زذلحارناي سةيتوأ، بيولوگيا عئلئمدارئنئث دوكتورئ: قازاق تاعامدارئن ذلتتئق برةندكة اينالدئرؤ ءذشئن ارنايئ قاؤلئ، نة مئقتئ زاث كةرةك

ات- قازاقتئث بال سؤسئنئ قئمئزدئ زةرتتةؤگة بذكئل عذمئرئن ارناعان قازاقستاننئث ةثبةك سئثئرگةن عئلئم قايراتكةرئ، بيولوگيا عئلئمدارئنئث دوكتورئ، پروفةسسور زذلحارناي سةيئتوأپةن جاقئندا، الماتئدا جولئعئپ، كوكةيدة جذرگةن ءبئرقاتار سذراققا جاؤاپ بةرؤئن وتئنگةنبئز.
None
None

- زذلحارناي سةيئت ذلئ، ذستا پئشاققا جارئمايتئننئث كةرئ كةلئپ، ءبارئمئزدئ باعالاپ كورسةتة الماعاندئقتان با، ءبئرئمئز بال قئمئز، ءبئرئمئز سارئ قئمئز دةپ تامسانئپ جذرگةن قئمئزئمئزدئث اأتورلئق قذقئعئ گانس سولمان دةگةن نةمئستئث قانجئعاسئندا كةتئپتئ. ءسئزدئث بذدان حابارئثئز بار ما؟

- (عالئم ويلانئپ وتئرئپ قالدئ.) قئمئزدئث الةمدةگئ ءبئرئنشئ پاتةنتئ قازاقتا. № 330. مذنئ ءبئر دةپ قويئثئز، ةكئنشئ - قذرعاق قئمئز ذنتاعئنئث، ءذشئنشئ - شذباتتئث، ءتورتئنشئ - قويئتئلعان قئمئزدئث، بةسئنشئ - بية ساؤمالئنئث، التئنشئ - شذبات ذنتاعئنئث، جةتئنشئ - بية ءسذتئن انئقتايتئن ءادئستئث، سةگئزئنشئ - قازاق بالزامئنئث پاتةنتئ ءبئزدئث قولئمئزدا تذر. پاتةنت تؤرالئ اثگئمة قوزعاپ جذرگةن باؤئرلارئم ءتئرئ سةيئتوأتئ شاقئرئپ سذراسا، توقسانعا قاراعان جاسئمدئ ةلةمةي، بارئپ ايتئپ بةرةر ةدئم. مةن قئمئزدئ زةرتتةگةلئ 60 جئلدان اسئپ كةتتئ. تالاي ةمةن ةسئكتئ اشتئم، توردة وتئرعان ازاماتتارعا «بئزدةردة مئنانداي بار، مئنانداي بار» (سذلتانماحمذت) دةدئم. «جاقسئ» دةگةن سوزدةردئ ةستئپ، ءذمئتئمدئ ذكئلةدئم. ساعئم سئنعان تذستار دا، قولئمدئ ءبئر سئلتةپ، تةرئس اينالعان ساتتةرئم دة از ةمةس. ارتئنان ذلتتئق رؤحئ اتويلاپ تذرعان ءبئر ازاماتتئ كورئپ قالسام، نة جئلئ ءسوزئن ةستئسةم، قايتادان اتقا قوندئم.

- اراق داؤئرلةپ، سئرا قولدان تذسپةي تذرعاندا ةسكئلئكتئث سارقئنشاعئ دةگةن قئمئزدئ زةرتتةؤگة قالاي كةلئپ ءجذرسئز؟

- مةن جوعارئ ءبئلئمدئ ومبئدا الدئم. بذكئل فاكؤلتةتتة جالعئز قازاق ةدئم. قولدا باردا التئننئث قادئرئ بولعان با؟! كةؤدةثدة ساؤلة بولسا، سئرتتا جذرگةندة ذلتئم، جذرتئم دةگةندة نامئستان جذرةگئث تايداي تؤلايدئ. مةن وزگةلةرگة حالقئمنئث جاقسئ ذلگئسئن ماقتانئشپةن ايتاتئن ةدئم. ونئ دالةلدةيتئنمئن. ذلتتئق سؤسئنئمئز قئمئز دةپ كةؤدةلةيتئنمئن. جوعارئ وقؤ ورنئن ءسذت ونئمدةرئنئث ينجةنةر-تةحنولوگئ دةگةن ماماندئق بويئنشا ءبئتئردئم. بذل 1951- جئل بولاتئن. سودان مةنئ اسپيرانتؤراعا قالدئردئ. ديسسةرتاسيا تاقئرئبئ قئمئزدئث ادام دةنساؤلئعئنا پايداسئ تؤرالئ بولدئ. جةتةكشئم وتة ءبئلئمدار پروفةسسور يا.س.زايكوأسكيي ةدئ. ول كئسئنئث جارئ نادةجدا نيكولاي قئزئ دا پروفةسسور ةدئ. ول ششؤچينسك، كوكشةتاؤ قالالارئنداعئ تؤبةركؤلةز ديسپانسةرئندة مةدبيكة بولئپتئ.

