الةم مويئنداعان ون قاعيدا

تاؤةلسئز ةلئمئز ب ذ ذ-نئث تولئققاندئ مذشةسئنة اينالعان كذننةن بةرئ ذيئم جذمئسئنا بةلسةندئ اتسالئسئپ كةلةدئ. بذل تؤرالئ 17-18 - قازان كذندةرئ قازاقستاننئث ب ذ ذ-عا مذشة بولعانئنا 20 جئل تولؤئنا وراي، ءال-فارابي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئندة ءوتكةن « ХХІ عاسئرداعئ قاقتئعئستار سيپاتئنئث وزگةرؤئ» («The Changing Nature of conflict in the XXI century») اتتئ حالئقارالئق كونفةرةنسيا بارئسئندا كةثئنةن باياندالدئ.
ب ذ ذ-نئث «Academic Impact» باستاماسئ اياسئندا وتكئزئلگةن وسئناؤ شارا - الةمدئك ساياسات ايدئنئندا، بذگئنگئ وزگةرمةلئ الةمدة قازاقستاننئث بةيبئت باستامالارئنئث وزةكتئ ءارئ قاجةتتئ ةكةندئگئن كةزةكتئ رةت دايةكتةپ بةردئ.
وقئرمانعا تذسئنئكتئ بولؤئ ءذشئن اكادةميالئق ئقپال («Academic Impact») باعدارلاماسئ تؤرالئ ايتا كةتؤگة بولادئ. بذل باعدارلاما ب ذ ذ-نئث 90-نان استام ةلئنةن 500 دةي جوعارئ وقؤ ورنئن بئرئكتئرةتئن جاهاندئق باستاما بولئپ تابئلادئ. باعدارلاما بارلئق ديپلوم بةرةتئن جانة عئلئمي دارةجة تاعايئندايتئن جوعارئ وقؤ ورئندارئ، سونداي-اق زةرتتةؤلةر جذرگئزؤمةن اينالئساتئن ذيئمدار ءذشئن اشئق. سوندئقتان دا ةلئمئزدئث جةتةكشئ عئلئمي اكادةميالئق ورتالئعئ رةتئندة ءال-فارابي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئنئث ب ذ ذ حالئقارالئق كونفةرةنسياسئن وتكئزؤ ورنئ بولئپ تاثدالؤئ كةزدةيسوقتئق ةمةس ةكةندئگئن بذعان دةيئن دة حابارلاعانبئز.
وعان قوسا، قازذؤ ورتالئق ازيا ؤنيأةرسيتةتتةرئ اراسئندا ءبئرئنشئ بولئپ ب ذ ذ-مةن ءبئلئم جانة مادةنيةت سالاسئندا مةموراندؤمعا قول قويدئ، سونداي-اق ب ذ ذ-نئث «اكادةميالئق ئقپال» جاهاندئق باستاماسئنئث ةؤرازيا ايماعئنداعئ جولباسشئسئ رةتئندة اتالعان باعدارلاماعا قوسئلدئ. وسئلايشا ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئمئز ادام قذقئعئ، ساؤاتتئلئق، تذراقتئ دامؤ، قاقتئعئستاردئ شةشؤ جولدارئن جانة تاعئ باسقا قاعيداتتاردئ بةلسةندئ تذردة قولداي وتئرئپ، الةمنئث جةتةكشئ 500 ؤنيأةرسيتةتئمةن بئرگة ب ذ ذ-نئث بئتئمگةرشئلئك ميسسياسئن جذزةگة اسئرؤدا.
ةندةشة، ةكئ كذنئ بويئ بةدةلدئ ذيئمداردئث قئزمةتئن ذيلةستئرئپ وتئرعان تانئمال ساياساتكةرلةر مةن ديپلوماتتار الةمنئث تذكپئر-تذكپئرئنةن كةلگةن عالئمدارمةن بئرلةسئپ، ب ذ ذ-نئث حالئقارالئق كذن تارتئبئندةگئ وزةكتئ ماسةلةلةردئ تالقئلادئ.
