قئتايدئث قازاقتارئ قئتايلانئپ كةتةمئن دةپ قورئقپاعانئ ءجون - ءازئمباي عالي، ساياساتتانؤشئ

 استانا. 23- مامئر. قازاقپارات.- دذنية دذبئرگة تولئ. الةمنئث ءار قيئرئندا ءتذرلئ دةثگةيدة ذلت ارالئق، مةملةكةت ارالئق ءتذرلئ قاقتئعئستار بولئپ جاتئر. ءبئز ءومئر ءسذرئپ وتئرعان ورتا ازيا ةلدةرئنة دة ءار جاقتان تونةر قاؤئپ-قاتةر از ةمةس.
None
None

 وسئ ورايدا ءسئز: «ءبئز ذلتتئق قاؤئپسئزدئك ماسةلةلةرئن قاراستئرعاندا رةسةي، قئتاي، ورتالئق ازيا ميگراسيالئق ةكسپانسياسئ قاؤپئن اتايمئز، ءبئراق ءذندئستاننئث، پاكستاننئث، بانگلادةشتئث اسا ذلكةن دةموگرافيالئق دةثگةيئ بئزگة قوسئمشا قاؤئپ تؤدئرئپ كةلةدئ. ونئ ةسكةرمةيمئز» دةگةندئ ايتاسئز. دةگةنمةن بذل ةلدةر قازاقستانمةن شةكتةسپةيتئندئكتةن ول جاقتان قانشالئقتئ قاؤئپ بولاتئنئن باعامداؤ قيئنداؤ سياقتئ.

- ةگةر ول ةلدةردةن قاؤئپ بولماسا مةن تئلگة تيةك ةتپةس ةدئم. دةمةك ءبئر قاتةر ول جاقتان دا بولئپ تذر عوي. ناقتئلاپ ايتار بولسام، پاكستان -190 ميلليونداي حالقئ بار ذلكةن مةملةكةت. ءبئراق سولاي بولسا دا، مةملةكةتتئك ءتئل - ذردؤ تئلئندة 23 ميلليون ادام عانا سويلةيدئ. قالعان جذرتتئث ءوز ءتئلئ بار. ءدال وسئنداي جاعداي ءذندئستاندا دا بار. ميللياردتان (1 ميلليارد 220 ميلليون) استام حالئق ءومئر سذرؤدة. دةموگرافيالئق ءدذمپؤ قاتتئ. ءبئر سوزبةن ايتقاندا ءبئر-ءبئرئنئث ءتئلئن ونشا بئلمةيتئن، نة اعئلشئنشا، نة حينديشة تذسئنئسة المايتئندار كوپ.

ايتةؤئر اعئلشئن، حيندي، ذردؤ تئلدةرئن ايتئپ تذسئنئسكةن بولادئ. ءبئراق ولاردئث ءبارئن اسئراؤعا، وقئتؤعا، ةمدةؤگة، جذمئس تاؤئپ بةرؤگة، قالادا تذرعئن ءذي بةرؤگة مذمكئندئك جةتپةيدئ. مةملةكةت كةدةي. مذنئث ذستئنة 200 ميلليونداي وتباسئ ساؤاتسئز. مالياريا سياقتئ اؤرؤلاردان نارةستةلةر مةن بالالار ءولئمئ كوپ. قوعامدئق تازالئقتئث تومةندئگئ تؤريستةردئ شوشئتادئ. ونئث ذستئنة جةمقورلئق ذدةپ تذر. ةثبةك ونئمدئلئگئ بئزدةن كوپ تومةن. مئسالئ، شاعئن ساؤدا دذثگئرشةگئندة ءتورت جئگئت ئستةيدئ، ال بئزدة سونداي جذمئستئ ءبئر-اق قازاق قئزئ اتقارادئ. ءار مةملةكةتتة مذسئلماندار وزئنشة، يندؤستار، حريستياندار وزئنشة تئرلئك ةتةدئ.

 ولاردان باسقا زاروتؤسترا دئنئندة، تاعئسئن تاعئ ءبئز ةستئمةگةن سةنئم-نانئمداردئ ءپئر تذتادئ. ءبئر-بئرئنة كةيدة قئرعيقاباق، كةيدة بةيبئت  بولا قالاتئن جذرت، ءبئراق ءدئن ارا قئز الئسپايدئ. بانگلادةشتة (160 ميلليون) دة سونداي كورئنئس. ءوز حالقئنئث ناقتئ سانئن وزدةرئ دة بئلمةيدئ. پاكستان مةن ءذندئستان يادرولئق قارؤعا ية. اياقاستئ ول سويقان قارؤ ءبئلئمسئز سةپاراتيستةر مةن بذلئكشئلةردئث قولئنا تذسسة، بذكئل الةمگة ةث الدئمةن كورشئ ةلدةرگة ذلكةن قاؤئپ. بذل ءوز الدئنا جةكة اثگئمة.

