ارابتار يسلامعا دةيئن دة كذنگة كذيئپ كةتپةس ءذشئن حيدجاپپةن ورانعان

- حازئرةت، قازئر قايدا، نةندةي ئسپةن اينالئسئپ ءجذرسئز؟ جالپئ، سوثعئ كةزدةرئ باسپاءسوز بةتتةرئنةن كورئنبةي كةتكةن سةكئلدئسئز.
- بيسميلاحير-راحماني-راحيم! جوق، مةن كورئنئپ ءجذرمئن. ءبئراق، باسپاءسوز وكئلدةرئ وزدةرئ قذلشئنئپ ئزدةپ كةلمةسة، مةن ةشكئمدئ ئزدةپ بارمايمئن. وتكةن ورازا ايئندا «الماتئ» تةلةارناسئندا ءبئر ساعات تئكةلةي ةفيردة سويلةپ، سوندا بارلئعئن ايتتئم.
سوندئقتان، مةنئث تارتئنئپ جذرگةن تذسئم جوق. ال، بذل جةرگة مةملةكةت باسئنداعئ ةلگة تذتقا، ابئرويلئ ازاماتتاردئث ةلباسئنئث اتئنان ايتقان وتئنئشئمةن كةلدئم. ولاردئث ايتقاندارئ دذرئس شئعئپ، سولاردئ رةتكة كةلتئردئك. ال، قازئر دةمالئپ ءجذرمئن. دةمالئستا ءجذرئپ ءذش كئتاپ جازدئم. مةنئث بذعان دةيئن دة وننان استام كئتابئم شئققان. قازاق قازاق بولعالئ، قذراندئ العاش ارابشادان قازاقشاعا اؤدارعان اداممئن. جاسئراتئنئ جوق، ول 200 مئث دانامةن تارادئ. وعان «اعا، وسئنئ اؤدارساثئز» دةپ ذسئنئس جاساعان وزبةكالئ جانئبةكوأ بولاتئن. مةن «اؤدارؤئن اؤدارامئن، ءبئراق، ماعان كومةكشئ حاتشئ كةرةك» دةدئم. سودان جانئما حاتشئ بةرئپ، مةن اؤدارئپ شئقتئم. وكئنئشتئسئ، مةن ءبئر اؤدارئپ وقئعانئمنان بئردةن باسپاعا بةرئپ جئبةردئ. قايتئپ كورة العانئم جوق. ءبئراق، سوندا دا جاقسئ شئقتئ. دةگةنمةن، ءبئر قاراپ بارئپ باسپاعا بةرگةندة ودان دا جاقسئ بولئپ شئعار ما ةدئ؟ الايدا، قذدايعا شذكئر، باسقا اؤدارمالاردئث بارلئعئن كورئپ، كوثئلئ تولماعان حالئق قازئر مةنئث اؤدارمامدئ تاپپاي ءجذر. بذل ماقتانعانئم ةمةس، بولعان جايت.
- دةمةك، قازئرگئ قذراننئث اؤدارمالارئ سئن كوتةرمةيتئن بولعانئ ما؟
- مةن بئرةؤدئ جاماندامايمئن. وزدةرئث وقئپ، وزدةرئث باعاسئن بةرة بةرئثدةر.
- جامانداؤ ةمةس، پئكئرئثئز...
- جوق، بئرةؤ جايلئ بئردةثة دةؤ ماعان جاراسپايدئ. حالئق ءوزئ وقئپ، باعاسئن بةرةدئ. قازئر قانشاما كئتاپ شئعئپ جاتئر. ال، ادامدار ءدئني كئتاپتان زةرئگئپ كةتتئ. قايسئسئ قذندئ ةكةنئن حالئق ءوزئ اقئرئندا بئلةدئ. سوندئقتان، مةن اؤزئمدئ اؤئرتپاي-اق قويايئن.
- حازئرةت، قازئرگئ قوعامداعئ ءدئني احؤالعا كوثئلئثئز تولا ما؟
- مةن ةندئ ءدئندئ قذرعان اداممئن عوي.
- ءدئني باسقارمانئ...
- قازاقستان مذسئلماندارئ ءدئني باسقارماسئن قذرئپ، سونئ تؤعان اداممئن. بذعان تئكةلةي كرةملدةن كولبينگة قوثئراؤ شالعان. كولبين دة قولداعان. سودان سوث ماعان «ءسئز ةندئ ذكئمةتتةن قول قويدئرئپ جئبةرئثئز» دةدئ. ول كةزدةگئ ذكئمةت باسشئسئ نذرسذلتان نازاربايةأ. مةن ول كئسئگة ءالئ كذنگة ذلكةن العئسئمدئ ايتامئن. «نةگة؟» دةپ ءبئراؤئز سذراماستان، «قاعازئثئزدئ اكةلئثئز» دةدئ دة قول قويئپ بةردئ. بذل ونئث ةرلئگئ، جئگةرلئلئگئ. مةنئ ول كئسئنئث قازاقستاندئ كوتةرؤگة دةگةن ئنتاسئ قئزئقتئردئ. وسئلايشا، 1990- جئلئ 12- قاثتاردا جذما كذنئ ءدئني باسقارمانئ اشتئم.
