کازاکتار قازاقتاردان اأتونوميا سذراماقشئ ما؟
رةسةي پرةزيدةنتئ أ.پؤتينگة حات جازئپ، قازاقستاننئث سولتذستئک-شئعئس شةکاراسئن بئزگة الئپ بةر، ءوزئمئز قورعايمئز دةپ کةؤدة سوعئپ جذرگةن دة سولار.
ول ول ما، ةندئ کازاکتار قازاقستاننئث سولتذستئک ايماعئنان وزدةرئنة اأتونوميا سذراماقشئ دةگةندئ ةستئدئک. باسئنؤدئث کوکةسئ وسئ شئعار. اثگئمةنئث انئعئنا کوز جةتکئزؤ ءذشئن، کوکشةتاؤداعئ وبلئستئق «ذلت تاعدئرئ - اقمولا» قوعامدئق بئرلةستئگئنئث جةتةکشئسئ تولةگةن قاسةنوأکة جولئعئپ سذحباتتاسقان ةدئک.
- وسئ وثئردةگئ کازاکتار قاؤئمداستئعئنئث ءئس-ارةکةتئ جايلئ ءتذرلئ اثگئمةلةر ةستئپ جذرةمئز. ولار جةکة اأتونوميا سذراماقشئ دةگةندئ دة قذلاعئمئز شالئپ قالدئ.
- ونداي اثگئمة مةنئث دة قذلاعئما تيگةن. وعان کةيئن توقتالا جاتارمئز. ال کازاکتار جايلئ ايتساق، ةث ماسقاراسئ، بذلار قوعامدئق ورئنداردا، مةرةکةلةردة اسکةري کيئممةن جذرةدئ. بذلاي ةتؤگة ولاردئث ةشبئر قذقئعئ جوق. ولار قازاقستاندا تئرکةلگةن اسکةري ذيئم ةمةس. ةل امان، جذرت تئنئشتا قئلئش اسئنئپ، اسکةري کيئممةن جذرگةن ولار باسقالاردئث تةرئس کوزقاراسئن، اشؤ-ئزاسئن تؤعئزادئ. ذلت ارازدئعئن قوزدئرادئ.
قازاقستاندا کئمدةرگة اسکةري کيئممةن جذرؤگة بولاتئنئ جونئندة بةکئتئلگةن ارنايئ زاث بار. ءبئراق ولاردئث ئشئندة کازاکتار دةگةن اتئمةن جوق. مةن بذل جونئندة باس پروکؤراتؤراعا شاعئم جازعان ةدئم. ءبئر قئزئعئ، ولاردان: «اسکةري فورما - کازاکتاردئث ذلتتئق کيئمئ» دةگةن جاؤاپ کةلدئ. بذل - قيسئنعا کةلمةيتئن دالةل، سةبةبئ کازاکتار ذلت رةتئندة ةش جةردة تئرکةلمةگةن. ءتئپتئ بئرئککةن ذلتتار ذيئمئنئث تئزئمئندة دة «کازاک» دةگةن ذلت جوق. ول ول ما، رةسةيدئث وزئندة کازاکتار ذلت بولئپ ةسةپتةلمةيدئ، جاي عانا قوعامدئق توپ نةمةسة قاؤئمداستئق (سوسلوأية) بولئپ سانالادئ. پروکؤراتؤرادا وتئرعان ءبئلئمپازدار وسئنئ ةسکةرمةگةن بة؟!
ال جاثاعئ ءوزئثئز ايتقان اأتونومياعا کةلسةک، مةن ونداي ءسوزدئ سولاردئث ءبئر ادامئنان ةستئدئم. «قازاقستاننئث سولتذستئک ايماعئ ءبئزدئث اتاقونئسئمئز، اأتونوميا سذرايمئز» دةيدئ. قازئر رةسمي تذردة جاريا ةتئلمةسة دة، تذبئندة ءبئر ايتئلاتئنئ انئق.