مئسالئ ءذندئستاندا، بةنگالي (83 ميلليون)،تةلؤگؤ (74 ميلليون)، ماراتحي (72 ميلليون)، مالة يالام (38 ميلليون) دةگةن حالئقتار بار. حيندي تئلدئلةر ذلةسئ 40 پايئزدان ارتئق دةپ ةسةپتةلةدئ، ولاردئث باؤئرلاس حيندي ديالةكتئسئندة سويلةيدئ دةسة دة، قئرئق قذرامدئ جذرت. شئنئ ءار ديالةكت جةكة ءتئل، باسقا ذلتتئق يدةنتيفيكاسيا، باسقا سانا، ءداستذر، بولةك ةتنيكالئق اؤماق. مذنداي سانئ كوپ حالئقتار ءذندئستاندا جةتكئلئكتئ.

ءبارئ دة الدئمةن ءوز انا تئلئندة باسقالارمةن حيندي نةمةسة ذردؤ، وقئعاندارئ اعئلشئن تئلئندة سويلةؤگة بةيئم. ءتول مةكتةپتةرئ، ءتول اكئمشئلئك ايماعئ-شتات، ءداستذرئ، تاريحئ، ذلتتئق ساناسئ جذزدةگةن جئلدار بويئ مئزعئماي كةلة جاتئر. حالقئ ذياث، جاعاجايدا سؤعا سئرت كيئممةن تذسةدئ، سونئمةن بئرگة قئز زورلاؤ وقيعاسئ وتة كوپ، ءتئپتئ اأتوبؤستئث ئشئندة توپتئق قئز زورلاؤ وقيعالارئ كةزدةسةدئ.

الةؤمةتتئك تةثسئزدئك تئم ورةسكةل دةثگةيدة. شئنداپ ايتسا بذل كةز كةلگةن مةملةكةت ءذشئن وتة قاؤئپتئ جاعداي. كةنةت وسئ حالئقتار «ويانئپ» كةتسة نة بولماق؟  جالپئ، ئشكئ قايشئلئقتار الداعئ ؤاقئتتا ءذندئستان مةن پاكستاندا الةؤمةتتئك جارئلئستارعا الئپ كةلؤئ مذمكئن. ءوزارا قاقتئعئستارعا كةز كةلگةن سئلتاؤ سةپ بولماق. ءبئلئمدئ يندؤستاردئث شاماسئ كةلسة امةريكاعا، ةؤروپاعا كةتةرئ انئق، مذسئلماندارئ اراب امئرلئكتةرئنة جذمئس ئزدةپ كةتئپ، سول جةرلةرگة سئثؤگة تئرئسادئ. قازاقستانعا دا العاشقئ توپتار ءذندئ، پاكستاندئق، بةنگالدئقتار قارا جذمئسقا دا، باسقا جذمئسقا دا كةلئپ جاتئر. ولار تؤرالئ ءئ ءئ م اقپاراتئ كؤا. سوندا ءوز ةلئندة قالاتئندارئ تةك ءتيئستئ ءبئلئم الماعاندار.

بذل وثتذستئك ازيا حالئقتارئن دةگراداسياعا الئپ كةلةدئ. قارئن قامئمةن قارا حالئق شةكارادان لئقسئپ سئرتقا توگئلةدئ. كذنكورئسئ ءبئرشاما جوعارئ ورتا ازيا رةسپؤبليكالارئنا قذيئلادئ. ياعني بئزگة تونةرئ - ميگراسيالئق قاؤئپ. بذل مئلتئق الئپ، قارسئ شاپقان جاؤدان جامان. قئسقاسئ، مئلتئقسئز مايدان دةؤگة كةلةدئ. دةمةك بذل جةردة ميگراسيالئق ساياساتتئ قاتاث رةتتةؤدئ قاجةت ةتةدئ.

 ال ءبئز ازئرگة ار جاقتا قارا بذلتتاي ءتونئپ تذرعان قاؤئپتئ ةسكةرمةي، تاجئك، وزبةك تاراپئنان كةلةر قاتةردئ عانا ءجيئ ةسكة الامئز. بذل - قاتةلئك. تاعئ ءبئر ةسكة سالا كةتةر جايت، يادرولئق ةكئ ةلدة الةؤمةتتئك جارئلئس سالدارئنان بيلئككة كةلگةندةر يادرولئق شوقپاردئ قايتپةك؟ كئمنئث باسئنا اثگئرتاياق ويناتپاق؟ مذنئ دا ةسكةرؤ قاجةت. ارينة، قازاقستان سول ةلدةرمةن بةيبئت قاتار ءومئر ءسذرئپ سةپاراتيزمنةن، ءدئني ةكسترةميزمنةن اؤلاق بولعانئن قالايدئ. سونئمةن بئرگة قازاقستاننئث گةوساياسي جانة گةو ةكونوميكالئق مذددةلةرئ بار.

 مئسالئ، پاكستان ايلاقتارئ ارقئلئ جئلئ مذحيتتارعا شئعؤ رةسةي مةن قئتاي باعئتئنا بالاما. بئزگة مذنايدئ، باسقا ونئمدةردئ، تاؤار تاسيتئن كذرة جول - پاكستان. ولار ءبئزدئث پوتةنسيالدئق تذتئنؤشئلار. كةدةيلةؤ بولسا دا تذتئنؤشئ سانئ كوپ. ءبئز ولاردئث كوثئل كذيئن، تاريحئن زةردةلةپ ءبئلؤئمئز كةرةك. ول ءذشئن تةرةث ءبئلئمدئ ارنايئ ماماندئقتاردئ جوعارئ وقؤ ورئندارئندا اشؤئمئز كةرةك. سوندئقتان بئزگة پاكستان دا، ءذندئستان دا، بانگلادةش تة وتة كةرةك، سةبةبئ ول مةملةكةتتةردة ءبئزدئث ةث الدئمةن ةكونوميكالئق مذددةلةرئمئز جاتئر.  

- قازاقستانعا يران جاعئ دا قاؤئپتئ دةگةندئ العا تارتاتئندار بار. كاسپيدئ بولؤدة دة قاراما-قايشئلئق بار دةگةندةي... 

-  كةزئندة  يران قاؤپئ تؤرالئ ايتقانمئن. سوندا كةيبئرةؤلةر «ول مذسئلمان مةملةكةتئ، ءبئز ءبئر دئندةمئز. ول ةلدةن بئزگة كةلةر زيان جوق. سةن نة دةپ ءجذرسئث؟» دةپ جةكئپ تاستاعان. دةگةنمةن مةن سول پئكئرئمدة قالعان اداممئن. ماسةلةن، كاسپيدئث مارتةبةسئن شةشؤدة يران بئزگة قارسئ پئكئر ايتادئ. تةثئزدئ «20 پايئزدان جاعالاؤداعئ 5 ةلگة بولةيئك» دةيدئ. ءبئز قايتپةكپئز؟ بئزگة تيةسئلئ 27 پايئز عوي. تةثئزدئث كومئرسؤتةگئ قورئنا باي شةلف تاعئ دا بئزدة. نةگة ءبئز ونئ وزگةگة بةرة قويؤعا ءتيئسپئز. مذسئلمان مةملةكةتئ دةيدئ، سول يراندئقتار وزدةرئمةن بئرگة وتئرعان ءازئربايجان، تذرئكمةن، كذردئ ذلتئن جانشئپ وتئر. «ارامئزدا ونداي ذلت جوق، ءبارئ يراندئقتار» دةپ پارسئلاندئرئپ جاتئر.

ونئمةن قويماي ارمةنيامةن اؤئز جالاسادئ. ةگةر يران دةمةؤ بةرمةگةندة ارمةنيا ءازئربايجاننئث باسئپ العان جةرئن باياعئ دا قايتارئپ بةرةر ةدئ. كوردئث بة، ءبئر مذسئلمان ةلئ، ةكئنشئ مذسئلمان ةلئنة الئمجةتتئك جاساپ جاتئر. سونداي-اق تةهران سيريانئث قاندئ قولباسشئسئ باشار اسادتئ، ليأانداعئ شيت ةكسترةميستةرئن قولدايدئ. ودان تئس سول اراب الةمئندةگئ راديكالدئ ةكسترةميستئك توپتارعا دا جاسئرئن كومةك بةرةدئ. بذل جاقسئلئقتئث نئشانئ ةمةس. ةگةر يران كذشةيئپ كةتسة، اينالاسئندا وتئرعان ةلدةرگة قئر كورسةتؤئ دة ئقتيمال. سوندئقتان بئزگة «مئقتئ يراننان گورئ، قاؤقارسئز، جؤاس، بئزبةن بةيبئت قاتار ءومئر سذرةتئن يران كةرةك». ةكئنشئ ماسةلة، يران قازئر قذرساؤدا وتئرعان ةل.

«جامان ايتپاي جاقسئ جوق» سوعئس بولا قالسا، ول جاقتان دا ون مئثداعان بوسقئن بئزگة تاپ بةرةرئ انئق. باتئستئث يرانعا اسكةري وپةراسياسئ بولا قالسا، اداسقان اسكةري راكةتالار مةن ذشاقتاردان قالاي ساقتانامئز؟ بذل قاؤئپ ةمةي نة؟ ارينة، باتئس  اليانسئنئث اسكةري-تةحنيكالئق كومةگئنةن باس تارتپايمئز. ونداي كومةكتئ باتئس ةلدةردةن ماسةلةنكي تذركيا الئپ وتئر. 

- دةسةك تة ةلئمئز ءذشئن ذلكةن قاؤئپ قئتاي دةيدئ ساراپشئلار...  

- ةگةر نازار اؤدارساثئز، ورئس ءتئلدئ باسپاسوزدة ةث ذلكةن، ةث ذلئ تاقئرئپ - قئتاي جاقتان تونةتئن قاؤئپ. ايلاندئرئپ سونئ جازادئ. قازاقستان مذنايئنئث تورتتةن ءبئرئن الئپ قويدئ دةپ تة ذركئتةدئ. ال رةسةي جايلئ جذمعان اؤزئن اشپايدئ. نةگة ولار رةسةي قازاقستاننئث ؤرانئن، يادرولئق وتئنئنئث كوپ بولئگئن يةمدةنئپ قويدئ دةپ ماسةلة كوتةرمةيدئ. نةگة؟ شئنداپ كةلگةندة ءبئزدئث ةل ءذشئن ذلكةن قاؤئپ بةلدةؤئ بةلگئسئز؟ ءالئ دة ونئ ساراپتاؤ، بةزبةننةن وتكئزؤ قاجةت. 

راس، قئتايمةن كوشپةندئ اتا-بابامئز تالاي مارتة ايقاسئپ قالدئ. ةث سوثعئ قاقتئعئس 1969 - جئلدئث 13 - تامئزئندا قئتاي اسكةرلةرئنئث ءبئر لةگئ ارانداتؤشئلئق ارةكةتئمةن جالاثاشكول زاستاأاسئ بويئنداعئ كامةننايا توبةسئنةن شةكاراشئلارعا قارسئ قارؤلئ ارةكةت كورسةتئپ، مةملةكةتتئك شةكاراعا 100 مةتردةي ةنئپ كةتكةن ةدئ. ودان بةرئ، قذدايعا شذكئر، قئتايمةن بةيبئت قاتئناستامئز. ءبئراق ول - وتكةن تاريح. قاجةت دةسةث، قازاقتار قئتايمةن بئرلةسئپ، ءوز ذلئ وتان سوعئسئندا جوثعارلاردئ جةثدئ. قئتاي ولاردئ قئرئپ تاستاعان سوث، قازاقتار جةرئن كةثةيتتئ. قونئستاندئ، حالئق سانئن ءوسئردئ. ونئ ذمئتپاؤئمئز كةرةك. ذيعئر دا ءبئزدئ شاپپايدئ. ذيعئر قاؤپئ بار دةپ تة قورقئتاتئندار بار.

تاعئ ءبئر ماسةلة قئتايلار ءوز جةرئندة 94 پايئزدئ قذراپ وتئرسا دا كئشكةنتاي ذيعئر مةن تيبةتتئكتةردئ سئثئرة الماي جاتئر. ءتئپتئ جذتئپ قويا الماؤئ دا مذمكئن. ولاردئث ةث ذلكةن پروبلةماسئ باتئسقا، ا ق ش-قا تاؤةلدئ. ةگةر دة باتئس قاؤئمداستئعئ كةدةندئك الئم-سالئقتئ كذرت كوتةرسة جانة تالاپتاردئ قاتايتسا قئتايدئث جاعدايئ مذشكئل بولادئ. ونداي جاعدايدا تاؤار وتپةيدئ، كاسئپورئندار توقتايدئ. مذنئث ارتئ تذسئنئكتئ. سول سةبةپتئ قئتاي سئرت كوزگة جالئن كذدئرةيتكةنئمةن ئشتةي ا ق ش-تئث ايتقانئنا امالسئز ئمئراعا كةلؤدة.

 سوعان ساي باتئستا اجداها ةلئنة دةگةن ساياساتئن جذمسارتؤدا. ءبئر-بئرلةپ قئتايدئث اؤماعئن قايتارئپ بةرئپ جاتئر. گونكونگتئ بةردئ، بولاشاقتا تايأاندئ بةرمةك. وسئلايشا قئتايدئ قولعا ذيرةتئپ جاتئر دةؤگة بولادئ. ذلكةن ةسةپپةن العاندا بئزگة قئتايدان قاؤئپ جوق. تةك قئتايمةن شوشئتؤ بار. قئتايدئث جذمئس قولئن كئرگئزبةؤ كةرةك. بار ءئس سونئمةن ءتامام بولادئ. سول سةكئلدئ قئتايدئث قازاقتارئ قئتايلانئپ كةتةمئن دةپ قورئقپاعانئ ءجون. دذنيةجذزئندة اعئلشئن تئلئنةن كةيئن ةكئنشئ ءتئل - قئتاي ءتئلئ. ماسةلةن، رةسةيدئ تةثئز دةپ، قئتايدئ مذحيت دةپ الاتئن بولساق. ءبئز نةگة ةكةنئن قايدام، مذحيتتان گورئ تةثئزدئ تاثدادئق. رةسةيدئث قاس-قاباعئنا قارايمئز دةپ كةدةندئك باجدئ كوتةرئپ جئبةرئپ، وزئمئزگة پروبلةما تاؤئپ الدئق. ينفلياسيا كذشةيدئ. تاؤار قئمباتتاپ كةتتئ. ءبئراق بذل ساياسات الداعئ ؤاقئتتا وزگةرةتئن شئعار. سةبةبئ جامئشةأتئث، يسةكةشةأتئث ايتقاندارئنا نازار اؤدارساق، ولار «كةدةن وداعئنان اسا كوپ ذتقان جوقپئز» دةگةندئ ايتادئ. 

- الايدا كةدةن وداعئ جذمئس ئستةپ تذر. ةندئگئ كةزةك ةؤرازيالئق ةكونوميكالئق وداق ةمةس پة؟ ول 2015 -  جئلدان باستاؤ الماق. ءبئر قئزئعئ، ةلباسئ ءوز سوزئندة «ةؤرازيالئق ةكونوميكالئق وداق» دةسة، رةسةي باسشئسئ پؤتين «ةؤرازيالئق وداق» دةپ قئسقا قايئرئپ، ساياسي باسئمدئلئق بةرؤگة تئرئسادئ. مذنئث ارتئندا «بارلئق ةلدئث پرولةتارلارئ بئرئگئثدةر، باياعئداي ءبئز اعا، سةندةر ءئنئ بولئپ كذن كةشةلئك» دةگةن استار جاتقان جوق پا؟ 

- ذمئتپاساث، ءبئراز بذرئن ا ق ش «كةدةندئك وداققا ةنسةثدةر جاقسئلئق بولمايدئ» دةپ ةسكةرتتئ. ءتئپتئ بةلگئلئ ءبئر دةثگةيدة الداعئ ؤاقئتتا اقءذي بئزگة قارسئ شارا قولدانؤئ دا مذمكئن. دةگةنمةن رةسةيدئث جئمئسقئ ويئن استانادا تذسئنة باستاعان سياقتئ. اقئرئن-اقئرئن رةسةيگة تويتارئس بةرؤگة كئرئستئ. بايقوثئر ماسةلةسئندة، تاعئ دا وزگة ماسةلةلةر توثئرةگئندة.

قاجةت دةسةث «ورتاق پارلامةنت، ورتاق قارجئ  قاجةت» دةگةن كرةمل شةنةؤنئكتةرئنة ورئسشئل ةرتئسبايةأ باستاعان كةيبئر بةلگئلئ ازاماتتار نارازئلئعئن تانئتتئ. «ءبئز تاؤةلسئزدئك تئزگئنئن سةندةرگة ذستاتا المايمئز» دةگةن پئكئرئن اشئق ايتتئ.  قئسقاسئ، استانا مةملةكةت مذددةسئنة قايشئ كةلةتئن دذنيةلةردئث بارلئعئنا قارسئلئق تانئتا باستادئ. بذل قؤانتادئ. ءتئپتئ جاقئندا وتكةن XI ةؤرازيالئق مةديا فورؤمدا ةلباسئ كةدةندئك وداق، ةؤرازيالئق ةكونوميكالئق كةثئستئك تؤرالئ ايتا كةلئپ: «شةتةلدةرگة شئققان كةزدة بئزگة «بذل نة قئلعان وداق؟» دةگةن ساؤال قويادئ. ءتئپتئ رةسةي يمپةريانئ قايتا جيناپ، جاثا كةثةس وداعئن قذرعالئ جاتئر دةگةن اثگئمةلةردة ايتئلئپ جاتئر. بذل - بارئپ تذرعان ساندئراق. ...  ءبئز تاؤةلسئزدئكتئ ةشكئمگة بةرمةيمئز! ةگةر قانداي دا ءبئر وداق تاؤةلسئزدئككة، اتا زاثعا تيتتةي دة كولةثكة ءتذسئرئپ، قاؤئپ توندئرةتئن بولسا، ءبئز ونداي وداقتاردئ دةرةؤ، سول ساتتة-اق تاستاپ شئعامئز! » دةپ ءمالئم ةتتئ ةمةس پة؟ سوندئقتان ذركة بةرؤدئث قاجةتئ شامالئ سياقتئ.  

- بذگئن ءبئز ورئس ءتئلدئ الةمدة ءومئر ءسذرئپ ءجذرمئز، ال كةرةگئ اعئلشئن ءتئلدئ الةم. تةك سوندا عانا ءبئز دذنيةجذزئلئك پروگرةستئث سوثئنا ئلةسة الامئز دةيسئز...

- ورئس كةثئستئگئ تارئلئپ كةلةدئ. ونئ تةثئزگة تةثةسةم، اعئلشئن ءتئلئن مذحيتقا بالايمئن. مةن مذحيتقا بارعئم كةلةدئ، ةركئن جذزگئم كةلةدئ دةگةندةي. اعئلشئن ءتئلئ - الةمدئك ءتئل. دذنيةنئث قاي پذشپاعئنا بار ما اعئلشئن ءتئلئ. بذكئل دذنيةنئث كئلتئ وسئ تئلدة تذر. 

- ازةكة، ةلئمئزدة قازئر لاتئن الئپبيئنة كوشؤ ماسةلةسئ تالقئعا ءتذسئپ جاتئر. ءسئزدئث كوزقاراسئثئز قانداي؟ 

- مذنئ قولدامايمئن. ول قازاق ءتئلئنئث دامؤئن توقتاتادئ. مئنا ءبئر مئسالداردئ ايتا كةتةيئن، يرلانديا ةگةمةندئك الا تذرئپ، انا تئلئنةن باس تارتتئ. شوتلاندئقتار ةندئ-ةندئ تاؤةلسئزدئك ءدامئن تاتؤعا دايارلانؤدا. ءبئراق ءتول ءتئلئ جوق. سول سةكئلدئ گوللانديا اعئلشئن تئلئنة بةت بذرئپ، ءوز تئلئنةن جةرؤدئث ذستئندة. سوندئقتان سئناق جاسايمئز دةپ ءبئز انا تئلئمئزگة نذقسان كةلتئرمةؤئمئز قاجةت. كونسةرأاتيأتئ بولؤ كةرةك. ورئستئث كيريلليساسئن جاقسئ كورئپ، قورعاپ تذرعان جوقپئن. 