- ءدئني باسقارمانئث سول كةزةثدةگئ رولئ قانداي بولدئ؟
- مةن 1975- جئلئ ليأيا ؤنيأةرسيتةتئن ءبئتئرئپ كةلگةن كةزدة قازاقستاندا 25 مةشئت قانا بار ةكةن. التئ وبلئستا مذلدةم مةشئت جوق بولاتئن. ولار - قوستاناي، تورعاي، جةزقازعان، ماثعئستاؤ، وسكةمةن جانة تالدئقورعاندا. قازاقستاندا ك س ر و-نئث كةزئندة 50 مةشئت اشتئم. مةنئ كرةملگة شاقئرئپ الئپ، ءذش كذن تةكسةردئ. كرةملدة، مينيسترلةر كةثةسئندة جانة باسقا جةردة. ذشةؤئندة دة جاؤاپ بةرگةن سوث، «اشا بةرئثئز، ءبئراق، ةشكئمگة قذپيانئ ايتپاثئز» دةدئ. ال، كةيئننةن، ءدئني باسقارما قذرئلعان سوث مئثداپ مةشئت اشئلدئ.
- كرةمل سذراعان قانداي قذپيا، ايتپايسئز با؟
- ايتپايمئن. ول ايتئلاتئن نارسةلةر ةمةس. ماسةلةن، ءدئني باسقارمانئ كرةمل ارقئلئ اشتئم. ءبئراق، كئم ارقئلئ ةكةنئن ايتپايمئن. ولاردئث ءوزئ «حازئرةت، ةشكئمگة، ةش جةردة ايتپاثئز» دةگةن. الايدا، اشؤعا كومةكتةسةمئز دةدئ جانة اشئپ بةردئ. ةندئ جةمئسئن جةپ جاتئرمئز، ار جاعئن ئزدةپ قايتةمئز.
- وندا سول ءوزئثئز اشقان ءمذفتياتتان كةتؤئثئزگة نة تذرتكئ بولدئ؟
- جوق، قازئر ايتپايمئن. ونئث دا ايتئلاتئن ؤاقئتئ كةلةر. وزدةرئ دة بئلةدئ. سول ءذشئن مةن قازئر اسئعئستئق جاساعئم كةلمةيدئ.
- جاثا ءدئني باسقارما قذرئلعان سوث مئثداپ مةشئتتةر اشئلعانئن ايتتئثئز. قازئر جةكةلةگةن ادامداردئث مةشئت اشئپ، وعان ءوزئنئث اتا-باباسئنئث اتئن بةرؤئ ذردئسكة اينالئپ بارا جاتقانداي. بذعان نة دةيسئز؟
- وسئ حالئقتئث كوثئلئنة تيةتئن ءسوز. ماسةلةن، مةن تالعارداعئ جانة قازئرگئ بةلبذلاق (بذرئنعئ ميچؤرين) پةن جةتئگةن (بذرئنعئ نيكولايةأكا) اؤئلدئق وكرؤگتةرئندةگئ ءذش مةشئتتئ تذرئكتةرگة سالعئزدئم. پروتوكول بويئنشا ءتورت مةشئت سالؤلارئ كةرةك بولاتئن. الايدا، ءبئر مةشئتتئ وزدةرئ جةپ كةتتئ. تذرئكتةر دة جاقسئ جةيدئ ةكةن. ارابتارعا الماتئ قالاسئ مةن وبلئسئنا جانة وثتذستئك قازاقستان وبلئسئنا جيئرمادان استام مةشئت سالعئزدئم. مةنئث ؤاقئتئمدا اؤةلئ جاي ادامدار، ودان سوث قالتالئ ازاماتتار مةن بيؤروكراتتار جانة شةنةؤنئكتةر مةشئت سالا باستادئ. ال، مذنئث ءبارئن مةن حالئق ءذشئن، ءدئن ءذشئن پايدالئ دةپ بئلةمئن. ءبارئبئر ولار ونئ انا جاققا الئپ كةتة المايدئ. حالئققا قالادئ. ارينة، ولار اتاق ءذشئن سالدئرئپ جاتئر. ءبئراق، سوندا دا راقمةت. ويتكةنئ، ول تذبئندة حالئققا قالادئ.
