قازاقستان جؤرناليسئنئث شئنجاث تؤرالئ جازبالارئ - جالعاسئ

  استانا. 11- تامئز. قازاقپارات - قذلجا - شئنجاث-ذيعئر اأتونوميالئ اؤدانئنا كئرةتئن ئلة-قازاق اأتونوميالئ ءوثئرئنئث ورتالئعئ. ول ئلة وزةنئنئث سولتذستئك جاعالاؤئندا ورنالاسقاندئقتان، شئنجاثنئث ةث ئلعالدئ بولئگئ سانالادئ.
None
None

ءبئزدئث شئنجاث-ذيعئر اأتونوميالئ اؤدانئنا ساپارئمئزدا وسئ قذلجا قالاسئنا قاراستئ قورعاس، قئتايلئقتار حو چةن دةپ اتايتئن ؤةزدئث اؤماعئنداعئ، قازاقستاننئث الماتئ وبلئسئمةن شةكتةسة تذيئسةتئن جةرئندةگئ «قورعاس» شةكارالئق باقئلاؤ-وتكئزؤ بةكةتئنة دة جولئمئز ءتذستئ.

2. ترانسشةكارالئق جةلئ
«قورعاستئث» بئرنةشة جذزجئلدئق تاريحئ بار ةكةنئ بةلگئلئ. ماسةلةن، سؤي جانة تاث اؤلةتتةرئ بيلئك قذرعان ءداؤئردئث وزئندة-اق ول ذلئ جئبةك جولئنئث سولتذستئك اؤماعئنداعئ ماثئزدئ بةكةت سانالعان جانة پوشتالئق ستانسانئث كئزمةتئن اتقارئپ كةلگةن. كةيئنئرةك، ياعني 1983 - جئلدئث 16 - قاراشاسئندا «قورعاس» باقئلاؤ-وتكئزؤ پؤنكتئ ق ح ر مةملةكةتتئك كةثةسئنئث رذقسات ةتؤئمةن (سانكسياسئمةن) قايتا اشئلئپ، جاندانادئ.

ال 1992 - جئلدئث تامئز ايئندا قئتاي مةن قازاقستان ذكئمةتتةرئ اراسئندا قول جةتكئزئلگةن كةلئسسوزدةرگة سايكةس، بذل پؤنكتتئث ةسئگئ باسقا دا مةملةكةتتةر ءذشئن ايقارا اشئلدئ. 1993 - جئلدئث 1 - ناؤرئزئنان باستاپ، ءذرئمجئ-قورعاس-الماتئ باعئتئنداعئ تئكةلةي حالئقارالئق جولاؤشئلار جانة جذك رةيستةرئنئث تةتئگئ ئسكة قوسئلادئ. سول سةبةپتئ دة بذگئندة «قورعاس» باقئلاؤ-وتكئزؤ پؤنكتئنئث حالئقارالئق ترانزيتتئك تاسئمالداؤ پؤنكتئ دةگةن مارتةبةسئ بار. جئل بويئنا ذزدئكسئز جانة ءذزئلئسسئز جذمئس ئستةيتئن «قورعاس» شةكارالئق پؤنكتئنئث وتكئزؤ مذمكئندئگئنئث مولشةرئ ءبئر جئلدا 3 ميلليون جولاؤشئنئ جانة 2 ميلليون توننا جذكتئ قذرايدئ ةكةن. بذل ارينة، ذلكةن كورسةتكئش.

ال جاقئن بولاشاقتا قئتاي-قازاقستان شةكاراسئندا «قورعاس» حالئقارالئق شةكارالئق ئنتئماقتاستئق ورتالئعئ بوي كوتةرةتئن بولادئ. حالئقارالئق شةكارالئق ئنتئماقتاستئق ورتالئعئ قذرئلئسئنئث العاشقئ ئرگةتاسئ 2007 - جئلدئث 1 - شئلدةسئندة قالانعان. ورتالئقتئث جالپئ اؤماعئ 5،28 شارشئ شاقئرئمدئ قذراسا، ونئث قئتايلئق تاراپقا 3،43 شارشئ شاقئرئمئ، ال قازاقستاندئق تاراپقا 1،85 شارشئ شاقئرئمئ تيةسئلئ. مامانداردئث سوزئنة قاراعاندا، مذنداي ورتالئقتئث اشئلؤئ باسقا دا كورشئلةس مةملةكةتتةردئث ءوزارا ساؤدا-ةكونوميكالئق ارئپتةستئگئن ودان ءارئ نئعايتؤعا ئقپال ةتپةك.

«بذل - قئتاي مةن قازاقستاننئث، سونداي-اق باسقا ةلدةردئث شاثحاي ئنتئماقتاستئق ذيئمئ اياسئنداعئ شةكارالئق ارئپتةستئگئ ناتيجةسئندة بوي كوتةرگةن ءبئرئنشئ حالئقارالئق ورتالئق. شةكارالئق ارنايئ ةكونوميكالئق ايماق قذرئلئسئنئث ءبئرئنشئ كةزةثئنة 40 ميلليون يؤان كولةمئندة قارجئ جذمسالماق. بذل شامامةن 5 ملن. اقش دوللارئن قذرايدئ. ال ورتالئقتئث جالپئ قذرئلئسئنا 23 ميلليارد يؤان كولةمئندة قارجئ جذمسالماق. «قورعاستئث» ةكونوميكالئق يگةرؤ جونئندةگئ بذل ارنايئ اؤدانئ بولاشاقتا قئتايدئث باتئسئنداعئ بئردةن ءبئر ةكونوميكالئق ورئستةؤ پوليؤسئنا اينالماق»، - دةدئ بئزبةن اثگئمةسئندة قذلجا ؤةزئ كةثسةسئنئث باسشئسئ يان چي.

ونئث ايتؤئنشا، ورتالئق تةتئگئ تولئقتاي ئسكة قوسئلعاننان كةيئن قازاقستاننئث، سونداي-اق وزگة دة مةملةكةتتةر ازاماتتارئنئث بذل جةردة ةش كةدةرگئسئز ساؤدا-ساتتئق جاساؤلارئنا مذمكئندئك تؤماق. سةبةبئ، بذل ايماقتا أيزاسئز رةجيم جذمئس ئستةيتئن بولادئ. «ياعني، شةتةلدئك ازاماتتار شةكارا سئزئعئن كةسكةننةن كةيئنگئ 30 كذن بويئنا ةشقانداي قذجاتتاردئ راسئمدةمةي-اق ورتالئق اؤماعئندا ساؤدا-ساتتئق جذمئستارئن جذرگئزة الادئ. سونداي-اق، ءاربئر كاسئپكةر ةشقانداي ءباج سالئعئنسئز-اق جالپئ سوماسئ 1،5 مئث ا ق ش دوللارئنا جؤئقتايتئن تاؤاردئ شةكارادان الئپ وتؤئنة بولادئ. سول سةبةپتئ «قورعاستاعئ» مذنداي ارنايئ ةكونوميكالئق ايماق، ءسوز جوق، سئزدةردئث ةلدةرئثئزگة بةلگئلئ ءبئر مولشةردة پايدا مةن تابئس اكةلةدئ دةپ ويلايمئن»، - دةدئ يان چي.

ءبئر سوزبةن ايتقاندا، «قورعاس» حالئقارالئق شةكارالئق ئنتئماقتاستئق ورتالئعئ - جان-جاقتئ ستراتةگيالئق ئنتئماقتاستئق جوباسئ، سونداي-اق ةؤرازيا وثئرئندةگئ ةث العاشقئ ترانسشةكارالئق جةلئ. بذل باستامانئث باستاؤئندا قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأ پةن ق ح ر ءتوراعاسئ حؤ جينتاؤ تذر. سةبةبئ، اتالعان حالئقارالئق ورتالئقتئ قذرؤ تؤرالئ كةلئسئمگة قئتاي مةن قازاقستاننئث باسشئلارئ 2003 - جئل-دئث وزئندة قول جةتكئزگةن بولاتئن.

اتالعان ورتالئق جالپئ اؤماعئ 500 گةكتار بولاتئن اؤقئمدئ ةكئ بولئكتةن تذرادئ. ولار ارنايئ دالئزبةن، ياعني ءوزارا ارنايئ كولئكتئك جانة جاياؤ ءوتؤ جولئمةن بئرئكتئرئلگةن. ونئث ةث ذلكةن بولئگئ قئتايدئث اؤماعئندا ورنالاسپاق. ورتالئق وثئرلئك جانة حالئقارالئق ساؤدا كةلئسسوزدةرئن، تاؤاردئث وتئمدئلئگئن قامتاماسئز ةتؤ، لوگيستيكالئق جانة قارجئلئق قئزمةت كورسةتؤ تذرلةرئن ذسئنؤ ءئس-شارالارئن جذزةگة اسئرادئ.

سالا ماماندارئنئث الدئن الا جاساعان بولجامدارئنا سذيةنسةك، بولاشاقتا شةكاراعا قئتايلئق تاراپتان 200 مئثعا جؤئق ازامات قونئستاندئرئلماق. بذل رةتتة جذمئسشئلارعا ارنالعان باسپانا ماسةلةسئ تولئقتاي شةشئمئن تاباتئنئن ايتقان ءجون. ورتالئقتا قذرئلئس جذمئستارئ اياقتالعاننان كةيئن قازاقستاندئق تاراپتان 8 مئثعا تارتا ازاماتتئث جاثا جذمئس ورنئمةن قامتئلؤئ مذمكئن دةگةن بولجام بار. سالا ماماندارئنئث ايتؤئنا قاراعاندا، بولاشاقتا مذندا 300 گة تارتا ساؤدا نذكتةسئ جذمئس ئستةيتئن كورئنةدئ. ال 2015 - جئلعا قاراي، قازاقستان مةن قئتاي ةكئجاقتئ ءوزارا ساؤدا اينالئمئ كورسةتكئشئن 40 ميلليارد ا ق ش دوللارئنا دةيئن كوتةرؤدئ كوزدةپ وتئرعانئن ةسكةرسةك، اتالعان ورتالئقتئث بذل ماقساتتئ جذزةگة اسئرؤعا بئردةن-ءبئر سةپ بولاتئنئن سةنئممةن ايتؤعا بولاتئن سةكئلدئ.

* * *

شئنجاث-ذيعئر اأتونوميالئ اؤدانئندا ونةركاسئپ ورئندارئ كوپتةپ شوعئرلانعان. سولاردئث ءبئرئ - قذلجا ؤةزئندةگئ «چينحؤا» ترانسذلتتئق كورپوراسياسئ. «چينحؤا» - شئنجاثداعئ ةث ذلكةن كومئر بازاسئ. بذل كورپوراسيانئث قئتايدئث كوپتةگةن پروأينسيالارئندا، سونداي-اق شئنجاثنئث وزئندة بئرنةشة ونةركاسئپتئك ايماقتارئ بار.

بذگئندة «چينحؤا» كومئر مةن تةمئر كةنئن ءوندئرؤ جانة ولاردئ وثدةؤ جذمئستارئمةن اينالئسئپ قانا قويماي، الةمنئث 12 ةلئندة كةشةندئ جوبالاردئ جذزةگة اسئرادئ. ونداعئ جاساندئ كوگئلدئر وتئن وندئرئسئنئث جالپئ مولشةرئ جئلئنا 55 ميلليارد تةكشة مةتردئ قذرايدئ ةكةن. بذل قئتاي استاناسئ - بةيجئثنئث ءبئر جئلدا تذتئناتئن گازئ. ال مذنداي وندئرئستئك قؤاتتاردئ ةثسةرؤ ءذشئن 20 ميلليون توننا كومئردئ وثدةؤگة تؤرا كةلةدئ.

بذگئندة «چينحؤا» بئرنةشة باعئتتاعئ ءئس-شارالاردئ جذزةگة اسئرؤدئ ماقسات ةتئپ وتئر. سولاردئث ءبئرئ - قازاقستانمةن تذراقتئ بايلانئس ورناتؤ. بذل جونئندة بئزگة كورپوراسيانئث شئنجاثداعئ فيليالئ باس ديرةكتورئنئث كومةكشئسئ ديلشات بارات ايتئپ بةردئ. «ءبئز «قورعاس» شةكارالئق ئنتئماقتاستئعئنئث حالئقارالئق ورتالئعئنا جاقئن جةردة ورنالاسقانبئز. سوندئقتان بولاشاقتا قازاقستانمةن، اتاپ ايتقاندا، وسئ ةلدئث قؤاتتئ دةگةن كاسئپورئندارئمةن ارئپتةستئك بايلانئستاردئ جذزةگة اسئرامئز دةگةن ءذمئتئمئز بار. ءبئز، اسئرةسة، كةن رؤداسئ جانة كومئر ءوندئرؤ سالالارئنداعئ ونةركاسئپتةرمةن ئنتئماقتاستئق ورناتقئمئز كةلةدئ»، - دةدئ ديلشات بارات.

ونئث سوزئنة قاراعاندا، قازئردئث وزئندة ءبئرقاتار قازاقستاندئق كاسئپورئندارمةن كةلئسسوزدةرگة قول جةتكئزئلئپتئ. «قازئرگئ تاثدا بذل كاسئپورئندارمةن بئرلةسكةن جذمئستاردئ قولعا الؤدامئز. ءبئراق، ولاردئث اتتارئن ازئرگة جاريالاي المايمئن»، - دةدئ بذل ورايدا كورپوراسيا وكئلئ. «چينحؤا» وزگة ةلدةرمةن مذناي-حيميا سالاسئندا دا بايلانئس ورناتؤعا ئنتا ءبئلدئرئپ وتئرعاندئقتان، بذل باعئتتا دا قازاقستانمةن كةلئسسوزدةر جاسالئپ جاتقان كورئنةدئ. «قازاقستاندا كومئر رةسؤرستارئنئث باي قورئ بار. سوندئقتان سئزدةردئث ةلدةرئثئزدة دة وسئنداي بئرلةسكةن جوبالاردئ جذزةگة اسئرؤعا بولار ةدئ. وعان قازاقستاننئث مذمكئندئگئ بار»، - دةدئ قئتايلئق ساراپشئ.

«چينحؤا» كورپوراسياسئ «قورعاس» شةكارالئق بةكةتئنئث تذيئسكةن جةرئندة ورنالاسقان قازاقستان-قئتاي حالئقارالئق ورتالئعئنئث ينفراقذرئلئمئن دامئتؤ جذمئستارئنا دا بةلسةنة ارالاسئپ كةتئپتئ. دةمةك، بولاشاقتا قازاقستان كاسئپورئندارئ مةن كورپوراسيا اراسئندا ئنتئماقتاستئق بايلانئس ورنايتئندئعئنا ذلكةن سةنئم بار.

ال بذگئندة قازاقستاننئث اؤئل شارؤاشئلئعئ سالالارئندا قولدانئلئپ جذرگةن تامشئلاتئپ سؤارؤ ءادئسئن شئنجاثنئث سولتذستئگئندة ورنالاسقان شئحئزئ قالاسئنداعئ «تيان ة» كورپوراسياسئ دا جذزةگة اسئرادئ ةكةن. شئحئزئداعئ ةث نةگئزگئ تابيعي رةسؤرستاردئث ءبئرئ - كومئر بولعانئمةن، بذل قازئرگئ زامانعئ اؤئل شارؤاشئلئعئ سالاسئن جانداندئرعان نةگئزگئ ءوثئر سانالادئ. «تيان ة» كورپوراسياسئنئث جذمئسئ العاشئندا يتالياندئق كومپانيالاردئث تةحنولوگياسئنا ساي نةگئزدةلسة، ؤاقئت وتة كةلة ونئث وزئنة تان تةحنولوگياسئ ويلاپ تابئلئپ، ول بذكئل قئتاي جةرئنة تارالعان كورئنةدئ. قازئرگئ تاثدا ول تةحنولوگيا الةمنئث وزگة دة ةلدةرئندة كةثئنةن قولدانئلادئ.

«تيان ة»-نئث قازاقستانمةن بايلانئس ورناتقانئنا دا 9 جئل ءوتئپتئ. «جئل سايئن قازاقستاننان 5-6 ادام ءبئزدئث كومپانياعا كةلئپ، ءتذرلئ كؤرستاردان وتةدئ. سول ارقئلئ تاجئريبة جيناقتايدئ»، - دةدئ شئحئزئ قالاسئنداعئ باسپاءسوز جونئندةگئ بيؤروسئنئث ديرةكتورئ حة چيأان. ال كورپوراسيا ماماندارئ بولاشاقتا قازاقستان مةن «تيان ة» اراسئنداعئ تاجئريبة الماسؤ بايلانئستارئ نئعايا تذسةتئنئنة مذددةلئ ةكةندئكتةرئن جةتكئزدئ.

* * *

كوزئثئزگة ءبئر تةكتةس قاتارلارعا ةگئلگةن، ارالارئنان جاسئل جاپئراقتارئ بولار-بولماس قانا كورئنةتئن اشئق كذلگئن ءتذستئ گذلدةردئث شةكسئز ءارئ شةتسئز جازئعئن ةلةستةتئپ كورئثئزشئ. سول كةزدة جازئقتئث ذستئنةن جان دذنيةثئزدئ تئنئشتاندئرئپ، ةرةكشة اسةرگة بولةيتئندةي، بويئثئزدئ وزگةشة نذرعا بولةپ، باؤراپ الارلئقتاي عاجايئپ ءيئس سةزئلةر ةدئ. بذل جازئق اؤماعئنئث ذلكةندئگئ سونداي، ةگةر ونئث ءبئر شةتئنةن تذرئپ، اينالاعا كوز سالار بولساثئز، قانئق كذلگئن تذسكة قالاي بويلاي ةنئپ كةتكةنئثئزدئ ءوزئثئز دة اثعارماي قالار ةدئثئز. ءبئز ايتئپ وتئرعان جازئق - لاأاندا جازئعئ. ول قئتايدئث شئنجاث-ذيعئر اأتونوميالئ اؤدانئنداعئ ئلة-قازاق اأتونوميالئق ءوثئرئنئث باتئسئنداعئ، قازاقستانمةن شةكاراعا جاقئن جةردةگئ ئستئق ؤةزد - حو چةندة ورنالاسقان. حو چةن - 8 الةمدئك دةثگةيدةگئ لاأاندا وندئرؤشئلةردئث قاتارئنا ةنؤئمةن جانة جةرگئلئكتئ لاأاندالئق پلانتاسيالاردئث اراسئندا ءبئرئنشئ ورئنعا شئعؤئمةن ةرةكشةلةنةتئن ايماق. ةكئنشئدةن، بذگئندة حو چةننئث ةنشئسئنة قئتايدا وندئرئلةتئن وسئ «حوش ءئيئستئ گذلدئث» جالپئ كولةمئنئث 95 پايئزئ تيةسئلئ.

