قازاقستان جؤرناليسئنئث قئتاي تؤرالئ جازبالارئ - جالعاسئ

نةگئزئنةن بةيجئث اتاؤئ قئتايعا وسئدان 400 جئلدان استام ؤاقئت بذرئن قونئستانعان، قالانئث باستاپقئ اتاؤئن وزگةرتكةن فرانسؤز ميسسيونةرلةرئ ةكةن.
3. دامؤدئث بئرةگةي ذلگئسئ
بذگئندة بةيجئث - الةمنئث حالئق تئعئز قونئستانعان ةث ذلكةن مةگاپوليستةرئنئث ءبئرئ. قالا تذرعئندارئ سانئنئث 20 ميلليونعا جؤئقتاؤئ وسئنئث ايعاعئ. ول ءوز ةكونوميكاسئن جئل ساناپ، كذن ساناپ قارقئندئ تذردة دامئتئپ كةلة جاتقان بئردةن-ءبئر قالا. وعان بةيجئث ةكونوميكاسئنئث 2012- جئلدئث ءبئرئنشئ جارتئجئلدئعئندا 7،2 پايئزعا وسكةنئ دة دالةل بولا الادئ. بةيجئثنئث ستاتيستيكالئق باسقارماسئ مةن قئتايدئث مةملةكةتتئك ستاتيستيكالئق باسقارماسئنئث مالئمةتتةرئ بويئنشا، بيئلعئ جئلدئث العاشقئ جارتئجئلدئعئندا قالانئث نةگئزگئ قورلارئنا قذيئلعان ينأةستيسيا كولةمئ 11 پايئزعا ارتئپ، 262،51 ميلليارد يؤاندئ قذراعان ةكةن. ال ءدال وسئ كةزةث بويئنشا تذتئنؤ تاؤارلارئ بولشةك ساؤداسئنئث كولةمئ 13 پايئزعا ذلعايئپ، 365،17 ميلليارد يؤانعا جةتئپتئ. سئرتقئ ساؤدانئث جالپئ مولشةرئ دة 12،3 پايئزعا ارتئپ، 208،69 ميلليارد ا ق ش دوللارئن قذراعان.
قالا حالقئنئث جان باسئنا شاققانداعئ ورتاشا كئرئسئندة دة ةداؤئر ئلگةرئلةؤشئلئك بار. ول 11،8 پايئزعا كوتةرئلئپ، 18154 يؤانعا جةتسة، اؤئل حالقئنئث جان باسئنا شاققانداعئ ورتاشا تابئسئ 8،8 پايئزعا ءوسئپ، 9832 يؤاندئ قذراعان. قالا ةكونوميكاسئندا مذنداي وث ءوسئمنئث بايقالؤئ جونئندة ةل ساراپشئلارئنئث ءوز بولجامدارئ بار. ولاردئث پئكئرئنشة، بةيجئث ةكونوميكاسئنئث بذلايشا قارقئن الؤئ - جةرگئلئكتئ اكئمشئلئكتئث ةكونوميكالئق قذرئلئمدئ رةتكة كةلتئرؤ جانة ئشكئ سذرانئستئ كةثةيتؤ باعئتئنداعئ ءئس-شارالاردئ دذرئس جولعا قويعاندئعئندا.
اسپان استئ ةلئ استاناسئنئث ئشكئ كئرئسئنئث مولايؤئنا سئرتتان كةلگةن تؤريستةردئث دة ذلةس سالماعئ باسئم ةكةن. بذگئندة بةيجئثدةگئ نةگئزگئ تؤريستئك نئسانداردئث سانئ 200 گة جؤئقتاسا، كذن وتكةن سايئن ولاردئ كةلئپ كورؤشئلةردئث قاتارئ ارتا باستاعان. ماسةلةن، 2011- جئلئ بةيجئثگة كةلگةن تؤريستةردئث سانئ الدئثعئ جئلدارمةن سالئستئرعاندا 14،2 پايئزعا كوتةرئلؤئ، ال وسئ جئلدئث ءبئرئنشئ جارتئجئلدئعئنداعئ كورسةتكئش بويئنشا، قئتاي استاناسئنا اعئلعان شةتةلدئك تؤريستةر سانئنئث 2011- جئلمةن سالئستئرعاندا، 4،2 پايئزعا ءوسئپ، 2،5 ميلليون ادامدئ قذراؤئ - وسئنئث انئق دالةلئ. وسئ ورايدا، وتكةن جئلئ بةيجئثگة تؤريزمنةن تذسكةن تابئستئث شامامةنةن 51 ميلليارد ا ق ش دوللارئنا پارا-پار بولعانئن دا اتاپ وتؤگة بولادئ. دةمةك، بذل كورسةتكئشتةردئث بارلئعئ بةيجئثنئث ناعئز حالئقارالئق مةگاپوليسكة اينالعاندئعئنئث ءبئر ايعاعئ.
* *
تيانجيث* بذل قالانئث 600 جئلدئق تاريحئ بار. ول بوحاي شئعاناعئ جانة حايحة وزةنئنئث جاعالاؤئن بويلاي ورنالاسقان سولتذستئك قئتايدئث ةث ءئرئ تةثئز پورتتارئنئث ءبئرئ. تيانجيث قالاسئ ءبئر كورگةن جاندئ ءداستذرلئ جانة قازئرگئ زامانعئ ستيلدةر شةندةسة ورئلگةن كةسكئن-كةلبةتئمةن باؤراپ الادئ. قالانئث ارحيتةكتؤراسئ شئعئس پةن باتئستئث ئقپال-اسةرئ نةگئزئندة بةدةرلةنگةن قولتاثباسئمةن كوزگة تذسةدئ. مذنداعئ باتئستئق سيپاتقا ساي كةلةتئن بذرئنعئ كونسةسسيالارئنئث ورنئندا 19-عاسئردان تامئر تارتاتئن ةؤروپالئق عيماراتتاردئث تذتاس ءبئر كأارتالئ ورنالاسقان. بذگئندة مذنداي عيماراتتاردئث سانئ شامامةن، 1000 نان اسئپ جئعئلادئ ةكةن. ولاردئث العاشقئسئ 858- جئلئ بوي كوتةرئپتئ. بذل باتئستئق دةرجاأالارعا قئتايدئث اؤماعئندا كونسةسسيالار سالؤعا رذقسات بةرةتئن تةث ةمةس قذقئققا نةگئزدةلگةن كةلئسئم-شارتقا چيث سارايئنئث ةرئكسئز قول قويؤعا ءماجبذر بولعان كةزةثئمةن تذسپا-تذس كةلةدئ دةسةدئ.
تيانجيث قالاسئ ةكئنشئ اپيئن سوعئسئ كةزئندة اعئلشئندار مةن فرانسؤزداردئث بومبالاؤئنا دا ذشئراعان ةكةن. دةسةك تة، تيانجيث ذلئ بريتانيا مةن فرانسيانئث عانا ةمةس، جاپونيانئث، گةرمانيانئث، رةسةيدئث جانة اأستريانئث قئسئم-ئقپالئمةن دة بئرنةشة ايماقتارعا ءبولئنئپتئ. مذنئ قالانئث ورتالئق كوشةلةرئن بويلاپ كةلة جاتقاندا انئق اثعارؤعا بولادئ. قالانئث ورتالئق كوشةلةرئ بةينةءبئر اق-قارا ءتذستئ كينوتؤئندئلاردئ ةسكة تذسئرةتئندةي كورئنةدئ.
ماسةلةن، ءبئر عانا «بةسئنشئ اأةنيؤ» دةپ اتالاتئن كأارتالدا ءدال وسئنداي 230 عا تارتا ةؤروپالئق عيمارات ورنالاسقان. سةبةبئ، بذل كأارتال كةزئندة قئتايدا زذلئمدئقپةن بويالعان ساتقئندئق پةن سان ءتذرلئ ساياسي شيةلةنئستةردئث الاثئ مئندةتئن اتقارعان. قالانئث بذل اؤدانئندا ةث ءبئر ئقپالدئ دةگةن ساياساتكةرلةر مةن ميليتاريستةر، ياعني سوعئسقذمارلار وزدةرئنئث رةزيدةنسيالارئن تذرعئزعاندئقتان، ول 1949- جئلعا دةيئن «ذكئمةتتئك كوشة» دةگةن اتپةن ايگئلئ بولئپتئ. ال قازئرگئ تاثدا «بةسئنشئ اأةنيؤ»-دة بئرتئندةپ جاثا عيماراتتار بوي كوتةرؤدة. ءبئراق، ولار وسئ اؤداننئث بذرئننان قالئپتاسقان ارحيتةكتؤرالئق ءسان-سالتاناتئ مةن تذتاستئعئن بذزباؤئ ءذشئن تةگئستةي ةؤروپالئق ستيلمةن سالئنؤدا.
ال قالانئث سيفةن دةپ اتالاتئن تاعئ ءبئر كوشةسئ ءبئر كةزدةرئ فرانسؤز كونسةسسيالارئنئث ورتالئعئ سانالئپتئ. ال بذگئندة بذل ورتالئق « تيانجيثدئك ءسان-ذلگئنئث» بئردةن-ءبئر نذكتةسئنة اينالعان. سول سةبةپتئ مذندا جةرگئلئكتئ سانگةرلةر مةن ديزاينةرلةردئث شةبةر قولئنان شئققان كيئمدةر ساتئلاتئن ساؤدا ورئندارئ ورئن تةپكةن. ايتسة دة شةتةلدئكتةر بذل قالاعا تةك تذرعئن ءذي كأارتالدارئن عانا ةمةس، كوپتةگةن عيباداتحانالار مةن شئركةؤلةردئ دة قالدئرئپتئ. بذعان قالانئ ارالاي ءجذرئپ، انئق كوز جةتكئزؤگة بولادئ. ماسةلةن، سولاردئث ئشئندة أانحاي لوؤ شئركةؤئن ايرئقشا ايتؤعا بولادئ. بذل شئركةؤدئ 1869- جئلئ فرانسؤز كاتوليكتةرئ سالدئرئپتئ. ءبئراق، قئتاي مةن باتئستئق يمپةرياليستئك كذشتةردئث اراسئنداعئ اسكةري قاقتئعئستاردئث اسةرئنةن ول بئرنةشة مارتة قيراتئلئپ، قيراندئ جةردةن بذل شئركةؤ قايتا بوي كوتةرگةن ةكةن. قازئرگئ تاثدا شئركةؤ تولئق دارةجةدة قالپئنا كةلتئرئلگةن.
ال تيانجيثدةگئ باستئ بؤددالئق عيباداتحانا - ذلئ راقئمشئلئق عيباداتحاناسئ. حةبةي كوشةسئندة ورنالاسقان بذل عيباداتحانانئث شامامةن 300 جئلدان استام تاريحئ بار. ونئث ئشئندة وتكةن عاسئرلاردان سئر شةرتةتئن قولادان، اعاشتان جانة كوكشئل ءتذستئ مينةرال نةفريتتةن جاسالعان بئرةگةي ةسكةرتكئش-مذسئندةر ساقتالعان.
تيانجيث كوشةلةرئنئث ورنالاسؤئ ءبئر قاراعاندا، ذلكةن لابيرينتكة ذقسايدئ. سةبةبئ، كةث كوشةدةن بذرئلعان كةزدة بذرئنعئ كونسةسسيالاردان قالعان تار اللةيالار مةن قئتايدئث «حؤتؤن» دةپ اتالاتئن ءداستذرلئ تذيئق كوشةلةرئنئث تذتاسئپ جانة بئرئگئپ كةتؤئنةن وپ-وثاي اداسئپ كةتؤگة بولادئ. سوندئقتان مذنداي كونة كأارتالداردئ وسئ جةردةن جالعا الؤعا بولاتئن ارنايئ أةلوسيپةدپةن ارالاؤ اناعذرلئم ئثعايلئراق.
تيانجيث 100 جئلدان استام ؤاقئت بويئ باتئستئث تئكةلةي قئسئمئ مةن ئقپال-اسةرئنة كوپ ذرئنعانئنا قاراماستان، قالانئث ءون بويئنان وزئنة ءتان ةرةكشةلئكتةرئن دة جازباي تانؤعا بولادئ. ماسةلةن، قالا ئشئندة ءداستذرلئ ونةردئث ورتالئقتارئ سول كذيئندة ساقتالعان. مذنداي ورتالئقتارئ بار كوشةلةردةن جادئگةرلةر مةن قولدان جاسالعان ءداستذرلئ كادة سئيلاردئ، ياعني ناعئز ونةر تؤئندئلارئن ساتئپ الا الاسئز. ءبئز سياقتئ سئرتتان كةلگةن جاندارعا ارنالعان سان ءتذرلئ قئزئلدئ-جاسئلدئ زاتتاردان بولةك، بذل جةرلةردةن ساز بالشئقتان جاسالعان مذسئندةردئ دة كةزدةستئرؤگة بولادئ. ولاردئث بارلئعئندا ءومئردئث شئنايئ بةدةرئ كورئنئس تاپقان. ولار سونئسئمةن دة قئزئقتئرادئ، سونئسئمةن دة تاث قالدئرادئ. بذل مذسئندةر قاراپايئم ادامنئث تاعدئر تالايئندا كةزدةسةتئن قايعئ مةن قؤانئش، وكئنئش پةن ومئرگة قذشتارلئق سةكئلدئ سةزئمدةردئ ءساتتئ بةينةلةؤئمةن ةرةكشة.
