امانگةلدئ ةرمةگيايةأ: ءمذيئزئ قاراعايداي جازؤشئلارئمئزدئث ايتئس تؤرالئ ايتقان سوزدةرئنة قاراپ وتئرئپ، سولارعا جانئم اشيدئ

استانا. 20- ءساؤئر. قازاقپارات - «الماتئ قذرئلئس» حولدينگتئك كومپانياسئنئث پرةزيدةنتئ، مةسةنات امانگةلدئ ةرمةگيايةأپةن سذحبات.
None
None

- ايتئس ونةرئنئث جاناشئرئ، مةسةنات امانگةلدئ اعا ةرمةگيايةأتئث جةكة ءومئرئن بئلگئسئ كةلةتئن تئثداؤشئلار بار دةپ ويلايمئن. اثگئمةنئ بالالئق شاقتان باستاساق. بالالئق شاقتا بولاشاققا قانداي ذستانئمدار ذستانئپ ةدئثئز؟

- سوعئس ءجذرئپ جاتقان كةزدة كةلدئك دذنيةگة. اكةمئز 1943- جئلدارئ سوعئستان جاراقات الئپ، اؤئلعا قايتقاننان كةيئن، 1944- جئلئ دذنيةگة كةلئپپئن. اكةمنئث قان مايداننان امان-ةسةن كةلؤئنة بايلانئستئ اتئمدئ امانگةلدئ دةپ قويئپتئ. تؤعان، كئندئك قانئمئز تامعان جةرئمئز اؤئل بولعاننان كةيئن، اؤئلدئث، كوپ بالالئ وتباسئنئث تاربيةسئن، سول اؤئلداعئ حالئقتئث ئقئلاسئن، ءبئر-بئرئنة دةگةن، وتباسئنداعئ قاتئناس، سونئث تاربيةسئن تولئقتاي بويئمئزعا ءسئثئرئپ، تاربيةلةندئك. اؤئلدا وسكةن بالالار كةث پةيئلدئ، قامقورشئل، ذلكةندئ ذلكةندةي، كئشئنئ كئشئدةي سئيلاي بئلةتئن، اكة-شةشةسئ، تؤعان باؤئر-قارئنداستارئمةن جذمعان جذدئرئقتاي بولئپ، كةرةمةت اسةرمةن تاربيةلةنةدئ.

سول جاس، كئشكةنتاي كةزئمئزدةن شارؤاشئلئققا بةيئمدةلدئك. ذيگة سؤ اكةلسةك تة، وتئن جارساق تا، مالدئ جايعاساق تا، سونئث استئ-ءذستئن قاراپ شئقساق تا، سونئث ءبارئ دة - ةثبةك. اكة-شةشةمئز ءذش-ءتورت جاستان باستاپ ةثبةككة باؤلي باستادئ. ول - كوپ ماعئنالئ دذنية، ال ءبئراز ةسةيگةننةن كةيئن سول كةزدةگئ كولحوز-سوأحوزداردئث شارؤاشئلئعئنا كئرئسئپ، 3-4 كلاستان ذلكةندةرمةن بئرگة ةثبةك ةتئپ ءجذرؤشئ ةدئك. سوندئقتان بولار، ءبئر ءذزئم ناننئث، ءبئر جذتئم ءسذتتئث قانداي ةثبةكپةن، قانداي ماثداي تةرمةن كةلةتئنئن بئلةمئز. سوندئقتان دا ونئ قادئرلةي بئلةمئز. وسئنئث ارقاسئ بولار وسكةننةن كةيئن، ةرجةتئپ، ات جالئن تارتئپ مئنگةننةن كةيئن قيئن-قئستاؤ شاققا دايئن بولعانئمئز.

 1991- جئلدان كةيئن كةثةس ذكئمةتئ قذلاپ، تارقاعاننان كةيئن شئعارماشئلئقتا، مادةنيةتتة، ونةردة جذرگةن ادامدارعا قاتتئ ءتيدئ. بئزگة دة وثاي بولعان جوق. ءوزئمنئث ئستةپ جذرگةنئم قذرئلئس سالاسئ بولعاننان كةيئن، 1995- جئلعا دةيئن قذلدئراؤ كةزةثئ ءوتتئ عوي. سول كةزدة ةكئ اياعئمئزبةن تئك تذرماعانمةن، ءبئر اياقپةن اؤپئرئمدةپ، امان-ساؤ قالئپ، ايتةؤئر، ئسكةرلئگئمئزدئث، بئلگةنئمئزدئث ارقاسئ بولار، 1995- جئلدارئ قالئپقا كةلة باستادئق. تارقاپ كةتپةي، قذرئلئس سالاسئندا ةپتةپ قارجئ تابا باستادئق. ونةردئث ار جاق، بةر جاعئندا، شئعارماشئلئقتا جذرگةن تذلعالارئمئزعا، ازاماتتارئمئزعا قول ذشئن بةرؤگة جاراپ تا قالدئق. كةيدة دةمةؤشئلئك جاساؤ، جومارتتئق جاساؤ قالتانئث قالئثدئعئنا بايلانئستئ ةمةس. وزئنة جةتپةي جذرسة دة، يگئلئكتئ ئستةر ءذشئن تابئسئنان ءبولئسئپ جذرگةن ازاماتتار بار. ال قالتاسئنان قارجئسئ بذرقئراپ شئعئپ، دذنيةسئن قاي جةرگة اپارارئن بئلمةي، اسئپ-تاسئپ جذرگةندةر قول ذشئن بةرمةؤئ مذمكئن. بذل انانئث سذتئمةن، اكةنئث تةگئمةن كةلئپ، سودان كةيئن ءوزئنئث وتباسئ، وشاق قاسئ اينالاسئنداعئ تاربيةگة بايلانئستئ بولؤئ كةرةك.

