قازاقستاننئث قاقپاسئن تةرروريستةر قاقپاسئن

ماسةلةن، ذلتتئق قاؤئپسئزدئك كوميتةتئ وبلئستاردا تةرروريزمگة قارسئ كوميسسيالار قذرؤ باستاماسئن كوتةردئ. جيئندئ اشقان سةناتتئث أيسة-سپيكةرئ الةكساندر سؤدين قازئرگئ كةزدة «كذردةلئ قئلمئستئق جاعداي» ورناعاندئعئن، «جاستار ورتاسئندا قئلمئس وسكةندئگئن» اشئق ايتتئ. سوندئقتان ونئث بايلامئنشا، قئلمئستئث، قذقئق بذزؤشئلئقتاردئث الدئن الؤ تةك قذقئق قورعاؤ ورگاندارئنئث عانا ةمةس، سونداي-اق «جةرگئلئكتئ اتقارؤشئ ورگانداردئث، ءبئلئم بةرؤ، دةنساؤلئق ساقتاؤ جانة الةؤمةتتئك قورعاؤ مةكةمةلةرئنئث جذمئسئنداعئ شةشؤشئ باعئتتاردئث بئرئنة اينالؤدا». ماسةلةن، ءبئلئم وردالارئنداعئ ذستازدار تةنتةك بالالاردئث بولاشاقتا «تذرمة قونئستانؤشئلارئنا» اينالماؤئ ءذشئن مئنةز-قذلقئن، دذنيةتانئمئن تذزةؤگة ئقئلاس تانئتؤلارئ قاجةت، دارئگةرلةر بولسا، وزدةرئنة كةلئپ تذسكةن سئرقاتتئث كذدئكتئ جاراسئ بولسا، جئلئ جاؤئپ قويماي، قذزئرلئ ورگاندارعا حابارلاؤعا ءتيئس، ال اكئمدئكتةر مةن الةؤمةتتئك قورعاؤ ورئندارئ قاشان وزدةرئ كةلئپ، جذگئنةدئ دةپ كذتئپ وتئرماي، اسئرةسة، جاستاردئث جذمئسسئز بوس سةندةلؤئن بولدئرماؤعا شارا جاساؤعا مئندةتتئ. ا.سؤدين بذگئندة، اسئرةسة، مذلئكتئك قئلمئستاردئث الدئن الؤ، قئلمئستئق جازاسئن وتةؤشئ تذلعالاردئ قايتادان الةؤمةتتةندئرؤ (رةسوسياليزاسيا)، ماسكذنةمدئكپةن كذرةس، الةؤمةتتئك ازعئندالؤدئث، قاراؤسئزدئقتئث جانة قاثعئباستئقتئث الدئن الؤ، كوشئ-قون ساياساتئن جةتئلدئرؤ سالالارئنداعئ قابئلداناتئن زاثنامالئق اكتئلةرگة تالاپ ارتتئرئلئپ، ولاردئ ازئرلةؤشئلةردئث جاؤاپكةرشئلئگئن كوتةرؤ ماسةلةلةرئ وزةكتئلةندئرئلئپ جاتقاندئعئن حابارلادئ. قازاقستاننئث دا قاقپاسئن تةرروريستةر قاققالئ بةرئ قذزئرلئ قذرئلئمداردان تئنئشتئق كةتتئ. وسئ ورايدا جيئندا ذلتتئق قاؤئپسئزدئك كوميتةتئنئث بيئك لاؤازئمدئ وكئلئ قوعامعا تونگةن ةث ذلكةن قاتةردئث ءبئرئ - تةرروريزم ماسةلةسئن كوتةردئ.
