دانيار داؤكةي: قازاق پةن توبةتتئث مئنةزئ ذقساس

استانا. 7- قاراشا. قازاقپارات-  لوندونداعئ ةث ذزدئك ريدجةنتس كوللةدجدةن MBA (بيزنةس باسقارؤ شةبةرئ) كؤرسئن ءتامامداپ كةلسة دة، دانيار داؤكةي بازبئرةؤلةردةي مةملةكةتتئك لاؤازئمعا تالپئنبادئ.
None
None

 ءوزئنئث جةكة قوناق ءذي، مةيرامحانا بيزنةسئن دامئتؤمةن قاتار، قازاقتئث ذلتتئق ةكونوميكاسئ - مال شارؤاشئلئعئ مةن ذمئتئلعان قذندئلئقتارئن جاثعئرتئپ ءجذر. ول - «جارسؤ» اثشئلئق شارؤاشئلئعئنئث قوجايئنئ ءارئ -«تذبةت - قازاقئ ءيت» قورئنئث  جةتةكشئسئ.

- قازئر الةمدة باقؤاتتئ ادامداردئث ؤ-شؤئ ازداؤ اؤئلعا كوشؤ ذدةرئسئ بايقالادئ. ءسئز دة شارؤاسئ باستان اساتئن بيزنةسئ بولا تذرا ؤاقئتئنئث كوبئن قالادا ةمةس، اؤئلدا وتكئزةتئندةردئث ءبئرئسئز. وسئ تذرمئسئثئز وزئثئزگة ذناي ما؟

- مةن ورئسشا وقئپ ءوستئم، جاسئم جيئرما بةسكة كةلگةنشة ءبئر اؤئز قازاقشا بئلمةدئم. قئسقاسئ، اسفالتتا وسكةن قالانئث اقساؤساق بالاسئ ةدئم. نامئسئم شةتةلدة جذرگةندة وياندئ. لوندوندا وقئعان كةزئمدة قازاقستاندئ ساعئنعانئم سونشالئق، ةلگة كةلگةسئن ناعئز قازاق بولؤعا بةكئندئم. اللاعا شذكئر، قازئر وسئنداي بةرةكةلئ ءئستئث باسئندا وتئرمئن.

 بيئل شارؤاشئلئقپةن اينالئسا باستاعانئما 15 جئل بولدئ. ال، ون جئلدان بةرئ تازا قازاقئ تذرمئستا ءومئر ءسذرئپ كةلةمئن. ارا-تذرا قالا قازاقتارئن قئزئقتئرؤ ماقساتئندا اؤئلئما ةرتئپ اپارئپ، اثعا الئپ شئعامئن، كوكپار تارتامئز. ءبئز ءوزئ تؤمئسئنان اتبةگئ حالئقپئز. اللا تاعالا بئزگة وسئناؤ ذلان-بايتاق دالانئ نة ءذشئن بذيئرتقان دةيسئز؟ قازاقتئث بذكئل ءومئرئ كوشپةلئ جانة وتئرئقشئ مال شارؤاشئلئعئمةن ساباقتاسئپ جاتئر. قازئر زامان وزگةردئ، قازاق قالاعا كوشتئ. ول دا قاجةت نارسة، بذكئل الةم كةنتتةنؤ ذدةرئسئنة كوشئپ جاتقاندا، ءبئزدئث دة كوشتةن قالمايتئنئمئز بةلگئلئ. ءبئراق، اتا-بابا ءداستذرئ دة ذمئتئلماؤئ ءتيئس. ءار قازاق جئلقئعا، مالعا جاقئن بولؤئ قاجةت. مال شارؤاشئلئعئمةن اينالئسساث، توبةت تة، تازئ دا وسئرةسئث.

- توبةت پةن تازئنئث قاسيةتئن ءبئر كئسئدةي بئلةسئز...

- توبةت - قاسقئرمةن بةتتةسة الاتئن ءبورئباسار ءيت. مال باعؤعا جاقسئ. ال، تازئ - اثشئلئققا شئعاتئن ءيت، ونئث ورنئ بولةك، باسقاشا باپتايسئث. تازئ ءوزئن ةركةلةتكةنئثدئ، سيپاعانئثدئ قالاپ تذرادئ، ونئمةن سويلةسؤ ءجون. ال، توبةت ادامدئ ونشا ذيئرسةكتةي بةرمةيدئ. نةگئزئ، قازاق پةن توبةتتئث مئنةزئ ذقساس. توبةت سالماقتئ كةلةدئ، ورئنسئز ةشكئمگة تيئسپةيدئ. ءبئراق، اشؤلانسا، داؤئل تذرعئزادئ. قازاق تا ةشكئمگة تيمةيتئن، تيسة ايامايتئن «الاسئ ئشئندةگئ» حالئق قوي.

 قازئر مال باعاتئن كوپ قازاق توبةت تانئمايدئ. بذگئنگئ ذرپاق تئپتةن بةيماعلذم. مةنئث ءوزئم ناعئز توبةتتةردئ بالا كةزئمدة كورئپ قالدئم. «تذركئمةن الابايئ»، «ورتا ازيالئق وأچاركا» دةپ جذرگةن يتتةر - ءوزئمئزدئث توبةتئمئز. «تذركئمةن الابايئ» دةگةن تذقئم ةشقاشان بولعان ةمةس، وزبةك، تذركئمةن باؤئرلارئمئزدئث ءوزئ ءبئز «الاباي» دةپ جذرگةن ءيتتئ ءومئر بويئ «قازاق ءيتئ» دةپ ايتقان.

- بذعان ناقتئ عئلئمي دالةلدةر بار ما؟

-دالةل كوپ، ءبئرسئپئراسئ عالامتوردا دا تذر. باستئسئ، ءبئز جوعارئدا اتالعان يتتةردئث وزئمئزگة تيةسئلئ ةكةنئن بئلؤئمئز كةرةك. وزگةنئث دذنيةسئنة جارماسئپ وتئرعان جوقپئز عوي. ماسةلةن، جذرت اعئلشئن، اراب سايگذلئكتةرئنة تاثداي قاعئپ جاتادئ. اراب قذمدارئندا جايئلئم جوق، ول جةردة قالاي جئلقئ وسئرؤگة بولادئ؟ زامانئندا ارابتاردا مئقتئ جئلقئلار بولعان، ءبئراق، ولار سوناؤ ذلئ جئبةك جولئنئث داؤئرئمةن بئرگة كةلمةسكة كةتكةن.

ءبئزدئث قازئرگئ ارعئماق، قارابايئر، سايگذلئكتةرئمئز ءبارئن شاث قاپتئرادئ. ءوزئمئز دة جئلقئ مئنةزدئ حالئقپئز. بئزدة عانا جئلقئنئ جاسئنا قاراي قذلئن، جاباعئ، تاي، قذنان، دونةن، بةستئ، ايعئر، بايتال دةپ بولةدئ، ال تذسئنة قاراي جيرةن، كذرةث، تورئ، قاراكةر، قئلاث دةپ كةتة بةرةدئ. ةتنوگراف عالئمداردئث كئتاپتارئندا جئلقئ مالئنئث قازاقشا اتاؤلارئنئث نةشة شذرايئ اتالادئ. ةشقانداي ذلتتا مذنداي بايلئق جوق. اسئل تذقئمدئ جئلقئلاردئ ذلئ جئبةك جولئ ارقئلئ الةمگة ءبئز تاراتقانبئز. جذرت اؤزئنئث سؤئ قذرئپ ماقتايتئن اعئلشئن سايگذلئكتةرئنئث تاريحئ 300 جئلدان اسپايدئ.

