بئزدةر «قارا جورعادان» نةگة قاشامئز؟

   استانا. 21- قاثتار. قازاقپارات - جاقئندا «ةكئ جذلدئز» تةلةباعدارلاماسئندا «قارا جورعا» ءبيئ جونئندة «قارا جورعا» قايدان كةلگةن ئندةت؟» دةپ بالاعات ءسوز ايتئلدئ ( رد: ءانشئ ذلئپقان جولداسوأ). مةن وسئ «ئندةتتئث» قايدان كةلگةندئگئ جونئندة ءوز پئكئرئمدئ قالايدا حالئققا جةتكئزؤدئ ءجون كوردئم.
None
None

  ويتكةنئ گازةت، كئتاپ وقئمايتئن، تةك ءان ايتئپ، تةلةديداردئ ءوزئن كورؤ ءذشئن عانا تاماشالايتئن تالانتتئ باؤئرلارئمئزدئث بةيپئل ءسوزئ مةنئث جاعامدئ ذستاتتئ.  تؤعان ةلئنئث تاريحئ مةن ونئث رؤحاني بايلئعئ، ذلتتئث تاعدئر-تاؤقئمةتئ جونئندة ويلانئپ جاتپايتئن جذرتتئث ءجونسئز پئكئر بئلدئرؤئنة مذلدة قارسئمئن. مذنئث ءوزئ ءساندئ ساحنادا الدئ-ارتئنا قاراماي ءان ايتقان ادام سياقتئ بولئپ كورئنةدئ. ةگةر وسئلاي بولماسا ونةردئث ءوز وكئلدةرئنئث اؤئزدارئنان وسئنداي سوراقئ ءسوز شئقپاس ةدئ.

  «قارا جورعا» - قازاق حالقئنئث اتام زاماننان بةرگئ ءومئر تذرمئسئنان جاراتئلعان حالئق ءبيئ، حالقئمئزدئث قئمبات قازئناسئنئث ءبئرئ دة بئرةگةيئ. «قارا جورعا» كةثةستئك وزبئر ساياساتتئ كورمةگةن شةتةلدةگئ قازاقتار اراسئندا ذلت ماقتانئشئ رةتئندة بيلةنئپ كةلةدئ. تاؤةلسئزدئك الئسئمئزبةن «قارا جورعا دا» قاسيةتتئ مةكةنئنة - قازاقستانعا ورالدئ. بذگئندة جةتپئستئث جةتةؤئنة تاياعان ارئستان قاجئ اعامئز اسئل ونةرئمئزدئ اعايئنعا امان-ةسةن جةتكئزدئ. اعامئز ون جاسئنان گةرمانيادا بوسقئندئق ءومئر كةشسة دة، قازاقتئث «قارا جورعاسئن» ذمئتپاي ساقتاپ كةلگةن.

  ارئستان اعانئث رؤئ قازاقتئث ورتا ءجذز ئشئندة ون ةكئ اباق كةرةيدئث بئرةؤئ. شئنجاث ولكةسئنئث التاي ايماعئندا تؤئلعان. ول كئسئ دذنيةگة كةلگةن ايماقتا قالماق ذلتئ بولماعان، قالماقتارمةن ارالاسئپ كورمةگةن. ول ءبئر توپ اعايئنمةن بئرگة 1950- جئلئ ءذندئستان ارقئلئ بوسئپ ءوتئپ، گةرمانيادا تئرشئلئك ةتتئ. ول جئل سايئن الماتئدا تويلاناتئن ناؤرئز مةرةكةسئندة «قارا جورعانئ» جذرت نازارئنا ذسئندئ، تالاي قذندئلئقتان قذرالاقان قالا جازداعان حالئق بذعان شئن قؤاندئ. تةلةارنالار قذر ناسيحاتتاپ قانا قويعان جوق، وسئ ارقئلئ ميلليونداعان كورةرمةن جينادئ. امال نةشئك؟ ذلتئن ءسذيؤ سةزئمئن سةلگة جئبةرگةن ادامدارعا ءوز ذلتئنئث ءداستذرلئ مادةنيةتئ «ئندةت» بولئپ كورئندئ.

