ادامزاتتئث اجالئ نةدةن بولعالئ تذر؟

استانا.  20- قئركذيةك. قازاقپارات-  الةم الاثداؤلئ...وتكةن عاسئر سوعئسپةن ةلدئث ذرةيئن ذشئردئ. «قئرعي-قاباق قاقتئعئستار بولؤئ مذمكئن» دةگةن سان ءتذرلئ جورامال جذرتتئث جذيكةسئن جذقارتئپ، ءومئر سذرؤگة دةگةن قذلشئنئسئن قذشاعئندا تذنشئقتئردئ.
None
None

 ودان قالا بةرسة، جةر-جةردة ذلتارالئق، تايپا ارالئق، جةر مةن سؤعا تالاس، بيلئككة قارسئ كذرةس، الاپات اشتئق، دةندةپ كةتكةن دةرتتةر ميلليونداعان ادامنئث ءومئرئن قيدئ.

ارينة، جاثا عاسئر جةر بةتئندةگئ ءتئرئ پةندةنئ بذرئنعئداي «اتوم قارؤئمةن» قورقئتؤدئ توقتاتقانئمةن، ونئث ورنئن لاثكةستئك، قئسقا مةرزئمدئ قاقتئعئستار، ذلت ارالئق جانجال سةكئلدئ الاؤئزدئقتار الماستئردئ. مئثداعان كذناسئز جاندار تالتذستة وققا ذشئپ، قالاي باقيلئق بولعانئن وزدةرئ دة بئلمةي قالاتئن جاعداي قالئپتاستئ. بذرئندارئ جةر شارئ حالقئن قالاي ازايتؤدئ ويلاستئرعان عذلامالار، ةندئ ادامزاتتئ قالاي ساقتاپ قالؤدئ ويلاپ باس قاتئراتئن جاعدايعا جةتتئ.

ءيا، ادامزاتتئث اجالئ نةدةن بولعالئ تذر؟ وسئ سذراققا جاؤاپ ئزدةگةن عالئمداردئث ءبئر توبئ جةر شارئنئث جئلئنؤئنان توپان سؤ باسؤ قاؤپئ ذلعايعانئن ايتسا، ةندئ بئرةؤلةر اسپاننان وزگة پلانةتالار جةردئث كذل-تالقانئن شئعاراتئندئعئن ايتئپ، كذدئكتئ كذن سايئن ذلعايتؤدا. ءبئراق وسئنئث بارلئعئ دا ادئرة قالئپ، ادامعا قاؤئپ باسقا نارسةدةن تونةتئن سةكئلدئ. بذل تؤرالئ رةسةيلئك عالئمدار الاثداؤعا نةگئز بولار اقپاراتتار تاراتئپ، ةث باستئسئ، وسئ قاؤئپتئث الدئن الؤعا شاقئرؤدا.

مةديسينا عئلئمدارئنئث دوكتورئ، پروفةسسور الةكساندر الةكسةيةأ قاتةرلئ دةرتتةردئث پايدا بولئپ، ونئث جةدةل دامؤئ جةر بةتئندةگئ ادامدئ بئرتئندةپ جويئپ جئبةرؤئ ابدةن مذمكئن دةگةن ذستانئمدا. مذنئ ول ءوزئ اشقان جاثالئقتارعا سذيةنئپ ايتئپ وتئر.