اكةمئز سونداي ءبئر جومارت، سةرئ ازامات بولدئ. كوپ جئل كولحوزدئ باسقاردئ. اؤئلدئث اتقامئنةر ازاماتتارئنئث ءبئرئ بولدئ. قولئنداعئسئن ايامايتئن. تؤئسئنا، جاقئنئنا، باسقالارعا دا ءبولئپ بةرؤگة دايئن بولاتئن. ال ونةرگة جاقئن بولؤئمئز: اؤئلئمئز الماتئنئث جانئندا بولعاننان كةيئن، ءبئراز ونةر ادامدارئ سول كةزدةرئ، سوعئستان كةيئن ةلگة جيئرةك كةلةتئن. كةلگةن ادامدار اكةمئز قوناقجاي بولعاننان كةيئن شاي-پاي ءئشئپ، كونسةرتتةن سوث ءبئزدئث ذيلةردة ءجيئ بولاتئن. ونةر سول كةزدةن قانعا سئثگةن-اؤ. كذي مةن اؤةننئث ءنارئ، تامئرئ سول كةزدة تارقادئ-اؤ دةپ ويلايمئن. ماسةلة ءوزئثنئث كوثئل كذيئث مةن جذرةك سةزئمئثدة عوي. سوندئقتان دا ءوزئم ءان ايتئپ، دومبئرا شةرتپةگةنمةن، ولاردئ تذسئنة ءبئلئپ، سوعان جاقئنداؤ بولئپ، قول ذشئن سوزئپ، شاما كةلگةنشة ونةرگة جاردةم بةرئپ جذرگةن جايئم بار. مةسةنات، اتئمتاي جومارت دةپ جاتادئ. سةبةبئ سوندا جاتئر دةپ ويلايمئن.

- وداق تذسئندا ورئستئث ورتاسئندا وقئدئثئز، كةثةس كةزئندة كةمةلدةندئثئز دةپ ايتؤعا بولادئ. قازاق دةگةن ةل جةكة مةملةكةت بولا الاتئن قاؤقارئ بار، تاؤةلسئز مةملةكةت بولاتئنداي جاعداي تؤار ما ةكةن دةگةن ئشكئ تذيسئكتة ازاتتئقتئ اثساعان ارمان-ماقساتتار بولدئ ما؟

- تاؤةلسئزدئك - ءاربئر ذلتئن سذيةتئن، جةرئن، ةلئن سذيةتئن ازاماتتئث كوثئلئندة جذرةتئن دذنية. قازاق ةلئ ءبولئنئپ، حاندئق قذرئپ، وتاؤ تئككةلئ بةرئ دة 600 جئل ؤاقئت بولئپ قالدئ. كةزئندة تاؤةلسئز دة بولدئق. كةيئن شاپقئنشئلاردئث ئقپالئمةن رةسةيدئث قولتئعئنا كئرئپ كةتتئك. ءبئر كةزدةرئ باتئس جاعئ، سودان كةيئن ورتالئق، سودان كةيئن جةتئسؤ وثئرلةرئ ورئسقا باعئندئ. ءبئر سوزبةن ايتقاندا، بودان بولدئق قوي. ءوز بيلئگئث وزئثدة جوق. تئزةنئ باتئرئپ، بةلدةن باسئپ، بيلئك جذرگئزؤدئث ءوزئ دة سول جةردةگئ حالئقتئث تاؤةلسئزدئگئنة تالپئنئس بةرةدئ. سونئث وزئنة ئقپال جاسايدئ. سونئ ارمان ةتةدئ. ءبئز بولساق سول كةزدة تاربيةلةنئپ، كةثةس زامانئندا تؤدئق، وقئدئق، جوعارئ ءبئلئم الدئق، قئزمةت ئستةدئك. پارتيا مذشةسئ دة بولدئق. سول كةزدئث وزئندة ةگةمةندئككة، تاؤةلسئزدئككة قول جةتكئزسةك دةگةن وي-ارمان ءار ساناسئ بار ازاماتتئث ويئندا بولدئ.