  ةندئ «ئندةت» قايدان كةلگةندئگئن ايتايئق. ارئستان قاجئ اتامئز بيلةپ جذرگةن بي، قازاقتا بذرئننان بار، اؤةلگئ حالئقتئق نذسقاسئ، قازئرگئ دذنية قازاعئ بيلةپ جذرگةن نذسقا. قئتايدئث ءذرئمجئ قالاسئندا تذراتئن ةربوسئن نذرمذقان ذلئنئث «جاثا اؤةن» اتتئ پروديؤسةرلئك ورتالئعئ، ءبيدئث ءداستذرلئ نذسقاسئنا قذرمةت ةتئپ، حالئقتئق نذسقاسئن وزگةرتپةؤ شارتئ اياسئندا وعان ةسترادالئق جان ءبئتئرئپ، 2002- جئلئ وسئ زامانعئ «قارا جورعا» بي ءتذرئن تاراتقان بولاتئن. «قارا جورعانئث» جاثا نذسقاسئنا قئتايدا ءذش رةت كيلپ ءتذسئرئلئپ، 8 رةت باسئلئپ تاراتئلدئ. ءجذز مئثداعان CD,VCD,DVD  تاباقشالارئ ءار وتباسئنئث بوساعاسئن اتتادئ. قازئرگئ ايتئلئپ جذرگةن ءان ءسوزئنئث ماتئنئن، جاس اقئن مةرةي تذرداقئن ذلئ جازعان.

 2007- جئلئ قازاقستاندئق مذراتبةك سارباسوأ دةگةن ءانشئ ءذرئمجئ قالاسئنداعئ «جاثا اؤةن» پروديؤسةرلئك ورتالئعئنان «قارا جورعانئ» ذيرةنئپ قايتتئ. قازاق ةلئنة ورالعان سوث قازاقستان ذلتتئق تةلةارناسئنا (جاثئلماسام)، الماتئ تةلةارناسئنا، ءئشئنارا گازةت-جؤرنالدارعا سذحبات بةرئپ، «قارا جورعا» ءبيئن تانئستئرئپ، «ئندةتتئ» ةث العاش سول تاراتقان. ءارئ «قارا جورعانئث» ماتئنئنة ءئشئنارا وزگةرئستةر ةنگئزئپ، ةكراندار مةن راديودا ءوزئ ءانئن ورئنداپ ءجذردئ. سارباسوأ راسئندا قذدايعا قاراعان، جولئ بولعان ازامات ةكةن. كورگةن-بئلگةنئن باسئلئمداردا شئندئقتئ ايتتئ.

 بذل جاثالئقتئ قازاقستاندئقتار وتة جئلئ قابئلداپ، ةل اؤماعئنا «ئندةت» تةز تارالدئ. ولاي بولاتئنئ «قارا جورعا» ءبيئ ذلتئمئزدئث قانئندا، تةگئندة بار ةدئ. «قاراجورعانئث» وتئمدئلئگئن بايقاعان كةيبئر پئسئقتار «قارا جورعانئث» جارئلقاؤشئسئ مةن ةدئم» دةپ جةرگئلئكتئ باسئلئمدارعا سذحبات تا بةردئ.  «قارا جورعاعا» كةيبئرةؤلةر «قالماقتئث ءبيئ ةكةن» دةپ مذرنئن شذيئرةدئ. التئننئث قادئرئن التئندئ جذمساعان ادام بئلةدئ.

 اتا-بابامئز: «قازاق، قالماق ةكةؤئ دة كيئز تؤئرلئق» دةگةن تةرةث تاريحتئ مةثزةيتئن ذلاعاتتئ ءسوز قالدئرئپتئ. ذلتتار مادةنيةتئندةگئ ءبئرسئپئرا ذقساستئقتئ تةرئستةي المايمئن. ايتا بةرسةث - ءسوز كوپ. ةندةشة، جاراتئلئسئنان كذن كورئسئ جئلقئعا تاؤةلدئ، ءبئر ساحارادا قاتار ءومئر كةشكةن ذلتتاردئث بارلئعئنئث قارا جورعا ات ءمئنؤئ ذقساس بولسا، ءبيدئث دة، كذيدئث دة ذقساستئعئ - تاثعالاتئن جاي ةمةس. قازاقتئث ةرلئگئ مةن ةلدئگئ «قارا جورعاسئن» مئث جئلدار بويئ ولتئرمةي، ارئقتاتپاي باپتاپ، جورعاسئن تايپالتئپ، الةم مادةنيةتئنئث اياسئنا قاراي تئزگئن جئبةرگةندئگئ.