مةنئث تالپئنئسئمدئ ةكةؤئ دة قؤانا قذپتادئ. تاقئرئپتئ بةكئتؤ ءذشئن وقؤ ورنئنئث عئلئم جونئندةگئ پرورةكتورئنا باردئق. ول «ءبئز 20- عاسئردا، اتوم داؤئرئندة ءومئر ءسذرئپ جاتئرمئز. ال سةندةر ارتقا كةتئپ، سكيفتةر تذتئنعان قئمئزدان عئلئم جاساماقسئثدار ما؟ بذل العا ذمتئلؤ ةمةس، كةيئنگة شةگئنؤ عوي»، دةپ مذرنئن ءشذيئردئ. جةتةكشئم ونئث ايتقانئنا كةلئستئ. مةن كونئثكئرةمةپ ةدئم، تالاسئپ قايتةسئث، بئلايشا زةرتتةي بةر دةدئ. سويتسةم، زايكوأسكيي اشئق پئكئرلةرئ ءذشئن ورتالئقتان وثئرگة قؤئلعان عالئم بولئپ شئقتئ. ديسسةرتاسيانئ قورعاپ، كانديدات دةگةن اتاقتئ العان سوث، ةلگة قايتؤعا ءبئرجولا بةكئندئم. الماتئعا كةلئپ، جوعارئ وقؤ ورئندارئن ارالاپ كوردئم. سول كةزدة بذرئنعئ زووتةحنيكالئق مال دارئگةرلئك ينستيتؤتئنئث رةكتورئ، اتاقتئ عالئم فازئل مذحامةدقاليةأ ةكةن. ول كئسئ ءذي بةرةمئن، كةل دةدئ. ماعان كةرةگئ دة سول ةدئ.

وتانئما كةلگةن سوث، جاتپاي-تذرماي قئمئزدئ زةرتتةؤ ءئسئن تةرةثدةتة بةردئم. اقئرئ 1958- جئلئ قئمئزدئث قذرعاتئلعان ذنتاعئن الؤعا قول جةتتئ. بذل باسپاسوزدة جاريالاندئ. سودان ءبئر كذنئ الماتئ قالالئق اتقارؤ كةثةسئنئث ءتوراعاسئ احمةت ءادئلوأ شاقئرئپ جاتئر دةدئ. باردئم. ةثسةسئ بيئك، ةر تذلعالئ ازامات ةكةن. «ءبئلئم جانة ةثبةك» جؤرنالئنان كةپتئرئلگةن قئمئز جايلئ ماقالانئ وقئدئم. جاقسئ ةكةن، ةلگة كةرةك، قازاققا كةرةك تاعام عوي بذل. ةگةر سةن وسئنئ دذرئس جولعا قويساث، الماتئنئث ءدال ورتاسئنان وزئثة ارناپ ءذي سالئپ بةرةمئن. كذندةلئكتئ تئرلئكتة نة كةرةك ةكةنئن ايت» دةدئ. «قئمئزدئ كةپتئرةتئن قذرال-جابدئق كةرةك ةدئ» دةدئم يمةنئپ. «ول قايدا بار، قايدان الؤعا بولادئ؟» «روستوأ قالاسئندا بار» دةپ ةدئم، ول ءبئر ورئنباسارئن شاقئرئپ، اقئلداستئ. ءسويتئپ، ةكئ ينجةنةردئ روستوأ قالاسئنا ءئسساپارعا جئبةرئپ، تاپسئرئس بةردئ. «جذمئسئم ئلگةرئ باساتئن بولدئ. الماتئنئث قاق ورتاسئندا سالئنعان ذيدة تذرامئن» دةگةن ءذمئت، شئركئن، كةؤدةنئ كةرنةگةندة توبة شاشئم جةلپ-جةلپ ةتتئ. الايدا، بذل ءذمئت سؤ سةپكةندةي باسئلدئ. ذلت قذندئلئعئنا ذيئتقئ بولؤعا ذمتئلعان احمةت ءادئلوأ باسقا قئزمةتكة اؤئسئپ كةتتئ. سةث سوققان بالئقتاي بولئپ، مةن قالا بةردئم.

- قذرعاق قئمئزدان كةيئن قئمئزدئ ذزاق ساقتاؤ ءادئسئن ويلاپ تاپتئثئزدار ةمةس پة؟!

- مذنئث دا قيئندئقتارئ از بولعان جوق. كةثةس ءداؤئرئنئث كةنةؤئ كةتئپ بارا جاتقان تذسئ ةدئ. سولاي بولسا دا، قئمئزدئ ذزاق ساقتاؤدئث جولئن قايتسةك تابامئز دةگةن نيةت كوثئلدةن ءبئر ءسات كةتپةيتئن. تةوريا جذزئندة العئشارتتار بار. ةندئ ونئ تاجئريبةدة جذزةگة اسئرؤ كةرةك. مةنئمةن قاتار قوي شارؤاشئعئن زةرتتةگةن بةلگئلئ عالئم، دةگةرةس قويئن وسئرگةن پروفةسسور، مارقذم ةركئن ةسةنتايةأ تا ات سالئستئ. قئمئزدئ زةرتتةؤ ءذشئن جئلقئمةن اينالئساتئن ذلكةن شارؤاشئلئق كةرةك ةدئ. ونئ دا تاپقان سول ةركئن بولدئ. بذرئنعئ جةزقازعان وبلئسئ، جاثاارقا اؤدانئنا قاراستئ «جةثئس» سوأحوزئندا بية بايلاپ، قئمئز باپتايتئن ادامدار بار بولئپ شئقتئ. ساؤئن بيةنئث ذزئن سانئ 400 دةن اسادئ. جذرتتئث ءئلتيپاتئنا بولةنئپ جذرگةن سول ازاماتتار دا ماؤسئمدئق جذمئستا جيناعان قئمئزدئ قايتسةك ذزاق ساقتايمئز دةپ ءجذرئپتئ.