 ماسكةؤدة وقئپ جذرگةننئث وزئندة دة، وسئ قئزمةتتة دة قذرئلئس سالاسئندا ذلتئمئزدئث ازاماتتارئ ئلؤدة ءبئر، نةكةن-ساياق ةدئ. قازاقتئث كوپشئلئگئ - اؤئل شارؤاشئلئعئندا، اؤئلدا، ال قالالاردا باسقا ذلتتئث وكئلدةرئ باسئم بولدئ. ءبئر الماتئنئث وزئندة قازاق ذلتئ 25 پايئزعا 80-جئلدارئ ارةث كةلگةنبئز. كةيئن 90-جئلدارئ 40 قا باردئق. قازئر، ايتةؤئر، قذدايعا شذكئرشئلئك ةتؤ كةرةك، 60-70 پايئزعا جةتتئك قوي. ول زاماندا دا ساناسئ بار ادامنئث ويئندا، سةزئمئندة تالپئنئستار، قول سوزؤشئلئق، سوعان ءذمئت ارتؤ دةگةن بولدئ. ذلتتئق نامئس، ذلتتئق سةزئم، ذلتتئق ذيات، ذلتتئق ار جاستارئمئزدئ الاثعا شئعاردئ. كةثةس وداعئنئث تارقاؤئنا، تاؤةلسئز بولؤئمئزعا، ةگةمةندئگئمئزگة جاسالعان قادام بولدئ بذل.

 سول 1986 - جئلدان كةيئن ءبئراز جةردة وسئنداي تولقؤلار ورئن الدئ. بالتئق تةثئزئ جاعالاؤئنداعئ، كاأكازداعئ ةلدةرگة دة سول 1986- جئلئ بئزدة وتكةن ةر-ازاماتتاردئث، جاس جئگئتتةردئث تالپئنئسئ اسةر ةتتئ. ةگةمةندئك العاننان كةيئن تاؤةلسئز مةملةكةت بولئپ، مةملةكةت قذرؤ، ئشكئ-سئرتقئ ساياسات جذرگئزؤ وثايعا تذسكةن جوق. سةبةبئ ونداي تاجئريبة بئزدة بولا قويعان جوق. رةسپؤبليكا رةتئندة ذكئمةتئمئز، باسقامئز بولعانئمةن، اتئ بار، زاتئ ناشارلاؤ بولاتئن. بارلئعئ ورتالئقتان شةشئلةتئن، ءبئزدئث سئرتقئ ساياساتقا كوپ قاتئسئمئز جوق ةدئ. تاجئريبة، ماماندارئ بولماعاننان كةيئن، قيئن-قئستاؤ ؤاقئتتئ باستان كةشتئك. ول ةندئ وزئنشة بولةك اثگئمة، ذزاق-سونار اثگئمة دةؤگة بولادئ.

- العاشقئ ةثبةك جولئثئز قاراپايئم بةتونشئدان باستالعان ةكةن. قذدايعا شذكئر، بذگئندة وسئنداي دارةجةگة جةتئپ وتئرسئز. وسئ ؤاقئت ارالئعئندا كوپتةگةن قئزمةت اتقاردئثئز. ايتئسقا، ذلتتئق ءتول ونةرئمئزگة جاناشئرلئق تانئتؤ ارقئلئ دا ةلگة تانئلدئثئز. وسئنداي دارةجةگة جةتكئزگةن ةث ءبئرئنشئ قانداي قاعيدا؟

- قاعيدانئ بابالارئمئز ايتئپ كةتكةن. تاريحئمئزدئث تامئرئنا ذثئلسةك، تالاي دذنية - سول جةردة. ارئعا بارماي-اق، اباي بابامئزدئث قاعيداسئن ايتايئن: «ةثبةك ةتسةث ةرئنبةي، تويادئ قارنئث تئلةنبةي». مئنة، بذگئنگئ نارئقتئق زاماننئث، وتكةن جانة كةلةر زاماننئث قاعيداسئ - وسئ. اكة-شةشةمئز «ةشكئمنئث الا ءجئبئن اتتاما» دةپ تاربيةلةدئ. قولئثنان كةلسة، قول ذشئن بةر. جاردةمئث جوق بولسا، جئلئ ءسوزئث، اقئل-ويئث جانئثا ازئق بولسئن دةگةن - مئنة، ءومئردئث قاعيداسئ. وسئنئ ذستانئم ةتسةثئز، وندا جاماندئققا بارا قويمايسئز جانة جاماندئق ءسئزدئ ايلانئپ وتةدئ.

 جاثا ايتئپ وتئرسئث «بةتونشيكتةن باستاپ، مينيسترگة دةيئن كوتةرئلئپسئز» دةپ. ءيا، جاي جذمئسكةردةن باستاپ، ودان بريگادير بولدئق، ينستيتؤتتئ بئتئردئك، ماستةر، ودان جوعارئلاي-جوعارئلاي، باس ينجةنةر، ترةستئث باستئعئ، مينيستر دة بولدئق. سول ساتئنئث بارلئعئندا قذلاقتان ةشكئمگة سذيرةتكئزبةي كةلة جاتئرمئز. ويتكةنئ سول وتئرعان ورنئثنئث مامانئسئث، بارئنةن ارتئق بئلمةسةث دة، ةشكئمنةن كةم بئلمةيسئث. مئنة، ماسةلةنئث ءتذبئرئ - وسئ جةردة. قانشاما قئزمةت ئستةپ ءجذرئپ، وسئ ؤاقئتقا دةيئن، شذكئرشئلئك، ءبئر ادام ارئز جازئپ، «مئناؤ ءبذيتتئ، مئناؤ ءسذيتتئ، مئناؤ وسئنداي، مئنةكي، جولدان تايدئ» دةگةن ءبئر ارئز تذسكةن جوق. كةيدة ويلايدئ «ويپئرئم-اي، قارسئلاستارئم كوپ» دةپ، ءتئپتئ كةيبئرةؤئ «دوستارئم جوق، دوستارئم مةن جاؤلارئم بئلاي» دةپ جاتادئ. كةيبئرةؤلةر 10-15 وققاعارئمةن جذرةدئ. ةشكئمنئث جولئن كةسئپ، الا ءجئبئن اتتاماساث، سةنئ بةكةردةن-بةكةر بئرةؤ نئساناعا المايدئ. ال جاثاعئ وققاعارلارئث ونداي جولمةن جذرمةي، ةلدئث جولئن كةسئپ نةمةسة سول جةمقورلئققا ءتذسئپ، اداسساث، سةنئث 100 وققاعارئث بولسا دا، ول پانا بولمايدئ. ماسةلةنئث ءتذبئرئ - وسئ جةردة.

- بذگئندة «ةل مذددةسئنةن گورئ، جةكة باستئث قامئ ءبئرئنشئ كةزةككة شئقتئ» دةيتئن پئكئر بار. ارينة، بذل شئندئق تا بولؤئ مذمكئن. ويتكةنئ قازاق اتامئز ايتادئ عوي «جةل سوقپاسا، ءشوپتئث باسئ قيمئلدامايدئ» دةپ. وسئ نةلئكتةن دةپ ويلايسئز؟ بذل قوعامنان با، زاماننان با، ادامنان با؟

- بذل سذراعئث نةگئزسئز ةمةس. نارئق زامانئ دةيئك، تاؤةلسئزدئك العاننان كةيئن، شئنئندا دا، ةلدئث، مةملةكةتتئث قامئنان ءوز قالتاسئنئث قامئن ويلايتئندار كوبةيدئ. ونئث ءبارئ - كةلئپ جاتقان بايلئقتان. ءبئراق ول بايلئق اسپاننان سالبئراپ تذسكةن جوق. وسئ ةلئمئزدئث، جةرئمئزدئث بايلئعئ. مئنة، سونئ جئلپوستار جئمقئرئپ جاتقان زامان. ال ةندئ وسئعان نة سةبةپ دةسةثئز، ول، شئنئندا، ءوزئمئزدئث ذلتتئق يدةيانئث جوقتئعئ دةپ ايتساق، بولماس، سول ذلتتئق يدةيانئث حالئققا، ةلگة قئزمةت ةتةتئن نذسقاسئ جةتپةي جاتقاننان دةپ ويلايمئن. ةث قيئن، كذردةلئ ماسةلة - ذلت بولئپ قالئپتاسئپ قالؤئمئز. ال ةگةر دة ذلت بولئپ ساقتالئپ قالماساق، وندا مةملةكةتتئكتةن، جةرئمئزدةن ايئرئلئپ قالؤئمئز مذمكئن. سةبةبئ ذلتتئث كذرةتامئرئ - ءوزئنئث مادةنيةتئ مةن داستذرئندة، تئلئندة، ماسةلة دئنئندة دة ةمةس. ءوزئثنئث تئلئثنةن ايئرئلئپ قالساث، مادةنيةتئثة زاقئم كةلتئرسةث، داستذردةن ايئرئلساث، وندا ذلت بولؤدان قالاسئث. ال ذلت بولؤدان قالساق، ايداهاردئث اؤزئندا كةتةمئز بة، جوق، ايؤدئث قذشاعئندا قالامئز با - ونئ ءبئر اللا بئلةدئ.

 مئنة، وسئ ماسةلةنئ ءتذبئرلئ ويلاپ، وسئعان ءمان بةرئپ، بيلئك بولسئن، قوعام بولسئن، ونةردة جذرگةن ازاماتتار بولسئن، وسئعان كوپ كوثئل ءبولؤئ كةرةك. وسئنئ ساقتاپ قالؤعا اتسالئسؤ كةرةك. مئنة، الدئمئزدا تذرعان كذردةلئ ماسةلة - وسئ. قازاق جئگئتتةرئ مةن قئزدارئنئث ون شاقتئسئ تذرئپ، بئرئمةن-ءبئرئ ورئسشا سويلةسئپ تذرعانئن كورةسئز. اكة مةن بالانئث، اجة مةن نةمةرةنئث ورئسشا سويلةسئپ كةتئپ بارا جاتقانئن كورةسئز. ول نة؟ ءوز باسئم ونئ ارسئزدئق، نامئسسئزدئق، جئگةرسئزدئك دةپ ةسةپتةيمئن.