الدئمةن جيئندئ ءال-فارابي اتئنداعئ قازذؤ رةكتورئ عالئمقايئر مذتانوأ اشئپ، ؤنيأةرسيتةتتئث ئرگةلئ باستامالارئ، بذگئنگئ تئرشئلئگئ مةن تابئسئ تؤرالئ اقپار بةردئ. رةكتور « XXI عاسئرداعئ قاقتئعئستار سيپاتئنئث وزگةرؤئ» اتتئ حالئقارالئق جيئنعا جئبةرئلگةن ب ذ ذ باس حاتشئسئ پان گي مؤننئث قذتتئقتاؤ ءسوزئن جةتكئزدئ. پان گي مؤن ءوز جولداؤئندا وسئناؤ باستامانئث كوكةيكةستئلئگئن قولداي وتئرئپ، اكادةميالئق ئقپالدئث الةمدئ تارتئپكة شاقئرؤدا ئقپالئ جوعارئ ةكةندئگئن اتاعان ةكةن. «سوثعئ جئلدارئ بةيبئت دةموكراتيانئث جولئن تاثداعان جاهاندا كةيبئر ةلدةردئث ءذمئتئ پةن جاقسئلئقتئ كذتؤئ قورقئنئش پةن سوثئ نة بولارئ بةلگئسئز كذدئككة اينالئپ بارا جاتقانئ بايقالؤدا. ب ذ ذ دةموكراتيانئ، لايئقتئ ءومئردئ، ةركئندئكتئ قولدايتئن ادامدار مةن جاثا مذمكئندئكتةر جاعئندا. ءبئزدئث مئندةتئمئز ناتيجةسئندة الةمنئث وزگةرؤئنة ئقپال ةتةتئن شيةلةنئستةردئث وثتايلئ شةشئلؤئنة ادام قذقئقتارئن سئيلاؤ نةگئزئندة ئقپال ةتؤ» دةلئنگةن ب ذ ذ باس حاتشئسئنئث قذتتئقتاؤ سوزئندة.
وسئدان كةيئن ةلئمئز سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئنئث الماتئداعئ وكئلدئگئنئث باسشئسئ يگور مؤساليموأ قذتتئقتاؤ ءسوزئن جةتكئزدئ. كونفةرةنسيانئث العاشقئ كذنئ ءسوز العان ب ذ ذ-نئث قوعامدئق اقپارات دةپارتامةنتئ اقپاراتتئق-ءناسيحاتتاؤ ءبولئمئنئث باستئعئ ماحةر ناسةر، يؤنةسكو وكئلئ لاؤرا كةننةدي بذگئن تورتكذل دذنيةنئث مازاسئن الئپ وتئرعان ماسةلةلةردةن اينالئپ وتپةسئ بةلگئلئ ةدئ.
ب ذ ذ-نئث «Academic Impact» باعدارلاماسئنئث جةتةكشئسئ رامؤ داموداران (نيؤ-يورك، ا ق ش) « XXI عاسئرداعئ قاقتئعئستار سيپاتئنئث وزگةرؤئ» تاقئرئبئ دةر كةزئندة كوتةرئلئپ وتئرعانئنا توقتالا كةلة، الةمدئك تارتئپتئث تذزةلؤئنة پةداگوگتار، عالئمدار مةن ستؤدةنتتةر ئقپالئن تيگئزة الا ما دةگةن ساؤالدئ قايتا ورتاعا سالدئ.
ةستةرئثئزدة مة، سوناؤ 1887 - جئلئ أةرنئي قالاسئندا كذشتئ جةر سئلكئنئسئ بولعاندا قالا قيراپ قالعان جوق پا؟ تةك ءبئر عانا ءذي امان قالدئ. بةرتئن كةلة سةيسميكا سالاسئن زةرتتةيتئن عئلئمي ينستيتؤت پايدا بولدئ. بذل ينستيتؤت قاي كذنئ، قاي ساعاتتا ءزئلزالا بولاتئندئعئن ءدال بولجاپ بةرة الماسا دا، ونئث وراسان زور شئعئندارئ مةن زارداپتارئن ازايتا الادئ. نذرسذلتان نازاربايةأ تا قازئر وسئنئ ئستةپ وتئر. ورتالئق ازيانئث تئنئشتئعئن ساقتاپ، كوزگة كورئنةتئن جانة كورئنبةيتئن قاؤئپ-قاتةرلةردئث الدئن الئپ، سالدارئنان ساقتانؤعا ذلكةن ئقپال ةتؤدة، دةدئ رامؤ داموداران.
قازاقستانداعئ USAID وكئلدئگئنئث ديرةكتورئ ميحايل ترؤبلاد سؤ رةسؤرستارئنئث تاپشئلئعئنان تؤئندايتئن ترانسشةكارالئق وزةندةر ءالميساقتان مةملةكةتارالئق داؤ-دامايعا نةگئز بولئپ كةلة جاتقانئن عئلئمي تذرعئدا تذجئرئمدادئ.
ةكئ كذنگة سوزئلعان حالئقارالئق كونفةرةنسياداعئ باياندامالار اتاؤئنئث ءوزئن تئزبةكتةگةندة گازةتئمئزدئث جارتئ بةتئ جةتپةيدئ ةكةن. جيئندا كوتةرئلگةن تاقئرئپتار باس-اياعئ بذتئن كئتاپقا اينالارئن ةسكةرسةك، بذل باستامانئث سالماعئ ارتا تذسةرئ داؤسئز.
