ادامزات ءبئر تريلليون دوللارعا قارئزداناتئن بولدئ

سول ءداستذر بويئنشا جذمئس ئستةگةن ا ق ش ماماندارئ «مةملةكةتتئث بيؤدجةتتئك دةفيسيتئ 1 تريلليون دوللاردئ قذرايدئ» دةگةن توقتامعا كةلگةن. وسئ ؤاقئتقا دةيئنگئ مةملةكةتتئك بةرةشةگئ جئلدئق جالپئ ئشكئ ونئمنةن اسئپ كةتئپ، 15 تريلليون دوللاردئ قذراعان ا ق ش ةندئ مذنئ تاعئ ءبئر تريلليون دوللارعا وسئرمةك.
نازار اؤدارئثئزشئ، گرةكيا، يتاليا، يسپانيا سةكئلدئ مةملةكةتتةر بيؤدجةت دةفيسيتئ ورئن العاندا قئسقارتؤلار جذرگئزؤگة ماجبذرلةنةدئ. ال ا ق ش بيؤدجةتئندة دةفيسيت بولعان شاقتا مذنداعئ بيلئكتئ قئسقارتؤعا ماجبذرلةؤگة ةشكئمنئث كذشئ جةتپةيدئ. سوندئقتان دا ا ق ش مةملةكةتتة ورنالاسقان ءذش بانكنوت فابريكاسئن توقتاؤسئز جذمئس جاعدايئنا كوشئرةدئ دة، بيؤدجةتتة جةتپةيتئن «كوك قاعازداردئ» باسئپ شئعارئپ، اينالئمعا باسئ ارتئق اقشانئ شئعارئپ جئبةرةدئ.
ال بذل 1 تريلليون دوللار بولسا، ونئث نة ئستةيتئنئن ءدال بولجاپ ايتؤ ءبئز تذگئل الةمنئث بذكئل ةسةبئ قولئندا جاتقان حالئقارالئق أاليؤتا قورئ، دذنيةجذزئلئك بانك سةكئلدئ قذزئرلئ ينستيتؤتتار ساراپشئلارئنئث دا قولدارئنان كةلمةيتئن ءئس. سول سةبةپتةن دة الةم ءالئ كذنگة 2007- جئلئ باستالعان دذنيةجذزئلئك قارجئ داعدارئسئ دةپ اتالاتئن دةرتتةن ساؤئعا الماي تذر. ول - ول ما، مئنا 1 تريلليون دوللار ةندئ نة ئستةمةك دةگةن سذراق ساؤاتتئ جذرتتئ ةرةكشة الاث ةتةدئ. دةمةك، وسئ سذراققا شاما كةلگةنشة جاؤاپ بةرؤ وسئ ماقالانئث ةنشئسئ بولماق.
1. ةؤرو ايماق قينالا تذسةدئ ةؤروپانئث قازئرگئ جاعدايئ تورتكذل دذنيةگة تذگةل ءمالئم. وداق ئدئراؤدئث الدئندا تذر. رةسةسسيا توقتار ةمةس. بذعان ايماقتاعئ تذرعئنداردئث قازئردئث وزئندة 20 پايئزئن قذراپ قالعان جذمئسسئزدار ارمياسئنئث نارازئلئق شةرؤلةرئ قوسئلئپ ءئرئپ تذرعان ةكونوميكانئث بةرةكةسئن ودان ءارئ كةتئرئپ جاتئر. ساؤاتسئز جانة جذمئسسئز ةؤروپالئق قالئث بذقارا نارازئلئق شةرؤلةرئ تةك قانا زياندئ ةكةنئن تذسئنةر ةمةس. بيئل وسئلاي بولسا، كةلةسئ جئل ودان دا ناشارلاي تذسةتئنئن تةك قانا ةكونوميكادان حابارئ بارلار تذسئنةدئ دةپ ويلايمئز. ونئث سةبةبئ كومئرسؤتةكتةرئ مةن وندئرئستئك مةتالدار باعاسئ الةمدئك تاؤار بيرجالارئندا مذلدة تذسپةي تذرعان كةزدة ةل بيؤدجةتئن تولتئراتئن كةلةسئ ءبئر ارنا تؤريزم كئرئسئنةن تذسةتئن تابئس ازايادئ. ءبارئ قوسئلئپ بيؤدجةتتئث «جوعئن» ودان ءارئ كوبةيتةدئ.