 ءوزئثنئث كةرةمةتتةي باي ءتئلئث تذرعاندا، ءوز مةملةكةتئثدة مةملةكةتتئك تئلدة، انا تئلئثدة سويلةمةسةث، وندا كئم بولعانئث؟! ول - كةثةس زامانئنان قالعان، سودان ءالئ ارئلماي كةلة جاتقان، كةثةس وكئمةتئنةن بويئمئزعا سئثگةن، پسيحولوگيامئزعا جابئسقان «ءوزئمئزدئث يدةولوگيامئز». 1954-55- جئلداردان ورئستانؤ باستالدئ. سونئ ءبئز ءالئ جالعاستئرئپ كةلة جاتئرمئز. ول بئزگة قورعان بولا ما؟ ءوز ءتئلئمئزدئ قادئرلةمةسةك، باسقا ةلدئث ءتئلئ قورعان بولمايدئ. ءوز ءتئلئثدئ ءبئلؤ باسقا ءتئلدئ بئلمة، ذيرةنبة دةگةندئك ةمةس. انا ءتئلئثدئ بئلگةننةن كةيئن اعئلشئنشا سويلة، ورئسشا سويلة، قئتايشا سويلة. وعان ةشقانداي شةكتةؤ جوق. ءبئراق ءوزئثنئث انا تئلئثدة سويلةپ، ءوز انا ءتئلئثدئ قادئرلةؤئث كةرةك.

- ءاربئر قاسيةتتئ قادئر تذتؤ ارقئلئ سول ذلت ةرةكشةلةنةدئ عوي. قازاقتئث قاي قاسيةتئن قادئر تذتاسئز؟

- قازاق - ةرةكشة ذلت. كةث پةيئلدئ، قوناقجاي. ار-نامئستئث، باتئرلئقتئث يةسئ. ةگةر وسئلار بولماسا، وسئنشاما كةث-بايتاق جةردئ ءبئز قالاي ساقتاپ قالار ةدئك؟! قالاي قورعاپ قالار ةدئك؟! بذل اسپاننان سالبئراپ تذسكةن دذنية ةمةس. بذل - انالارئمئزدئث كوز جاسئ، بابالارئمئزدئث قانئمةن كةلگةن دذنية. بذگئنگئ كةث-بايتاق، كةؤدة قاعئپ، جةرئ باي، سؤ مول، نؤلئ جةردئث يةسئ رةتئندة الةمدةگئ العاشقئ وندئققا كئرؤئمئز - بابالارئمئزدئث ارقاسئ. ءبئزدئث جةرئمئزگة فرانسيانئث بةسةؤئ سئيادئ دةپ جاتامئز. انگليانئث 20 سئ سئياتئن شئعار. مئنةكي، سونئث ءبارئن ءوزئمئزدئث ذلتتئق پاراساتتئلئعئمئزبةن، باتئرلئعئمئزبةن، ارئمئزبةن، نامئسئمئزبةن ذستاپ قالعان قازاقپئز. سول داستذرلةردئ ذمئتپاؤ كةرةك. ايئرئلئپ قالماؤ كةرةك. نارئق وسئلاي ةكةن دةپ، سول نارئقتئث بؤئرقانعان اعئسئمةن كةتسةث، وندا قاي جاعاعا اپارئپ سوعاتئنئن ءبئر اللا بئلةدئ. وسئنئ ةستةن شئعارماي جذرگةنئمئز ءجون.

- ةث باستئسئ، قازاقتئث كةث پةيئلدئلئگئ دةيسئز عوي. قذدايعا شذكئر، 20 جئلدئق تاؤةلسئزدئكتة، ارينة، قينالعان تذستار بولدئ. ونئ ءوزئثئز ايتئپ وتئرسئز. دةگةنمةن تاؤةلسئزدئگئمئزدئث ةكئنشئ ونجئلدئعئندا ءبئز كوپتةگةن ناتيجةگة، كوپتةگةن جةتئستئككة جةتتئك. ماسةلةن، ةث باستئ كورئنئس - استانا قالاسئن سالدئق. سارئ ارقانئث تورئندة ةلئمئزدئث جذرةگئ - استانا قالاسئ بوي كوتةردئ. سونئمةن قاتار وسئ الماتئنئ الايئق، كةز كةلگةن وبلئس ورتالئعئن الايئق، ذلكةن-ذلكةن عيماراتتار بوي كوتةردئ. بذل وسئ تاؤةلسئزدئكتئث جةمئسئ دةپ ويلايمئز. ءبئراق قذرئلئستئث ساپاسئنا بايلانئستئ ءتذرلئ پئكئرلةر بار...

- ةجةلدةن ادامزاتقا قاجةتئ قذرئلئسشئ ماماندئعئ عوي. كةثةس زامانئندا قذرئلئسقا دةگةن كوزقاراس، ونئث بارلئق جاي-جاپسارئ وزئنشة باعئت بولاتئن. ال تاؤةلسئزدئك العاننان كةيئنگئ نارئقتئق زامانعا كوشكةندة وعان قارئم-قاتئناس وزگةشة بولدئ. ءا دةگةندة قالئپتاسئپ قالعان دذنيةنئث ءبارئ قذردئمعا كةتكةننةن كةيئن، باسقا قارئم-قاتئناسقا كوشؤدئث ءوزئ دة وثايعا تذسكةن جوق. ونئث جالعئز قذرئلئس سالاسئ عانا ةمةس، بارلئق سالاعا قاتئسئ بار. ونئث ئشئندةگئ ةث ءبئر كذردةلئ سالا - قذرئلئس سالاسئ.

 شئنئندا، 1991-95 - جئلداردئث ورتاسئ وتة قيئن ءتيدئ. دذرئلدةپ تذرعان قذرئلئس مةكةمةلةرئ قذردئمعا كةتتئ. ءبئرازئ سول، ايتةؤئر، وسئ نارئقتئق دذنيةگة ئقشامعا كةلئپ، ءوزئنئث قذرالئن ساقتاپ قالدئ. سولاردئث بئرةؤئ - ءبئزدئث «الماتئ قذرئلئستئث» بذرئنعئ كةثةس زامانئنداعئ «گلاأ الما-اتاستروي» دةگةن اتئ بار بولاتئن. ال 95-تةن كةيئن جئل سايئن سول 20-30 پايئزعا وسؤگة كةلدئك. شذكئرشئلئك، بذگئن، مئنةكي، ول زامانداعئ دةثگةيگة جةتپةگةنمةن، قالئپتئ جذمئس ئستةپ جاتقان ذجئمداردئث ءبئرئمئز. قذرئلئس سالاسئ ءاربئر مةملةكةت ةكونوميكاسئنئث دامؤئنئث ايناسئ دةسةك بولادئ. قذرئلئس سالاسئ قالاي ءجذرئپ جاتئر، سوعان قاراپ، مةملةكةتتئث ةكونوميكاسئ قالاي ءوسئپ جاتقانئن بايقاؤعا بولادئ. سةبةبئ قذرئلئسسئز ءبئر سالا دامؤئ مذمكئن ةمةس. ءتئپتئ اؤلاقتاؤ جاتقان سةكئلدئ كورئنةتئن مادةنيةت، وقؤ-اعارتؤ سالاسئ، ونةر، ءوندئرئس سالالارئنئث قاي-قايسئسئن الساثئز دا، قذرئلئسسئز قيمئلئ جوق. دةنساؤلئق سالاسئندا اؤرؤحانالار سالئنباسا، بئلئم سالاسئندا مةكتةپتةر مةن ؤنيأةرسيتةت، اكادةميالار سالئنباسا، تةاترلار سالئنباسا، مذنئث ءبارئ قايدان كةلؤئ مذمكئن؟ سوندئقتان دا ءار مةملةكةت ةكونوميكاسئنئث دامؤئنئث ايناسئ دةپ وتئرعانئم - وسئ.

 ال ةندئ استانانئ سوزگة تيةك ةتتئث. شئنئندا دا، كةزئندة سونداي شةشئم قابئلدانار الدئندا، ءاي، كوپشئلئگئ دةسةم، جاثئلماسپئن، سوعان قارسئ بولدئ. سول قارسئلئقتارعا قاراماستان، پرةزيدةنتئمئزدئث، شئنئندا، بذل شةشئمگة كةلؤئن ةرلئك، باتئرلئق دةپ اتاؤ كةرةك. سول شةشئمدئ قابئلداؤعا كذشئن، اقئل-ويئن سالئپ، اقئر-اياعئ سونداي شةشئمگة كةلدئك. ونئث سةبةبئ رةتئندة الماتئنئث جةرئ تارلاؤ، الماتئدا كوشكئن دةگةن پالة بار، ول قاؤئپتئ جانة جةر سئلكئنئسئنئث ورتاسئندا تذرعان جةر دةپ سئلتاؤ كةلتئردئك. ال ماسةلةنئث ءتذبئ ول جةردة ةمةس ةدئ. سول كةزدةگئ سولتذستئك وثئردةگئ سةپاراتيستئك قوزعالئستار، شئنئ كةرةك، بةس وبلئستئث بةسةؤئندة دة ءارئ كةتسة 25-30-اق پايئز ءوز ذلتئمئزدئث ازاماتئ، ازاماتشالارئ تذردئ. ءبولئنئپ كةتؤشئلئككة كةلتئرمةؤ ءذشئن استانانئ سول جةرگة كوشئرؤ شةشئمئ شئققان. ساقتاپ قالؤ جانة دة قازاقستان جةرئنئث ورتالئعئنا قاراي اپارؤ، سول ءوثئردئ دامئتؤ ماسةلةسئ تذردئ. استانا ارقئلئ كوپ دذنية دامئدئ. استانا الةمگة ايگئلئ بولدئ. ءوزئنئث قذرئلئسئمةن، كةلبةتئمةن كةلئسكةن قالالاردئث قاتارئنا كئرئپ وتئر. پرةزيدةنتتئث ةرلئگئ مةن باتئرلئعئ، كورةگةندئگئ دةپ وتئرعانئم - وسئ. كةيدة قاراساثئز، سول ءوثئر قالالارئنئث اتاؤلارئ، جةردئث، ةلدئث اتاؤئ، اؤئلدئث اتاؤلارئ ارپئنة دةيئن سول باياعئ قالپئندا تذر. وعان دا كةزةك كةلةدئ.

بذگئنگئ زامانداعئ قذرئلئستئث ساپاسئ، باعئتئ قالاي دةگةندة، شئنئندا دا، ساپاعا ءبئراز ؤاقئت كوثئل بولئثكئرةمةي كةتكةن زاماندار تؤدئ. شذكئرشئلئك، بذگئن، مئنةكي، قالپئنا كةلئپ، قذرئلئس سالاسئندا جةكة كوميتةت قذرئلئپ (بذرئن ءبئر مينيسترلئكتئث كوميتةتئ بولئپ جذرةتئنبئز)، جةكة شاثئراق كوتةرئپ، تؤ تئگئپ، قالئپقا كةلئپ قالعان جاعدايئمئز بار. ةث كةرةكتئنئث ءبئرئ باسپانا عوي، ونئث ئشئندة، مئنةكي، جاستارعا، جاس وتباسئعا كةرةكتئسئ. مئنة، وسئ جاعئنا مةملةكةت تة، ذكئمةت تة كوپ كوثئل ءبولؤئ كةرةك. قئرؤار، ميللياردتاعان اقشانئ شةتتة 2-3 پايئزعا ذستاعانشا، وسئ جةرگة اكةلئپ، ءوزئنئث ةلئنة، حالقئنا ةثبةك ةتكئزئپ، ءذي قذرئلئسئ سالاسئنا ئقشامداپ جذمساسا، وزئنة تذسةتئن ءتذسئمئ دة كوپ، ةلگة جاساعان جاقسئلئعئ دا كوپ. ةگةر ءذي قذرئلئسئن كةرةمةتتةي قئلئپ، جوعارعئ دةثگةيدة جذرگئزسةك، ول باسقا سالالاردئ دا تارتادئ. ءذي سالئنئپ جاتقاننان كةيئن وعان ةسئك-تةرةزة كةرةك، ةدةن كةرةك، شاتئرئث دا كةرةك، تةمئر-تةرسةكتةردئث ءبارئ كةرةك. سوندئقتان ءوندئرئستئ دة وزئمةن بئرگة دامؤ جولئنا تذسئرةتئن - مئنة، وسئ قذرئلئس سالاسئ.

- ةلباسئنئث سوثعئ جولداؤئندا مةملةكةتتئك باسپانا باستئ باعئتتاردئث ءبئرئ بولدئ. وسئدان قانشالئقتئ ناتيجة كذتةسئز؟

- وسئنئ دامئتؤ ءذشئن مةملةكةتئمئزدئث «سامذرئق-قازئنادا»، شةتتة جاتقان قورئنان ءبئراز قارجئ جذمسالؤئ كةرةك. ول قارجئ ةسةلةنئپ قايتپاسا دا، ةشقانداي كذمانسئز تولئق قايتارئلادئ دةگةن سةنئم بار. سةبةبئ سالعان ءبئر تةثگةثنةن سالئنئپ جاتقان كةزدة 26، 28 تيئنئ سالئق ارقئلئ وزئثة قايتئپ كةلةدئ. شةتتةگئ جاتقان قارجئمئز 2-3 پايئز تذسئممةن سالئنئپ جاتسا، ءجذرئپ جاتقان ينفلياسيا جئل سايئن ودان ةكئ-ءذش ةسة كوپ. سوندئقتان ونئث قذنئ تومةندةپ، ةگةر دة سول قارجئمئزعا 10 توننا مذناي الاتئن بولساق، ءبئر جئلدان كةيئن 9،5 توننا عانا الا الامئز. تاعئ ءبئر جئلدان كةيئن 9-اق توننا الا الامئز. مذنئ جاي سالئستئرمالئ تذردة ايتئپ جاتقانئم عوي. ول - ةندئ ميلليون-ميللياردتاپ ةسةپتةلئپ جاتقان دذنية.

مئنة، سول قارجئ ةلگة، حالئققا جذمئس ئستةؤئ كةرةك. ونئث ئشئندة جاستارعا ونئ جةثئلدةتئلگةن تذردة بةرؤ كةرةك. مذمكئن، ةشقانداي پايئزسئز بةر، ءتذسئمسئز بةر 10-20 جئلعا، اياعئنا تذرعانشا. ةگةر دة ةكئ بالالئ جاس وتباسئ بولئپ جاتسا، ونئث ءبئر 25 پايئزئن الئپ تاستا، ءذش-ءتورت بالا بولسا، تولةمدئ تذگةل الئپ تاستا نةمةسة جارتئسئن الئپ تاستا. ءسويتئپ، مئنةكي، ءوزئمئزدئث حالئق سانئنئث وسؤئنة دة ئقپالئمئزدئ جاسايمئز. جاس وتباسئنا مةملةكةت تذرعئسئنان قامقورلئعئمئزدئ كورسةتةمئز. سونئث اياققا تذرؤئنا ئقپال جاسايمئز. بذل تذرعئن ءذي باعدارلاماسئ - ءبئر جاعئنان، الةؤمةتتئك دذنية، ةكئنشئ جاعئنان، ةكونوميكالئق دذنية، ءذشئنشئ جاعئنان، بذل - ساياسات. سولاي ذقساق قانا ءذي باعدارلاماسئ ناعئز ةلگة، حالئققا جذمئس ئستةيتئن باعدارلاما بولادئ.