اتالعان جيئنعا قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث ب ذ ذ جانئنداعئ تذثعئش تذراقتئ وكئلئ، ق ر س ءئم-ئنئث ةرةكشة تاپسئرمالار جونئندةگئ ةلشئسئ اقمارال ارئستانبةكوأا حانئم دا قاتئسئپ، تاماشا بايانداما جاسادئ. قازاقستاننئث ب ذ ذ-داعئ رولئنة توقتالدئ.
قئسقاسئ، كونفةرةنسياعا قاتئسؤشئلار قازئرگئ قاقتئعئستاردئث وزگةرمةلئ سيپاتئنا ئقپال ةتةتئن ءبئرقاتار ماسةلةلةر مةن ولاردئث پايدا بولؤ سةبةپتةرئنة تالداؤ جاساپ، قاقتئعئستاردئث الدئن الؤ جونئندة عئلئمي نةگئزدةلگةن كةثةستةر ذسئنباق. ةث باستئسئ، حالئقارالئق بةدةلدئ ذيئمداردئث باسئن قوسقان كونفةرةنسيا ناتيجةسئز بولماق ةمةس. حالئقارالئق كونفةرةنسيا قاتئسؤشئلارئ تومةندةگئدةي مازمذندا ذندةؤ قابئلدادئ.
«ءبئز، ب ذ ذ-نئث قوعامدئق اقپارات دةپارتامةنتئ مةن ءال-فارابي اتئنداعئ قازذؤ تاراپئنان اكادةميالئق ئقپال («Academic Impact») باستاماسئ اياسئندا ذيئمداستئرئلاتئن « ХХІ عاسئرداعئ قاقتئعئستار سيپاتئنئث وزگةرؤئ» تاقئرئبئنداعئ حالئقارالئق كونفةرةنسيانئث قاتئسؤشئلارئ، حالئقارالئق قوعامداستئقتئث قاؤئپسئزدئگئنة ءتونئپ تذرعان قاتةرلةردئث ارتئپ، حالئقتاردئث توزئمدئلئگئ مةن ةلدةردئث تذراقتئ دامؤئنا قاؤئپ ءتوندئرئپ وتئرعانئن اتاپ وتكئمئز كةلةدئ»، دةلئنگةن ذندةؤدة.
سونئمةن، « ХХІعاسئرداعئ قاقتئعئستار سيپاتئنئث وزگةرؤئ» اتتئ حالئقارالئق كونفةرةنسياعا قاتئسؤشئلار العا تارتئپ وتئرعان، الةم مويئنداعان 10 قاعيدات قانداي؟
بذل، ءبئلئم بةرؤ جذيةسئن ئلگةرئلةتؤگة جانة جذزةگة اسئرؤعا تالپئناتئن قذندئلئقتار رةتئندة ب ذ ذ جارعئسئنئث نةگئزگئ قاعيداتتارئنا ئقپال جاساؤ؛ ادام قذقئقتارئن، سونئث ئشئندة زةرتتةؤ، پئكئر، ءسوز بوستاندئعئن جذزةگة اسئرؤعا ئقپال جاساؤ؛ بارلئق ادامدار ءذشئن جئنئسئنا، ناسئلئنة، ءدئني كوزقاراسئنا، ةتنوستئق قاتئستئلئعئنا قاراماستان، ءبئلئم بةرؤ مذمكئندئكتةرئن جذزةگة اسئرؤعا ئقپال جاساؤ؛ ءاربئر مذددةلئ تذلعاعا جوعارئ ءبئلئمئن ءارئ قاراي جالعاستئرؤعا قاجةتتئ داعدئلار مةن بئلئكتئلئك الؤعا مذمكئندئك بةرؤ؛ بذكئل الةمدة جوعارئ ءبئلئم بةرؤ جذيةسئن دامئتؤ ءذشئن جاعداي جاساؤعا ئقپال ةتؤ؛ ءبئلئم بةرؤ ارقئلئ حالئقارالئق ازاماتتئق قوعامنئث دامؤئنا قولداؤ كورسةتؤ؛ ءبئلئم بةرؤ ارقئلئ بةيبئتشئلئكتئ ساقتاؤعا جانة قاقتئعئستاردئ رةتتةؤگة ئقپال جاساؤ؛ ءبئلئم بةرؤ ارقئلئ كةدةيشئلئك ماسةلةلةرئن شةشؤ؛ ءبئلئم بةرؤ ارقئلئ تذراقتئ دامؤدئ قامتاماسئز ةتؤ؛ مادةنيةتارالئق ءذنقاتئسؤ مةن تذسئنئستئكتئ قامتاماسئز ةتئپ، ءبئلئم بةرؤ ارقئلئ توزئمسئزدئكتئ ةثسةرؤگة ئقپال جاساؤ.
ايناش ةسالي، «ةگةمةن قازاقستان».
الماتئ.