جئل باسئ ناؤرئزدان باستالاتئن تابيعات امالدارئ

  استانا. 17 - ناؤرئز . قازاقپارات -  جازبا کذنتئزبةسئ بولماسا دا، جئل ون ةکئ ايدئ وزئنشة زةرتتةپ، زةردةسئنة تذيگةن قازاق ون ةکئ اي ئشئندةگئ ءارتذرلئ امالداردئ اتادان بالاعا ميراس قئلئپ، ساباقتاي بئلگةن.
None
None

جئل باسئ ناؤرئزدئ ةل اسئعا کذتکةن. قيئنشئلئعئ کوپ قئستان مالدئ امان شئعارامئن با دةپ، قاردئث تةز کةتةرئن، نة کةتپةسئن بولجاعان. وسئ کذنگئ کذنتئزبة بويئنشا 14 - ناؤرئز کذنئ قئس بويئ اتتئ کئسئنئ کوتةرئپ کةتةتئن قار بةتئندة جاتقان قذمالاق ءوز سالماعئمةن باتسا، جاز تةز شئعادئ دةسکةن. «قاردئث باسئن قار الار» دةگةن ءسوز ءولئ اراعا، ياعني 26-28 - ناؤرئزعا کةلةتئن سياقتئ. ول کذندةرئ جاپالاقتاپ قار جاؤئپ، ئلة ةرئپ، نة جاثبئر سئرکئرةيتئنئ بولادئ. بذل قاردئ ةل «قذسقاناتئ» دةپ اتاعان.

ارقا دالاسئندا قئرقانئث جوتاسئ قارايعانمةن، اينالانئ جاپقان قار سئرةسئپ جاتادئ. قازئرگئ کذنتئزبة بويئنشا ءساؤئردئث 4-5- کذنئ سوثعئ بوران بولادئ. سونان سوث قار کذرت ةرئپ سالا بةرةدئ دة مالدئث ءورئسئ کةثةيةدئ. کوشپةلئ ةل تاپ وسئ سوثعئ بوراندئ وتامالئ دةپ اتاعان. وتامالئداعئ  ئزعئرئق قارا سؤئق وتة جايسئز. سوندئقتان، «ءساؤئر بولماي، ءتاؤئر بولمايسئث» دةگةن ءسوز قالعان. ءساؤئر تؤعاندا العاش کذن کذرکئرةيدئ، بولةک-بولةک «جاز بذلتئ» شئعادئ. ونان سوث ءبئر-ةکئ کذنگئ جئلئمئق 17-19- ساؤئردة بولاتئن جاثبئرمةن، سؤئقپةن اؤئسادئ. ءساؤئردئث 25-27 - کذندةرئ «توبئلعئ جارعاننئث» قارا سؤئعئ وتةدئ، توبئلعئ بذرشئکتةيدئ. مامئردئث 17-25 - شاماسئندا وتةتئن «قذرالايدئ» دا قازاق ئرئم ةتکةن. قذرالايدئث جاثبئرلئ بولؤئ ةگئن-ءشوپتئث مولدئعئنئث کورئنئسئ دةپ تة ةسةپتةگةن.

 شئلدةنئث اپتاپ ئستئعئنان کةيئن سارشادا تؤاتئن ذرکةر ءبئر-ةکئ کذندئک ءجذرئپ وتکةن جاثبئرمةن اؤانئ شايئپ وتئپ وتئرعان، مذنئ ةل «ذرکةر تولعاعئ» دةپ اتايدئ. ال، تامئز ايئندا سذمبئلةنئث سؤئ جذرةدئ. سوندئقتان، قازاق «سذمبئلةنئث سؤئ ءجذرئپ پة ةکةن؟» دةپ سذراسقان. سذمبئلة جاثبئرئ ءجذرئپ وتکةن جةردئث کودةسئنئث ءتذبئ کوک، مالعا وت بولادئ دةپ، جئلقئنئ قئستا سول جةرگة تةبئندةتکةن. سول ايدئث 17-19- اراسئندا بولاتئن سالقئن دا ةسةپکة الئنئپ وتئرعان. قئرکذيةکتئث 3-5 - شاماسئنداعئ سؤئق «بوز قئراؤ» نةمةسة «بوقئراؤ سامالئ» دةپ تة اتالعان. سذمبئلة تؤا سؤ سؤئسا، قازان ايئندا تارازئ تؤئپ، تاث سؤئعان. قازان ايئنئث 20-21 - شاماسئندا کذن رايئ سالقئنداي باستايدئ. بذل سؤئقتا العاش رةت کوکتئ ذسئک شالئپ، سؤ بةتئنة قايماق مذز تذرادئ. وسئ ايدئث 20-25 - شاماسئنداعئ قاردئث کورئنؤئن «ذشقئن» دةپ اتاعان. قئس ذزاققا سوزئلاتئن جئلدارئ قاراشانئث 4-5 - شاماسئندا قار ءتذسئپ جاتئپ قالادئ. وسئ ايدئث 17-19- شاماسئندا قاي جئلئ بولماسئن، جئلئمئق بولئپ، کةيدة جاثبئر جاؤاتئنئن، ةسةپشئلةر کذنئ بذرئن ةل قذلاعئنا سالئپ وتئرعان. قاثتار ايئنئث 3-5 - شاماسئندا کةيدة قاتتئ ايازدئ نة جاپالاقتاپ جاؤعان قارلئ، جذت جئلدارئ جاثبئرلئ بولئپ کةلةدئ. جالپئ، قاثتار - قئستئث ةث قيئن ايئ. «کذن کوزئ قئراؤلئ قئس کذنئندة ءمالئم جوق» دةگةن قازاق. «اقپان اقئرئپ کةلةدئ»، - دةيدئ ةل. اقپاننئث 5-7 - شاماسئندا اياز کوتةرئلئپ، 30 گرادؤسقا دةيئن جةتةدئ. ايدئث 15-20 - شاماسئندا اتاقتئ «تةکةبذرقئل» بورانئ سوعئپ وتةدئ. 

اقپاننئث سوثئ  مةن ناؤرئزدئ قامتيتئن کةزةث  کونة جذلدئزدئق ةسةپتة  ذت ايئ دةپ  اتالعان. ول اقپاننئث جيئرماسئندا کئرئپ، ناؤرئزدئث جيئرما بةسئندة شئعادئ. ةل «ذت کئردئ، ذسئک شئقتئ» - دةپ، الداعئ ناؤرئزدا  اؤا-رايئنئث جئلئناتئنئنا قؤانعان. ذت  ايئنئث 3-5 - شاماسئندا (اقپاننئث سوثئ) ةث سؤئق کذشتئ اياز بولئپ وتةدئ. ونان کةيئن ايازدئث کذشئ باسةثدةي بةرةدئ. ذت ايئنئث 15-17 - شاماسئندا (ناؤرئزدئث 7-9 - شاماسئ) جئلئمئق بولئپ، کةيدة جاثبئر جاؤادئ. وسئنئث اقئرئ، ذت ايئنئث 20-25  - شاماسئندا (ناؤرئزدئث 12-17-لةرئ) بولئپ وتةتئن «ءبورئ سئرعاق» اتتئ بذرقاسئنعا ذلاسادئ. بذل بوراندا ءيت-قذس جذپتالئپ، قانشئعئ جةرئک بولادئ.

 جئل ون ةکئ ايدئث امالدارئن مال شارؤاشئلئعئنئث تذرمئسئمةن بايلانئستئرعان ةل کةلةر کذننئث جاؤئن-شاشئنئ مةن بذرقاسئن بورانئن کوثئلگة ءتذيئپ، ةسةپتةپ، جذلدئزعا قاراپ شامالاپ وتئرعان.

جازئ-قئسئ دالالئق ومئردة تئرشئلئک ةتکةن قازاق حالقئ وزدةرئ تذرعان ولکةنئث تابيعي ةرةکشةلئگئ مةن قذپياسئن تةرةث مةثگةرگةندئگئ سونداي، کوز اشتئرماس بوراندا جةردئث شوبئنة قاراپ ةل تاؤئپ، قذس، جان-جانؤار، قذرت-قذمئرسقا تئرشئلئگئنة زةر سالئپ، جئل مةزگئلئن ةرتة بولجاپ، وزئنشة قام جاساعان. جئلدئث ار ايئ مةن توقسانئندا بولاتئن اؤا رايئنداعئ وزگةرئستةر مةن قذبئلئستاردئ دالا حالقئ ءار کةز نازارئنا ذستاپ، وعان ات قويئپ، ايدار تاعئپ، باعا بةرئپ وتئرعان. مذنداي جايلاردئ ذنةمئ قاداعالاپ، بولجاپ جانة ونئ کذن ئلگةرئ حابارلاپ وتئراتئن جذلدئزشئلار دا بولعان. ءار جئلدئث ون ةکئ ايئنداعئ تابيعات قذبئلئستارئ حالئقتئق قاعيدالارعا وراي قالئپتاسقان بولجامدار مةن اتاؤلارئ ادةتتةگئدةي ناؤرئز ايئنان باستالادئ. ولار تومةندةگئدةي بولئپ اتالادئ:

