جاپونيا ةشقانداي تابيعي بايلئقسئز العا وزدئ دةپ ءبئرجاقتئ باعالاؤ جاثساقتئق

ءيا، وندا شئندئقتئث الاؤئ بار. دةگةنمةن، جاپونيا ةشقانداي تابيعي بايلئقسئز العا وزدئ دةپ ءبئرجاقتئ باعالاؤ جاثساقتئق. كةيئنگئ بايسالدئ زةرتتةؤلةر بذل پئكئردئ دايةكتةيدئ. ماسةلةن، وسئ شاعئن ارالدئق مةملةكةت 1800-1859- جئلدارئ ةشقانداي رةسؤرس تاپشئلئعئن سةزئنبةدئ، قايتا تابيعي بايلئقتاردئث ةكسپورتتاؤشئسئ بولئپتئ. مينةرالدئ رةسؤرستار مةن تةثئز بايلئقتارئ ةلدئث قاجةتتئلئگئن وپ-وثاي قامتاماسئز ةتتئ.
ناعئز رةسؤرس تاپشئلئعئ جاساندئ تذردة، 1930- جئلدارئ كةث ةتةك العان اسكةري قيمئلداردان تؤئندادئ. ةكونوميستةر ءوندئرئس فاكتورلارئ دةپ ايدارلاعان جذمئس كذشئ، ةگئنگة قولايلئ جةر، تابيعي رةسؤرستار، كاپيتال جانة ينفراقذرئلئم كةز كةلگةن ةلدة بةلگئلئ ءبئر دةثگةيدة بار. ايئرماشئلئق - كةيبئر ةلدةر ءوز رةسؤرستارئن وثدئ-سولدئ سارپ ةتةدئ. جوسپارسئز قولدانادئ. بئرةؤلةرئ وعان ينأةستيسيا رةتئندة عانا قاراپ، ذتئمدئ جذمسايدئ. مئسالئ، كةيبئر ادامدار بانكتةن العان قارجئنئ جاي تذتئنؤ زاتتارئنا جاراتادئ. كةيبئرةؤلةر بيزنةسكة قذيادئ؛ ءسويتئپ قارجئنئ ذلعايتادئ، جذمئس ورنئن اشادئ. اتاقتئ ادام سميت؛ «العاشقئ جول كذيرةؤگة اپارادئ، كةيئنگئسئ دامؤعا جةتةلةيدئ»، - دةپتئ. مةملةكةتتةر دة سول سةكئلدئ...
جاپونيا تابيعات بايلئعئن ءتيئمدئ پايدالاندئ. ةلدئث ارالدا ورنالاسؤئ ءارئ كوپتةگةن اسا ئثعايلئ تابيعي پورتتارئنئث بولؤئ جاپوندارعا بريتاندئقتار سةكئلدئ حالئقارالئق ساؤدادا ارتئقشئلئققا الئپ كةلدئ. تاؤلئ ولكة مةن ةرةكشة كليماتتئق بةلدةؤئ مول جاثبئردئث جاؤؤئن قامتاماسئز ةتتئ. ءوز ناتيجةسئندة بذل گيدروةلةكتر ستانسيالارئنا سةرپئن بةردئ. 1960 پةن 1970- جئلدارعا دةيئن جاپوندار ةلةكتر ةنةرگياسئنئث نةگئزگئ بولئگئن سولاردان الدئ. ةلدئث بولات ةكسپورتئن ارتتئرعان - سول گيدروةلةكتر قايناقتارئ.ءتئپتئ قازئر دة مذناي تذتئنؤشئلاردئث الئپ ذشتئگئن ءتامامدايتئن جاپونيانئث از دا بولسا ءوزئنئث مذنايئ بار.
2000- جئلدارعا دةيئن ا ق ش-تئ تةرةزةسئ تةث ارئپتةس رةتئندة قابئلداعان (ةكونوميكا) جاپونيانئث قارقئندئ دامؤئ ءبئرشاما ؤاقئت امةريكاندئقتاردئ قاتتئ ساستئرعانئ بةلگئلئ. بذگئنگة دةيئن قايسئ ءبئر امةريكاندئق وقؤلئقتئ قولعا الساثئز دا، ولار ةلئن كةز كةلگةن سالادا جاپونيامةن سالئستئراتئنئن بايقايسئز. ا ق ش ساپالئ جاپون تاؤارئنا جاساندئ توسقاؤلار (تاريف، كأوتا) قويؤ ارقئلئ عانا ءوز ءوندئرئسئن قورعاي الدئ. كةيبئر سالالاردا ءالئ كذنگة سولاي.