الةكساندر الةكسةيةأ مةديسينا عئلئمدارئنئث اتاسئ دةؤگة بولار بئلئكتئ مامان. ول ءوز عذمئرئن ةث قاتةرلئ دةرتتةرگة قارسئ تذرؤعا بولاتئن جاثالئقتار اشؤعا ارناپ كةلةدئ. ءبئر قئزئعئ، وعان كةلئپ ةمدةلؤشئلةر سوزئلمالئ اؤرؤئنان ايئعئپ، ءولئم اؤزئنان ءتئرئ قالادئ ةكةن. مذنئث سئرئ اؤرؤدئ ةمةس، اؤرؤ ادامدئ دذرئس ةمدةؤدئ مةديسينالئق جاعئنان دذرئس جولعا قويئلؤئندا كورئنةدئ. ذزئق جئلعئ عئلئمي جذمئس پةن حيرؤرگيالئق تاجئريبة ناتيجةسئندةگئ تابئستارئ عالئمدئ مةديسينا مةن بيولوگيا تؤرالئ ونداعان كئتاپ جازئپ، ةمدةؤدئث ةث ءتيئمدئ تاسئلدةرئن جاساؤعا سةبةپشئ بولئپتئ. وسئنئث بارلئعئ ادامزاتقا تونگةن اؤرؤلاردان ساقتانؤعا جول اشادئ ةكةن.

راس، اؤرؤ كوبةيدئ، ءتئپتئ، ول ءتذرئ جاعئنان دا بئرئنة ءبئرئ ذقسامايدئ. ايتالئق، سپيد، قذس تذماؤئ، شوشقا تذماؤئ دةگةن بالةكةتتةردئ ةشكئم بئلگةن ةمةس، بئلگئسئ دة كةلمةيدئ. الايدا عالئمدار ونئث بار ةكةندئگئن جوققا شئعارمايدئ. ءتئپتئ، كوز شئرئمئن الؤعا جاتئپ، ويانباي قالاتئنداردئث كوپتئگئنة دة اق حالاتتئلار الاثداؤلئ. بذرئندارئ قاؤئپتئ سانالاتئن قاتةرلئ ئسئك پةن قذرت اؤرؤئنا بذگئندة جاثا دةرتتةر قوسئلئپ جاتئر. اسئرةسة، جذرةك-قان تامئرلارئ دةرتئ الدئثعئ ورئنعا شئققان.

- ةگةر جاعداي وسئلاي قالئپتاسا بةرسة، بئرنةشة ذرپاق ساباقتاستئعئ جوعالادئ، مذلدة جاثا ادامدار پايدا بولادئ. اؤرؤ، ءالسئز، ميئ دامئماعان ادامداردئث كوبةيؤئنئث ءوزئ كةز كةلگةن قوعام ءذشئن قاؤئپتئ، - دةيدئ عالئم.

ادامنئث بار بولمئسئنئث وزگةرؤئ مورفوگةنةتيكانئث، پسيحوگةنةتيكانئث وزگةرؤئنة الئپ كةلةدئ ةكةن. الةؤمةتتئك جانة ةكولوگيالئق جاعداي ادام اعزاسئنئث 85 پايئزئنا تئكةلةي ئقپالئ بار كورئنةدئ. ويتكةنئ اعزانئ ءبئر-بئرئمةن بايلانئستئرؤشئ وزةكشةلةردئث جةتئسپةؤشئلئگئ بئلايشا بايقالماعانئمةن، ول ءومئر ءسذرؤ بارئسئندا قاؤئپ توندئرةدئ. اعزاعا تونگةن قاتةر اداممةن بئرگة ونئث ذرپاعئ ءذشئن دة سئن. دارئگةرلةر ءدال وسئ ماسةلةمةن كذندةلئكتئ بةتپة-بةت كةلگةنئمةن، وعان سونشالئقتئ ءمان بةرمةيتئن كورئنةدئ. جةكةلةگةن ورگاندئ عانا ةمدةيتئن ولار ناؤقاسقا ءدارئ-دارمةك بةرؤمةن شةكتةلةدئ نةمةسة وتا جاساؤعا جاتقئزادئ.