- اتاعئ وزئنة، مةشئت حالئققا دةيسئز عوي. ةندئ سول جةكةلةگةن ادامداردئث مةشئتكة ءوز اتا-بابالارئنئث اتئن بةرؤئنة قارسئ ةمةسسئز بة؟
- مذنئث ةكئ جاعئ بار. ةگةر مةشئتكة اتئن بةرؤگة، سول اتاققا لايئقتئ ادام بولسا، بةرگةنئ دذرئس. ال، ماسكذنةم نةمةسة تاعئ باسقا ادامنئث ةسئمئن بةرئپ جاتسا، ول مةشئتتئ دة، ءدئندئ دة قورلاعانئ جانة اتاق ءذشئن ئستةگةنئ. ارينة، 75 جئل اتةيستئك تاربيةدة وسكةن حالئقتئ بئردةن دئنگة بذرؤ وثاي ةمةس. بذل يدةولوگيالئق كذرةستئث ةث اؤئرئ. دةگةنمةن، اتا-باباسئ مذسئلماندئققا بةرئك تؤعان قازاقتئث بالالارئ يسلامعا بةت بذرؤعا كةپ قالدئ. ءبئراق، يسلامدئ ءالئ دة تولئق تذسئنبةگةن جاستاردئ وزگة سةكتالار، اعئمدار، دئندةر جارتئ جولدان بذرئپ الئپ جاتئر.
- وسئعان قالاي جول بةرئپ قويدئق؟
- ايتايئن. مةنئث ؤاقئتئمدا، ياعني، كةثةس وكئمةتئ جئعئلاردئث الدئندا ميسسيونةرلةر كوپتةپ كةلة باستادئ. كةيدة ءذش توبئن قابئلداعان كذندةرئم دة بولدئ. سوندا ولار جاقسئلئقتئ ءذيئپ-توگئپ سويلةيدئ. سوسئن مةن سوثئنان «قذجاتئثئزدئ كورسةتئثئز» دةپ سذرايمئن. ويتكةنئ، ونئث كئم ةكةنئن ءبئلؤئم، ةگةر ةرتةث ءبئر جاعداي بولسا مةملةكةت ارقئلئ ونئ جاؤاپقا تارتتئرؤئم كةرةك قوي. «قذجات بولادئ، اكةلةمئن» دةيدئ دة، سودان قايتئپ قاراسئن كورسةتپةي كةتةدئ. بذلار سودان بارئپ وزبةكستاندئ، ودان تاجئكستاندئ جانة شةشةندةر مةن قئرعئزداردئ الدئ. ولار قئرئلئپ قالدئ. ماسةلةن، تاجئكستاندا حازيلاردئ ذيئنة كةلئپ ءولتئرئپ تاستادئ. شةشةنستان ءالئ قئرقئسئپ جاتئر. وزبةكتةر ءبئر امالئن تاؤئپ توقتاتتئ.
- سوثعئ كةزدة سولار ءبئزدئث ةلگة دة اؤئز سالئپ جاتئر ةمةس پة؟
- ةندئ مةن ونئ ايتا المايمئن، ارالاسپايمئن. ءوزئم كورمةگةن، كوزئم كورمةگةن نارسةنئ ايتؤ، ول مةنئث ناداندئعئما، اداسقاندئعئما جاتادئ. مةنئث وندايعا بارؤعا قاقئم جوق. كوزئممةن كورسةم ايتئپ بةرةمئن. كورمةگةن، بئلمةگةن نارسةمة ارالاسؤ مةنئث ةتيكاما كةلمةيدئ. ونئ اناؤ ءدئني باسقارمادان سذرا.