- سوندا قالاي، ءسئز اعئلشئن ءتئلئ كةرةك ول مذحيت دةيسئز دة، ورئستئث كيريلليساسئنا جابئساسئز.  

- بئزگة ةث باستئسئ، مةملةكةتتئك ءتئلدئ ءوز تذعئرئنا قوندئرئپ، ورنئقتئرئپ الؤ كةرةك. ويتكةنئ قازاقستانداعئ وزگة جذرتتئ قازاقتاندئرؤ ءذشئن ورئس قارئپئ كةرةك. ول باستئ قذرال قئزمةتئن اتقارادئ. سةبةبئ ذيعئر دا، وزبةك تة، كارئس تة ءبارئ-ءبارئ تذسئنةدئ. تاعئ ءبئر جايت، قازئر قازاقتاردئث 57 پايئزئ قالادا تذرادئ. كئم بئلةدئ، ولار جانئمئزعا بذرئننان جاقئن دةپ ورئس تئلئنة اؤئپ كةتؤئ دة مذمكئن. سوندئقتان لاتئن الئپبيئنة اسئقپاؤ كةرةك. ؤاقئتئ كةلةر سول كةزدة كورة جاتارمئز. 

- بةلگئلئ ساياساتتانؤشئ، قازئر مةملةكةتتئك قئزمةتتة جذرگةن بةرئك ابدئعاليةأ: «قازاق ءتئلئنئث ماسةلةسئ قاراجاتقا، وقؤلئققا، ادئستةمةگة، مامانعا ةمةس، ساياساتقا تئرةلئپ تذر» دةپ ةدئ. ءسئز نة دةيسئز؟ 

- شئندئق. كوپ نارسة بيلةؤشئ ةليتانئث ساياسي جئگةرئنة بايلانئستئ دةپ ويلايمئن. قاراپ تذرساث، قازئر تاؤةلسئزدئك العانئمئزعا جيئرما جئلدان اسئپ كةتسة دة، وكئنئشكة قاراي، ورئس ذلتئ تذرمايتئن جةرلةردئث وزئندة ءئس-قاعازدارئ، سوت ءئسئ ت.ب. ءالئ سول «اعا» ذلتتئث تئلئندة جذرةدئ. بذل ماسقارا عوي. بيلئك جالتاقتئقتئث تونئن سئپئرئپ تاستاپ، تئكةسئنةن تئرلئك ةتةتئن كةزگة كةلدئ. بئلايشا ايتقاندا «ءتئلئم، ةلئم» دةيتئن كةز تؤدئ. 

- تئلگة بايلانئستئ تاعئ ءبئر ماسةلة، قازاق ءتئلئن ذرانداتئپ نان تابؤ (ساؤداعا اينالدئرؤ) مةن ساياسي ذپاي جيناؤدئ كةيبئر توپتار كاسئپكة اينالدئرئپ الدئ دةگةن ةل ئشئندة اثگئمة كوپ...

- مذمكئن سولاي دا شئعار. وعان داؤئم جوق. ءتئلئم دةيتئن شئن پاتريوتتار جوق ةمةس. سول سةكئلدئ ارزان ذپاي جينايتئندار دا تابئلئپ قالار. مةنئث ايتپاعئم، ول ةمةس. باسقا. مةنئثشة، وتارسئزداندئرؤدئ مودةرنيزاسيانئث ءبئر سالاسئنا اينالدئرؤئمئز قاجةت. قئسقاسئ ذلتتئق مودةرنيزاسيا جاساؤدئث كةزئ كةلدئ. ذلتتئق مودةرنيزاسيا - جاثا ذلت جاساؤ. ماثگذرتتةنگةن قازاقتئ ايئقتئرؤ، قازاقتان قازاق جاساؤ جانة باسقا ذلتتان قازاق جاساؤ. بذگئنگئ كذنئ، ةرتةثگئ زاماننئث قازاعئن جاساؤدئ تالاپ ةتئپ وتئر. ول بذگئنگئ قازاقتان باسقاشا. ءبئراق كونسةرأاتيأتئ نةگئزدة بولؤئ كةرةك. ةلدةگئ حالئقتئ تذتاس قازاق دةپ جازئپ جئبةرمةي، تةك قازاق ءتئلئن بئلةتئندةردئ عانا قازاق دةپ جازؤ كةرةك. بذل ذلتتئق مودةرنيزاسيا جاثا يدةنتيفيكاسيا اكةلؤگة ءتيئس. ول ءذشئن مةملةكةت تئثعئلئقتئ جذمئسپةن اينالئسؤئ قاجةت. وكئنئشتئسئ، كةيدة ذكئمةت ونبةيتئن باعدارلامالار جاساپ، سونئمةن اينالئسئپ جاتادئ. كةرئسئنشة ذلتتئق مذددةگة كةلگةندة باسئنا سويئل تيگةن اتتاي كةگجيئپ شئعا كةلةدئ. ونئ دوعارؤ كةرةك. 

- ةلئمئزدئث ماثئزدئ پريوريتةتئ ذلتتئق يدةيا قولعا الئنبادئ دةيسئز. شئندئعئ سول، ةلدئ ذيئتاتئن دذنية ول - ذلتتئق يدةولوگيا. وكئنئشكة قاراي، قازاق حالقئ ازئرگة سونداي تةمئرقازئقتئ تاپپاي جاتقان سئندئ. 

- ءبئزدئث زيالئ قاؤئم قازئر دذرئس باعئتتا دةپ ايتا الامئن. ايتپةسة «ءبئر ذلت، ءبئر ءدئن، ءبئر مةملةكةت» دةپ ايتپاسا كةرةك-تئ. قازئر بيلئكتة قازاق ءتئلئنئث ينتةگراأتيأتئك فؤنكسياسئ تؤرالئ ايتئپ جاتئر. ةگةر وسئ ةكئ تذجئرئمدئ بئرئكتئرةتئن بولسا، سوندا «ءبئر ءتئل، ءبئر ءدئن، ءبئر ذلت» دةگةن ءوز-وزئنةن شئعئپ تذر... 

- اثگئمة اؤانئن ءسال وزگةرتسةك. قاعازعا تذسكةن قازاقستان تاريحئنئث جالپئ جاعدايئ سئن كوتةرمةيتئنئ بةلگئلئ. بذل جونئندة سئزدة ءار جةردة ايتئپ ءجذرسئز...

- مةملةكةت جاثا تاريحتئ جاثاشا كوزقاراسپةن جازؤ ءذشئن از قارجئ ءبولئپ جاتقان جوق. وسئ سالامةن اينالئساتئن ةكئ ينستيتؤتئ ذستاپ وتئر. قازاقستانعا بايلانئستئ قذجاتتاردئ سئرتتان اكةلئپ جاتئر. قاراساث قئرؤار جذمئس جاسالئپ جاتقان سياقتئ. ءبئراق وسئ وزگة ةلدةردئث مذراعاتتارئنان اتتاي قالاپ، ءيا بولماسا قارجئعا ساتئپ الئنعان دذنيةلةر شاث باسئپ ءبئر بذرئشتا جاتپاؤئ كةرةك قوي. سولاردئ ةلةپ-ةكشةپ، ةلئمئزدئث جاثا تاريحناماسئن دذنيةگة اكةلؤ كةرةك ةمةس پة؟ ءتئپتئ رةسةيلئكتةر «تاريحتئ قايتا جازئپ قاجةتئ جوق. ءبئز سةندةردئ وتارلاعان جوقپئز. كةرئسئنشة ءبئلئم بةردئك، قالا سالدئق، كوزدةرئثدئ اشتئق» دةگةن سياقتئ اثگئمة ايتادئ. ولاردئث ايتقانئنا مالدانؤعا بولمايدئ. جاثا تاريحتا ءيئسئ قازاقتئث ءجذرئپ وتكةن سوقتئقپالئ، سوقپاقتئ، تار جول تايعاق كةشؤئ تولئق تذسكةنئ ءجون. قئتاي اناؤ ةكةن، ورئس مئناؤ ةكةن دةپ جالتاقتايتئن زامان ةمةس. اششئ دا بولسا ءادئل تاريح تاسقا باسئلعانئ ءجون. ذلتتئق يدةيا دةپ جاتامئز، سول ذلتتئق يدةيا - ذلتتئق تاريحسئز بولمايدئ. 

- بذگئنگئ قازاقتئث بويئنداعئ قانداي كةمشئلئك (ونئ قالاي جةثؤگة بولادئ) پةن ارتئقشئلئقتئ اتاپ وتسةثئز؟

- مةن اباي ةمةسپئن. قازاقتئث قانداي ةكةنئن ول قارا شالدان ارتئق ايتقان ةشكئم جوق. ابايداي ذلئ تذلعاعا ولاي ايتؤ جاراسادئ. مةن كئممئن ونئث جانئندا، سةن كئمسئث، ول كئم، «قازاق اناؤ، قازاق مئناؤ» دةيتئن.

 - دةگةنمةن..

- مةن - قوعام تانؤشئمئن. قئرئق جئلدان بةرئ قازاقتئ زةرتتةپ كةلة جاتئرمئن. سالئستئرايئق، كارئستةر مئقتئ حالئق، ةكونوميكالئق داؤئ تئم جةدةل، ءبئراق جارتئسئ شوقئنئپ كةتكةن. ول مةملةكةتتة بولدئم. سوندا: «وركةنيةتكة ئلةسكةن ةلسئثدةر نةگة ءوز دئندةرئثنةن جةرئپ جاتئرسئثدار؟» دةگةن سذراعئما ءبئر موناح جئلادئ. كةيبئرئ «حاقئث بولماسئن» دةگةندةي تةپسئنة سويلةدئ. ءبئراق ءبئر بايقاعانئم، كارئستةر دئنگة سةلقوس قاراعانئمةن، ءتئلئن قاتتئ قذرمةتتةيتئن ذلت. ال ءبئزدئث ذلت مةنئثشة دئنگة مئقتئ، تئلگة ولاق قارايدئ. 

- وسئدان 20 جئلدان كةيئنگئ  قازاقستاندئ قالاي ةلةستةتة الاسئز؟

-  كةزئندة شةتةلدئك ءبئر باسپاسوزگة بةرگةن سذحباتئمدا «ءذشئنشئ دذنيةجذزئلئك سوعئستئث ذيئتقئسئ - ءدئن، يدةولوگيا - ءتئل بولادئ» دةپ ايتقان ةدئم. ودان بةرئ ءبئراز ؤاقئت ءوتتئ. قازئر تورتكذل الةمدة بولئپ جاتقان دذرمةكتةردئ تارازئلاي كةلة، بذرئنعئ ايتقاندارئمدئ قايتئپ الامئن. ونئث ورنئنا «ميگراسيالئق قاقتئعئستار ورئن الادئ» دةپ ايتقئم كةلةدئ. ويتكةنئ ءتذرلئ سةبةپتةرمةن ءبئر ةلدئث شةكاراسئنان اسئپ توگئلگةن حالئق وزگة جذرتتئث مةكةنئنة قذيئلاتئنئ بةلگئلئ. سول جةردة ءوسئپ-ونؤگة تئرئسادئ. ؤاقئت وتة كةلة «جةر بئزدئكئ» دةگةن سياقتئ اثگئمة دة ايتئلئپ قالادئ. مذنئث ارتئ قاندئ قاقتئعئسقا الئپ كةلةرئ انئق. سوندئقتان بئزگة وسئ باستان ميگراسياعا بايلانئستئ ساياساتتئ قايتا قاراؤ كةرةك.

اناؤ ةؤروپاعا قاراثئز، كةزئندة يسپانيا، فرانسيادان ارابتاردئ قؤعان. ءبئراق قازئر ولار سول ةلدةرگة قايتا تولئپ الدئ. سول سةكئلدئ ةؤروپادان تذرئكتةردئ دة قؤعان. قازئر كارئ قذرلئقتا تذرئكتةر ونداعان ميلليون بولئپ سانالادئ. مذنئث ءبارئ نةنئ كورسةتةدئ؟ ميگراسيالئق ساياساتتئث سولقئلداق بولعانئنئث دالةلئ. كئم بئلةدئ، كئم كورئنگةنگة ازاماتتئق بةرئپ، ةسئكتةن اتتاتا بةرسةك، بئزدة سولاردئث كةبئن كيئپ جذرمةسئمئزگة؟ بةتئ اؤلاق. دةگةنمةن 20 جئلدان كةيئن قازاقستان قانداي بولادئ دةپ كورئپكةلدئك جاسايتئن بولسام، ةلئمئز ةتةك-جةثئن ءالئ دة جيناثقئراي تذسةدئ. گةوساياساتتا ءوز ورنئ بار، الةؤةتتئ مةملةكةتكة اينالادئ. قازاق بالاسئ «الةم بالاسئ» بولادئ.

 بذلاي دةيتئنئم، قازاق بالاسئ مئقتئ ءبئلئمدئ سئرتتان وقئپ، الئپ جاتئر. ول أاشينگتوندا جذمئس ئستةر، لوندوندا وتئرار، پاريجدة بولار، ءبارئبئر جذرةگئ ةلئم دةپ، قازاقستانئم دةپ سوعادئ. ءبئر مئسال، شةتةلگة شئعئپ تذرامئن، سوندا ءبئر بايقاعانئم، قئرعئز بالالارئ ءالئ كذنگة شةتكة شئعئپ، اربا سذيرةپ، شابادان كوتةرئپ جذك تاسئپ ءجذر. ال ءوزئمئزدئث قارادومالاقتار كةرئسئنشة ءبئلئم الئپ، بولاشاقتئث قامئمةن ءجذر. بذل قؤانتا ما، جوق پا؟ ارينة، سذيسئنتةدئ. الةمنئث مئقتئ وقؤ ورئندارئندا ءبئلئم العان جاستارئمئز كذنئ ةرتةث-اق، ةلئمئزدئث دامؤئنا، كوركةيؤئنة اتسالئسارئ انئق. تةك تئنئشتئق بولعاي دةيئك. وزگةنئث ايتاعئنا ةرمةي اؤئزبئرلئكتة بولايئق. سوندا قازاقتئث «تورتةؤ تذگةل بولسا، توبةدةگئ كةلةدئ» دةگةنئ اقيقاتقا اينالماق. 

-اثگئمةثئزگة راقمةت.

سذحباتتاسقان  سةيسةن امئربةك ذلئ

  «ايقئن»

سوڭعى جاڭالىقتار