قازئرگئ مةديسينا باق كذتؤشئلةرئنة ذقسايدئ-مئس. قؤراعان وسئمدئككة سؤ قذيادئ، ءبئتتئ. ال ونئث ءتذپ-توركئنئنة ءذثئلئپ جاتقاندار شامالئ. مذنداي جاعدايدا، كةرئسئنشة بيولوگيالئق زاثدئلئقتاردئ دا ةسكةرؤ قاجةت ةكةن. ادام ةرتة مة، كةش پة ولةتئنئ بةلگئلئ، ماثگئلئك ةشتةثة جوق. دةگةنمةن قازئر ادامداردئ ةمدةؤ مةن ساؤئقتئرؤعا باسا ءمان بةرئلمةسة، ولاردئث كةلةشةگئ تذماندئ بولعالئ تذر.

ورئس عالئمئ حالقئن كوبةيتة الماي جاتقان ةلئنئث كةلةشةگئنة الاثداؤلئ. «رةسةي كةث بايتاق، ءبئراق شةگئنةرگة جةر جوق» دةگةن ويدا جذرگةندةر سوناؤ ءسئبئر مةن قيئر شئعئستاعئ جذرتتئث جانئن اؤئرتاتئن جاعدايلارعا قاتتئ الاثدايدئ. ولاردئ قذتقاراتئن تةك وسئ زامانعئ مةديسينا. ارينة، حالئقتئ ساقتاؤعا پرةزيدةنت ؤادة بةرگةن. وسئعان قاراپ ناقتئ شةشئم ايتؤ قيئن ةكةندئگئن ايتقان الةكساندر الةكسةيةأ ءذمئتتئث وتئ جانعانئن جوققا شئعارمايدئ.

«ماسةلةنئ قالاي شةشؤ كةرةك؟» دةگةن سذراققا جاؤاپ ئزدةگةن عالئم تةك جاثا، زامانعا ساي مةديسينا عانا ءاربئر ورئستئث ءومئرئن ساقتاپ قالاتئندئعئن جوققا شئعارمايدئ. «ةگةر حالقئمئز، ءبئرئنشئ كةزةكتة ورئستار جةدةل تذردة تةث جارتئسئنا قئسقارار بولسا، وندا بارلئق ةكونوميكالئق، الةؤمةتتئك رةفورمالاردئث ةشبئرئ كةرةكسئز بولئپ قالادئ» دةيدئ عالئم.

- الةم بويئنشا جارتئ عاسئردان بةرئ قاتةرلئ ئسئك ازايعان ةمةس، ةسةسئنة سپيد-پةن اؤئراتئندار ةسةلةپ ارتؤدا. ءاربئر ةكئنشئ تذرعئن پسيحيكالئق دةرتكة ذشئراعان. كذن سايئن كوبةيگةن جاثا دارئلةر دة ادامدئ اجالدان اراشالاپ قالا الماؤدا، - دةدئ مةديسينا عئلئمدارئنئث دوكتورئ.

اجال دةمةكشئ، ودان بئلئكتئ دارئگةرلةردئث ءوزئ امان قالا المايدئ ةكةن. مئسالئ، امةريكالئق دارئگةرلةر ورتا ةسةپپةن 58 جاس جاسايدئ. ال ورتاشا امةريكالئق 75،5 جاسقا دةمئكپةي جةتةدئ. رةسمي مالئمةتتةرگة سةنسةك، دارئگةرلةر وزدةرئ ةمدةيتئن ناؤقاستارعا قاراعاندا 10-20 جئل از ءومئر سذرةدئ. بذل از دةسةثئز، اق حالاتتئلاردئث اراسئندا اجئراسؤ، ءوز-وزئنة قول جذمساؤ، باسقا دا جاعدايلار ءجيئ ذشئراسادئ. اسئرةسة، پسيحياترلار اراسئندا ءولئم كوبةيگةن. وسئلايشا دارئگةرلةر ءوز كاسئبئنئث تذتقئنئنا اينالعان. ولاردئث جانئندا قاتةرلئ ماماندئق يةلةرئ - سؤ استئ ماماندارئ، عارئشكةرلةر، يادرولئق رةاكتورلار مةن شاحتالاردا جذمئس ئستةيتئندةر باقئتتئ كورئنةدئ.