- ءسئزدئ قاراپايئم حالئق ايتئس ارقئلئ، ءتول ونةر ارقئلئ تانئدئ دةسةك، بولاتئن شئعار. بذگئنگئ ايتئس جانة ونئث بولاشاعئ تؤرالئ نة دةيسئز؟

- ايتئس - حالقئمئزدئث ءتول ونةرئ. باسقا حالئقتا وسئ دةثگةيدةگئ ايتئس جوق قوي دةپ ويلايمئن. قئرعئزداردا بار، ةپتةپ تذرئكتةردة بار. ونئث بارلئعئ ءبئزدئث ايتئستئث پذشپاعئنا دا كةلمةيدئ. بذل - ايتئستئث كةرةمةتتئگئ. ايتئستا دةموكراتيانئث ءبئر ذشقئنئ جاتئر. «باس كةسپةك بولسا دا، ءتئل كةسپةك جوق» دةيدئ قازاق. بذل - قالئپتاسئپ قالعان ذعئم. ايتئسكةرلةردئ حالئقتئث مذث-مذقتاجئن بيلئككة جةتكئزةتئن، بيلئكتئث ويئن حالئققا جةتكئزةتئن دانةكةر دةپ ذعؤ كةرةك. ايتئس - ءتئلدئث، ونةردئث، مادةنيةتتئث جاناشئرئ، ناسيحاتشئسئ. ايتئس كةثةس زامانئندا ءبئراز جوقتئث قاسئنا جاقئندادئ. 80-جئلدارئ ةكونوميكاعا بايلانئستئ ول دا تئعئرئققا ذشئرادئ. تاؤةلسئز مةملةكةت بولعاننان كةيئن دة ايتئستا قيئندئق بولدئ. سونئ كورة تذرا، قول ذشئن بةرمةسةك، قازاق اتانئپ ءجذرؤئمئز قالاي بولادئ؟!

كةيبئر اعا-ئنئلةرئمئز بار وسئ ايتئس ونةرئنة سئن ايتئپ جذرگةن. ايتئستئث كةرةگئ جوق دةپ ايتقان ذلكةن-ذلكةن اقساقالدار بار. كةيدة ءبئر باسپادان دا كورئپ قالاسئث. ءمذيئزئ قاراعايداي جازؤشئلارئمئزدئث ايتئس تؤرالئ ايتقان سوزدةرئنة قاراپ وتئرئپ، سولارعا جانئم اشيدئ، سوزدةرئنة قارنئم اشادئ. سونداي ءسوز ايتئپ وتئرعان ادامنئث شئعارماسئن كئم وقيدئ؟! كئمگة كةرةك؟! «وسئ ةكئ اؤئز ولةث ايتقانعا ماشينا مئنگئزئپ جاتئر، ءبئز كوز مايئمئزدئ تاؤئسئپ، ايلاپ-جئلداپ ذلكةن شئعارمالار جازامئز، ءبئز، نة سوندا، سوعان جارامايمئز با» دةگةندئ ايتادئ. كوز مايئثئز بار شئعار... ةگةر تالاپ-دةثگةيئثئز جوعارئ بولئپ جاتسا، جازعانئثئزدان قئرؤار اقشا ءتذسئرئپ المايسئز با؟! ةل وقئپ جاتسا، ةل ساتئپ الئپ جاتسا، ول كةرةمةت دذنية ةمةس پة؟! ال ةندئ ونئثئز وتپةي جاتسا، ونئث قذدئرةتئ قايدا، ونئث كةرةمةتئ قايدا؟! وندا ونئث نةسئنة كوز مايئثئزدئ تاؤئساسئز؟! ودان دا ول كئتاپقا قاراعاندا ساحنادان ايتقان ةكئ اؤئز ءسوز ارتئق دةيمئن مةن. كةيبئر جازؤشئلارئمئز بار، مئنة، ولارعا ايتارئم - وسئ. سوندئقتان ونئ دامئتؤعا، جوعارئ دةثگةيگة كوتةرؤگة اتسالئسؤ كةرةك.

- ةندئ ةلگة تئلةگئثئز...

- تاؤةلسئز ةلئمئزدئث ئرگةسئ مئقتئ، شاثئراعئ بيئك، بوساعاسئ بةرئك، كةرةگةسئ كةث بولئپ، كوك بايراعئمئز سوناؤ بيئكتةن جةلبئرةپ تذرسا دةگةن تئلةك بار. بذكئل ةل وسئعان ةثبةك ةتؤئ كةرةك. «ةثبةك ةتسةث ةرئنبةي، تويادئ قارنئث تئلةنبةي».

- ؤاقئت بولئپ، اثگئمةلةسكةنئثئزگة راقمةت!

اأتورئ: ةدئل انئقباي

«الاش ايناسئ» گازةتئ مةن قازاق راديوسئنئث بئرلةسكةن جوباسئ - «ايتوبةل» حابارئنئث جازباشا نذسقاسئ.

سذحبات تاقئرئبئ گازةتتة "دةمةؤشئلئك جاساؤ قالتانئث قالئثدئعئنا بايلانئستئ ةمةس" دةپ بةرئلدئ.

سوڭعى جاڭالىقتار