- يسلامدئق اعئمدار مةن وزگة سةكتالاردئث ةلئمئزگة دةندةپ ةنئپ جاتقانئ، سولارعا ةرئپ جاستاردئث اداسئپ جاتقانئ، بئلتئرعئ ةلئمئزدئث ءار ايماعئندا ورئن العان ءدئني استارئ بار وقيعالار ءدئني باسقارما جذمئسئنئث السئزدئگئنةن دةگةندةر دة بولدئ. بذعان قوسئلاسئز با؟
- ماسةلةن، اقتوبةدة، اقتاؤدا، سةمةيدة، استانادا، جامبئلدا بولعان وقيعالار جاقسئلئقتئث بةلگئسئ ةمةس. مةن سونئ ئستةگةن جئگئتتةر وزدةرئنئث نة ئستةپ جذرگةندةرئن تذسئنبةيدئ دةپ بئلةمئن. ولار وث قولئثدئ كورسةت دةسةث، سول قولئن كوتةرةتئندةر. يسلام دئنئندة ءوزئنئث دئنئنة قارسئ شئعئپ ولگةن ادام توزاققا كةتةدئ. جامان نة جاقسئ بولئپ جاتقانئ ةكئنشئ ماسةلة، ءبئراق، ةلئمئزدة يسلام بار. ال، وعان نةگة نارازئ بولادئ؟ ولار «حاليفات قذرامئز دةپ ايتادئ» دةيدئ. بذرئنعئ حاليفاتتئ قذرؤ دةگةن ءسوز يرراسيوناليزمگة جاتادئ. ويتكةنئ، ول ورتا عاسئر داؤئرئندةگئ كئشئ ةلدةرگة ءتان باسقارؤ ءتاسئلئ. قازئرگئ عئلئم مةن ءبئلئمنئث، دذنيةءجذزئ حالقئنئث ارالاسئپ جاتقان شاعئنا لايئقتئ باسقارؤ كةرةك.
- بئلتئرعئ قابئلدانعان «ءدئن تؤرالئ» زاثداعئ كوپتةگةن قارسئ پئكئرگة ارقاؤ بولعان مةملةكةتتئك مةكةمةلةردة ناماز وقؤعا تئيئم سالؤعا نة دةيسئز؟
- ءبئزدئث مةملةكةت زايئرلئ مةملةكةت. ال، زايئرلئ مةملةكةتكة «بئلاي ئستة» دةپ ايتؤ مةنئث حاقئما جاتپايدئ. مةنئث ؤاقئتئمدا ولار مذنئ كوتةرگةن جوق. ول كةزدة بولسا تئكة سويلةپ تذسئندئرةر ةدئم. سوندئقتان، ونئ نةگة ولاي ئستةپ جاتقاندارئن زاث شئعارؤشئ ورگاندارمةن سويلةسئپ، وزدةرئث شةشئثدةر. ول جاعئندا شاتاعئم جوق. مةن ونئ قاتة دةيتئن بولسام، بالكئم، ونئث بةر جاعئندا ودان دا قاتة نارسةلةر بار شئعار. قازئر ناماز وقيمئن دةپ توپتالئپ الئپ ساياسات قذرئپ جاتقاندار دا بولؤئ مذمكئن. مةن ونئ بئلمةيمئن عوي.
ال، سةكتالاردئث نة ءذشئن كةلئپ جاتقانئ ءمالئم. قازاقستاننئث بايلئعئ، قازاقتئث كةثدئگئ مةن ازداپ ةرگئشتئگئ ولاردئ قئزئقتئرؤدا. ءبئزدئث وزگةنئث ايتقانئنا سةنگئشتئگئمئز بار. ونئث بئزگة قاجةتئ قانشا؟
ارينة، بئزگة دوستئ كوبةيتئپ، ديپلوماتيانئ، قارئم-قاتئناستئ كذشةيتة وتئرئپ، ءوز بولمئسئمئزدئ ساقتاؤئمئز كةرةك. قازئر ءوز تئلئمئزدة سويلةي الماي ءجذرمئز. ول ذيات ةمةس پة؟ ماسةلةن، تذركيادا ورتا ءبئلئمدئ تذرئك تئلئندة الماعانداردئ شةتةلدةن دوكتور بولئپ كةلسة دة قئزمةتكة المايدئ. ويتكةنئ، ول ءوزئنئث تاريحئن، ءتئلئن، ادةت-عذرپئن بئلمةيدئ. ةكئنشئ، تذرئك ازاماتتئعئن الاتئن بولساث، مئندةتتئ تذردة تذرئك بولئپ جازئلاسئث. ايتپةسة، ءتولقذجات بةرمةيدئ. تذركيانئث وسئ ةكئ شارتئ ماعان قاتتئ ذنادئ.