بذگئندة تيانجيث حالقئنئث باسئم بولئگئ قئتايلار بولعانئمةن، مذندا ةل اؤماعئندا تئركةلگةن 53 كة تارتا از ذلتتئث وكئلدةرئ قونئستانعان. قالا تذرعئندارئنئث باسئم بولئگئن، اسئرةسة، كورةيلةر، شذرشئتتةر، موثعولدار قذرايدئ. نةگئزئنةن تيانجيث حالقئ كوبئنة كوثئل-كذيگة بةرئلگئش جانة وتة اثگئمةشئل بولئپ كةلةدئ ةكةن.
قئتايدئث «سيانشةن» دةپ اتالاتئن اؤئزةكئ سويلةؤ جانرئنئث كوپكة تانئمال شةبةرلةرئنئث كوبئنة-كوپ ءدال وسئ تيانجيث قالاسئنان شئعؤئ وسئنئث دالةلئ. سونداي-اق قئتايدئث سولتذستئك بولئگئندةگئ بذل قالا ءوزئنئث كومةديالئق اكتةرلةرئمةن دة تانئمال. مئسالئ، قئتايدئث گو دةگان جانة ما سانلي دةگةن كومةديالئق جانردئث اتاقتئ اكتةرلةرئ حالئق الدئنا شئققاندا، كوبئنة- تيانجيثدئك ديالةكتئنئ قولداناتئن كورئنةدئ.
تيانجيث - ماثئزدئ تةمئر جول تورابئ. ءبئر عانا مئسال. بةيجئث مةن تيانجيث قالالارئنئث ارا قاشئقتئعئ 120 شاقئرئم. الايدا، ةكئ قالانئث اراسئ اسا جوعارئ جئلدامدئققا ية تةمئر جول ماگيسترالئمةن جالعانعان. جوعارئ جئلدامدئقتاعئ جذردةك پويئز 2008- جئلدئث تامئز ايئندا پايدالانؤعا بةرئلگةن ةكةن. ول - قئتاي ةلئنئنئث ساعاتئنا 350 شاقئرئم جئلدامدئقتئ ارتقا تاستايتئن العاشقئ تةمئر جول جةلئسئ. ةگةر، ءسئز بذل تةمئر تذلپارعا وتئرساثئز، بةيجئثنةن تيانجيثگة نةبارئ 30 مينوتتئث ئشئندة-اق جةتةسئز. بذل قالانئث جةدةل ءارئ قارقئندئ دامؤئنئث ناقتئ كورسةتكئشئ.
بذگئندة تيانجيث قئتايداعئ يندؤستريالاندئرؤ جذيةسئنئث نةگئزگئ لوكوموتيأئنة، اؤئر جانة جةثئل ونةركاسئپتئث ءئرئ ورتالئعئنا دا اينالئپ ذلگةرگةن. سونداي-اق ول ءئرئ ساؤدا جانة قارجئ ورتالئعئ. ماسةلةن، قالاداعئ ةكونوميكانئ دامئتؤدئث ارنايئ ايماعئ اسپان استئ ةلئندةگئ ةث ءبئر باسةكةگة توتةپ بةرةتئن ايماق سانالادئ. قازئرگئ تاثدا بةيجئث مةن تيانجيث قالالارئ حالئق كوپ تذتئناتئن ساپالئ تاؤارلاردئ وندئرةتئن ورتاق رئنوك جذيةسئن قالئپتاستئرعان. ول ونئمدئلئك مولشةرئ جاعئنان دا، دامؤ ديناميكاسئ تذرعئسئنان دا شاثحاي مةن گؤاثجوؤ قالالارئنداعئ نارئقتئق جذيةدةن ةش كةم تذسپةيدئ.
تذيئندةي ايتقاندا، تيانجيث قازئرگئ زامانعئ ةكونوميكالئق جذيةنئث بارلئق كريتةريلةرئن نةگئزگة الا وتئرئپ، دامؤدئث وزئنة لايئقتئ باسپالداعئنا كوتةرئلة بئلگةن قالا. ال بذل قالانئث قئتاي ءذشئن، قئتاي ةكونوميكاسئ ءذشئن قاندايلئق ماثئزعا ية ةكةندئگئن 6 ميلليونعا جؤئقتايتئن قالا تذرعئندارئ دا تذسئنةدئ، ماقتان ةتةدئ. ولار قالانئ ودان ءارئ وركةندةتؤ مةن ورئستةتؤ جولئنداعئ تالاپ-تئلةك ذدةسئنة سايكةس ةثبةك ةتؤدة.
ءلايلا ةدئل قئزئ،
«ةگةمةن قازاقستان».
بةيجئث - تيانجيث