ولاردا تاجئريبة مول، بئزدة تةوريا بار. ويئمئز ءبئر جةردةن شئقتئ. اؤئل التئن بةسئك قوي. كةيدة ءبئز ءوزئمئزدئ زور سانايمئز. سول اؤئلدان وقئماسا دا توقئعانئ كوپ ادامدار كةزدةستئ. ءبيبئجامال دةگةن ايةلدئث بارماعئ بال دةسة جاراسار. ذستاعان قئمئزئن ئشسةث، ئشة بةرةسئث. ءوزئ دة اقئقتاي تاپ-تازا جان ةكةن. ونئمةن بئرگة جذرگةن وركةن، اپاقايلاردئث دا ءجونئ بولةك. ئزةتتئ، يناباتتئ. ولار ماعان قازاعئمنئث باياعئ اسئلدارئنان قالعان كوزدةي، سارقئلمايتئن سارقئتتاي كورئندئ. ورتاق جذمئستئ ءتذسئنئسئپ، بةس قولدئث سالاسئنداي، ءبئر كئسئنئث بالاسئنداي بولئپ ئلگةرئ جئلجئتتئق. بةرةكة-بئرلئككة ذيئعان جةردة ةتكةن ةثبةك، توككةن تةر زايا كةتكةن بة؟ اقئرئ قئمئزدئ ءبئر جئل ساقتاؤدئث ءادئسئن تاپتئق.

وعان كوز جةتكةث سوث، 6 ليتر قئمئزدئ جذمئس بولمةمة اكةلئپ قويدئم. ون اي وتكةن سوث قئمئزدئ ئشسةك، سول قالپئ. بذعان بئرةؤ سةندئ، بئرةؤ سةنبةدئ. ةندئ قذجاتپةن دايةكتةؤگة بةكئندئم. اؤئل شارؤاشئلئعئ مينيسترلئگئنة قاراستئ ستاندارتتاؤ، مةترولوگيا جانة سةرتيفيكاتتاؤ كوميتةتئنة اپاردئم. باستئعئنا كئرئپ، قولئمدا ةرةكشة قئمئز بارئن، الايدا، ونئ تةكسةرتؤگة قاراجاتئمنئث كةمشئن ةكةنئن، پروفةسسوردئث ايلئعئ 7 مئث تةثگة بولئپ تذرعانئن جةتكئزدئم. يمان ءجذزدئ ادام ةكةن، مذنداي دذنية تةگئن جاسالادئ، تةگئن ساقتالادئ دةدئ. سودان 3 اي سايئن مةنئث كوزئمشة قئمئز قذرامئن تةكسةرئپ وتئردئ. كوزدةرئ جةتئپ، كوثئلدةرئ سةنگةن سوث قورئتئندئسئن شئعارئپ، التئ ادامعا پاتةنت بةردئ. دةنساؤلئق ساقتاؤ مينيسترلئگئ دة قئمئزدئث ادام اعزاسئنا تةك قانا پايداسئ بار دةپ قورئتئندئ شئعاردئ. ةندئگئ مئندةت وندئرئسكة ةنگئزئپ، حالئققا جةتكئزؤ.

- بذل تاؤةلسئزدئگئمئزدئ الئپ، جاثا ءداؤئر باستالئپ، كةتكةن ةسةمئزدئ قايتارساق، جوعئمئزدئ تذگةندةسةك، دةپ شارق قذرئپ جذرگةن جئلدار ةمةس پة ةدئ.

- دذرئس ايتاسئث. كوپتةن كوكةيدة جذرگةن شارؤانئث ةندئ وثتايئ كةلةتئن شئعار دةگةن كوتةرئثكئ كوثئل-كذيمةن وسئ ءئزدئ قولدايدئ-اؤ دةپ كةيبئر مةكةمةلةرگة ءذش پروفةسسور وتئرا قالئپ ءوتئنئش حات جازامئز. «جاقسئ، تاماشا، جاؤاپ بةرةمئز» دةيدئ. ءبئراق ءبارئنئث ءذنئ ارتئنان قذمعئپ، قايتا شئقپاي قالادئ. دذرئس ذعئنباي ءجذر مة دةپ، الدارئنا بارامئز. سئپايئ قارسئ الئپ، ادةمئ سوزبةن كةلگةن جولعا سالادئ. سودان 1994- جئلئ نذرسذلتان نازاربايةأتئث اتئنا جاعدايئمئزدئ ايتئپ، ءوتئنئش جئبةردئك. ةلباسئعا ريزامئز. ذشان-تةثئز جذمئسئنا قاراماي، بئزگة جئلئ جاؤابئن بةردئ. «كومةكتةسئثدةر، بذل قولداؤعا تذرادئ» دةپ پرةمةر-ءمينيستردئث ورئنباسارئنا (ا.ةسئموأ)، ةكونوميكا مينيسترئنة (ءو.شذكةيةأ) تاپسئرما بةرئپتئ. ولار ونئ «قاز اگرو بانككة» جئبةرئپتئ.

سول تذستا شذباتقا دا پاتةنت العام. بذل كةزدة قئمئز بةن شذباتتئث پايداسئن جاقسئ ءبئلئپ العان نةمئس جذرتئ، ونئث ةلئمئزدةگئ ةلشئلئگئ سئرتقا قئمئز شئعارساثئزدار، ءبئز الؤعا دايئنبئز دةپ جذرگةن. ءوز ةسةبئمئز بويئنشا جذمئسئمئز جذرئپ كةتسة، جئلئنا گةرمانياعا 2 تونناداي قئمئز جئبةرؤگة مذمكئندئگئمئز بار دةگةنبئز. تذركيا قازاقتارئ 1000 توننا جئبةرئپ تذرادئ ةكةن. ءسويتئپ، جوسپار-جوبا جاساپ جذرگةندة، اتالمئش بانك باسشئلئعئ، «سيئردئ كةپئلگة المايمئز» دةپ جاؤاپ جئبةرئپتئ. ءبئز: «اينالايئندار-اؤ، ءوتئنئش حاتتئث ئشئندة سيئر دةگةن ءسوز اتئمةن جوق»، دةپ شئر-پئر بولامئز. ةلباسئ قولداپ وتئر دةيمئز. ولار: «ءبئر ءؤاج ايتؤئمئز كةرةك قوي، ونئث ذستئنة اقشا بئزدئكئ، بةرؤ-بةرمةؤ ءوز قذقئعئمئز» دةيدئ شئمئرئكپةستةن. سونئمةن بذل ءئس ءبئتئپ، جازعان قذلدا جازئق جوق. «ةكسيم بانككة» «اؤئز سالدئق». 900 مئث دوللار نةسية سذرادئق. ولار: «الدئمةن بئزگة ةكسپةرتيزا جاساؤ ءذشئن 145 مئث دوللار اكةلئپ بةرئثئزدةر، سودان سوث بارئپ، سئزدةرگة نةسية بةرةمئز» دةدئ. ونداي اقشامئز بولسا سةندةردئث الدارئثا كةلئپ، نةمئز بار دةيمئز.

مةن قئمئز ءذشئن كئمگة ءوتئنئشپةن شئقپادئم. أيسة-پرةمةر الةكساندر پاألوأقا 12 ذسئنئسپةن حات جازدئم. ول سول كةزدةگئ ءتيئستئ مينيسترلةرگة (س.مئثبايةأقا، ق.كوشةربايةأقا) زةرتتةپ، ذسئنئستارئثدئ بةرئثدةر دةپتئ. كةزةكتئ اؤئس-ءتذيئس باستالدئ دا، 12 ذسئنئستئث بئرئنة دة جاؤاپ الا المادئم.

- سول كةزدة بولؤ كةرةك، پروفةسسور ةركئن ةسةنتايةأتئث «ةگةمةن قازاقستانعا» ماقالاسئ شئققان. ونئ جذرت جئلئ قابئلدادئ. جاقسئ جاثالئق دةپ تانئدئ...

- ءيا، وسئ ماقالانئ وقئعان سول كةزدةگئ جةزقازعان وبلئسئنئث اكئمئ قاجئمذرات ناعمانوأ ءبئزدئ ارنايئ شاقئردئ. اؤدان باسشئلارئن تذگةل جيناپ، «ةلباسئ وبلئسقا كةلگةن ساپارئندا عالئمداردئث ذزاق ساقتالعان قئمئزئن ءئشئپ كورئپ، جوعارئ باعالادئ. بذل ذلكةن بايلئق. اياق استئندا قالدئرؤعا بولمايدئ. قولداؤ كةرةك. وثئردةگئ قئمئز ءوندئرؤ ئسئنة 1 ميلليون دوللار ءبولؤدئ قاراستئرايئق»، دةدئ. «بارةكةلدئ، ةثبةگئمئز جاناتئن بولدئ!» دةپ بوركئمئزدئ اسپانعا اتتئق. امال قانشا، قئرسئققاندا قئمئران ءئريدئ دةگةننئث كةرئ كةلدئ. ق.ناعمانوأ شئعئس قازاقستان وبلئسئنا اكئم بولئپ اؤئسئپ كةتتئ. جةزقازعان جابئلدئ، قاراعاندئ وبلئسئنا قوسئلدئ. ةندئگئ وبلئس باسشئسئ قئمئزعا قئرئن قارايتئن بولئپ شئقتئ.

- نارئق زامانئنا ةرتة بةيئمدةلگةن جةكة كاسئپكةرلةر قارايلاسپادئ ما؟

- ءبئز جوعارئداعئلاردئث ارئ يتةرئپ، بةرئ جئققانئنان شارشاعان سوث ذلتتئق دذنيةگة سةرگةك قارايتئن ازاماتتارعا قولقا سالدئق. ءتئپتئ، كةيبئرةؤلةرئ وزدةرئ تالپئنئس جاسادئ. مئسالئ، الاتاؤ باؤرايئنئث ازاماتئ قذرمان جاثاارقا اؤدانئنا جاقئن جارئق ستانساسئندا ءوز كاسئپكةرلئگئن قئمئز ءوندئرؤ بويئنشا باستاپ كةتكةندة، ءاي، ءبئر جاساپ قالدئق. ءبئز بةرگةن تةحنولوگيا بويئنشا لابوراتوريا، قئمئز ساقتايتئن ورئن ازئرلةپ، ميني زاؤئتتئ ئسكة قوستئ. بارئپ كوردئك، ةندئگئ ءذمئتئمئز وزئثدة دةپ قايتتئق. ءبئراق جةرگئلئكتئ جةردةگئ اشكوزدئك ونئث ءئسئن ئلگةرئ باستئرمادئ. كةتئرئپ تئندئ.

قذرمان قاجئرلئ جئگئت بولاتئن. العان بةتئنةن قايتپادئ. حانتاثئردئث باؤرايئنداعئ كةگةن-قارقارا وثئرئنةن ذيئمداستئردئ. تاعئ دا ميني زاؤئت جاساقتادئ. اشئلؤ سالتاناتئنا قاتئستئق. ساتتئلئك تئلةدئك. مةن سول راسئمدة: «اعايئندار، وسئنئث ءبارئ قذرماننئث ماثداي تةر، تابان اقئسئمةن كةلئپ وتئر. قازئر جوعارئدان اقشا قذيئلئپ جاتاتئن بذرئنعئ كولحوز، سوأحوز جوق. ونئث ذستئنة ءبئر جةردة بايلاؤلئ تذرعان جذزدةگةن بيةنئ دة كةزدةستئرمةيسئث. ءار ادامنان، ءار اؤئلدان قاسئقتاپ، شومئشتةپ جينايدئ. جينالعان قئمئزدئث ءبارئ تالاپقا ساي بولا بةرمةيتئنئ جانة بار. وسئنئ ةسكةرئپ، ةلگة ءبئر پايدام ءتيسئن دةگةن جئگئتكة جذمئس ئستةؤگة مذمكئندئك جاساثئزدار دةدئم. الايدا قذرماننئث 2 جئلدان كةيئن ول جةردةن دة تاؤئ شاعئلئپ، اؤئلئنا قايتتئ. ءبئراق كوثئلئن جاسئتپاي، كةلئن ةكةؤئ ءالئ العا ذمتئلؤمةن كةلةدئ. امان بولسا، تذپتئث تذبئندة ول ازامات ماقساتئنا جةتةدئ دةگةن ويدامئن.

مةن - قئمئز، شذباتپةن اينالئسامئن دةگةندةرگة پاتةنت يةسئ رةتئندة تارلئق جاساماي، قامقورلئق كورسةتئپ كةلة جاتقان اداممئن. سةمةيدة اسقار دةگةن جئگئت وسئ ءئستئ ادةمئ باستادئ. تاعئ دا بارئپ، اق باتامدئ بةردئم. مةن ةشكئمنةن ةشتةمة دامةتكةن ةمةسپئن. ةلگة كةرةك، ذلتقا كةرةك دةسة، قئمئز ساقتاؤدئث تةحنولوگياسئن، ستاندارتئن ذسئنام. كةيدة وسئ جاثالئقتئ اشؤعا ذلكةن ةثبةك سئثئرگةن اناؤ قيانداعئ اؤئلدا جاتقان ازاماتشالارعا، ةركئن ةسةنتايةأ مارقذمنئث جارئنا قارايلاسئپ قويئثدار دةيمئن.

- گةرمانيادا وندئرئلگةن قئمئزدئث ءدامئن تاتئپ كوردئثئز بة؟

- بالام ميؤنحةنگة ساپارمةن بارعاندا اكةلدئ. بئرةؤدئث ارتئنان ءسوز ايتؤ اعاتتئق. امال نة، كوثئلئمنةن شئقپادئ. ءبئزدئث ةلدةن ءوز اتامةكةنئنة كةتكةن نةمئستةر جئلقئ اسئراپ، بية ساؤؤدئ جاقسئ مةثگةرگةن. جالپئ، سةرگةك حالئق قوي. ءبئزدئث وتانئمئزدان ةلئنة بارعان ءبئر ازامات جئلقئ جيناپ، بية بايلاپ، قئمئزمذرئندئق جاساپ، قازاقستاننئث ءبئر كةزدةرئ سول ةلدة ةلشئسئ بولعان ةرئك اسانبايةأتئ شاقئرئپتئ. سول شاراعا قاتئسقاندار: «قئمئزدارئ ناشار، ءبئراق زاؤئتئ، جةرئ، كذتئمئ كةرةمةت» دةدئ. بئزدة جةردةن كةندة ةمةسپئز. ال انانداي قامقورلئقتا جةتئلدئرة بةرسة، جاقسارئپ كةتةرئ ءسوزسئز. ءبئز ذلتتئق سؤسئنئ دةپ كولگئرسيمئز. بذل ءبئر جاعئنان راس. ةكئنشئ جاعئنان سول قئمئزدئث قادئرئنة جةتئپ، بابئن كةلتئرئپ، باياعئداعئ دارةجةسئنة جةتكئزة الماي، قور قئلئپ جاتئرمئز.

- نة ئستةؤ كةرةك؟ قانداي جذمئستئ اتقارساق، قئمئزدئ ذلتتئق برةندكة اينالدئرامئز؟

- ءوزئث ايتتئث عوي، دةپؤتاتتار «قازاقتئث ءداستذرلئ بئلئمدةرئ» تؤرالئ زاث كةرةك دةگةنئن. بذعان مةن دة قوسئلامئن. ءيا، بئزدة ذلتتئق قذندئلئقتارئمئزدئ شةگةلةپ قوياتئن قذجات جوق. رةسةيدئث قول استئندا وتئرعان ساحا رةسپؤبليكاسئ قئمئز تؤرالئ زاث قابئلداپ العان. سول رةسةيدة قئمئز وندئرةتئن 80 نةن اسا فيرما بولسا، تةك قئمئزبةن ةمدةيتئن 48 ساناتوريي جذمئس ئستةيدئ ةكةن. ءبئز كةثةس ؤاقئتئندا قازاقتئث قذرتئن عارئشكةرلةرگة بةرگةنبئز. ولار قايتا ورالعانان كةيئن - بذل نةتكةن كةرةمةت ءدام دةگةن. سول قذرتئثئز دا ةسكةرؤسئز قالئپ بارادئ. قازاق تاعامدارئن ذلتتئق برةندكة اينالدئرؤ ءذشئن ارنايئ قاؤلئ، نة مئقتئ زاث كةرةك. ءسويتئپ، ساقتاماساق ءبارئمئزدان ايئرئلئپ قالؤئمئز مذمكئن. مةن بذل تؤرالئ پارلامةنت ءماجئلئسئنئث توراعاسئنا (و.مذحامةدجانوأ) ارنايئ حات جئبةرگةم. ول وتكةن جئلئ بولاتئن. ءوزئنئث قولئنا ءتيدئ مة، تيمةدئ مة بئلمةيمئن. ءالئ كذنگة جاؤاپ جوق. فرانسؤزدار ءوزئنئث كونياگئن، شامپانئن الدةقاشان برةند جاساپ الدئ. ونداي مئسالداردئ بذل ارادا كوپتةپ كةلتئرؤئمة بولادئ.

- بذگئن قامدانباساق، ةرتةث قاپئ قالامئز، ذلتتئق تاعامدارئمئزعا ءسال عانا وزگةرئس ةنگئزئپ، بذل ءبئزدئث برةندئمئز دةپ شئعا كةلةتئندةر از بولمايدئ دةيسئز عوي.

- ارينة، و، نة دةگةنئث. باردان اداسؤ وثاي، جوقتئ تابؤ قيئن. وزگةلةر جوقتان ولةرمةندئكپةن بار جاسايدئ. نةمئستةردئث تئرلئگئ وعان دالةل. ءبئز باردئث قادئرئنة جةتپةي جاتئرمئز. الةم ةلدةرئنئث تاعامئن جةگةنگة ءمازبئز. ونئث ءارقايسئسئنئث ارتئندا ايؤداي اقئرئپ، يةسئ تذر. نة ئستةؤ كةرةك دةپ سذرادئث عوي.

- ءيا.

- ةندةشة، ايتايئن. بئرئنشئدةن، جئلقئ ءوسئرؤدئ مةملةكةتتئك دارةجةگة كوتةرؤ كةرةك. قازاقتئث بايتاق دالاسئندا الالئ جئلقئ باياعئ اتا-بابالارئمئزدئث ءداؤئرئن قايتالاماسا دا جةتة قابئل بولئپ، سئثسئپ جاتؤئ ءتيئس. سوندا قئمئزئمئز ناعئز برةندكة اينالادئ. ةكئنشئ، قئمئزدئث جاقسئ ستاندارتئن جاساؤئمئز كةرةك. ءذشئنشئ، تةحنولوگياسئن جةتئلدئرؤگة ةرةكشة كوثئل بولگةنئمئز ءجون. قازئر قئمئز، شذبات وندئرؤگة، ساتؤعا كةز كةلگةن جةردة شذلةن ذلةستئرگةندةي رذقسات بةرئلئپ جاتئر. قئمئز بةن شذباتتئث ساپاسئنا ةشكئم ءمان بةرمةيدئ. وسئنئث كةسئرئنةن قئمئزدئث اتئ بولعانمةن، زاتئ كذمان. مذنداي جاعدايدا ول قالاي ذلتتئق برةندكة اينالادئ؟