- بئزدة ءدئن مةملةكةتتةن بولةك دةلئنگةن. الايدا، جاثا «ءدئن تؤرالئ» زاثعا بايلانئستئ «ءدئني ادةبيةتتةر ساراپتاؤدان ءوتؤئ قاجةت» دةگةن سةكئلدئ وزگةرئستةر مةملةكةتتئث ءدئن ئستةرئنة ارالاسا باستاعانئن كورسةتپةي مة؟
- جوق. ولاي ءتذسئنؤ قاتة. مةملةكةتتئث تئنئشتئعئن ساقتاؤ ءذشئن مةملةكةت جذمئس ئستةمةي، باسقا كئم ئستةيدئ. ماسةلةن، يةگوأودا «وتانئثدئ قورعاما، قولئثا مئلتئق الما» دةيدئ. بذل بئزگة تؤرا كةلة مة؟ پاتريوت بولؤ كةرةك دةيمئز، قولئنا قارؤ الئپ وتانئن قورعاماسا قايدان پاتريوت بولادئ. سوندئقتان، ءدئني ادةبيةتتةردئ ساراپتاؤدان وتكئزؤ وتة كةرةك نارسة. ويتكةنئ، قازئرگئ شئعئپ جاتقان كئتاپتاردئ كورسةم قذسقئم كةلةدئ. ءبئر-بئرئنةن كوشئرئپ، كئتاپتئ ءسال وزگةرتئپ شئعارا بةرةدئ. شئنئ مةن وتئرئگئ قايسئ ةكةنئن ادام بئلمةيدئ. ءدئني كئتاپ ساتاتئندار «حالئق كئتاپ المايدئ، سةنبةيدئ» دةپ ءجذر. وتئرئك جازئپ، حالئقتئ الداپ دئننةن زةرئكتئرؤدئث نة قاجةتئ بار؟ سول ءذشئن ولاردئ ساراپتاعانئ وتة جاقسئ. ةگةر ساراپتاؤعا كذشئ جةتةتئن ادامدار وتئرعان بولسا، ارينة.
ئلگةرئدة بئرةؤ كئتاپ شئعارامئن دةپ كةلئپ قويمادئ. سودان ورئنباسارئما «قاراپ، تةكسةرئپ كور» دةپ تاپسئردئم. ول قاراپ شئققانئن، بولاتئنئن ايتتئ. سودان شئققان كئتابئن ءبئر كذنئ قولئما الئپ قاراسام، «اباي ولاي دةگةن، شاكارئم بئلاي دةگةن» سةكئلدئ دذنيةلةر. ارينة، ابايدئث اقئن ةكةنئن، دانا ةكةنئن جاقسئ بئلةمئن. ونئث دانالئعئنا ةش كذمانئم جوق. ءبئراق، ول بذكئل ءدئندئ مةثگةرئپ قويدئ دةپ ايتا المايمئز عوي. سول ءذشئن بذعان ئقتيات قاراعانئمئز ءجون. ءدئن مذلدةم بولةك دذنية. مئسالئ، ءال-فارابيدئث، يبن-سينانئث، بيرؤنيدئث، ءال-حورةزميدئث، ذلئقبةكتئث باسئندا سالدةسئ بولدئ. ولار وسئلايشا مذسئلمان ةكةنئن، مذسئلماننان شئققان عالئم ةكةنئن ءبئلدئردئ. ءبئراق، ولار ءدئنباسئ ةمةس قوي. مذنئث ءوزئن ولاردئث يسلامعا قوسقان ذلةسئ دةپ ءبئلؤ كةرةك. سوندئقتان،ء بئر ءسوزدئث تؤرا جانة استارلئ ماعئناسئ بولاتئنئن ذمئتپاؤئمئز قاجةت.
- «حالئق ءدئني كئتاپ الماي قويدئ» دةؤشئلةردئث ءسوزئن كةلتئرئپ كةتتئثئز. جالپئ، قذران كئتابئن ساتؤ، ساؤداعا سالؤ دذرئس پا؟
- قذراندئ ساتئلمايدئ دةگةندئ كئم شئعارئپ ءجذر؟ ماسةلةن، قذراندئ باسپاعا اقشاسئن تولةپ باستئرعان ادام ساتپاعاندا قايتةدئ؟ ونئث ذستئنة، ول ساؤدا ءذشئن باستئرسا دا، حالئقتئث پايداسئ ءذشئن جاساتئپ وتئر عوي. ال، ساؤاپ ءذشئن اقشاسئن ءوزئ تولةپ تاراتاتئندار دا بار. ول باسقا اثگئمة. ماسةلةن، ءدئني ورئنداردا تذراتئن دذنيةلةردئ ؤاقب دةيدئ. ءشاريعات بويئنشا ولار ساتئلمايدئ. ويتكةنئ، تولةنئپ قويعان. مئسالئ، حاليفا التايعا باستئرعاندئ ؤاقب دةپ بةرگةن. ءبئراق، ونئ ساتئپ جئبةردئ.
- سوندا، ونئث ءشاريعاتقا ةش قايشئلئعئ جوق پا؟
- جوق، ول بوس ءسوز. ال، قازئر تةگئن ءدئني كئتاپ تاراتئپ جذرگةندةر ميسسيونةرلةر. ولار جاي عانا ميسسيونةرلةر ةمةس، ار جاعئندا ذلكةن كذشتةر تذر.
- ميسسيونةرلةردةن قازاق قوعامئ قالاي ساقتانؤئ كةرةك؟
- ميسسيونةرلةردةن ءار قازاق اؤةلئ ءوزئن، سوسئن وتباسئن، اعايئن-تؤئسئ مةن جورا-جولداسئن ساقتاؤئ ءتيئس. ءبئزدئ ازعئرؤشئلار كوپ. ةل بولسئن دةپ ةشكئم قولدامايدئ. سوندئقتان، قازاق حالقئ ءوزئمئزدئ-ءوزئمئز قورعاؤعا ءتيئسپئز.
- مةملةكةت تة ءوز ازاماتتارئن قورعاؤئ قاجةت شئعار؟
- مئندةتتئ تذردة مةملةكةت ارالاسپاي بولمايدئ. مةملةكةت ادامدئ دئنئنة ةمةس، ازاماتتئعئنا قاراپ قورعاؤعا ءتيئس. بذل مةملةكةت تئنئشتئعئن ساقتاؤ ءذشئن مئندةتتئ نارسة. ءدئن مةملةكةتتةن ءبولئندئ دةگةن ءسوزدئ تةرةث ءتذسئنؤئمئز ماثئزدئ. بةس ؤاقئت وقئپ جذرگةن نامازئثدئ ءذش ؤاقئت وقئ دةپ ايتا المايدئ. الايدا، ناماز وقئپ جذرگةن سول مةملةكةتتئث ازاماتئ. ونئ ازاماتتئعئ جاعئنان جاؤاپكةرشئلئككة تارتؤعا بولادئ عوي. سوندا، ءبئر جاعئندا ةركئندئك، ةكئنشئ جاعئندا جاؤاپكةرشئلئك قاتار تذر ةمةس پة؟
- ةل ئشئنةن ءار مةشئتتةگئ يمام ؤاعئزدئ ءارتذرلئ جذرگئزةدئ دةگةن ءسوزدئ ةستئپ قالامئز.
- اركئم ءوزئنئث جةرئنة، ورنئنا قاراي سويلةگةنئ دذرئس. بذعان قوسئلامئن. دوگما قئلئپ، «ءبارئث تةك مئنانئ سويلةيسئث» دةؤ قاتةلئكتئث ذلكةنئ.
- ؤاعئزدئ ءارتذرلئ جذرگئزؤشئلةر ءارتذرلئ اعئمدئ ناسيحاتتاپ كةتپةي مة؟
- جوق. ءارتذرلئ اعئمدئ ايتئپ كةتپةيدئ. ءبئراق، سوعان ءبئلئمئ جةتة مة؟ اثگئمة وسئندا. ءار يمامنئث ؤاعئزدئ ءوزئنئث جةرئنة قاراپ سويلةؤئ وتة ورئندئ. مةكتةپ باعدارلاماسئ سةكئلدئ بارلئق جةردة بئردةي سويلةؤگة مئندةتتةسة، وندا ءبارئ ءبئتتئ دةي بةر. بذل بئرةؤ «سؤ ئشپةيمئن» دةسة «ءئش» دةپ، ال، ةكئنشئسئ «شولدةپ تذرمئن» دةسة دة «سؤ ئشپةيسئث» دةگةنمةن بئردةي.
- باسقا باسقا، مةشئتتةردة ساداقادان، تاعئ باسقادان جينالعان قارجئنئ قئمقئرئپ كةتؤ ءار-ار جةردة ورئن الئپ جاتادئ. بذل نةنئث سالدارئ، ونئث الدئن الؤدئث جولئ قانداي؟
- بذل تابيعي زاثدئلئق. ال، ول سونئ الدئن الا ئقتياتتاماعان باسشئلاردئث ايئبئ. مةن ءبئر مئسال ايتايئن. ءمذفتياتتان كةتةرئمنئث الدئندا الماتئداعئ ورتالئق مةشئتتةگئ 30 مئث دوللارلئق كئلةمنئث جارتئسئن كةسئپ الئپ كةتئپتئ. ونئ ءبذتئن كذيئ ون ادامنئث كوتةرؤئ مذمكئن ةمةس. سودان يمامدئ شاقئرئپ الدئم دا «ذرئنئ تاپ، تاپپاساث سةن ذرئسئث، تاؤئپ اكةلمةسةث سةنئ وتئرعئزامئن» دةدئم. كوپ ذزاماي-اق شئمكةنتتةن ذستاپ الئپ كةلدئ. سوعان سذراؤ ءجذرئپ جاتقان كةزدة مةن مذفتيلئكتةن كةتئپ قالدئم. ايتپةسة، مةن قانشاماسئنئث تئرلئكتةرئن اشئپ جئبةرةتئن ةدئم.
- «ارؤاققا سئيئنؤعا، وعان دذعا قئلؤعا بولمايدئ» دةپ يسلام مةن اتا-ءداستذردئث اراسئنا سئنا قاعؤشئلار دا بار. بذل ةلدئ شاتاستئرماي ما؟
- بذل سذراؤئث ورئندئ. قازاق حالقئ ةشقاشان ءارؤاققا سئيئنباعان، سئيلاعان. قذرمةتتةپ، قاستةر تذتقان. اتا-بابانئث رؤحئن كوتةرئپ، وعان قذران باعئشتاؤ سئيئنعانعا جاتپايدئ. ماسةلةن، مةن تالاي رةت ياسساؤيدئث، ارئستان بابتئث باسئنا باردئم. الايدا، مةن ولارعا جالئنئپ ةمةس، قذران وقئپ، دذعا ةتئپ باردئم عوي. اللانئث سذيئكتئسئ بولعانداردئث باسئنا بارئپ، «ة، اللا، بئزگة دة وسئلاردئث جاقسئلئعئنان، جولئنان بةرة كور» دةپ تئلةك ةتؤدئث نةسئ ايئپ. ونئ تئكةلةي ءارؤاققا سئيئنئپ كةتتئ دةؤ ذلكةن قاتةلئك. ول، ءتئپتئ، جالا.
- كةلئننئث ذلكةندةرگة ءيئلئپ سالةم سالؤئنا «تئيئم» سالئپ، «ادام تةك اللانئث الدئندا عانا ءيئلؤئ كةرةك» دةپ جذرگةندةرگة نة دةيسئز؟
- بذل وتة جاقسئ ساؤال. كةلئندةردئث ءيئلئپ سالةم سالؤئ عيبادات ةمةس، ئزةت. ويتكةنئ، ول ذلكةن ادامنئث كةلئپ قولئن الا المايدئ عوي. سوندئقتان، بذل ذلكةنگة دةگةن ئزةت، قذرمةت. ول تابئنؤ نةمةسة سئيئنؤ ةمةس. ال، ذلكةنگة ئزةت، قذرمةت جاساما دةؤدئث ءوزئ ةتيكادان، ادامگةرشئلئكتةن ءارئ كةتئپ قالعاندئق. كةلئننئث سالةم سالؤئ، ونئث ذلكةنمةن امانداسؤئنئث فورماسئ جانة سئي-قذرمةتئنئث بةلگئسئ. سوندئقتان، ونئ شاريعاتقا قايشئ كةلةدئ دةگةنگة مذلدةم قارسئمئن. ءبئر زامانداردا پاتشانئث الدئنا بارئپ ءيئلئپ، توثقالاثداپ جاتقاندار بولدئ. سونئ قذلشئلئق دةسة بولادئ.
- وسئعان سةپتةس ءبئر سذراق. قازاقتئث كةلئندةرئ باسئنا ورامال تاققانئمةن، قئز-كةلئنشةكتةرئ حيدجاپ كيمةگةن عوي. حيدجاپ ماسةلةسئ دة كةيئنگئ كةزدة ءبئرشاما جةرگة دةيئن اثگئمة بولعانئن بئلةسئز. ءسئزدئث كوزقاراسئثئز؟
- بذرئن قازاقتئث قئزدارئ قئزئل ورامال تاعئپ، قئزئل كويلةك پةن نئمشا كيگةن. كةلئنشةكتةر كوك پةن سارئ ورامال، ذلكةن كئسئلةر اق ورامال تاعئنعان، ياعني، جاسئنا قاراي وزگةرئپ وتئرعان. ال، حيدجاپ دةگةن ارابتئث ءسوزئ. پةردة دة، شئمئلدئق تا حيدجاپ. ويتكةنئ، ارابتئث جةرئ ئستئق بولعان. ولاردئث ةرلةرئ مةن ايةلدةرئ يسلام دئنئنة دةيئن دة بةتئ ئستئق كذنگة كذيئپ كةتپةس ءذشئن حيدجاپپةن ورانئپ كيئنگةن. ونئث دئنگة قاتئسئ جوق. كليماتتئق جاعدايئنا بايلانئستئ سولاي قالئپتاسقان. كةيئننةن ول يسلام دئنئندة دة قالدئ. ويتكةنئ، ول دا سول حالئق قوي. ءبئراق، ونئث يسلام دئنئنة كةلتئرةر زيانئ جوق.
