جةلدئث جئلدامدئعئن تارازئلاپ كورگةن عالئمدار ودان 5 مئث م أ ت شاماسئندا ةلةكتر قؤاتئن وندئرؤگة بولاتئنئن بولجاپ وتئر.

جةتئسؤ قاقپاسئ ةؤرازيا باسسةينئندةگئ وراسان زور اؤا ماسساسئ اؤئساتئن ءوثئر بولئپ تابئلادئ. سوندئقتان ونئ كةيبئر ادامدار ورتا ازياداعئ جةل پوليؤسئ دةپ تة اتايدئ. بذل قاقپا ةستة جوق ةسكئ زاماننان-اق ورتا ازيا مةن قازاقستاننئث كوشپةلئ حالئقتارئنئث ءبئر-بئرئمةن قاتئساتئن وتپةلئ جولئ بولعانئ تاسقا باسئلعان كةيبئر ةثبةكتةردة ايتئلادئ. بذل ءوثئردئ پةتر سةمةنوأ-تيان-شانسكيي، شوقان ءؤاليحانوأ، نيكولاي پرجةأالسكيي، لةأ بةرگ سئندئ جيهانكةز عالئمداردئث قئزئعؤشئلئعئن تؤدئرئپ، ولاردئث زةرتتةؤ جذمئستارئن جاساؤئنا ئنتاسئن ارتتئرا تذسكةن. قازئرگئ تاثدا وسئ قاقپا ارقئلئ قازاقستان مةن قئتايدئ جالعايتئن دوستئق-الاشانحوؤ تةمئرجولئ وتةدئ.

مايدان دالاسئ بولعان...

جةتئسؤ الاتاؤئ مةن بارلئق تاؤئنئث ارالئعئندا جاتقان جازئق وتكةلدئ قازاق حالقئ قانشاما عاسئردان بةرئ جوثعار قاقپاسئ دةپ اتاپ كةلةدئ. بارلئق تاؤئ تارباعاتايدئث ذلكةن ءبئر سئلةمئ سانالادئ. الاكولدةن وتكةن جولاؤشئ وسئ ءبئر ةكئ تاؤدئث اراسئ بئردة الئستاپ، بئردة جاقئنداي تذسكةنئن ايقئن اثعارا الادئ. بذل كورئنئس شةكاراعا دةيئن ءدال وسئلاي جالعاسا تذسةدئ. جالپئ العاندا، جوثعار قاقپاسئ الاكول كولئنئث شةتئنةن باستالئپ، قئتاي جةرئندةگئ ةبئنذر كولئنة دةيئن سوزئلئپ جاتئر.

تاؤ باؤرايئنداعئ تابيعي وتكةل نةلئكتةن جوثعار قاقپاسئ دةپ اتالعان؟ تاريحتان بةلگئلئسئ - ءبئزدئث حالقئمئز ات ذستئنةن تذسپةيتئن جاؤئنگةر بولعان. قازاقتئث باسئنان قانشاما قيئن كذندةر ءوتتئ. سونئث ءبئرئ - جوثعارلارعا قارسئ سوعئس. تاريحشئلاردئث ايتؤئنشا، سول ءبئر قيان-كةسكئ شايقاستاردئث دةنئ وسئ تابيعي وتكةل ماثئندا بولعان كورئنةدئ. ولاردئث كذش دةثگةيئ جوثعار قاقپاسئ قايسئسئنئث قولئندا قالؤئمةن باعالانئپ وتئرعانعا ذقسايدئ. ةلدئث اراسئندا «حالئقتاردئث ذلئ ذركئنشئلئگئ» دةپ اتالاتئن ناؤقان دا وسئ قاقپاسئز وتكةن جوق. سوناؤ ءبئر عاسئرداعئ شئثعئس حان باستاعان موثعول شاپقئنشئلئعئ دا وسئ قاقپا ارقئلئ جذزةگة اسقانئن ةل بئلةدئ. قازاق ةنسيكلوپةدياسئندا «جوثعار قاقپاسئ ماثئندا سوعئس قيمئلدارئن باستاي كةلة، موثعول اسكةرلةرئ جةتئسؤدئث بارلئق قالالارئن، شؤ، تالاس جانة سئرداريا بويئن قاقئراتئپ، ورتا ازيانئث ءئرئ ساياسي جانة مادةني ورتالئقتارئن باسئپ الدئ» دةپ جازئلعان.

قازاق دالاسئ قانشالئقتئ كةث-بايتاق دةسةك تة، سئنئق سذيةم جةردئث ءوزئ ءبئز ءذشئن وتة قاسيةتتئ. جوثعار نةمةسة جةتئسؤ قاقپاسئ اتانعان بذل مةكةن ءبئزدئث ذلتئمئز ءذشئن ارداق تذتار جةردئث ءبئرئ سانالادئ.

 

اأتور: ءادئلجان تذرسئنبةك ذلئ

«الاش ايناسئ» 

سوڭعى جاڭالىقتار
telegram