ةگةر ةؤرووداقتاعئ داعدارئستئث سةبةبئ نةدة دةسةك، ونئث نةگئزگئ ةكئ جاؤابئن ءبئرئنشئ اتار ةدئك. ةث الدئمةن وداقتا وندئرئلةتئن ءونئمنئث وزئندئك قذنئ تئم جوعارئ. ةكئنشئدةن، ايماقتئق أاليؤتا ةأرونئث دوللارعا قاراعاندا سالماقتئراق بولؤئ ةأرو تاؤار باسةكةلةستئك قابئلةتئن تومةندةتكةن. مئنة، وسئ نةگئزگئ ةكئ سةبةپ الداعئ اؤئرتپالئقتئ كوبةيتپةسة، ازايتپايتئن بولدئ. ويتكةنئ ا ق ش «ءوزئن-ءوزئ قامتاماسئز ةتؤئ ءذشئن» الةمدئك اينالئمعا شئعاراتئن ءبئر تريلليون دوللار «كوك قاعازدئث» قذنئن تاعئ تذسئرةدئ.
ياعني حالئقارالئق أاليؤتا الداعئ جئلئ تاعئ دا ةث كةمئ التئنعا شاققاندا 20 پايئزعا قذنسئزدانارئ ءسوزسئز. ا ق ش ءذشئن بذل اسا ءتيئمدئ جول. ال ةؤرووداق ودان قينالادئ. سةبةبئ ةأرونئث قئمباتتاپ كةتةرئ ءسوزسئز. ونئ ةؤرو بانك بيئلعئداي تاعئ دا قولدان قذنسئزداندئراتئن بولسا، ايماقتا ساؤاتسئز بذقارانئث نارازئلئعئ ءورشي تذسةدئ. ءتئپتئ قذنسئزدانعان ةأرو ايماقتئ ئشتةن ءئرئتؤ قاؤپئن توندئرةدئ. قاراپايئم ساؤاتسئز بذقارا ايماقتئق أاليؤتانئث دوللارعا قاراعاندا «جةثئلدةؤ» بولؤئ قاجةتتئگئن تذسئنة بةرمةيدئ. قئسقاسئ، أاليؤتا ارالئق «ايقاستا» ةأرو تاعئ دا قولداؤشئسئن جوعالتارئ ءسوزسئز. ال ءتذثئلئس پايدا بولعان جةردة بةرةكة جوق.
بذل - ءبئر. ةكئنشئدةن، يران ماسةلةسئنئث بيئل شةشئلمةؤئ ءسوز جوق ا ق ش-تاعئ پرةزيدةنت سايلاؤئنا بايلانئستئ ورئن الدئ. ا ق ش بيلئگئ يزرايل جاعئ قانشا وتئنسة دة يرانعا كذش قولدانؤدئ بيئل قولعا المايتئن بولدئ. دةسةك تة اق ءذي بيلئگئ جانة ولارعا سوزدةرئ وتةتئن جاق يرانعا قئسئم كورسةتؤدئ كذشةيتة تذسكةن. ول - ول ما، يرانعا اسكةري سوققئ بةرؤدئث جوسپارئ دا بار كورئنةدئ. دةمةك، الداعئ جئل بيئلعئدان جةثئل بولادئ دةؤ مذلدة بالالئق.