ذ ق ك ءتوراعاسئنئث ورئنباسارئ قابدؤلكارئم ابدئقازيموأ قاندئ قئرعئن جولئندا باسئن باسكة تئگؤدةن تايئنبايتئن، ءسويتئپ، ةل ئشئندة ذرةي توگةتئندةرمةن كذرةس ةكئ دةثگةيدة جذرؤگة ءتيئس دةيدئ. «تةررورمةن كذرةس مئندةتتةرئن ءتيئمدئ شةشؤگة ةلدة ءئس-قيمئلداردئ ذيلةستئرؤدئ باسقارؤدئث قوس أةرتيكالئن قذرؤ جولئمةن قول جةتكئزؤگة بولادئ دةپ سانايمئز، - دةپ مالئمدةدئ ول، - ءبئرئنشئسئ - تةرروريزمنئث الدئن الؤ. سونداي-اق تةرروريزم كورئنئستةرئنئث سالدارئن جويؤ، جوققا تةثةستئرؤ - تةرروريزمگة قارسئ كوميسسيالار ارقئلئ جذزةگة اسئرئلؤعا ءتيئستئ، بذل كوميسسيالاردئ وثئرلةردة قذرؤ قاجةت». ال ةكئنشئسئ، ياعني تةرروريزممةن تئكةلةي كذرةس - ورتالئقتاعئ جانة وثئرلةردةگئ قازئرگئ بار جةدةل شتابتار ارقئلئ ذيئمداستئرئلادئ. ذ ق ك ءتوراعاسئنئث ورئنباسارئ سوثعئ وقيعالاردئ تالداؤ نةگئزئندة قازاقستاندئق تةرروريزمگة قارسئ زاثناما جةتئلدئرئلةتئندئگئن ءبئلدئردئ. ونئث ناتيجةسئندة «تةرروريزمگة قارسئ تذرؤ ذعئمئ قايتا قارالئپ»، ونئث نةگئزگئ ءذش باعئتئ زاث جذزئندة بةكئتئلةدئ ةكةن. «ءبئرئنشئ باعئت - تةرروريزمنئث الدئن الؤ، - دةدئ قابدؤلكارئم ءابدئقازيموأ، - ياعني تةرروريزمدئ تؤدئراتئن جانة تةررورلئق اكتئلةر جاساؤعا مذمكئندئك بةرةتئن شارتتاردئ قوعام مةن مةملةكةتتئث تئرشئلئگئنئث بارلئق سالالارئنان جويؤ قاجةت. ةكئنشئ باعئت - كذرةس، ياعني، تةرروريستئك قئزمةتتئ اشكةرةلةؤ، الدئن الؤ، جولئن كةسؤ، تةرروريستئك قئلمئستاردئ اشؤ جانة زةرتتةؤ. ءذشئنشئ باعئت - قولداعئ بار بارلئق كذش پةن قذرالداردئ جذمئلدئرؤ جولئمةن تةرروريزم اكتئلةرئنئث سالدارئن جويؤ، ازايتؤ» دةگةن ول وسئ باعئتتار توپتاسا كةلگةندة، قازاقستاننئث تةرروريزمگة قارسئ تذرؤئن كذشةيتؤگة تيئستئگئن نئقتادئ. وسئلايشا، - دةيدئ ذلتتئق قاؤئپسئزدئك كوميتةتئ ءتوراعاسئنئث ورئنباسارئ، - ةندئ تةرروريزم قازاقستاندا «ناقتئ قئلمئستئق ارةكةت رةتئندة عانا ةمةس، سونداي-اق ةث الدئمةن، كذردةلئ الةؤمةتتئك-ساياسي قذبئلئس رةتئندة قابئلداناتئن» بولادئ. مةملةكةت اقئل-كةثةسئن سذراپ جذگئنگةن ماماندار قوعامعا قورقئنئش سةبةتئن بذل كةساپاتتئث بولمئسئن وسئلاي ءتذسئندئرئپ بةرئپتئ.
ءوز سوزئندة ذ ق ك باسشئلئعئنئث وكئلئ تةررورمةن كذرةستة ةلئمئزگة ةؤروپالئق وداق كومةك قولئن سوزاتئندئعئن ءبئلدئردئ، اتاپ ايتقاندا، قازاقستان مةن ةؤرووداق تةرروريزمدئ ءناسيحاتتاؤعا، سونئث ئشئندة ينتةرنةتتة دة ؤاعئزداؤعا قارسئ بئرگة كذرةسپةك. قازئرگئ ؤاقئتتا كوميتةت، سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئنئث قولداؤئمةن، ةلئمئز بةن ة و اراسئنداعئ جاثا كةلئسئمنئث جوباسئندا وسئنئ بةكئتؤ بويئنشا جذمئس جذرگئزؤدة ةكةن. ارتئنشا ءسوز العان «حالئقارالئق قذقئق قورعاؤ ورتالئعئنئث» پرةزيدةنتئ، كاسئبي مةدياتور جانگةلدئ جاقئپوأ قازاقستاندا تةرروريستةرمةن كةلئسسوز جذرگئزؤشئلةردئ ازئرلةؤ قاجةتتئگئن ايتتئ. ازئرگة قازاقستاندئق قذرئلئمدار ولاردئ تئرئدةي قولعا ءتذسئرؤ ةمةس، كوزئن قذرتؤ ءادئسئن ئسكة اسئرئپ ءجذر.
«ءبئز تةرروريزم، ةكسترةميزم جانة ادامداردئ كةپئلگة الؤ كورئنئستةرئنئث كوبةيؤئنة دايئن بولؤعا ءتيئسپئز، - دةدئ ج.جاقئپوأ. - ماسكةؤدةگئ «نورد-وست» تاعدئرئن قايتالاماؤ ءذشئن ارنايئ قئزمةتتةردة، ذ ق ك-دا جانة ئشكئ ئستةر ورگاندارئندا كاسئبي كةلئسسوزشئلةردئ دايارلاپ، ازئرلئكتة ذستاؤ قاجةت. ايتپةسة، سوندا ماسكةؤدة ونداعان ادامداردئ كةپئلدئككة العان قئلمئسكةرلةرمةن كةلئسسوز جذرگئزؤگة بةلگئلئ دة قذرمةتتئ ارتيستةر باردئ، ولار ءئستئث ءجونئن بئلمةيتئن ةدئ، تيئسئنشة ارةكةتتةرئ دة ةلةؤلئ ةشتةثة اكةلمةدئ، ءتئپتئ، قايتا جاعدايدئ ؤشئقتئرئپ جئبةردئ» دةگةن ول كةپئلدئككة ادامدار الئنعاندا، الدةبئرةؤ ءوز-وزئنة قول جذمساماق بولعاندا جانة باسقا دا ةكسترةمالدئ جاعدايلاردا كةلئسسوزدةردئ كاسئبي ماماندار جذرگئزؤلةرئ قاجةتتئگئن نئقتادئ. مئسالعا، ونئث ايتؤئنشا، بةسلاندا تةرروريستةر مةكتةپتئ باسئپ العاندا، رؤسلان اؤشةأ كاسئبي كةلئسسوزشئ رةتئندة، بئرنةشة ونداعان بالالاردئ قاماؤدان الئپ شئعا العان.
