جورعا جارئستئث ةث اتاقتئسئ قئتايداعئ ةثسةنئث اسئندا وتكةن - قاجئتاي ءئلياس ذلئ

- قاجئتاي اتا، ةث الدئمةن جورعانئث وزئنة، شئعؤ تةگئنة توقتالساثئز!..
- جورعا دةپ اتتئث ءجذرئس ءتاسئلئن، قيمئلئن ايتادئ. ماسةلةن، بي - ادام قيمئلئنداعئ پوةزيا، ذيلةسئم، سذلؤلئق بولسا، جورعا - جئلقئ قيمئلئنئث ةث جانعا جايلئ ءتذرئ. ول - ئشتةن تؤاتئن قاسيةت. سوندئقتان جورعا ساقتاردئث قذلاندئ قولعا ذيرةتؤئنةن باستالادئ. جورعانئث ةث داؤئرلةگةن كةزةثئ سوناؤ VI عاسئردان ءمالئم. شئققان جةرئ - ذيسئندةر ةلئ. كوك تذرئكتئث جئلقئسئمةن 97 جئل بؤدانداستئرؤ ناتيجةسئندة تابانئ جارئلعان نةبئر كةرةمةت جورعالار شئققان. جئلقئ مالئن جان-جاقتئ زةرتتةگةن مامئرقان قاليئسقاقوأ دةگةن دانئشپاننئث ايتؤئنشا، الةمدئك جورعا جارئسئندا 11 شاقئرئمدئ 3 مينؤتتا باسئپ وتكةن جورعالار بولئپتئ. قئتايلار جورعانئ «تيان ما» دةپ زةرتتةپ ءجذر، قازاقشا دولبارلاعاندا «ءتاثئر اتئ» دةگةن سوزگة كةلةدئ.
جورعا اتتئ بذرئنعئنئث حاندارئ مةن بةكتةرئ، سال-سةرئلةرئ ءبئر جاعئ ءسان ءذشئن ذستاعان. بويجةتكةن قئزدار، ايةلدةر، اسئرةسة اجةلةر جايلئلئعئ ءذشئن مئنگةن. ذزاتئلعان قئزعا جورعا مئنگئزئپ ذزاتؤ نةمةسة ات مئنگئزگةندة جورعانئ ئثعايلاؤ دةگةن ةرةكشة قذرمةتتئ بئلدئرةدئ.
- ةستؤئمشة، جورعانئث تذرلةرئ كوپ ةكةن. تارقاتئپ بةرةسئز بة؟
- ءيا، جورعانئ قازاق جول جورعا، قوي جورعا، كيتئث جورعا، شالدئرئك جورعا، تذية جورعا (جورعاسئ ءذش اياعئندا)، تايپالما جورعا، سؤ جورعا، شاپقئن جورعا دةپ جئكتةيدئ. ةث باياؤ جذرةتئن ءتذرئ - جول جورعا. جول جورعادان ةكپئندئرةگئن قوي جورعا دةپ اتايدئ. تذية جورعا - ءذش اياعئمةن عانا جورعالايتئن ات. مذنداي جئلقئ اقساق ادام سياقتئ وعاش قيمئلدايدئ. ذستئندة وتئرعان ادامدئ سئلكي شايقاپ، زئقئسئن شئعارادئ. ءجذرئستئث بذل تذرلةرئ حايؤانعا جاراتئلئسئنان بئتةدئ.
قازاق تاريحئن قئتايدا ةث العاش جازعان نئعمةت مئثجاني دةگةن زةرتتةؤشئ بولدئ. مةن كورگةن تذية جورعا - سول كئسئنئث اكةسئ مذحاممةتذسئپتئث قارا جال، قاراقذيرئق تورئ اتئ. كئشكةنتاي كذنئمئزدة سول جورعاعا ءمئنئپ الئپ، اؤئلدئث قاسئنداعئ اينا بذلاقتان سؤاراتئنبئز.
سؤ جورعا جورعالاؤدان باسقا قيمئل جاسامايدئ. قوس اياققا سالمايدئ، جةلمةيدئ، جورتاقئ ءجذرئسئ دة بولمايدئ. قانشاما قامشئلاپ، قئساساث دا، جورعاسئن بذزبايدئ. سةبةبئ وندا قيمئلدئث باسقا ءتذرئ جوق. سئپئرا جئراؤدئ حالئق اراسئندا «ادامنئث جورعاسئ» دةگةن ةكةن. سؤ جورعا سياقتئ ونئث دا ولةثنةن باسقا ءسوزئ بولماعان.
جورعا اتتاردئث ئشئندةگئ جئلدامدئعئ بويئنشا ةث وزئق تذرعانئ - شاپقئن جورعا. 11 شاقئرئمدئ 3 مينؤتتا باساتئن دا وسئنداي اتتار. جورعانئث جئلدامدئعئن انئقتاؤ ءذشئن قازاقتار نةشة ءتذرلئ ءتاسئل تاپقان. ماسةلةن، قذيرئعئنا 6-8 قذلاش، 10-12 قذلاش ارقان بايلايدئ. ناعئز جورعا جوسئلا جونةلگةندة، تؤ سئرتئنان نة كولدةنةنئنةن قاراپ تذرساثئز، ات الاسارئپ كةتةدئ. ذستئندةگئ ادامنئث اياعئ جةرگة تيةر-تيمةس بةينةدة شالئنادئ.. قذيرئعئنا بايلاعان ارقاننئث ذشئ جةرگة تيمةي، ءتذپ-تذزؤ قالپئندا كورئنةدئ.
- جورعا جارئسئنئث ذلتتئق ات سپورتئنئث باسقا تذرلةرئنةن ةرةكشةلئگئ قانداي؟
- ات بايگةسئنئث باسقا تذرلةرئ سياقتئ جورعا جارئسقا تذسةتئن اتتار دا مذقيات ئرئكتةلةدئ. ةث باستئ شارت - جورعانئث جئلدامدئعئ ةسكةرئلةدئ.
جورعا جارئستئث ةث اتاقتئسئ - ةثسةنئث اسئنداعئ بايگة. سول استا جورعا جارئسئنا 149 ات قوسئلئپ جذيرئكتةردئث جةتپئس شاقئرئمدئق الامان بايگةسئندة جالپئ سانئ 734 ات سئنعا تذسكةن ةكةن. استئ كةزئندة «ءذش ءجذز» پارتياسئنئث جةتةكشئسئ بولعان اتاقتئ زاثگةر كولباي توگئسوأ باسقارادئ. جورعا جارئسئندا س.تورايعئروأتئث قالامئنا ئلئنگةن ايگئلئ ءماسالئم ءبيدئث سذر جورعاسئ ةشكئمگة دةس بةرمةپتئ. پةرئسئ بار ما، الدة عايئپتان ةرةكشة قذدئرةت قولداي ما ةكةن، اؤزئنان اق كوبئك بؤراداي بذرقئراپ، ءماسالئمنئث سذر جورعاسئ جةتكةندة، جارئسقا اتئن قوسقان ءبئر مئجئرايعان شال: «ة، ماسةكةثنئث سذر تويتئعئ دا كةپ قالدئ عوي تويتئثداپ»، - دةگةن ةكةن. قازاقتئث كذنشئلدئگئ-اي!...
ايتا كةتةتئن ءبئر جاي، قازاق جورعانئ جوعارئداعئداي تذرگة بولگةنئمةن، جورعا جارئسئ سؤ جورعا مةن شاپقئن جورعانئ عانا ارالاستئرئپ، وتكئزئلةدئ. جورعا جارئستئث باسقا ءتذرئ بولمايدئ. مئسالئ، جول جورعانئث جارئسئ، قوي جورعانئث جارئسئ دةگةن جارئس جوق.
ال الاماننان كادئر ةلشئباي ذلئ دةگةن بالا ءمئنئپ شاپقان ةسةنباي زاثگئنئث بايگة جيرةن دةگةن تذلپارئ وزگةدةن وق بويئ وزئپ كةلئپ، باس بايگةنئ يةمدةنگةن ةكةن. سول تذستاعئ قازاقتئث جومارتتئعئنا قاراثئز! اتتئث بايگة قورئنا تئگئلگةنئ، مئث جارئم قوي، ءذش ءجذز جئلقئ، ءجذز تذية ةكةن. سونداي-اق قالئ كئلةمدةرگة قوسا، ايؤ، قاسقئر، تذلكئ، بذلعئن، سؤسار تةرئلةرئ جانة التئن، كذمئس جامبئ، تايتذياق، قويتذياق قاتارلئ باعالئ مةتالدار بةرئلگةن. ةثسةنئث اسئ تؤرالئ ةث ءبئرئنشئ 1910- جئلئ قازاننان شئعاتئن تاتار جؤرنالئ ماقالا جاريالاعان. ودان كةيئن «مذرا» جؤرنالئندا جازئلدئ.
- «ةثسةنئث اسئندا جورعالاتپاعاندا، اكةثنئث باسئندا جورعالاتاسئث با؟» دةگةن ءسوز سودان قالعان ةكةن عوي. تاريحتئث اسئعئ تذگةل سياقتئ، جورعا سالؤدئث بذگئنگئ بةت الئسئ قالاي؟
- سةنئث ايتئپ وتئرعانئث «ابئلايدئث اسئندا شاپپاعاندا، اتاثنئث باسئندا شاباسئث با؟» دةگةن ايگئلئ افوريزمنئث جاي جاثعئرئعئ شئعار. ويتكةنئ ونداي تئركةستئ ةستئگةنئم جوق. جالپئ جورعا-جذيرئك باپتاؤدئث قئر-سئرئن بئلةتئن ادام تئم از. باپكةردئ كوبئنشة، ءبئزدئث جئگئتتةر قئرعئزستاننان جالداپ جاتاتئنئن ةستؤئم بار. جئلقئنئث جاي-كذيئن بئلمةگةندئكتةن بولار، بذگئنگئ ات جارئسئندا ءولئم-ءجئتئم كوپ. ءولئم كوپ بولاتئنئ قاتةلئك كوپ. ةث ءبئرئنشئ قاتةلئك - توق بايگة، توپ بايگة دةگةن قولدان جاساعان وتئرئكتئ اينالئمعا، ادةتكة اينالدئرؤئمئز دةر ةدئم. ةكئنشئ قاتةلئك - جارئس وتةتئن الاثدئ اتتئث جالپاق تئزةسئنةن كةلةتئندةي جئرتئپ تاستاؤ. ءسويتئپ، ول - اتتئث جئلدامدئعئنا كةدةرگئ كةلتئرةدئ.
تاقتاق جةر مةن ايداؤعا شاپقان اتتئث ةكپئنئ ةكئ ءتذرلئ بولاتئنئن اؤئل قازاعئنئث بارلئعئ بئلةدئ. جةردئ جئرتپاسا دا، ءشوپتئث ءتذبئرئ بار شوپتةسئن جةردةن ات تايمايدئ. ويتكةنئ جئلقئ تذياعئ مةن قارا جةر اراسئندا ذيكةلئس زاثئ دةگةن بولادئ. ايتالئق، كذن كذركئرةپ تذرعاندا، ءجون بئلةتئن اقساقالدار بالا-شاعانئ اتپةن شاپقئزبايدئ. ويتكةنئ، نايزاعاي باسقا جةرگة تذسپةي، شابا جونةلگةن نةمةسة جورعالاتا جونةلگةن اتتئعا تذسةدئ. قازاقتئث وسئ تاقئلةتتةس جازئلماعان زاثدارئ بار.
جورعا جارئس الدئندا ذلكةن دايئندئق جاسالؤعا ءتيئس. ةث ءبئرئنشئ، جول تةگئستةلةدئ. جولدئث جئرا-جئقپئلئ، وي-شذثقئرئ بولسا، ات جورعاسئن بذزئپ الادئ. جذلدئزداي جذيتكئپ كةلة جاتقان ات ئرعاعئن بذزسا، جورعاسئنان جاثئلادئ. بذرئلئستاردا جورعا اتتئث تذياعئ بايقاماسا، ءوز كةؤدةسئنة قاتتئ تيةدئ. ءتئپتئ ءتوس سذيةگئن ذگئتئپ جئبةرةتئن جاعدايلار كةزدةسةدئ. سوندئقتان، كةؤدةسئنة كئشكةنة كئلةمشة نةمةسة الاشا تارتئپ قوياتئن بذرئنعئ قازاقتار.
كةلةسئ ءبئر قاتةلئك - دالاثداپ، جايداق شابؤ. دذرئسئ، مةيلئ شابئس بولسئن، مةيلئ جورعا جارئسئ بولسئن اتقا ةكئ ئشپةكپةن بايگةنئث ةرئن ةرتتةپ، ومئلدئرئگئن الئپ تاستاپ، قذيئسقانمةن قويا بةرؤ كةرةك. شئلبئردئ جذگةننئث سؤلئعئنان تاعئپ، نوقتاسئن الئپ تاستايتئنئ تاعئ بار. ال اتقا مئنةتئن بالاعا ءتورت تاسپادان ورئلگةن شئبئرتقئ، دةگةن قامشئ ذستاتادئ. ةر-توقئمدئ ادام جايداقتان الدةقايدا ورنئقتئ وتئرادئ. ةثكةيئپ، اتتئث كوزئن ءسذرتئپ وتئرؤ ءذشئن قامشئنئث بذلدئرگةسئنة ورامال بايلايدئ. اتتئث كوزئن تةر باسسا، شاپپاي قويادئ.
ءاسئلئ، شاباتئن اتتئث نة جورعانئث ةث ءبئرئنشئ، كةكئلئنئث، جالئنئث استئ، قولتئعئ، شابئ، شاتئ تةرلةيدئ. سونئ بئلةتئن دانا قازاق تارامئس نةمةسة شؤدا جئپپةن اؤةلئ كةكئلئن سذزةدئ. ةكئ نةمةسة ءذش تارام قئپ قذيرئعئن سذزةدئ. زئرقئراپ شاپقان كةزدة الدئنان سوعاتئن جةل كوزدئث تةرلةمةؤئنة سةبئن تيگئزسة، سذزئلگةن قذيرئق اتتئث شابئن، شاتئن جةلپئپ وتئرادئ. ول ادئستةردئث وسئنداي عئلئمي نةگئزئ بار. ال بئلمةيتئندةر جئلقئنئث قذيرئعئن ساؤساعئ ذسئگةن مولاق قولدئ وراعانداي ءبئر تال قئلئن شاشاؤ شئعارماي، تانئپ تاستايتئنئن كوردئك. ول نة كةرةك؟ سونئمةن بئرگة اتقا كوزدئث سذعئ تذسپةؤ ءذشئن كةكئلئ مةن قذيرئعئنا ءذكئ تاعؤ دا ارتئق ةمةس.