2009-جئلئ ق ح ر قازاقتارئ قئتاي وكئمةتئنئث دةم بةرؤئمةن قانداستارئمئز «قارا جورعانئ» الةم مادةنيةتئنئث قاتارئنا قوستئ. بذل قؤانئشتئ حابار العاشئندا «قازاقپارات» اگةنتئگئندة (http://www.inform.kz/arb/article/2206013)،   كةيئننةن  قازاقستاندئق بارلئق باسئلئمداردا جاريالاندئ. ءتئپتئ «ايقئن» گازةتئندة دة ونداعان، جذزدةگةن وقئرمان، زيالئ قاؤئم وسئ ءبيدئث ذلت قذندئلئعئنا لايئقتئ ةكةندئگئن اشئق جازدئ. ال قئتايدا «قارا جورعا» الةمدئك جاثالئقتار قاتارئنا ةندئ. ةندئ وسئ ةلدة بيئل اقئندار ايتئسئنئث باعئ جانئپ، «قاراجورعا» سةكئلدئ گيننةسس رةكوردئنا جولدانئپ، بةكئتئلؤ الدئندا تذر. بذل قازاق الةمئ ءذشئن ورتاق جةتئستئك.

 بئلتئر قاراشادا ةلئمئزدئث وقؤشئلارئ ءذندئستان استاناسئ دةليدة الةمدئك باسقوسؤدا بارعاندئعئن، سوندا «قارا جورعا» ءبيئن بيلةپ، الةمگة قازاقتئ تانئستئردئ. الايدا شةتةلدئكتةر مذنئ «ئندةت» دةپ قابئلداعان جوق، ونةر دةپ قايران قالئستئ. قازاق تئلئندة «ئندةت» ءسوزئنئث ءزئلماؤئر، جيئركةنئشتئ ءسوز ةكةنئن بئلمةيتئن ونةر جذلدئزدارئنان نة كذتؤگة بولادئ؟  «قارا جورعانئث» قوعامدئق ءومئرئمئز بةن تذرمئسئمئزدا قولدانئسقا ءتذسئپ كةتكةلئ قاشان؟ ول تويلاردئث سانئنة اينالئپ قانا قويماي، ساياساتتئث دا سانئنة اينالدئ. ناسيحات قذرالئنا، ساؤاتتئلئقتئ ناسيحاتتاؤدئث امالئنا اينالدئ.

  تاؤةلسئزدئگئمئزدئث 20 جئلدئق مةرةيتويئن تويلاپ جاتقان قازاق ةلئ ءذشئن «قارا جورعا» ءبيئ بةيبئتشئلئكتئ، قؤانئشتئ زاماندئ، ماحابباتتئ، تئنئش ءومئردئ بةينةلةيتئن رؤحاني قذندئلئق، مادةنيةتئمئزدئث مايةگئ. بةرةكةلئ ةلگة، مةرةكةلئ تويعا «قارا جورعا» قوسئلسا، نذر ذستئنة نذر بولماي ما!؟  وتان تاؤةلسئزدئگئ - عاسئرلاردان بةرئ اثساعان ارمانئمئز ةدئ. ارمانئمئزعا جةتتئك. بارئنةن جاراتقان اللاعا راقمةت. ةلباسئمئز امان بولسئن! ةگةر ةل تاؤةلسئزدئگئ بولماسا، «قارا جورعا» قايدان كةلةر ةدئ؟ دذنية قازاقتارئ باستارئن قوسا الماس ةدئ...

  «قارا جورعا» قازاقتئث قانئندا بار بي. قاي-قايداعئ بذرالقئ سوزدةردئ تاراتؤ - ذلت رؤحئنا، ذلت نامئسئنا، حالئق بئرلئگئنة قيانات. «اثداماي سويلةگةن اؤئرماي ولةدئ»، «ءوزئثدئ-ءوزئث قادئرلة، جات جانئنان ءتذثئلسئن» دةيدئ دانا حالقئمئز. «تؤمئسئ جامان تؤعانئن جاماندايدئ» دةگةن دة ءسوز بار. سوندئقتان ابايلاپ سويلةگةن ءجون بولار. شةتةلدةگئ قانداستارئمئز ساقتاپ قالعان ءداستذرلئ مادةنيةت جادئگةرلةرئنئث پايداسئ زور. سونئث ءبئرئ - بذگئنگئ اثگئمة وزةگئنة اينالعان «قارا جورعا» ةلئمئزدة بارشا ذلتتئث دا ويئنان شئقتئ، بارلئعئنئث باسئن قوستئ. ونشا-مذنشانئ مويئندامايتئن حالئقتاردئث ذلتئمئزعا دةگةن جئلئ كوزقاراسئن قالئپتاستئردئ. بارشانئ باقئتتئ سةزئمگة بولةپ، بويلارئنداعئ قؤانئش سةزئمدةرئن ءپاش ةتئپ، جذرتتئث باسئن قوساتئن بذل ءبيدئ قايتا قازاق حالقئنئث كوز قؤانئشئ، باقئتئنا بذيئرعان ونةر دةپ تذسئنگةنئمئز ءجون. 

 مةيئر ءذيسئن ذلئ          

 دةرةككوز: «ايقئن» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار