ماماي قورعانئ «جةر كئندئگئ» مة؟

الماتئ وبلئسئ. 1- قازان. قازاقپارات. «ايقئننئث» وتكةن ءبئر سانئندا رةسةيدئث أولگوگراد قالاسئنداعئ ماماي قورعانئنئث تئلسئم قذپياسئ جونئندة جازعانئمئز بار. بذگئنگئ اثگئمةمئز دة سول جونئندة. ءبئراق بذل جولئ ماماي قورعانئ تؤرالئ اثگئمةنئ وزگة قئرئنان وربئتپةكپئز.
None
None

 ويتكةنئ قولدا جاثا دةرةكتةر بار. سونئمةن...

1942- جئلئ نةمئس اسكةرلةرئ كةثةس ارمياسئنئث قانداي قاهارلئ قارسئلئعئنا كةزدةسپةسئن، جانئن وققا بايلاي وتئرئپ، ستالينگرادتئ باسئپ الؤعا ذمتئلدئ. باسئپ تا الدئ. 200 كذنگة سوزئلعان قاندئ قئرعئندا شاهاردئث قيراماعان، كذلگة ورانباعان عيماراتئ قالمادئ. اسئرةسة، سوعئس قالانئث ماماي قورعانئ دةپ اتالاتئن توبةسئنة بايلانئستئ سذراپئل بولدئ. توبة قولدان-قولعا 22 رةت ءوتتئ. ةكئ جاق تا وزگة ةمةس، اسئرةسة، وسئ توبة ءذشئن نةگة بارئن سالدئ؟ نةگة جان بةرئپ، جان الئستئ؟ مذندا نة قذپيا بار؟ ابدةن قيراپ قالعان قالاعا فاشيستةر نةگة سونشا قئزئقتئ؟

سوعئستان كةيئنگئ جئلدارئ جازئلعان ةستةلئكتةر دة، كئتاپتار دا، نة بولماسا سول سوعئستئ باسئنان وتكئزگةن جوعارعئ شةندئ وفيسةرلةردئث (ةكئ جاقتئث دا) جازبالارئندا وزگة مايدان جونئندة سئدئرتا جازعانئمةن، وسئ ستالينگراد شايقاسئنا كةلگةندة ءسال ءمذدئرئپ، كذمئلجئپ قالاتئنئ بار. كةيبئر نةمئس گةنةرالدارئنئث ةستةلئكتةرئندة ءذشئنشئ رةيحتئث وسئ ستالينگراد شايقاسئنا نةگة سونشا ماثئز بةرگةنئ جونئندة استارلاپ ايتئپ كةتةتئن تذستارئ جةتكئلئكتئ. ول - قذپيا جةر شارئنئث «كئندئگئ» ماماي قورعانئ ةكةندئگئ.

 دةمةك، گيتلةر جانة ونئ قورشاعان ورتا ماماي قورعانئنئث ءبئر قذپياسئن بئلگةن عوي. ايتپةسة قايداعئ ءبئر توبةشئك ءذشئن ونداعان مئث ادامدئ وققا بايلاپ، قالاي دا باسئپ الؤعا بارئن سالماس ةدئ...

 1942- جئلئ ستالينگراد ءذشئن سوعئس قئزئپ تذرعان شاقتا، شتؤرمبانفيؤرةر ويگةن شتةيملة باسقارعان نةمئستةردئث (س س «4 ا») ارنايئ جازالاؤشئ بولئمشةسئ قالانئث تذبئندةگئ ورلوأكا ةلدئ مةكةنئندةگئ ةجةلدةن قذپياسئ كوپ، ةل اؤزئندا اثئزعا اينالعان ذلكةن قذدئققا جةزبةن قاپتالعان ون ءبئر جاشئك تاستاعان. نةگة؟ تالاي جئلدان بةرئ جذرتتئ قئزئقتئرعان بار اثگئمة وسئدا بولسا كةرةك-تئ. جاشئكتئ تاستاعان سوث نةمئستةر قذدئقتئ جارئپ جئبةرگةن. ءتئپتئ، ارنايئ س س بولئمئنة كومةك بةرگةن وداقتاستارئ رؤمئن سولداتتارئن دا سول جةردة نةمئستةر اتئپ تاستاعان.