جيئندا، سونداي-اق ايةلدةردئ وتباسئلارئنداعئ «تةررورشئلاردان» قورعاؤ ماسةلةسئ كوتةرئلدئ. بذل رةتتة پرةزيدةنت جانئنداعئ ايةلدةر ئستةرئ جانة وتباسئلئق-دةموگرافييالئق ساياسات جونئندةگئ ذلتتئق كوميسسيا ءتورايئمئ گذلشارا ءابدئحالئقوأا وزدةرئنئث وسئ پروبلةما-نئ ءجئتئ زةرتتةي كةلة، قولدانئستاعئ «تذرمئستئق زورلئق-زومبئلئقتئث الدئن الؤ تؤرالئ» زاثئن وزگةرتؤگة تيئستئ ذسئنئستار ازئرلةگةندةرئن حابارلادئ. سونئث ءبئرئ - ايئپپذلدئ اكئمشئلئكتئك تذتقئنداؤعا اؤئستئرؤدئ قاراستئرادئ. ايتپةسة، ءتورايئمنئث مالئمةتئنشة، زومبئلئق قذربانئ بولعان ايةلدةردةن كوپ شاعئم تذسؤدة: ولار «ذيدةگئ تيراننئث» وزئنة سالئنعان ايئپپذلدئق سانكسيانئ ورئندامايتئندئعئن ايتاتئن كورئنةدئ، ءتئپتئ، ةث سوراقئسئ، وزدةرئن ساباعانئ ءذشئن كذيةؤئنة سالئنعان ايئپپذلدئ اينالئپ كةلگةندة، سول ايةلدةردئث وزدةرئنة تولةؤگة تؤرا كةلةدئ ةكةن. گذلشارا ءابدئحالئقوأا باليعاتقا جاسئ تولماعان قئزداردئ ةركئنةن تئس الئپ قاشؤ ماسةلةسئن دة قاؤزادئ. مذندايدئ، ءتئپتئ، تةرروريزمگة، ياعني «كةپئلدئككة الؤعا» دا تةثةستئرؤگة بولار ةدئ، ءبئراق وندا ةلدة «تةررورشئ» اتانعاندار قاپتاپ كةتپةك. «زةرتتةؤ انئقتاعانئنداي، قازاقستاندا 15 پةن 18 جاس ارالئعئنداعئ قئزداردئث شامامةن 5 پايئزئ ةندئگئ نةكةگة تذرعان، بذل رةتتة ولاردئث كوبئ تذرمئسقا ءماجبذرلئ تذردة شئققان، ال بذل زاثمةن قؤدالاناتئن قئلمئس بولئپ تابئلادئ» دةگةن ذلتتئق كوميسسيا تورايئمئ بذعان ذساق-تذيةك دةپ قاراماؤعا، ةرتة جاسالعان نةكةلةر قئزداردئ بالالئق شاقتان ةرتة قول ذزدئرتةتئندئگئن، ولاردئث دامؤئنا، ءبئلئم الؤئنا توسقاؤئل قوياتئندئعئن، ولاردئث دةنساؤلئعئنا قاتةر توندئرةتئندئگئن مالئمدةدئ. ول - ول ما، گذلشارا ناؤشاقئزئنئث ايتؤئنشا، بذل ءجيئ «ةرتة ءارئ قالانباعان جذكتئلئكتةرگة»، سونداي-اق «وزئنة-ءوزئ قول سالؤئنا اكةلةدئ».
جيئندا تاعئ ءبئر قئزئقتئ ذسئنئس ايتئلدئ. ةلئمئزدئث باس پروكؤراتؤراسئنئث ذسئنئسئ قابئدانسا، ةل قازئناسئنان ميللياردتاردئث ذرلانعانئن حابارلاعان ادام سونئث بةلگئلئ ءبئر پايئزئ كولةمئندة سئي اقئ الاتئن بولادئ. باس پروكؤروردئث ورئنباسارئ نذرمذحامبةت يسايةأ «ةگةر بةلگئلئ ءبئر پايئزئ تولةنةتئندئگئن بئلسة»، ونداي دةرةكتةردئ بئلگةن ادامدار كوز جذما قاراؤعا ةمةس، قايتا حابارلاؤعا ذمتئلاتئندئعئن ءبئلدئردئ. ءسويتئپ، بذل «قارجئلئق قئلمئستاردئث الدئن الؤ قذرالئنا» اينالماق. «مةن ةگةر قانداي دا ءبئر تذلعا وكئلةتتئ ورگانعا بئرنةشة ميلليون تةثگةنئ ذرلاؤدئث بولعاندئعئ تؤرالئ حابارلاپ، سونئسئ ءذشئن ونئث قانداي دا ءبئر پايئزئن السا، بذدان زيان ةمةس، تةك پايدا عانا بولادئ دةپ ويلايمئن» دةپ مالئمدةدئ باس پروكؤروردئث ورئنباسارئ. وسئ ماقساتتا كةلةر جئل بيؤدجةتئندة، ءتئپتئ، 32 ميلليون تةثگة كولةمئندة قاراجات قاراستئرئلئپ تا قويئلئپتئ.
ايحان شارئپ
دةرةككوز:«ايقئن» گازةتئ