جاپونيا امةريكان نارئعئندا ءالئ بةلسةندئ. وتكةن اپتادا جاپوندئق Softbank Corp ميلليارد دوللارعا امةريكاندئق تةلةفون وپةراتورئ Sprint Nextel Corp. كومپانيا ذلةسئنئث 70 پايئزئن ساتئپ الدئ. تذتاستاي العاندا، جاپونيا وزئندةگئ تابيعي بايلئعئن ادام رةسؤرسئن دامئتؤعا جذمسادئ. ناتيجةسئندة، ةنةرگيا كوزدةرئ اؤئسقاندا ةش زارداپ شةكپةدئ. ولار ةلدةگئ ةث باستئ رةسؤرس ادام ةكةنئن ةرتة ءتذسئندئ. ادام كاپيتالئ تؤراسئندا جاپونيا ةشكئمگة دةس بةرمةدئ.
ةرتةدةن بئلئمگة ةرةكشة قذرمةتپةن قارايتئن وسئ ةلدة ذلكةن مولشةردة ساؤاتتئ، ءبئلئمدئ جانة قابئلةتتئ جذمئس كذشئ بار. جاپوندار ةثبةكقور، جذمئسئنا اسا جاؤاپكةرشئل. مذعالئمدئ قاتتئ باعالايدئ. جةر تارلئعئنان تؤئنداعان شاعئن ذيلةرئ قاراپايئم جاپونعا كورشئلةرمةن قارئم-قاتئناسقا ءمان بةرؤدئ، وزگةلةردئ قذرمةتتةؤدئ ذيرةتتئ. ةلدة ادام كاپيتالئن دامئتؤ ءذشئن تولاسسئز شارالار جاسالدئ. باستاؤئش پةن ورتا بئلئمگة قويئلاتئن تالاپ جوعارئ؛ ماتةماتيكا مةن عئلئمعا قاتتئ كوثئل بولئنةدئ. اتا-انا بالاسئنئث ءبئلئمئن قاداعالاؤ دةثگةيئ دذنيةدةگئ ةث جوعارئلاردئث ءبئرئ.
سونئمةن قاتار جاپون جذمئسشئلارئ مةن مةنةدجةرلةرئ ءبئلئمئن ناقتئ جذمئس ورنئندا ءارئ قاراي شئثداي تذسةدئ. شئنتؤايتئندا، ئلئمگة ناعئز سةرپئن بةرةتئن تاپ سول جذمئس ورنئ. قئزمةتكةردئ جان-جاقتئ شئثداؤ، كومپلةكستئ دامئتؤ كةز كةلگةن كومپانيانئث قاسيةتتئ بورئشئ سانالادئ. كومپانيالار شةتةلگة وقؤعا قئزمةتكةرلةرئن اسا كوپ مولشةردة جئبةرةدئ. جوعارئ پوزيسياداعئ مةنةدجةرلةر دة تذراقتئ تةستئلةؤدةن وتةدئ.. عئلئمي زةرتتةؤلةردئث وشاعئ دا سول كومپانيالار. عئلئمي جاثالئقتاردئث نةگئزگئ بولئگئ ؤنيأةرسيتةتتةردة ةمةس، كومپانيالاردا جاسالادئ. كوپتةگةن كومپانيالاردئث جةكة عئلئمي لابوراتوريالارئ بار.
سئرتقئ جاثالئقتارعا جانة باسةكةلةستئككة اشئق؛ ئنتالاندئرؤ بار. جاپون كومپانيالارئ شةتةل كونفةرةنسيالارئنا تذراقتئ قاتئسادئ، دذنيةدةگئ ةث كذشتئلةرمةن تذراقتئ تاجئريبة الماسؤ جولعا قويئلعان. قئزمةتكةرلةردئث كاسئبي دامؤئنا اقشا ايامايدئ. باجايلاپ قاراساق، ارتئقشئلئق اركئمدة بار ةكةن. ماسةلة ونئ كورؤدة، تذيسئنؤدة جاتئر. بئزدة دة بئلئمگة دةگةن ةرةكشة قذرمةت بار. ةل تابئسئن بئلئمگة جذمسايتئن ارةكةت تة بار. ءبئراق اسئعؤ كةرةك. الئپ جوبالارعا كئرئسكةن ابزال. دذنية كةيپئ سةكؤند ساناپ وزگةرؤدة...
تةمئرتاي توقتاسئنوأ
«زامان قازاقستان» گازةتئ