ءيا، ويلاناتئن جاعداي. امةريكالئق دارئگةرلةر جئلئنا ونداعان مئث ادام دارئگةرلةر جازئپ بةرگةن ءدارئ-دارمةكتةن ولةتئندئگئن ايتادئ. ولار شئن مانئندة ناؤقاستئ ءدارئ عانا ايئقتئراتئنداي سةزئنةدئ. سوندئقتان اپپاراتؤرالاردئ دذرئس پايدالانئپ، حيرؤرگياداعئ جاثا تاسئلدةردئ قولدانؤ ادام ءومئرئن ساقتاؤعا مذمكئندئك بةرةدئ ةكةن.

جاسئراتئنئ جوق، قازئرگئ ناؤقاستار دارئگةردةن بذرئن ءدارئ ئزدةيدئ. سودان سوث عانا دارئگةر ئزدةيدئ. الدةكئمدةردةن اتئ-ءجونئن ةستئگةن دارئگةرلةرگة ارنايئ باراتئندار، ءتئپتئ كوبةيدئ. وسئنئث ءوزئ اق حالاتتئ ابزال جانداردئث ماماندئعئنا ءمان بةرةتئن ؤاقئت كةلگةندئگئن ايعاقتايدئ. ويتكةنئ ءاربئر ادام كةزدةيسوق كةلةتئن ولئمنةن ةمةس، ورشئگةندة ءوشئن الؤدان تانبايتئن دةرتتةن قورقاتئن بولدئ. جارناماسئنا جانئ ءسذيسئنئپ، ايئعؤدئ عانا ويلاعان مئثداعان ناؤقاس سول ءدارئنئث قذربانئنا اينالئپ جاتئر. ءدارئنئ دة، دارئگةردئ دة جاماندايتئندار جةتكئلئكتئ. الايدا بارلئق ماسةلة جوعارئدا ايتقانئمئزداي، بارلئعئ تئندةردئ جالعاستئرؤشئ بيولوگيالئق تةوريا مةن مةديسيناعا تئكةلةي بايلانئستئ كورئنةدئ.

بذل ماسةلة بئرنةشا عاسئر بويئ ئزدةستئرئلئپ كةلة جاتقان جاثالئق. ءبئراق ءدال بذگئنگئدةي وزةكتئ ماسةلة بولماعان. قاراپ وتئرساثئز، تابيعاتتاعئ ذيلةسئم سةكئلدئ قذبئلئس ادام اعزاسئندا دا كةزدةسةدئ. يممؤنيتةتتئث ءوزئ دةنةدة جالعاستئرؤشئ قئزمةتئن اتقارادئ ةكةن. ءبئزدئث ميئمئزدئث 95 پايئزئ جالعاستئرؤشئ بولئپ تابئلادئ. سول سةبةپتئ، وسئ ماسةلةگة مةديسينا جان جاقتئ نازار اؤدارا باستاپتئ. ايتالئق، بةلورؤسسيادا حالئقارالئق جالعاستئرؤشئ تئندةر ورتالئعئ اشئلعان. وسئنئث بارلئعئ ادام ءومئرئن ساقتاؤعا باعئتتالئپ وتئر.

سوثعئ 20 جئلدا امةريكالئقتار 2 ةسة كوبةيگةن. ال ءبئز وسئ دةثگةيگة قاشان جةتةتئنئمئز بةلگئسئز. مذنئث ارعئ جاعئندا ولار «گةنوفوند» ماسةلةسئن دة الدئثعئ ورئنعا قويئپ وتئر. كورشئ رةسةي دة سوثعئ جئلدارئ كوبةيؤگة باسا ءمان بةرئپ، ذلت تازالئعئن ساقتاؤدئ ويلاستئرا باستادئ. بذل ماسةلة بئزدة قانشالئقتئ كوتةرئلئپ، قانداي جذمئستار جذرگئزئلئپ جاتئر؟