بذل ؤةزد كةزئندة ذلئ جئبةك جولئ باعئتئنداعئ نةگئزگئ پؤنكتتةردئث، سونداي-اق شئنجاثنئث مادةني، قارجئ جانة ساياسي ورتالئقتارئنئث ءبئرئ بولعان دةسةدئ. بذل وثئردة «حوش ءيئستئ گذل» - لاأاندانئ ءوسئرؤ XX عاسئردئث 60-جئلدارئنان باستاؤ الئپتئ. دال وسئ كةزةثدة ئلة وثئرئنة بةيجئثنئث بوتانيكالئق باعئنان ماماندار توبئ ارنايئ كةلئپ، لاأاندا ءوسئرؤ بويئنشا عئلئمي-تاجئريبةلئك جذمئستاردئ جذرگئزة باستايدئ. ناتيجةسئندة لاأاندا ءوسئرؤدئث العاشقئ ةكسپةريمةنتئ ساتتئلئكپةن اياقتالئپ، جةرگئلئكتئ جازئقتار اقشئل كوك تذسپةن بويالا كومكةرئلةدئ. ال حو چةن - اسپاناستئ ةلئنئث لاأاندالئق استاناسئ دةگةن بةدةلگة ية بولادئ.

نةگئزئنةن لاأاندا ماؤسئم ايئنئث باسئ مةن ورتا تذسئنان باستاپ گذلدةي باستايدئ ةكةن. بذل ؤاقئتتا جةرگئلئكتئ پلانتاسيالار ءبئر قاراعاندا، قويؤ كذلگئن تذسكة بويالعان اشئق تذستةس ءذندئ ماتالارئنا ذقساس كةلةتئندةي كورئنةدئ. شئلدة ايئنئث سوثئ مةن تامئزدئث باسئندا گذلدةر تةگئستةي جينالئپ، كةيئننةن ءتذرلئ پارفيؤمةرلئك فابريكالارعا جونةلتئلةدئ.

لاأاندا - قئتايدئث ءداستذرلئ مةديسيناسئندا كوپ قولدانئلاتئن وسئمدئك. سول سةبةپتئ دة ونئ اسپاناستئ ةلئنئث حو چةن ؤةزئنةن عانا ةمةس، ةلدئث كةز كةلگةن مةديسينالئق ورتالئقتارئ مةن ءدارئحانالارئنان كةزدةستئرؤگة بولادئ. ونئث وزئنة ءتان قاسيةتتةرئ جةتةرلئك. ماسةلةن، لاأاندا ادامنئث كوثئل-كذيئنئث كوتةرئلؤئ مةن جذيكة جذيةسئنئث تئنئشتالؤئنا اسةر ةتةتئندةي، جذرةك-قان تامئرلارئنئث، باس پةن بذيرةك اؤرؤلارئنئث الدئن الؤعا كومةكتةسئندةي ةمدئك قاسيةتئمةن ةرةكشةلةنسة، ال ونئث ءتذسئ، ادام بويئنداعئ زات الماسؤ پروسةسئنة وث ئقپال ةتةدئ. بذل وسئمدئكتةن ازئرلةنةتئن حوش ءيئستئ ءشاي دامئنئث ءوزئ تاثداي قاقتئرادئ. سول سةبةپتئ دة قئتايلئقتاردئث لاأاندانئ «گذل شايلارئنئث حانشايئمئ» دةپ اتايتئنئ تةگئن بولماسا كةرةك.

بذگئندة دذنيةجذزئنة حو چةن ؤةزئنئث اتاعئ «لاأاندالئق ايماق» رةتئندة تانئلعان. بذل «عاجايئپ ءوثئردئث» كورگةن جاندئ تامساندئرماي، تاث قالدئرماي قويمايتئن ءوز «سيقئرئ» بار.

ءلايلا ةدئل قئزئ،«ةگةمةن قازاقستان». 

سوڭعى جاڭالىقتار