 مويئنداؤ كةرةك، اعئلشئندار جذيرئك اتتاردئ سوثعئ ءذش عاسئردا ئرئكتةپ-سذرئپتاپ، اسئلداندئرئپ وتئرعان. ءبئراق، ولار - ءبئزدئث بايئرعئ جئلقئلارئمئزدئث تذقئمئ. ةث جذيرئك دةگةن اتتارئ قئسقا قاشئقتئققا شابا الادئ. مذنداي جذيرئكتةر ولارعا قايدان كةلدئ؟ كةزئندة ءبئزدئث اقان سةرئنئث، ءبئرجان سالدئث، باسقا دا مئقتئ اتبةگئلةردئث اتتارئ از دةگةندة 42 شاقئرئمعا كةتكةن ةكةن. قازئرگئلةر ون سةگئز شاقئرئمعا عانا شابادئ. بئزدئث اتبةگئلةر اعئلشئن اتتارئ جارئساتئن دةربيگة قاتئسؤ ءذشئن سايگذلئكتةرئن 18 نةمةسة 21 شاقئرئمعا باپتايدئ. ال، ودان ءارئ ذزارتا تذسسةك، اعئلشئن اتتارئ جولدا قالار ةدئ. جذرةكتةرئ شئداؤئ مذمكئن، ءبئراق، اياعئ شئدامايدئ.

- الگئندة ءوزئثئز «ةث مئقتئ دةگةن توبةتتةردئ بالا كةزئمدة كورئپ قالدئم» دةدئثئز. ال، ءسئزدئث قازئرگئ توبةتتةرئثئز قانداي؟

- مةنئث توبةتتةرئم دة بذرئنعئ تةكتئ توبةتتةردئث تذقئمئنا كةلةدئ. العاشقئدا ةل اراسئنان جيناپ، قازئر ءوزئمئز اسئلداندئرئپ وتئرمئز. وسئ كذنگة دةيئن دوس-جارانعا مئثعا جؤئق ءيت تاراتئپ بةردئم. نةگئزئ، قازاق ءيتئن سانامايدئ. ءبئراق، سئزگة ايتايئن، بذگئندة جذزدةن استام ءيتئم بار. ولاردئ رةسةي، ؤكراينا جانة ةلئمئزدئث تذكپئر-تذكپئرئنةن جينادئق. قازئر كوپ ادامدار ءيتتئ ساتؤعا بولمايتئندئعئن بئلمةيدئ. ءيتتئ ساتؤ، تالاستئرؤ حارام بولئپ سانالادئ. بارلئق ءيتئمئزدئ قئپ-قئزئل اقشاعا ساتئپ العانبئز.

- شاتا يتتةر مةن تازا يتتةردئ اجئراتؤ قيئن با؟

- ول ذدةرئستئ اؤئزبةن ءتذسئندئرؤ قيئن، ءبارئن كوزبةن كورؤ كةرةك. يتتةردئ تذقئمئنا قاراپ ئرئكتةيسئث. نةگئزئ، بئزدة تابيعي سذرئپتاؤ - ةث مئقتئ سذرئپتاؤ. قاسقئرلار ءالسئز توبةتتةردئ جةپ قويادئ. سونداي-اق، كوش بارئسئندا تاؤلئ-تاستئ جةردة ذزاق جذرؤگة تةك توبةتتئث توبةتئ شئدايدئ.

- ءتورت تذلئك مالدئث قاي ءتذرئن ءوسئرئپ وتئرسئز؟

- قازاق جئلقئ مةن قويدئ «اق مال»، ءئرئ قارانئ «قارا مال» دةيدئ. كةزئندة ءبئزدئث اتا-بابالارئمئز جئلقئ مةن قويدئ كوبئرةك وسئرگةن. بئزدة نةگئزئنةن وسئنداي شارؤاشئلئق جذرگئزؤ جذيةسئ قالئپتاسقان.

- اثعا قانشالئقتئ ءجيئ شئعاسئز؟

- كذز كةلسة بولدئ، اپتا سايئن اث اؤلاؤعا شئعامئز. اثشئلئق - ذلكةن ونةر. ونئث بارئسئندا شاباندوزدئث، جئلقئنئث، تازئنئث، قئران قذستئث شئدامدئلئعئ، جذيرئكتئگئ سئنالادئ.