قئسقاسئ، الةم تابيعات اپاتئ، سوعئس ةمةس، ةندئ ءتذرلئ قاتةرلئ دةرتتةردةن ذركةتئن بولدئ. بذگئن بار ادامنئث تاثةرتةث ءولئپ قالؤئ ذيرةنشئكتئ قذبئلئس. ودان قالا بةرسة سال بولئپ، مذگةدةك بولئپ قالئپ جاتقاندار قانشاما؟..

ةلئمئزدة حالئقتئث دةنساؤلئعئن ساقتاؤعا قئرؤار قاراجات ءبولئنئپ، «سالاماتتئ قازاقستان» سةكئلدئ بايئپتئ باعدارلاما قولعا الئنئپ جاتئر. الايدا ذلتئمئزدئث وزئندئك دامؤئ مةن قان تازالئعئن ساقتاؤ ماسةلةلةرئ سونشالئقتئ دامئماعانئ انئق. ةكئنشئدةن، دارئگةرلةردئث كةز كةلگةن اؤرؤدئ دةر كةزئندة ةمدةؤمةن قاتار، ونئث سةبةپ-سالدارئن انئقتاؤدئ ذدايئ ئزدةؤ شارالارئن قولعا العاندا عانا حالئق دةنساؤلئعئنئث ءتذيئندئ ماسةلةلةرئن ناقتئ شةشة الامئز. وكئنئشكة قاراي، قازئر الدئنا ذمئتپةن بارعان دارئگةرلةردئث ءدارئ جازؤئمةن قذتئلاتئندارئ كوپ. ءوز قئزمةتئنة سالعئرت قارايتئن وسئنداي ماماندارمةن كذرةسةتئن كةز كةلدئ. سوندا عانا ادامزاتتئ اينالدئرعان اؤرؤ-سئرقاؤعا قازاقتار دا قارسئ تذرؤدئ ذيرةنةدئ.

دةرةك پةن دايةك:

رةسةي دارئگةرلةرئ جالاقئلارئنا ريزا ةمةس. ويتكةنئ ولاردئث باتئستاعئ ارئپتةستةرئ اناعذرلئم كوپ جالاقئ الادئ. مئسالئ، گارمانيا تؤرالئ ايتالئق: ول جاقتئ ءاربئر ةكئنشئ نةمئس ءوزئن مذگةدةك سانايدئ، ءاربئر بةسئنشئ ادام پسيحيكالئق جاعئنان كةمتار، ءاربئر ءذشئنشئسئ اللةرگيادان زارداپ شةگةدئ. 10 ميلليوننان استام كئسئ قان قئسئمئنان، رةأماتيزم نةمةسة ومئرتقاسئنان زارداپ شةگةدئ. 5 ميلليون نةمئستة ءوت جولئندا تاس بار، 4 ميلليون ادامنئث بذيرةگئ سئر بةرسة، 3 ميلليون ادام سوزئلمالئ تئنئس جولئ، ءبئر ميلليونان استامئ قاتةرلئ ئسئكپةن اؤئرادئ. 14 جاسقا دةيئنگئ وقؤشئلاردئث شامامةن 10 پايئزئ استمادان زارداپ شةكسة، 10 ميلليون وقؤشئ ناشار ةستيدئ. 15 ميلليون ادام سةمئزدئكتةن، 3 ميلليوننان استامئ ديةتاعا وتئرادئ. 4 ميلليون ادامدا كذرة قان تامئرلارئ سئر بةرگةن، شامامةن 3 ميلليون ادام ماسكذنةمدئككة سالئنعان. وسئنئث ءبارئ گذلدةنگةن گةرمانيادا بولئپ جاتقان جاعداي!

جولداسبةك دؤاناباي

 «ايقئن» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار