قازاق مذناي جانة گاز ينستيتؤتئ عئلئمي-ينجينيرينگتئك بةيئندةگئ جةتةكشئ الةمدئك كومپانيالار دةثگةيئندة قئزمةت ةتؤگة ذمتئلؤدا - ذزاقباي قارابالين

رات /مذراتبةك ماقذلبةكوأ/- مذناي-گاز سالاسئ ةلئمئز دامؤئنئث اؤقئمدئ جوسپارلارئن جذزةگة اسئرؤعا بازا جاسايتئن قازاقستان ةكونوميكاسئنئث نةگئزگئ سالالارئنئث ءبئرئ.
None
None

وسئعان بايلانئستئ سالانئ دامئتؤدئ عئلئمي قامتاماسئز ةتؤدئث، مامانداندئرئلعان عئلئمي-زةرتتةؤ ورتالئقتارئن قولدانؤ ةسةبئنةن جاثا تةحنولوگيالار جاساؤدئث ماثئزئ زور. ءبئزدئث تئلشئمئزبةن اثگئمةسئندة «قازاق مذناي جانة گاز ينستيتؤتئ» (ق م گ ي) ا ق باس ديرةكتورئ ذزاقباي قارابالين ينستيتؤت اتقارئپ جاتقان جذمئستار، بولاشاققا جوسپارلارئ تؤرالئ ايتئپ بةردئ.

- ذزاقباي سذلةيمةن ذلئ، ءسئزدئث ينستيتؤتتئث تاريحئ جونئندة ايتئپ وتسةثئز.

- قازاق مذناي جانة گاز ينستيتؤتئ 2002- جئلئ ذكئمةت قاؤلئسئمةن قذرئلدئ جانة «قاز مذناي گاز» ذ ك» ا ق كومپانييالار توبئندا جذمئس ئستةيدئ. ينستيتؤت قذرامئنا «كاسپي مذناي گاز» ع ز ج ي (اتئراؤ)، قاز ع زج ي مذناي گاز (اقتاؤ) سياقتئ بةدةلدئ عئلئمي-زةرتتةؤ جانة جوبالاؤ مةكةمةلةرئ كئرةدئ، ونئث قئزمةتكةرلةرئ جارتئ عاسئردان استام ؤاقئت بويئ قازاقستاننئث بارلئق دةرلئك مذناي جانة گاز كةنئشتةرئن بارلاؤعا جانة يگةرؤگة تئكةلةي قاتئسئپ كةلةدئ. بذدان كةيئن ق م گ ي قذرامئنا «كاسپي مذناي گاز» ع ز ي» ج ش س قوسئلدئ، وندا 2010- جئلئ قازاقستانداعئ بئرةگةي پةترو فيزيكالئق زةرتحانا اشئلدئ، ول زاماناؤي جابدئقتارمةن جاراقتانعان. ق م گ ي قذرامئندا «پةتروداتا قازاقستان» ا ق جانة «ناؤكوگراد» ج ش س جذمئس ئستةؤدة. وتكةن جئلدار ئشئندة ق م گ ي جةتةكشئ عئلئمي-زةرتتةؤ ينستيتؤتتارئ مةن جوبالاؤ-بارلاؤ كومپانيالارئنئث باسئن قوسقان جةتةكشئ سالالئق جوبالاؤ-زةرتتةؤ ورتالئعئنا اينالدئ. ق م گ ي قازاقستاننئث مذناي سالاسئنئث عاسئردان استام تاريحئندا جيناقتالعان تاجئريبةنئ ساقتاؤمةن قاتار، ونئ مولايتا تذسؤگة ةلةؤلئ ذلةس قوسؤدا.

- بذگئنگئ تاثدا ينستيتؤت قانداي باعئتتا جذمئس جاساپ كةلةدئ؟

- ق م گ ي سوثعئ جئلدارئ كوبئنةسة جوبالاؤ ينستيتؤتئ رةتئندة قئزمةت اتقارؤدا. وسئ زامانعئ عئلئمي-ينجينيرينگتئك قئزمةت دةثگةيئنة شئعؤ ءذشئن ءبئز مامانداندئرئلعان عئلئمي-زةرتتةؤ ورتالئقتارئن پايدالانا وتئرئپ، جةدةلدةتئلگةن جانة دايةكتئ عئلئمي-زةرتتةؤ جذيةسئن دامئتؤ، ءوز تةحنولوگيالارئمئز بةن نوؤ-حاؤ بازاسئن قالئپتاستئرؤ جولئندا جذمئس جاساپ جاتئرمئز. ينجينيرينگتئك قئزمةت بولئگئندة ءبئز ورئندايتئن جذمئستار ءتذرئن اؤقئمدئ تذردة ءارتاراپتاندئرؤدئ جذزةگة اسئرؤدامئز، ةثبةك ونئمدئلئگئن ارتتئرؤعا زاماناؤي تذرعئدان كةلة وتئرئپ، ءتيئستئ باعدارلامالئق-تةحنيكالئق كةشةندئ ذيئمداستئرئپ وتئرمئز.

ءبئز بئرلةسكةن كاسئپورئندار جانة مذناي-گاز سالاسئنئث تةحنولوگيالئق مذمكئندئكتةرئن بئرلةسة قاراستئرؤ تةتئكتةرئن قولدانا وتئرئپ، الةمدئك كوشباسشئ-كومپانيالارمةن ئنتئماقتاسئپ كةلةمئز. بذل جةردة اثگئمة بئرلةسكةن كاسئپورئندارئنئث سانئندا ةمةس، قازاقستاندئق تاراپتئث مذددةلةرئن بارئنشا ةسكةرؤ ماثئزدئ. ولاردئث ئشئندة - وندئرئستئك تاؤةكةلدةردئ بارئنشا ازايتؤ، وسئ زامانعئ تةحنولوگيالاردئ جةدةل جانة تئكةلةي يگةرؤ، ءوزئمئزدئث يننوأاسيالئق جوبالئق شةشئمدةر مالئمةتتةرئ بازامئزدئ بارئنشا تولئققاندئ ورئستةتؤ، جاهاندئق نارئقتا قازاقستاندئق ينستيتؤتتئث باسةكةگة قابئلةتتئلئگئن سةرپئندئ دامئتؤ مذمكئندئكتةرئن كةثةيتؤ سياقتئ ةلةؤلئ باعئتتار بار.

اعئمداعئ جئلئ ءبئز «تةثئزشةأرويلدئ» بولاشاقتا دامئتؤ جوباسئمةن جذمئس جاساؤ ءذشئن «Fluor», «Worley Parsons» جانة «قاز گيپرو مذناي گاز» كومپانيالارئمةن بئرلةسكةن كاسئپورئندارعا قاتئسؤشئ بولدئق. ءبئز سونداي-اق مذناي-گاز نئساندارئنئث ةنةرگيا تيئمدئلئگئ سالاسئنداعئ ينجينيرينگتئك جذمئستار ءتذرئن كةثةيتة ءتذسؤدئ جانة زاماناؤي باعدارلامالئق قامتاماسئز ةتؤدئ ةنگئزؤدئ، زةرتحانالئق-زةرتتةؤ بازاسئن دامئتؤدئ جانة باسقا دا باعئتتاردا ءورئسئمئزدئ كةثةيتة ءتذسؤدئ جوسپارلاپ وتئرمئز. فرانسيانئث، قئتايدئث، رةسةيدئث جانة باسقا دا ةلدةردئث تانمال كومپانيالارئ - ءبئزدئث ارئپتةستةرئمئز. ءبئزدئث ينستيتؤت «Shell» كومپانياسئمةن بئرگة قازاقستاننئث مذناي-گاز سالاسئن تةحنولوگيالئق دامئتؤدئث كونتؤرلئق جوسپارئن جاساؤعا قاتئستئ.

تاؤةلسئزدئك جئلدارئندا العاش رةت كومئرسؤتةكتةردئ بارلاؤ جانة ءوندئرؤ سالاسئنداعئ تةحنيكالئق جانة تةحنولوگيالئق پروبلةمالاردئث بارلئق قئرئن زةردةلةؤ جونئندة كةشةندئ جذمئستار جذرگئزئلؤدة. قازئر كونتؤرلئق جوسپاردئ جذزةگة اسئرؤدئث ارنايئ جول كارتاسئ جاسالؤدا. 2015- جئلعا دةيئن ءبئز ةثبةك ونئمدئلئگئن كةمئندة ةكئ ةسة ارتتئرؤ جولدارئن قاراستئرؤدامئز. بذل اراداعئ وزةكتئ ماسةلة جوبالاؤ جذمئستارئن اأتوماتتاندئرؤ ءذشئن وزئق باعدارلامالئق-تةحنيكالئق كةشةندئ پايدالانؤ بولماق. ايتالئق، 2011- جئلدئث ئشئندة ءبئزدئث 90-نان استام ينجةنةرلةرئمئز 3D-جوبالاؤ تةحنولوگيالارئ بويئنشا وقؤدان ءوتتئ. جئل سوثئنا دةيئن ءبئز جاثا ستاندارتتار بويئنشا العاشقئ جوبانئ اياقتاپ شئعاتئن بولامئز.

- قازاق مذناي جانة گاز ينستيتؤتئ قانداي جةتئستئكتةرئمةن - زةرتتةؤ، جاثالئقتار، جوبالارئمةن تانئمال؟

- ءبئزدئث ينستيتؤتتئ بذگئنگئ كذنئ رةسپؤبليكانئث مذناي جانة گاز كةشةنئنئث «قذزئرةتتئ ورتالئقتارئنا» جاتقئزؤعا بولادئ. 2010- جئلدئث ئشئندة ق م گ ي جانة ونئث كومپانيالارئ 300 گة جؤئق ينجينيرينگتئك جانة عئلئمي-زةرتتةؤ جوبالارئن جاسادئ. وسئنداي جذمئس كولةمئ اعئمداعئ جئلئ دا ورئندالادئ دةپ ويلايمئن. ءبئزدئث ينستيتؤت قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث كوپتةگةن ءئرئ مذناي جانة گاز قذبئرلارئن جاساؤ جوبالارئنا قاتئسقان. سولاردئث ئشئندة قازاقستان-قئتاي مذناي-گاز قذبئرئنئث جوبالانؤئنا قاتئسؤئن، كاسپيي مذناي قذبئرئ كونسورسيؤمئنا، سونداي-اق 1500 شاقئرئمعا سوزئلعان «تذركئمةنستان-وزبةكستان-قازاقستان-قئتاي» ازيالئق گاز قذبئرئنئث قازاقستاندئق ؤچاسكةسئن جوبالاؤعا قاتئسقانئن ةرةكشة ايتئپ وتؤگة بولادئ.

ءبئز اتئراؤ-سامارا باعئتئنداعئ مذناي قذبئرئ تاسئمال باعئتتارئنئث نذسقالارئنا تةحنيكالئق-ةكونوميكالئق باعالاؤ جذرگئزدئك. رةسپؤبليكانئث وثتذستئك ايماقتارئ ءذشئن الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق ماثئزئ زور «بةينةؤ-بوزوي-شئمكةنت» گاز قذبئرئ جوباسئ - ق م گ ي-نئث ماثئزدئ جوباسئ بولئپ تابئلادئ. ودان باسقا، ءبئز كوپتةگةن كةن ورئندارئ قورئ بويئنشا ةسةپتةؤ جانة قايتا ةسةپتةؤ جذمئستارئنئث ايتارلئقتاي كولةمئن اتقاردئق، بذل جةردة تةثئز سياقتئ ةث ءئرئ كةن ورنئن ايتئپ وتؤگة بولادئ. ينستيتؤت ةكولوگيا ماسةلةلةرئ بويئنشا زةرتةؤلةرئن كةثةيتئپ كةلةدئ، ونئث ئشئندة ءبئزدئث مذناي جانة گاز كةن ورئندارئندا كذكئرتتئ سؤتةك مولشةرئنئث جوعارئ بولؤئنا بايلانئستئ كذكئرتتئ ئسكة جاراتؤ دا بار.

يننوأاسيالئق جوبالاردئث ءبئرئ - قذرامئندا كذكئرت بار كومپوزيتتةر مةن تذتقئر قوسئمشالارئنئث نةگئزئندة قذرئلئستئق جانة جول قذرئلئسئنئث ماتةريالدارئن الؤ ءذشئن تةحنولوگيانئ جاساؤ. گيدروفوبتئق قاسيةتتةرئ بار نانوديسپةرستئك كذكئرتتئ قولدانؤ ةلئمئزدئث باتئس ايماعئندا اسا قاجةتتئ بولئپ تابئلاتئن تومةنگئ سورتتئ تابيعي شيكئزاتتان ساپالئ قذرئلئس ماتةريالئن الؤعا مذمكئندئك بةرةدئ.

- عئلئم مةن ءوندئرئس اراسئنداعئ بايلانئستئ قالايشا قامتاماسئز ةتةسئز؟ ينستيتؤت مذناي جانة گاز سالاسئنداعئ مامانداردئ دايارلاؤ جذيةسئن رةفورمالاؤعا جانة دامئتؤعا قاتئسا ما؟

- وكئنئشكة قاراي، كةثةستئك كةزةثنةن كةيئنگئ ؤاقئتتا كوپتةگةن سةبةپتةرمةن عئلئم جانة ءوندئرئس اراسئنداعئ بايلانئس، سونئمةن قاتار وتاندئق مامانداردئث جاثا ذرپاعئن دايارلاؤ كذردةلةنئپ كةتتئ. قازئرگئ كةزدة «سامذرئق-قازئنا» قورئ باسشئلئعئنئث ارقاسئندا اتالعان ماسةلةلةرگة بازا نازار اؤدارئلؤدا. اسئرةسة، ءبئزدئث ينستيتؤت «قاز مذناي گازدئث» رةنتابةلدئلئگئ تومةن كةن ورئندارئن جاثا قازاقستاندئق جاسالئمدار مةن الةمدئك جاقسئ سذرانئسقا ية بولعان ترانسفةرتتةردئ سئنايتئن پوليگون رةتئندة قولدانؤدئ ذسئنادئ. بذدان بولةك، بذل جةردة مذناي جانة گاز ماماندئقتارئ بويئنشا ءبئلئم الاتئن قازاقستاندئق ستؤدةنتتةردئث تاجئريبة الؤلارئنا بولادئ.

رةسپؤبليكانئث باستئ ينجينيرينگتئك كومپانيالارئنئث ءبئرئ رةتئندة ق م گي-دئث جاثا ساپادا جذمئس ئستةؤئنئث ماثئزدئ قذرامداس بولئگئ - كادرلار ةكةندئگئن تذسئنةمئز. قازئرگئ كةزدة ءبئز قازاقستاننئث مذناي جانة گاز عئلئمئنداعئ توقئراؤ جئلدارئندا پايدا بولعان عئلئم مةن ءوندئرئس اراسئنداعئ الشاقتئقتئ قئسقارتؤ بويئنشا جذمئس ئستةؤدةمئز. اعا ذرپاق اراسئنداعئ ءبئلئمدئ ماماندار مةن جاثا ةرةكشةلئككة ية ءبئلئمئ بار، ءبئراق ةثبةك قئزمةتئندة قاجةتتئ تاجئريبةسئ جوق جاس ذرپاقتئث تاجئريبةلةرئن بئرئكتئرؤ كةرةك.

سوثعئ ءبئر جارئم جئلدئث ئشئندة ق م گ ي-دا ةكئ جذزگة جؤئق جاثا جوعارئ ينتةللةكتؤالدئق جذمئس ورئندارئ قذرئلدئ، 60 جاس مامان، ونئث ئشئندة «بولاشاق» باعدارلاماسئ بويئنشا - 9 ادام، قازاقستان-بريتان تةحنيكالئق ؤنيأةرسيتةتئنئث 15 تذلةگئ، باسقا دا كوپتةگةن باتئس ةلدةرئ مةن وتاندئق جوعارئ وقؤ ورئندارئنئث تذلةكتةرئ جذمئسقا الئندئ.

ءبئزدئث ينستيتؤتتا جذمئس ئستةؤ ءذشئن قئسقا مةرزئم ئشئندة وزدةرئنئث تاجئريبةلةرئ مةن بئلئمدةرئن ءبئزدئث ماماندارئمئزدئث توبئنا بةرة الاتئن حالئقارالئق دةثگةيدةگئ جةتةكشئ ينجةنةرلةر تارتئلادئ. ءوز كةزةگئندة بذل توپتئث ءاربئر قئزمةتكةرئ بذل ءبئلئمدئ ودان ءارئ كةيئنگئ جاستارعا بةرؤ ةستافةتاسئن جالعاستئرادئ. ءبئزدئث ماقساتئمئز - 2015- جئلعا قاراي بذرئنعئ ذرپاقتئث وث تاجئريبةسئ مةن جوبالئق جذمئستئث زاماناؤي حالئقارالئق داعدئلارئن ذيلةستئرة بئلگةن مامانداردئث جاثا تولقئنئن تاربيةلةؤ. ناتيجةلةر بار. تةثئزدةگئ ءبئرقاتار شةتةلدئك كومپانيالار ءبئزدئث جاس ماماندارئمئزدئث كاسئبيلئگئن، جاؤاپكةرشئلئگئ مةن جذيةلئ شةشئمدةر قابئلداي ءبئلؤ قابئلةتئن جوعارئ باعالاؤدا. ءبئزدئث ماقساتئمئز - ئرگةلئ زةرتتةؤلةردةن - سةرپئندئ شةشئمدةرگة قاراي ويئسؤ. بذل ورايدا بئزگة باعئت سئلتةپ، كومةك كورسةتؤدة، ذلتتئق كومپانيالاردئث يننوأاسيالئق دامؤئنا، سونئث ئشئندة مذناي جانة گاز سالاسئنا قولداؤ كورسةتؤدة «سامذرئق-قازئنا» قورئ باسقارماسئنئث ءتوراعاسئ تيمؤر قذلئبايةأ زور قامقورلئق جاساپ كةلةدئ.

- ينستيتؤتتئث بولاشاققا دةگةن جوسپارلارئ قانداي؟

- بذگئنگئ تاثدا ينستيتؤتتئث ةنشئلةس كاسئپورئندارئن، ناقتئراق ايتقاندا اقتاؤ جانة اتئراؤ قالالارئنداعئ قذرئلئمدارئمئزدئ قازئرگئ زامانعا ساي لابوراتوريالئق جابدئقتارمةن جاراقتاندئرئپ جاتئرمئز. مذناي-گاز سالاسئ بويئنشا «يننوأاسيالئق پاركتئث تةحنولوگيالارئ» ةركئن ةكونوميكالئق ايماق اؤماعئندا كةشةننئث عئلئمي-زةرتتةؤ ورتالئعئ قذرئلماق. وثئرلئك لابوروتوريالار اقپاراتتئ جيناؤ، ساقتاؤ جانة وثدةؤ سياقتئ باعئتتاردا جذمئس ئستةيتئن بولادئ. «يننوأاسيالئق تةحنولوگيالار پاركئ» ةركئن ةكونوميكالئق ايماعئندا ورنالاسقان «ق م گ ي» عئلئمي-زةرتتةؤ ورتالئعئ قولدانبالئ جانة ئرگةلئ عئلئمي جانة تةرةثدةتئلة لابوراتوريالئق جانة تالداؤ جذمئستارئن جذرگئزؤدة. بولاشاقتا ورتالئق جالپئ جذيةدةگئ، سونئمةن قاتار جةكةلةگةن جةرگئلئكتئ يننوأاسيالئق تةحنولوگيالاردئ ترانسفةرتتةؤ جذمئستارئمةن اينالئساتئن بولادئ.