ءولئ ارا. ةکئ ايدئث اراسئن «ءولئ ارا» دةيدئ. وسئ ارقئلئ الداعئ ايعا بولجام جاسالادئ. «ءولئ ارادا جاؤئن-شاشئن بولسا، جاثا کةلةسئ اي دا سولاي بولادئ»، - دةيدئ حالئق. جانة بولجام قاتةسئز کةلئپ وتئرعان. ة.جانپةيئسوأتئث ةثبةگئندة: «ءولئ ارا - ةسکئ اي ءبئتئپ، جاثا اي باستالار ارالئقتا ةکئ-ءذش کذندةي اي تؤمايدئ، کورئنبةيدئ. وسئ کةزدئ، مئنة، ءولئ ارا دةيدئ»، - دةپ تذسئندئرئلگةن.

امال. جئل ون ةکئ ايدا اينالئپ سوعئپ تذراتئن ئستئق پةن سؤئقتئ، قار مةن جاثبئردئ، جةل مةن بوراندئ حالئق ءبئر سوزبةن «امال» دةپ اتاعان. ياعني، جئلدئث ار مةزگئلدةرئندةگئ تابيعات قذبئلئستارئنئث وتکئنشئ، توسئن، از ؤاقئتتا بولئپ وتةتئن وزگةرئستةرئنئث کورئنئسئن جانة ونئث بئرنةشة تذرلةرئن اتاعان. ذلتتئق ساندئق ذعئمدا «جةتئ امال» بار. ولار:

 1. کذننئث توقئراؤئ

2. قاراشانئث قايتؤئ

3. ذرکةردئث باتؤئ

4. مذزدئث قاتؤئ

5. کيئکتئث ماتاؤئ

6. قئس توقسان

7. اي توعامئ

 قذس قاناتئ. ناؤرئز ايئنئث سوثعئ کذندةرئندة جئل قذستارئ ذشئپ کةلة باستايدئ. ولاردئث کةلؤئمةن قار ارالاس جاثبئرمةن سؤئق جةل تذرادئ. مذنئ ةل «قذس قاناتئ» دةپ اتاپ، امالعا جاتقئزعان.

  الاساپئران. کوکتةمدة، ناؤرئز ايئندا، کةيدة ساؤئردة قار کذرت ةرئپ، جةر لايساث بولئپ، شارؤاشئلئققا قيئن کذندةر تؤادئ. وسئنداي جايسئز قولايسئز مةرزئمدئ «الاساپئران» دةيدئ.

 بةس قوناق. ةسکئشة ناؤرئز ايئنئث 17-21 - کذندةرئ ارالئعئندا بولاتئن جاؤئن-شاشئندئ کذندةر. بذل - ءار جئلئ سوعئپ وتةتئن سؤئق ارئ لايساث مةزگئل. جذرت وسئ «بةسقوناقتان» قاتتئ ساقتانئپ، کذتئنئپ وتئراتئن بولعان.

کةي جةردة ءساؤئر (کوکةک) ايئنداعئ بةسقوناق امالئ وتپةي، قازئرگئ مالشئ-شوپانداردئث وزدةرئن دة کذن رايئ قانشا تامئلجئپ تذرسا دا، جايلاؤعا کوشپةگةن. ويتکةنئ، بةسقوناق امالئ کةزئندة ةث بولماعاندا ءذش-بةس کذندئک سؤئق، قار ارالاس جاثبئر بولماي قالمايدئ.

 سامارقاننئث کوک تاسئ ءجئبيتئن کذن. ناؤرئز ايئنئث 22- کذنئ  جاثا جئل باستالادئ. بذل کذنئ شئعئستا کذن جئلئپ، جةر ءجئبئپ، اشئق شؤاقتئ مةزگئلدةر باستالادئ. سامارقانداعئ ذلئقبةک راسئتحاناسئنا  بايلانئستئ قاعيداعا اينالعان بذل ءسوز «کوکتةم، جاثا جئل باستالادئ» دةگةن ذعئمدئ بئلدئرةدئ.

 وتامالئ. «ةرتةدة اقساقالدار «وتامالئ - ويئلعان قئس، ءساؤئر - ءساندئ قئس، زاؤزا-ساراتان، سةنةن دة قورقام» دةپ مال باققان قازاقتئ ساقتاندئرعان» دةپ ايتاتئن-دئ.

 قئزئر قامشئسئ. ءساؤئر ايئنئث ورتا کةزئنةن اسا بةرة العاش نايزاعاي وينايدئ، جاثبئر جاؤادئ، جةر بؤسانادئ، وثتذستئکتة جازدئث جايلئ کذندةرئ باستالادئ. وسئ ساتتةگئ نايزاعايدئث جارقئلئن حالئق «قئزئردئث قامشئسئ شارتئلدادئ، قئس کةتتئ» دةپ ةسةپتةيدئ. ءماشهذر ءجذسئپتئث ايتؤئنشا، ةسکئشة 15 - ناؤرئز «قئزئر ئلياستئث قامشئ سئلتةر کذنئ» دةپ اتالادئ.

 توبئلعئ جارعان. ءساؤئردئث سوثعئ کذندةرئندة 2-3 کذنگة سوزئلاتئن سؤئق جةل سوعادئ. بذل «توبئلعئ بذرشئک جارعان» ياعني، وسئمدئکتةر تامئر جايدئ، العاشقئ کوک شئعا باستادئ دةگةن ءسوز.

 قئزئل جذمئرتقا. مامئر ايئنئث العاشقئ ون کذندئگئندة دالا قذستارئ بالاپانئن شئعارا باستايدئ. حالئق تئلئندة «قئزئل جذمئرتقا» دةپ اتالاتئن وسئ کةزدةردة 1-2 کذنگة سوزئلاتئن سؤئق بولادئ.

 قذرالايدئث سالقئنئ. مامئر ايئنئث اياعئندا سوعاتئن سؤئق جةلدئ «قذرالايدئث سالقئنئ» دةپ اتايدئ. ويتکةنئ، وسئ جةلگة قارسئ کيئک ءوز قذرالايلارئن اياقتاندئرئپ، جذگئرتئپ، ورگئزةدئ. کيئک قانشا کوپ بولسا دا ولار 2-3 کذن ئشئندة تذگةلدةي تولدةپ بولادئ. (کيئکتئث تاعئ ءبئر ايتا کةتةتئن ةرةکشة قاسيةتئ - ةنةلةرئ کةز کةلگةن قذرالايدئ ةمئزئپ، باؤئرئنا الا بةرةدئ. کيئک قذرالايئنئث دالادا جةتئم، جالعئز قالماؤئ وسئدان).

 قذرالاي - جاثاشا سانات تئزبةگئ (گريگوريان) بويئنشا 15-18 -مامئردا کئرئپ، 25-28-ئندة ياعني، ون کذندة اياقتالاتئن امال. قاتتئ ذشئرما جةل سالقئندئق بولادئ. مةزگئل-مةزگئل نوسةرلةتئپ، کةي جئلدارئ قار ارالاس جاثبئر جاؤادئ. بذل ون کذندة کيئک لاعئن ورگئزئپ، جاثبئرعا ءساؤئرئن توسئپ، تازارادئ.

قذرالايدا «شؤان جايئلئپ ءولئپتئ» دةگةن اثئز بار. ةرتةدة ةلئمئزدئث باتئسئندا ءومئر سذرگةن شؤان دةگةن باي وسئ قذرالاي امالئ کةزئندة مالئن باعئپ ءجذرئپ، بورانعا ذشئپ ءولئپتئ، ئسسئلاعانداي سةزئنئپ، ذستئندةگئ کيئمئن ءبئر-بئرلةپ شةشئپ تاستاي بةرةتئن کورئنةدئ. شؤان بايدئ دا سولاي شاشئلعان کيئمئنئث ئزئمةن تاپسا کةرةک. «شؤانشا جايئلعان» دةگةن ماتةل سودان قالعان ةکةن، دةگةن ءسوز بار.

  ءابؤتالئپ ورئنعازئ، فيلولوگيا عئلئمدارئنئث کانديداتئ

سوڭعى جاڭالىقتار