- قازئر جاستارئمئزدئث اراسئندا شةتةلدة ءبئلئم الؤ سانگة اينالدئ. وسئعان قاتئستئ نة ايتاسئز؟

- ءبئز شةتةلگة كةثةس وداعئنئث تذسئندا باردئق. ول كةزدة ةلئمئزدة اتاپ ايتارلئقتاي ةشتةثة جوق ةدئ. ادةمئ دذكةندةر مةن ءزاؤلئم عيماراتتاردئ سول جاقتا كوردئك. ال، قازئر ءوز ةلئمئزدة وسئ ارتئقشئلئقتاردئث ءبارئ بار. ماركةتينگ، مةنةدجمةنتتئ قازاقستاندا دا وقئتادئ. اعئلشئن ءتئلئن قازاقتار وثاي مةثگةرةدئ، ول ءذشئن شةتةل اسؤدئث كةرةگئ شامالئ. مةنئثشة، جاستارئمئز قازاقشا وقئپ، قازاقستاندا ءتالئم الؤئ ءتيئس.

 وزگةنئ ةمةس، ءوزئمئزدئ تانؤعا كوبئرةك ذمتئلساق ةكةن. ماسةلةن، قازئر الماتئدا تذراتئن جاستاردئث كوبئ سارئ ارقا، جةتئسؤ، تارباعاتاي تؤرالئ جاقسئ بئلمةيدئ. مةن گةولوگ اكة-شةشةممةن بئرگة بذكئل قازاقستاندئ ارالاپ شئققان اداممئن. ءار ءوثئردئث وزئنة ءتان سالت-ءداستذرئن، جةر-سؤ اتتارئن جاتقا بئلةمئن. ءبئز نامئستئ، ءبئلئمدئ قازاق بولؤئمئز كةرةك. اتا ءداستذرئمئزدئ، ذلتتئق قازئنامئزدئ كوزئمئزدئث قاراشئعئنداي ساقتاؤئمئز قاجةت.

- ال، انا ءتئلئن بئلة تذرا، وزگة تئلدة سويلةيتئندةر تؤرالئ نة ايتاسئز؟

- قازاقشا بئلةتئن قازاقتاردئث ءوز بالالارئمةن ورئس نة اعئلشئن تئلئندة سويلةسؤئ - قاسئرةت. اعئلشئن ءتئلئ اعئلشئندارعا تيةسئلئ، ورئس ءتئلئنئث دة ءوز قوجايئنئ بار. اللا تاعالا بئزگة سئيعا بةرگةن انا تئلئمئزدة سويلةؤگة نةگة ذيالامئز؟ مئثداعان جئلدئق تاريحئ بار تالاي تئلدةر ذمئت بولدئ عوي. مةن كةي تذستا ءوز ويئمدئ تولئققاندئ جةتكئزة الماسام دا، تةك قانا قازاقشا سويلةؤگة تئرئسامئن. بالالارئم تازا قازاقئ تاربيةدة ءوسئپ جاتئر. مةن شالاقازاق بوپ ءوستئم، ءبئراق، مةنئث بالالارئم ناعئز قازاق بولئپ وسةدئ.

- قانداي جوسپارلارئثئز بار؟

- بئزدة تةكتئ قازاقتار كوپ، سولاردئث نامئسئن وياتؤئمئز قاجةت. قازاق «ات شاپپايدئ، قان شابادئ» دةيدئ. قالادا مال كورمةي وسكةن، ءبئراق، تةكتئ قازاقتئ اتقا وتئرعئزساثئز، شاؤئپ كةتةدئ. ويتكةنئ، بذل - ونئث قانئندا بار نارسة. جاقئندا ءبئز قازاق جئلقئلارئ تؤرالئ «قارابايئر. kz» دةگةن جاثا سايتتئ ئسكة قوسامئز. نةگئزگئ ماقسات - عالامتور ارقئلئ قازاقئلئقتئ، اتا ءداستذردئ ناسيحاتتاؤ.

                                                                      روزا ارةن

                                                             دةرةككوز: «استانا» جذرنالئ  

سوڭعى جاڭالىقتار