قذنئن تذسئرمةي، قادئرئن اسئرامئز دةسةك، قئمئز بةن شذباتقا رذقسات بةرؤدئ ءبئر جذيةگة كةلتئرؤئمئز كةرةك. كةز كةلگةن جةردة ساتا بةر دةؤگة تئيئم سالئنئپ، ةلئمئز بويئنشا ةكئ-ءذش ورئندا عانا رذقسات قاعاز بةرةتئن مةكةمة بولسا، قانة. ساتئلاتئن قئمئزدئث ساپاسئن قاتاث قاداعالايتئن ساؤاتتئ لابوراتوريالار ذيئمداستئرئپ، ول ةسةپتة تذرؤئ كةرةك. اركئم ءوزئنئث ةكئ بيةسئنئث قئمئزئن بازارعا، نة جول بويئنا الا جذگئرؤمةن ذلتتئق برةند جاساي المايمئز. جابايئ ساؤدا قئمئزدئث دا، شذباتتئث دا كوسةگةسئن كوگةرتپةيدئ. سونئمةن قاتار، جئل بويئ بية ساؤؤ ءئسئن دة قولعا الاتئن ؤاقئت جةتتئ. ةگةر لاؤازئمدئ مةكةمةلةر بذل يگئلئكتئ ئسكة دةن قويعاندارعا قارجئلاي قارايلاسئپ، قذقئقتارئن قورعاپ جاتسا، ةل ئشئندة جذمئستئ دوثگةلةتئپ اكةتةتئندةر بار. باستاعئسئ كةلةدئ، ءبئراق اياعئنا شئعارا الامئن با، جولدا وماقاسا قذلايمئن با دةپ مئقتئ سةنئمدئ سةرئك ةتة المايدئ. الماتئنئث تذبئندةگئ پانفيلوأ سوأحوزئندا ءبئر كةزدةرئ جئل بويئ بية ساؤئپ، قئمئز اشئتؤ ءذردئسئ بولعان. كةيدة ءبئز وتكةننئث بارئنة، ءاي، قويشئ دةپ قارايتئنئمئز بار. جاماننان جيرةنگةنمةن، جاقسئسئنان ذيرةنةيئك. اسئرةسة، ذلتقا قاجةت جذمئستئ جذمعان جذدئرئقتاي بولئپ بئرگة اتقارساق، ذتئلماس ةدئك. بذل ذرپاققا ذلگئ بولئپ قالار ةدئ. ءتئپتئ، جاز ايئندا قذرعاق قئمئزدئ توننا-توننا ةتئپ جيناپ الساق، قئس بويئ سؤسئننان تارئقپاس ةدئك. قذرعاق قئمئزدئث دا بية سذتئنةن الئناتئنئن، ونئث دا ماؤسئمدئق بال سؤسئنئمئزدان ءبئر دة كةم ةمةس ةكةنئنة مةن كةپئلدئك بةرةمئن.

- ءوزئثئز مةثزةگةندةي، قئمئزدئث ءشول قاندئرار سؤسئن ةكةنئ بةلگئلئ. ةمدئك قاسيةتئ دة بولةك قوي.

ءيا، قئمئز قاسيةتتئ تاعام عوي، قئمئزدا حيميالئق قوسپا جوق، وزگة ءئشئپ جذرگةن سؤسئنداردا، ةث اياعئ ليمونادتا حيميالئق قوسپالار جةتئپ ارتئلادئ. قئمئزدئث قاسيةتئن وتكةن مئثجئلدئقتا الةمگة تانئمال زيالئلار مويئنداعان. 1858- جئلئ سامارادا نيكولاي پوستنيكوأ دةگةن دارئگةر قئمئزبةن ةمدةؤ ماؤسئمئن ذيئمداستئرعانئ تاريحتان ءمالئم. ذلئ سؤرةتكةرلةر لةأ تولستوي مةن انتون چةحوأ كةلئپ، سول جةردةن ةم الئپتئ. سوندا ولار، شئركئن، قئمئزدئ جئل بويئ ساقتاپ ئشسةك قوي، دةپ ارمانداپتئ. ءتئپتئ ورئس عالئمدارئنا ذسئنئستار دا جاساعان. عالئمدار قئمئزدئ ذزاق ساقتاؤدئث جولئن ئزدةستئرگةن، ءبئراق تاپپاعان. كةزئندة قازاق جةرئندة قئمئزبةن ةمدةيتئن بؤرابايدا، الماتئدا، سةمةيدة، ورالدا - ذزئن سانئ 15 تةي ساناتوريي بولعان. قازئر ولاردئث ءبئر دة بئرةؤئ جذمئس ئستةمةيدئ. سةبةبئ، قئمئز جذيةلئ ازئرلةنبةيدئ.

- انا ءسذتئ مةن بية سذتئ ذقساس دةپ ةدئثئز ءبئر ماقالاثئزدا. وسئ تؤرالئ ايتار ءؤاجئثئز قانداي؟

- سذراعئث ورئندئ قويئلئپ وتئر. بية ءسذتئ مةن انا ءسذتئنئث ايئرماشئلئعئ از. مةن مذنئ كوپتةن بةرئ ايتئپ كةلةمئن. بية سذتئنةن بالالار تاعامئن جاساؤ جونئندة باعدارلاما دا جاسادئم. ةلباسئنا حات تا جازدئم. مئنا رةسةي جئلئنا بية سذتئنةن 500 توننا تاعام ازئرلةيدئ.