وتاندئق مذناي-گاز سالاسئندا زةرتتةؤدئ قاجةت ةتةتئن ءبئرقاتار باعئتتار بار. مئسالئ، بيوستراتيگرافيا جانة سةديمةنتولوگيا لابوراتوريالارئ ذثعئلاردئ تةرةثدةتة زةرتتةؤ جذمئستارئن ورئندايتئن بولادئ.

سوثعئ كةزدة قازاقستاندئق گةولوگيا عئلئمئن دامئتؤعا قاتئستئ ءتذرلئ پئكئرلةر، بئلايشا ايتقاندا ءادئل سئن ايتئلئپ ءجذر. ق م گ ي ءوز تاراپئنان مذناي-گاز گةولوگياسئنا جاثا سةرپئن بةرؤگة ذمتئلؤدا. ءبئز «قاز مذناي گاز» ذ ك» ا ق-نئث تاپسئرئسئمةن تذنبا باسسةيندةردئ كةشةندئ زةرتتةؤ جونئندة ماثئزدئ جوبانئ قولعا الدئق. بذل جوباعا قازاقستاننئث بارلئق جةتةكشئ گةولوگتارئنئث الةؤةتئن جذمئلدئرئپ وتئرمئز. بذگئندة كومئرسؤتةكتةر رةسپؤبليكانئث باتئسئندا كاسپيي ماثئ، ءذستئرت-بوزاشئ جانة ماثعئستاؤ باسسةيندةرئندة شوعئرلانعان. وسئ جوبانئث كومةگئمةن اتالعان باسسةيندةردة بارلاؤ جذمئستارئنئث جاثا مذمكئندئكتةرئن انئقتاؤعا قول جةتكئزةمئز، سونداي-اق ةلدئث باسقا دا ايماقتارئنداعئ الةؤةتتئ مذناي-گاز قاباتتارئ ؤچاسكةلةرئن انئقتاي الامئز دةپ ويلايمئن.

ق م گ ي مذناي-گاز عئلئمي-ينجينيرينگتئك كومپانياسئ رةتئندة باسقا دا سالالئق تاقئرئپتاردا ءبئرقاتار جذمئستار اتقارؤدا. ءبئزدئث ينستيتؤت عئلئمي-ينجينيرينگتئك بةيئندةگئ جةتةكشئ الةمدئك كومپانيالار دةثگةيئنة جةتؤگة تئرئسؤدا. مةملةكةت تاراپئنان دا، اكسيونةرلةر جاعئنان دا قولداؤ بار. تاجئريبة، ئنتا، ءتيئمدئ جذمئس ادئستةرئ دة جةتةدئ.

ارينة، مذندا كةيبئر ساتسئزدئكتةر دة بولؤئ مذمكئن. ءبئراق ءبئز ودان قورئقپايمئز. ءبئز قازاقستاننئث مذناي-گاز عئلئمئنئث بولاشاعئنا سةنةمئز. جانة دة جئل سايئن تاجئريبةگة ةنگئزئلگةن سةرپئندئ يننوأاسيالار كوبئرةك بولؤئنا بارلئق كذش-جئگةرئمئزدئ جذمسايمئز.

- اثگئمةثئزگة راحمةت.

سوڭعى جاڭالىقتار