ال ةگةر ا قش يرانعا اسكةري «شةرؤ» جاسار بولسا، وندا، ءسوز جوق، الةمدئك تاؤار بيرجالارئنداعئ كومئرسؤتةكتةرئنئث باعاسئ شارئقتاپ شئعا كةلةدئ. قازئر باررةلئ 110 دوللاردئث و جاق، بذ جاعئندا «تةثسةلئپ» تذرعان مذناي قئمباتتاسا، ةؤرووداقتئث كورةر كذنئن بذلت باسارئ ءسوزسئز. ةسكةرتة كةتةيئك، كومئرسؤتةكتةرئ قئمباتتار بولسا، وندئرئستئك مةتالدار باعاسئ دا وسةدئ. ال بذل وسئمدةر تئكةلةي تاؤاردئث وزئندئك قذنئنا بارئپ «جابئسادئ». ءسويتئپ، تاؤار باعاسئ شارئقتايدئ. ينفلياسيا ئرئق بةرمةيتئن كذشكة اينالادئ. رةسةسسيا اساؤداي الا قاشادئ. قئسقاسئ، اقش اينالئمعا شئعاراتئن 1 تريلليون دوللار ةؤروپاعا لاقتئرئلعان شوقپارداي بولماق. قانسئراؤ سوندا باستالادئ.
2. باسقا دذنيةگة اسةرئ 1 تريلليون دوللار اسا كوپ اقشا. ايتالئق، ول ئرگةدةگئ الئپ قئتاي شئعاراتئن جئلدئق ئشكئ جالپئ ءونئمنئث 15 پايئزئنا تةث. اينالئمعا وسئنداي حالئقارالئق أاليؤتا شئققان كةزدة ةث الدئمةن باسقانئ بئلاي قويعاندا، قئتاي مةن جاپونيانئث ءوزئ ونئث قئسپاعئندا قالادئ.
بئرئنشئدةن، دوللاردئث سول ارقئلئ قذنسئزدانؤئ جوعارئدا اتالعان مةملةكةتتةردةگئ ساقتئق قورلاردئث قذنسئزدانؤئن ومئرگة اكةلةدئ. ال ول قورلاردا بذل مةملةكةتتةردئث سوثعئ ذمئتتةرئندةي بئرنةشة جذزدةگةن ميلليارد دوللار ساقتاؤلئ. بذل اسةرئ جاندئ قينامايتئنداي شئعئن. كةلةسئ شئعئن بذل مةملةكةتتةرگة وزدةرئنئث ذلتتئق أاليؤتالارئنئث قئمباتتاؤئ ارقئلئ كةلمةك. ويتكةنئ ذلتتئق أاليؤتالار قئمباتتاسا، ةكسپورتتئق تاؤاردئث وتئمدئلئك قابئلةتئ ازايادئ. ال بذل رةسةسسياعا باستايتئن ةث قاؤئپتئ جول.
دةمةك، وسئ قاؤئپتئ جولدان قاشؤ ءذشئن اتالعان مةملةكةتتةر ءوز أاليؤتالارئن قولدان قذنسئزداندئرؤعا بارؤعا ءتيئس. مذنداي جاعداي ةل ئشئندة ينفلياسيانئث قوزؤئن تؤدئرادئ. كومپارتيا بيلةگةن قئتايدا حالئقتئث ينفلياسياعا نارازئلئعئ قاتةرلئ اسةرلةرگة بارا قويماس. دةسةك تة جاپونيادا ول بذقارانئث نارازئلئق شةرؤلةرئنة ذلاسؤئ مذمكئن. مذنئث ءوزئ تئزبةكتئ رةاكسياداي دامي كةلة وندئرئستئك رةسةسسياعا بارئپ تئرةلةدئ. قئسقاسئ، بار بولعانئ ا ق ش اينالئمعا شئعاراتئن 1 تريلليون دوللار دذنيةءجذزئن «الا تايداي» بئلعايتئن ءتذرئ بار.
3. كةدةن وداعئ جاعدايئ ءبئزدئث پايئمداؤئمئزشا، الةمگة ا ق ش شئعاراتئن جاثا «قذبئجئق» كةدةن وداعئ ةلدةرئنة ونشا قاؤئپ توندئرة قويمايتئن سئثايلئ. ءيا، رةسةي مةن قازاقستاندا ءبئراز مولشةردة التئن-أاليؤتالئق ساقتئق قور بار. وسئ قورلاردا امةريكالئق «كوك قاعاز» قاي ةلدة كوپ، سول شئعئنعا باتادئ. ءبئز «ايقئن» گازةتئندة بذعان دةيئن دة ذلتتئق قورلارداعئ دوللار ماسساسئن ازايتئپ، ونئث ورنئن قذنئن ةشقاشان كةتئرمةيتئن التئنمةن تولتئرؤ كةرةكتئگئ جايلئ جازعان بولاتئنبئز. ذلتتئق بانك باسشئلئعئ «ئشكئ بازاردان التئن ساتئپ الؤدئ قارقئندئ جذرگئزئپ جاتئرمئز» دةگةن دة ةدئ. وسئ مالئمدةمة شئندئققا قانشالئقتئ جاقئن، شئعئنئمئز سونشالئقتئ از بولماق.
بذل - ءبئر. ةكئنشئدةن، دوللاردئث قذنسئزدانؤئ رةسةي ءذشئن ءبئر جاعئنان قاجةت تة. ويتكةنئ بذل مةملةكةت «مذناي دوللارلارئن» بيؤدجةتتئث الةؤمةتتئك تولةمدةرئن جابؤعا تئكةلةي پايدالانادئ. سول سةبةپتةن دة ولارعا ذلتتئق أاليؤتا ةمةس، حالئقارالئق أاليؤتانئث قذنسئزدانعانئ كةرةك. ءبئر جاعئنان رةسةي دة ءدال قازئر ءبئز سةكئلدئ ةكسپورتئندا شيكئزات ذلةسئ باسئم ةل بولئپ تذر. مذناي مةن گازدئث، وندئرئستئك مةتالداردئث باعاسئ الةمدئك قور بيرجالارئندا وسة قالسا، قازاقستان سةكئلدئ قؤاناتئن ةل ءذشئن الداعئ جئل قاؤئپتئ دةؤگة بولا قويماس. ونئث ذستئنة، الةمدئك ساراپشئلاردئث 2013- جئلئ كومئرسؤتةكتةرئنئث باعاسئ وسةدئ دةگةن بولجامئ رةسةيلئكتةردئ ةرةكشة قؤانتؤدا.
ال ةؤرازيالئق ةركئن ساؤدا ايماعئن قذرؤ مذنداي جاعدايدا وعان قاتئسؤشئ مةملةكةتتةردئث بارئنة بئردةي پايدالئ بولماق. بالكئم، جالعاسا تذسكةن جانة قاشان ايئلئن جينارئ بةلگئسئز دذنيةجذزئلئك قارجئ داعدارئسئ پوست كةثةستئك اؤماقتاعئ مةملةكةتتةردئث ينتةگراسيالئق توپتاسؤئن جةدةلدةتة تذسةر.
ةسكةرتة كةتةيئك، يسلام كاريموأتئث ءبئزدئث ةلگة كةلئپ كةشةندئ كةلئسئمشارتتارعا قول قويؤئ، كةشة وتكةن پارلامةنت سايلاؤئنداعئ ميحايل سااكاشأيلي قارسئلاستارئنئث جةثئسكة جةتؤئ ةؤرازيالئق ينتةگراسيا جاقتاستارئنئث كذشئن نئعايتا ءتذستئ. قالاي دةسةك تة پوستكةثةستئك اؤماقتا باتئستئث شامالئ ؤاقئتتا اساتا قويار ماي شةلپةگئ جوقتئعئنا كوز جةتتئ.
4. قازاقستانعا سئرتتان قاؤئپ جوق ساؤاتتئ وقئرمان جاقسئ بئلةدئ، 2012- جئلدئ قازاقستاننئث جوسپارلاعاننان دا جاقسئ قورئتئندئلايتئندئعئ ايقئندالدئ. ةكسپورتتئق تاؤارلارئمئزدئث 70 پايئزدان استامئ شيكئزات بولسا، ولاردئث باعاسئ تذگةلدةي دةرلئك وسكةن. الةمدئك ساراپشئلاردئث بولجامئنا سةنسةك، استئق شئعئمئ مةن باعاسئ كةلةسئ جازدئث ئلعالئنا تئكةلةي بايلانئستئ بولسا دا قازبا بايلئقتارئنئث باعاسئ وسپةسة تذسپةيدئ. ال قازبا بايلئقتارئ ةكسپورتئمئزداعئ سذبةلئ ذلةستئ يةمدةنةتئن ةث كئرئستئ ارنا. دةمةك، 2013 -جئل دا قازاقستان ءذشئن ئرئستئ كةزةث بولماق.
قئسقاسئ، قازاقستانعا سئرتتان تونةر قاؤئپ كورئنبةيدئ. دةگةنمةن الدا ءوز ئشكئ شارؤاشئلئعئمئزدا بئلئعؤشئلئق بولئپ قالؤئ ئقتيمال. ايتالئق، «ازئق-تذلئك كةلئسئمشارت كورپوراسياسئ» دةپ اتالاتئن قذزئرلئ مةكةمة شارؤالاردان استئقتئ ارزانعا ساتئپ السا دا، ناؤبايحانالارعا نان باعاسئن كوتةرمةؤ كةرةك دةسة دة، قئمباتقا وتكئزئپ جاتئر. بذل شي شئقپاي قويمايتئن تذس بولئپ تذر. ةكئنشئدةن، تابيعي مونوپوليياعا قارسئ كذرةس اگةنتتئگئ ئشكئ بازارداعئ جانارماي باعاسئنئث وسؤئنة كةلئسكةن سئثايلئ. بذل دا ئشكئ جاعدايدئ شيةلةنئستئرمةسة، تذزةمةيتئن قادام ةكةنئ بارشاعا بةلگئلئ.
ذشئنشئدةن، ساؤداگةرسئماقتار جئلجئمايتئن مذلئك باعاسئن ءوسئرئپ بارادئ. ةستؤئمئزشة، مةدةؤ شاتقالئنداعئ 10 «سوتئق» جةر تةلئمئ 120 مئث دوللارعا ساتئلاتئن كورئنةدئ. دةمةك، تذرعئن ءذي باعاسئ قئمباتتاپ جاتئر دةؤگة بولادئ. ال بذل يپوتةكالئق نةسية جذيةسئن بذزاتئن بئردةن-ءبئر كةمشئلئك. قئسقاسئ، ءالئ دة تذزةلئپ بولماعان وتاندئق قارجئ جذيةسئ بئلئمسئزدةردئث باعا بةلگئلةؤئ، ساؤدا-ساتتئعئ سالدارئنان تذيئققا تئرةلؤگة جاقئنداپ بارا جاتقان سةكئلدئ. سول سةبةپتةن دة ءبئز كذنئ بذرئن جاؤدئ سئرتتان كذتئپ الاثدامايئق، بار كذشتئ ئشتةگئ ساؤدا-ساتتئقتئ ذيئمداستئرؤشئلار ئسئنة نازار اؤدارؤعا جذمئلدئرايئق دةمةكپئز.
تؤراسئن ايتقاندا، ءبئزدئ 2007 - جئلئ دا تذيئققا تئرةگةن وسئ «ساؤاتسئز» ساؤدا-ساتتئق مةنةدجمةنتئنئث جذمئستارئ بولاتئن. مذنئ ةشقاشان دا ةستةن شئعارماؤعا ءتيئسپئز. ويتكةنئ قالاي دةسةك تة اينالئمعا بذكئل دذنيةءجذزئ جئلدئق ئشكئ جالپئ ءونئمئنئث 2،5 پايئزئنداي باسئ ارتئق دوللار شئعئپ كةتةتئن بولئپ تذر.
تاثشولپان بةكبولات
«ايقئن»