قازاق حالقئ بولعان سوث، ءوز كيئمئمئزدئ ءوزئمئز جاراسئمدئ ةتئپ كيئپ كورسةتسةك تة بولار ةدئ. ءدئن ورانؤمةن ةمةس، جذرةكپةن بولادئ. ارينة، قئز بالالاردئث قولئنئث توبئعئنان اياعئنئث توبئعئنا دةيئن جابئق بولؤئ كةرةك. ءبئراق، ول حيدجاپقا جاتپايدئ. ال، قازئرگئ احؤالدئ نة مودا ةكةنئن، نة بئرةؤدئث ايتقانئن ئستةپ جاتقانئن بئلمةيسئث. ايتةؤئر، اركئم ارنارسةنئ اكةلئپ كيئپ جاتئر.
- شةتةلدة وقئپ كةلئپ جاتقان ءدئني ماماندار قانداي اعئمدا، قاي ماسحابتا وقئپ كةلگةنئن قاداعالاؤ قاجةت. ويتكةنئ، ةل ئشئندة وزگة يسلامدئق اعئمنئث نةمةسة ماسحابتئث تارالؤئندا سولاردئث دا ذلةسئ بولؤئ مذمكئن دةگةن پئكئرلةر ايتئلئپ قالادئ. شئنئندا، ءبئر قاؤئپ وسئدان با؟
- بذل ورئندئ ماسةلة. ويتكةنئ، ءوزئثنئث تئلئثدة الا الماعان ءبئلئمدئ، وزگةنئث تئلئندة الا المايسئث. مةن شةتةلدة وقئعاندا ون سةگئز جئل بويئ وقئپ بئتئرة الماي جذرگةندةردئ كورگةنمئن. سودان سوث، تايلاندتئق، فيليپپيندئك جانة باسقاسئنئث ءبارئن ليأيادا بذرئن يتاليا وتارئندا بولعان شئركةؤدةن، يتاليالئقتار كةتكةن سوث ذگئت-ناسيحات ءبولئمئن اشتئ. جاثاعئنئث بارلئعئن سوندا اپارئپ تاستادئ. ويتكةنئ، ولار ؤنيأةرسيتةتتئ بئتئرة المايدئ. سوندا جةثئل باعدارلامامةن وقئتقان بولدئ. قازئر بئزدة شةتةلدة وقئپ كةلگةندةردئث كوبئسئنئث ءبئلئمئ جوق. مئسئردا نة باسقا جةردة وقئپ كةلدئ دةگةن اتاعئ دارداي بولعانئمةن، شئن تةكسةرئپ كةلسةث ةشتةثة شئقپاؤئ مذمكئن. ارينة، ءئشئنارا بئلئمدئلةرئ بار. ءبئراق، از. مةن ءجذز بالانئ تذركياعا، سةكسةن بالانئ ةگيپةتكة، جيئرما بالانئ پاكئستانعا جئبةرگةنمئن. سودان ديپلومئن اكةلئپ كورسةتكةن بئرةؤئن كورگةن جوقپئن. كةتكةن ءئزئ كوپ تة، قايتقان ءئزئ جوق. سوندئقتان، ءدئني مامانداردئ ءوز ةلئمئزدة، ءوز تئلئمئزدة مئقتاپ دايئنداپ شئعارعانئمئز ابزال. كةرةك بولسا، ةكئ-ءذش جئل ءتئل ذيرةنؤگة جئبةرئپ الؤ كةرةك.
بذرئن مئسئردا وقؤ جاقسئ ةدئ، قازئر مئسئرئث دا بذزئلدئ. ءبئز وقئعان ةگيپةتتةگئ ءالي-اسقار ؤنيأةرسيتةتئنئث قازئرگئ وقئتؤ باعدارلاماسئنا كوثئل تولمايدئ. ءبئز 136 بالا شاريعات جانة زاث فاكؤلتةتئنة تذستئك. ونئث توقسان جةتئسئ ارابتار دا، ءذش پايئزئ عانا شةتةلدئكتةر بولدئ. سونئث 64 ئ عانا بئتئردئك، ياعني 50 پايئزدان استامئ وقي الماي تاستاپ كةتتئ. ءبئز جازباشا اراب تئلئندة تاپسئراتئنبئز. سوندا «سةندةردئ قذدايدئ الدايتئن قئلئپ وقئتپايمئز، بئلسةث ءوت، بئلمةسةث كةت» دةيتئن. قازئر ويلاپ وتئرسام، سول سوزدةرئ وتة دذرئس ةكةن. سوندئقتان، وقئتؤ ءتاسئلئن ءبئلؤ كةرةك. ال، قازئر ونئ ءوزئ بئلمةيتئن ادامدار، وزگةگة قالاي ذيرةتپةك.
- اثگئمةثئزگة راقمةت!
سذحباتتاسقان ساكةن ورئنباسار ذلئ
دةرةككوز: «زاث گازةتئ»