ةلسيننئث کةزئندة کازاکتار رةسةيدئث اسکةري قذرامئنا جةکة قذرئلئم رةتئندة کئرگةن. ولاردئث اسکةري کيئم ذلگئسئ بةکئتئلگةن. وسئ قذرئلئمنئث ئشئندة «سيبيرسکوة کازاچة أويسکو» دةگةن بار. ورتالئعئ ومبئ قالاسئندا. قازئر ءبئزدئث ورتامئزدا تايراثداپ جذرگةن کازاکتاردئث اسکةري کيئمدةرئنئث جةثئندةگئ بةلگئ-شةأروندارئندا «سيبيرسکوة کازاچة أويسکو» دةگةن جازؤ بار. سوندا بذلاردئ رةسةي قارؤلئ کذشتةرئنئث قازاق جةرئندة جذرگةن اسکةرلةرئ دةپ تانؤعا بولادئ. بذل ماسقارا ةمةي نةمةنة؟! ةشبئر زاثعا سئيمايتئن شارؤا عوي.
ال ةندئ تاؤةلسئزدئک العاننان بةرگئ کةزةثدة بذلاردئث ئستةمةگةنئ جوق. توقسانئنشئ جئلدارئ وسئ جةردةگئ کازاکتاردئث اتامانئ بولئپ جذرگةن انتوشکا (فاميلياسئ) دةگةن بئرةؤ رةفةرةندؤم وتکئزةمئز، قازاقستاننئث سولتذستئگئن ءبولئپ الامئز دةپ شؤ کوتةرگةن. کةيئن رةسةيگة قاشئپ کةتتئ. انا ءبئر جئلدارئ جةتئسؤ جةرئندةگئ کازاکتار ءتارتئپتئ تذزةيمئز دةپ جول پوليسياسئمةن بئرگة جولعا دا شئققانئن بئلةمئز. ايتةؤئر، ويلارئنا کةلگةنئن جاسايدئ.
قازئر قازاقستاننئث سولتذستئک جانة شئعئس وثئرلةرئندةگئ کازاکتار قاؤئمداستئعئ ءوز ورتالارئنان شئققان جاستاردان تؤرا اسکةردةگئدةي «رةسةي يمپةرياسئنا قالتقئسئز قئزمةت ةتةمئن» دةگةن انت قابئلدايدئ. بذل دةگةن ناعئز شةکتةن شئعؤشئلئق. قازاقستان ازاماتئ بولا تذرا، ولاي ةتؤگة ةشبئر حاقئ جوق. نةگة ولار قازاقستاندا تذرئپ، رةسةيگة قالتقئسئز قئزمةت ةتؤئ کةرةک؟! ولاي بولسا ءبئرجولا سول جاققا جونةلسئن. ءبئراق ءبئزدئث قذقئق قورعاؤشئ ذيئمدارئمئز بذلاردئث بارلئعئنا کوزدةرئن جذما سالادئ. قازاقشا ايتقاندا، بالاقتاعئ ءبيتتئ باسقا شئعارئپ وتئرعان ءوزئمئز.
2011 - جئلئ قازاقستانداعئ پراأوسلاأية شئرکةؤئمةن، سلاأيانداردئث «لاد» قوزعالئسئمةن بئرئگئپ، «روسسيا ناشة وتةچةستأو، مئ ليؤبيم روسسيؤ!» دةگةن اتاؤمةن سولتذستئک ايماقتا اکسيا وتکئزدئ. اؤلية گةورگي لةنتاسئن تاراتتئ. بذل جولئ تاعئ دا باس پروکؤراتؤرا مةن وبلئس اکئمئنة حات جازئپ، توقتاتقان بولاتئنبئز.
تولةگةننئث اثگئمةسئن تئثداي وتئرئپ، شةکتةن شئعؤشئلئقتئث ناعئز مئسالئ وسئ ةکةن دةدئک. کوپة-کورنةؤ ذلت ارازدئعئن قوزدئرئپ جذرگةن کازاکتارعا توسقاؤئل قويؤ كةرةك. «اؤرؤئن جاسئرعان - ولةدئ» دةگةندةي، کذندةردئث کذنئندة بذدان ءبئر شي شئقپاسئن دةثئز.
سايلاؤ بايبوسئن، کوکشةتاؤ
دةرةككوز: «جاس الاش» گازةتئ