بئلتئر ما، الدئثعئ جئلئ عوي دةيمئن، تالدئقورعاندا ات سئنشئلارئنئث سايئسئ ذيئمداستئرئلدئ. نذرلان ابدئبةكوأ دةگةن اقئن جئگئت قولقالاپ الئپ بارعان سوث، قاتئستئم. سئنشئلاردئث ءارقايسئسئ جةثئپ كةلؤ ئقتيمالدئعئ جوعارئ ءبئر-ءبئر اتتئ بةلگئلةؤئ كةرةك-تئن. كوپشئلئكتئث سوثئن الا، تاسالاؤ تذرعان شارشئ جيرةن قاسقا ات كوزئمة بئردةن جئلئ ذشئرادئ. ذستئندةگئ بالانئ قاسئما شاقئرئپ، ءدذيئم جذرتتئث كوزئنشة «مئنة، بذگئن وسئ جيرةن قاسقا ءبئرئنشئ كةلةدئ» دةدئم.
اتتئث تئزگئنئن ذستاعان بالاعا: «اتئث، ءا، دةگةننةن وزا شابادئ. ءبئراق تئزگئندئ بوساتئپ جئبةرئپ، قامشئلاؤشئ بولما! ات تئزگئنگة سذيةنئپ شابادئ. مارةگة جاقئنداعاندا عانا، تئزگئندئ اقئرئنداپ بوسات! ايتقانئمدئ ةكئ ةتپةسةث، اتئث ءبئرئنشئ كةلةدئ» دةدئم. راسئندا دا، «شؤ» دةگةندة-اق جيرةن قاسقا ارقان بويئ وزئپ شئقتئ. بالا ايتقانئمدئ ئستةپ، اتتئث باسئن تةجةپ، سوثعئ اينالئمدا عانا تئزگئندئ بوساتئثقئراپ ذستادئ. سول بةتئ باسقالارعا قاراسئن دا سيپاتپاي، جاثاعئ جانؤار جالعئز كةلدئ. ونئ تةلةحاباردان كةزئندة جذرتشئلئق كوردئ عوي.
- بارةكةلدئ! جورعانئث سئنئن بئلگةنئثئزگة قاراعاندا وزئثئزدة سونداي جانؤار بولعانئ عوي؟..
- مةنئث سارئ جورعا دةگةن اتئم بولدئ. سذندةت تويئما ارنالعان دونةن بولاتئن. سول جانؤاردئث پورترةتئن جاساعان «سارئ جورعا» اتتئ ءانئم بار، اؤةنئ دة، ءماتئنئ دة وزئمدئكئ.
- جاتقا بئلةسئز بة؟
- بئلةمئن، ارينة!
سارئ جورعا
كوشپة التئنداي سارئ جورعا،
جوسئلعاندا شايتان-اي!
قارا جولدئ قاپسئراتئن،
جال-قذيرئقتئ «چايكاداي».
قايئرماسئ:
احاؤ، سارئ اتئم-اي،
قاناتئم-اي.
انگة اينالدئث.
قايران قالدئم،
پاي-پاي جورعاث-اي!
ةتئ قئزسا، ةرةگةسئپ،
جذلئناتئن قامشئ ذرماي.
ءتئل ذيرةنبةي، سيركتةردةن
بي ذيرةنگةن قانشئرداي.
قايئرماسئ:
ءسال تةجةسةث، جةردئ قازئپ،
كئرئپ كةتة جازدايتئن.
اتئلعاندا، زئمئرانداي
قئرئپ كةتة جازدايتئن.
قايئرماسئ:
- تاثدامالئ قوس تومدئعئمنئث بئرئنشئسئندة «ءان-ولةثدةر» دةگةن ءبولئم بار، ءماتئنئ سوعان ةندئ. نوتاسئ وزئمدة، جئلقئ تابيعاتئن تانيتئن، اؤةندةگئ ذلتتئق ءيئرئمدئ تذسئنةتئن ءانشئ تابئلسا، بةرةتئن ويئم بار.
- تاماشا انئثئزگة، اسةرلئ اثگئمةثئزگة راحمةت!
سذحباتتاسقان انار لةپةسوأا