 بالكئم، قذپياسئ مول جاشئكتةر جونئندة سئبئس تارالئپ كةتپةسئن دةدئ مة ةكةن؟  بذل جةردة تاعئ ءبئر ةسكة سالا كةتةتئن جايت، اتاقتئ س س «4 ا» بولئمشةسئ مذندا نةعئپ ءجذر؟ نةمةن شذعئلداندئ؟ ويتكةنئ باسئپ العان جةردةگئ ادامداردئ جازالاؤمةن اينالئساتئن بذل بولئمدةر، ءدال ستالينگراد تذبئندة بئتئرة قوياتئن تئرلئگئ جوق ةدئ عوي. دةمةك، ءذشئنشئ رةيحتئث ارنايئ تاپسئرماسئمةن اينالئسقان بولؤئ كةرةك-اؤ.

سونئمةن، قذدئققا تاستالعان نة قئلعان جاشئكتةر؟  الدئمةن مئنا ماسةلةگة نازار اؤدارالئق. ءبئرئنشئ، دذنيةجذزئلئك سوعئس بئتكةن كةزدة، ابدةن السئرةگةن گةرمانيا ذلكةن داعدارئستئ باستان كةشتئ. نةمئستةر بذدان شئعاتئن قاندايدا ءبئر جولدئ ئزدةدئ. اينالاسئنداعئ مةملةكةتتةرمةن ارالاسؤعا، كومةك سذراؤعا قذرساؤ قويئلعان.  ءذشئنشئ، رةيح: «دةمةك، ءبئز نةمئس حالقئن بذل قيئندئقتان الئپ شئعاتئن جانة الئپ شئقپاق تذگئلئ، الةمدئ بيلةيتئن ذلت جاساؤ ءذشئن ةشقانداي حالئق تذسپةگةن سارا جول ئزدةؤئمئز كةرةك» دةگةن شةشئم قابئلدادئ. وسئدان كةلئپ نةمئستةر ةجةلگئ وككؤلتئق عئلئمعا باسا نازار اؤداردئ. ويتكةنئ ةجةلگئ جازبالاردئث كوبئندة ادامنئث جذمباق كذشكة قالاي ية بولؤئنا بولادئ دةگةن ءتذرلئ ادئستةمة كوپتةپ كةزدةسةتئن.

 الةم قوجاسئنا ية بولؤعا ذمتئلعان ادولف گيتلةر مذنداي ميستيكالئق اثگئمةلةردئ جانئ سذيةتئن. ةسكئ جئلنامالاردئ اقتارا وتئرئپ، ادامزاتتئث بذكئل اقئل-يةسئ جيناقتالعان تيبةتكة ارنايئ ةكسپةديسيا ذيئمداستئردئ. ولار تيبةتتةن جةر كئندئگئ سانالاتئن تئلسئم كذشتئث ورتالئعئ شامبالانئ تابؤئ ءتيئس ةدئ. ول جاقتان ءبئلئمئ تاسعان، جالپاق دذنيةنئث قئر-سئرئن جةتئك بئلةتئن لامالار مةن موناحتاردئ وزئنة الدئردئ.ولارمةن كذندئ تذنگة، ءتذندئ كذنگة ذلاستئرئپ اثگئمةلةستئ.

 ءتئپتئ، ةؤروپادان سوعئس قذدايئنئث «جةثئس قئلئشئ» اتانعان سةمسةردئ ئزدةستئردئ. يسؤس حريستانئث قانئ تامعان جةردةن توپئراق الدئرئپ، قذرامئن زةرتتةتتئ. ارينة، ونئث قذدئرةتئن ءبئلؤ ءذشئن دة. مذنئث ءبارئ اينالئپ كةلگةندة گيتلةردئث الةم پاديشاهئ اتانسام دةگةن ارمان-مذراتئنان تؤعان ةدئ.

سول تذستا وككؤلتتئق عئلئمدئ زةرتتةيتئن «اننةنةربة» (ةجةلگئ گةرمان تاريحئن جانة ةرتةدةگئ اتا-بابالارئنئث شئققان تةگئن زةتتةيتئن ورتالئق) اتتئ اسكةري قذپيا ينستيتؤئ قذرئلدئ. بذعان سول تذستاعئ بيلئك اسا ذلكةن قارجئ ءبولدئ. كوپتةگةن عالئمدار سول كةزدةگئ وسئ سالاعا بولئنگةن اقشا امةريكاندئقتاردئث اتوم بومبئسئن جاساؤعا بولگةن قارجئدان ون ةسة كوپ ةدئ دةگةندئ ايتادئ.

 «اننةنةربة» جوباسئ بويئنشا ةثبةك ةتكةن نةمئستةر كوپتةگةن جةتئستئكتةرگة جةتتئ دة. سونئث ءبئرئ ءهام بئرةگةيئ ميستيكالئق قاسيةتئ بار بالقئمانئ جاسادئ. راس، تالاي عاسئر وسئ دذنيةنئ جاساؤ ءذشئن الةمنئث كوپتةگةن الحيميكتةر قانشا تئرئسقانئمةن، سئرئن تاپپاعان ةدئ. ال نةمئستةر وعان قول جةتكئزدئ. ةجةلگئ مئسئرلئقتار ونئ «ةلةكترؤم» دةپ اتاعان. ياعني، ادامنئث جذيكةسئنة كةرةمةت اسةر ةتةتئن وسئ قذدئرةتئ كذشتئ دذنية ارقئلئ نةمئستةر الةمدئ بيلةؤگة ذمتئلعان. ونئ ك س ر و-نئ تئزة بذكتئرؤ ءذشئن دة قولدانؤعا تئرئستئ. ءبئراق قالاي؟ ماماي قورعانئ ولارعا وسئ ءذشئن كةرةك بولعان جوق پا ةدئ؟

 كةثةس ةلئن جةثؤ ءذشئن، ول تذستا اتوم بومبئسئ ءالئ دذنيةگة كةلة قويعان جوق. دةمةك، قالاي جةثؤ كةرةك؟ ياعني، باسقا ءبئر قارؤ قولدانؤ قاجةت؟ ول نة؟ «اننةنةربة» جوباسئ بويئنشا جذمئس ئستةپ جاتقان عالئم ميستيكتةر جةر شارئ تذتاس ءبئر ءتئرئ ورگانيزمنةن تذراتئنئن سول تذستا بئلگةن. وسئ ماسةلة بويئنشا «كةنيگسبةرگ - 13» دةگةن اسكةري زةرتحانا كةنيگسبةرگ (قازئرگئ كالينينگراد) قالاسئنا جاقئن جةردةگئ كنايپحوف (قازئرگئ كانت) ارالئندا جذمئس ئستةگةن.

 «اننةنةربة» عالئمدارئنئث جاساعان قورئتئندئسئندا ستالينگرادتاعئ ماماي قورعانئ جةر بةتئندةگئ وتة كذشتئ ةنةرگيا نذكتةسئ، بئلايشا ايتقاندا، جةر-جاهاننئث «كئندئگئ» بولئپ سانالعان. سول قورعاندئ باسئپ الئپ، سول ماثداعئ قذپياسئ مول قذدئققا الگئ بالقئمانئ تاستاپ، «كئندئكتةن» شئعاتئن اسا زور ةنةرگيانئث كذشئمةن كةثةس ةلئ ادامدارئنئث ميئنا اسةر ةتؤ جوسپارئ جاسالعان ةدئ. اسا قؤاتتئ ةنةرگيانئث شارپؤئنا شالدئققان جذرت تورداعئ قذستاي قاؤقارسئز قالئپقا تذسةتئنئن نةمئس عالئمدارئ بئلگةن. ال ونداي دةثگةيگة تذسكةن جانداردئ اياؤسئز قئرئپ تاستاؤ تذك ةمةس ةدئ.

 دةمةك، وسئ ماثدا جذمئس ئستةگةن نةمئستةردئث س س «4 ا» بولئمشةسئنئث العا قويعان ماقساتئ وسئ بولاتئن. قذپيا تذردة جاشئكتةرگة سالئپ اكةلئنگةن «ةلةترؤمدئ» قذدئققا جايدان-جاي تاستاعان جوق. سونداي ماقسات بولدئ. ءبئراق نةگة ةكةنئ قايدام، جوسپار جذزةگة اسپاعان.

 رةسةي عالئمدارئنئث ايتؤئنشا، سول 1942- جئلئ قذدئققا تاستالعان بالقئمالاردئ قازئردة الؤعا بولمايدئ ةكةن. ويتكةنئ ول بالقئمالار تابيعاتپةن بئتة قايناسئپ كةتكةن. ةگةر دة ول تةپة-تةثدئكتئ بذزئپ، جاشئكتةردئ كةرئ قازئپ الؤعا تئرئساتئن بولسا، وندا ذلكةن اپاتتار ورئن الماق. ءبئر عانا مئسال، التاي ولكةسئندةگئ ذكوك ذستئرتئنةن «التاي حانشاسئنئث» مذردةسئن نوأوءسئبئر عالئمدارئ قالاي قازئپ الدئ، سولاي ول ولكةدة ءئرئ جةر سئلكئنئستةرئ ورئن الدئ. كوپتةگةن ادام ءولئمئ بولدئ.

 ةكئنشئ ءبئر مئسال، اتاقتئ اقساق تةمئردئث كورئ قازئلئپ، سذيةگئ جةر بةتئنة شئعارئلؤئ سول ةكةن، نةمئستةر ك س ر و-عا باسئپ كئردئ. وسئلاردئث ءبارئن وي ةلةگئنةن وتكئزئپ، ساراپقا سالعان رةسةي عالئمدارئ قذدئققا تاستالئپ، ارتئنان جارئپ جئبةرگةن جاشئكتةردئ كةرئ ارشئپ الؤدئث قاجةتئ شامالئ دةسةدئ. بالكئم، قاندايدا ءبئر ءئرئ اپاتتئث بولؤئنان جاسقانعان بولار؟

دةمةك، ماماي قورعانئ جةردئث «كئندئگئ» بولئپ ةسةپتةلئنةتئنئ اقيقات بولعانئ عوي. جالپئ، ماماي قورعانئنا بايلانئستئ اثئز اثگئمةلةر كوپ. سونئث ءبئرئ «ةرتة عاسئرلاردا وسئ ولكةدة ءومئر سذرگةن سارمات تايپاسئنئث باتئر حانشايئمئ وسئ جةرگة جةرلةنئپتئ» دةگةن اثگئمة. ذلكةن وبا تذرعئزئلعان. حانشايئمدئ بذكئل جاساؤ - مذلكئمةن، جاؤعا شابار ارعئماعئ جانة قولئنا ذستاعان قاسيةتتئ قئلئشئمةن بئرگة جةرلةگةن ةكةن. كةيئنةن بذل جةر كوشپةندئ جذرتتئث زيارات ةتةتئن مةكةنئنة اينالعان. التئن وردا تذسئندا بذل توبة قئرئم حانئ بولعان مامايدئث اتئمةن اتالعان.

 اثئز سارماتتئث باتئر حانشايئمئ اسا عاجايئپ قاسيةت قونعان جان ةدئ دةگةندئ كةلتئرةدئ. ول وسئ توبةدة ماثگئلئك ةسكةرتكئش بولئپ قالاتئنئن تئرئسئندة ةسكةرتكةن كورئنةدئ. بالكئم، بذل كةزدةيسوقتئق پا، الدة ءبئر تئلسئم كذشتئث بايلانئسئ ما، كئم ءبئلسئن، ايتةؤئر ذلئ وتان سوعئسئ بئتكةن سوث، وسئ قورعان توبةسئنة اتاقتئ «وتان - انا» ةسكةرتكئشئ قويئلدئ. وندا قولئنا سةمسةر ذستاعان انا بةينةسئ بةينةلةنگةن. بالكئم، بذل سارمات حانشايئمئنئث ولمةس رؤحئ بولار-اؤ. 

 سةيسةن امئربةك ذلئ

 «ايقئن»

سوڭعى جاڭالىقتار