- ونئ ءتذبئ تذركئ تذقئمئ سانالاتئن باشقذرت باؤئرلار جاساپ جاتئر ةمةس پة؟

- ءيا. ولاردئث بذل تئرلئگئ بئزگة ذلگئ بولسا، قانة. جالپئ، وزگة جذرتتاردئث جوقتان بار جاساؤعا دةگةن تالپئنئسئ مةنئ قايران قالدئرادئ. وسئ كذنئ بالالار اراسئندا سئرقات كوپ دةپ جاتادئ. جاس انا بالاسئن جارئتپايدئ دةيدئ. سوعان بية سذتئنةن تاعام جاساپ بةرسةك، جئلقئ تةكتةس حالئقتئث ذرپاعئ تةگئنة تارتپاي قويماس ةدئ. انا ءسذتئ مةن سيئر ءسذتئنئث ايئرماشئلئعئ وتة ذلكةن. بيولوگيالئق قذرامئنا قاراعاندا س أيتامينئ سيئر سذتئنة قاراعاندا، بية سذتئندة الدةقايدا كوپ. تذراقتئ تذردة قئمئز ئشكةن ادامنئث يممؤنيتةتئ ارتادئ، سيرةك اؤئرادئ. ةكئنشئدةن، بية سذتئندةگئ پوليقانئقپاعان ماي قئشقئلدارئ بولادئ. بذل ادام اعزاسئنا وتة پايدالئ. قان اينالئمئن جاقسارتادئ. سول سةكئلدئ بية سذتئندة لاكتوفةررين اتتئ اقؤئز بار. بذل اقؤئز تذية سذتئندة جوق. قازئر رةسةي عالئمدارئ وسئ اقؤئزدان قاتةرلئ ئسئككة ءدارئ جاساپ جاتئر. الگئ اقؤئزدئث 1 گرامئ 4 مئث ا ق ش دوللارئنا تةث.

ماعان زامانداستارئم: «قئمئز ءوندئرئسئ قارقئندئ دامئسا، باي ادام سةن بولاسئث» دةيدئ. مةن ولارعا «لاكتوفةرريننةن ءدارئ جاساؤدئ جذزةگة اسئرساق، بايئر ةدئم. سةندةرگة دة پايدام تيةر ةدئ» دةيمئن. الگئ 1 گرامدئ دارئگة اينالدئرساثئز، 10 مئث دوللار تابئس اكةلةتئنئ جانة بار. بذل از دةسةثئز، قئمئزدئث ذشان-تةثئز پايدا اكةلةتئنئنة مئنا ءبئر دةرةكتئ ايتساق تا جةتكئلئكتئ. ق.ساتبايةأ اتئنداعئ قازاق ذلتتئق تةحنيكالئق ؤنيأةرسيتةتئنئث پروفةسسورئ ماحاببات تذسئپبةكوأتئث ةسةپتةؤئنشة، مذناي وندئرؤگة جذمسالعان 1 دوللار 7 دوللار پايدا اكةلةدئ ةكةن. ال ءبئزدئث ءادئس بويئنشا قئمئزعا كةتكةن 1 دوللار شئعئن 25 دوللار پايدا كةلتئرةدئ. جةر استئنداعئ مذنايدئث ءبئر كةزدةرئ بئتةتئنئ انئق. قازاقتئث بايتاق دالاسئ امان تذرسا، ؤاقئت وتة كةلة جةر بةتئندةگئ ذلتتئق بايلئقتار، ذلتتئق تاعامدار سول مذنايدئث ورنئن باساتئن بولادئ. ةندةشة، مةن ذلتتئق قذندئلئقتارئمئزدئ ماثگئلئكتئث ماثگئلئگئ دةر ةدئم.

بية ءسذتئنئث قؤاتئ الاپات قوي. ول ةم بولمايتئن سئرقات جوق. تؤبةركؤلةز، باؤئر، ئشةك-قارئن، جذيكة جذيةسئ، يممؤندئق جذية، جذرةك قان-تامئرلارئ - وسئلاي كةتة بةرةدئ. بذعان قوسا قئمئز قؤاتئ كةلةشةكتة ذلتتئق دةموگرافياعا دا ءدذمپؤ اكةلةر ةدئ. قئمئز ئشكةن ادامنئث جانئ مةن قانئ اراقتان، سئرادان تازارادئ.

- سئرا ةركةكتئك گورموندئ ازايتسا، قئمئز ارتتئرادئ ةكةن. سويتة تذرئپ، ةلئمئزدة 4 ميلليون 800 مئث ليتر سئرا شئعارئلاتئن كورئنةدئ. قئمئز تؤرالئ مذنداي دةرةك جوق قوي.

- قازئر ةرلةر اراسئندا بةلسئزدئك كوپ دةپ ءجذر. وعان تازا قئمئز بةن ءشذبات ءبئرئنشئ كةزةكتة ةم بولاتئنئنا يمانئم كامئل. قئمئزدئث قذدئرةتئ سول ةمةس پة، بابئن كةلتئرئپ ئشسةث ءارئثدئ كئرگئزئپ، اجارئثدئ اشئپ، كوركئث جذرتتئ قئزئقتئرادئ. وعان اتا-بابالارئمئزدان قالعان تاريحي سؤرةتتةردئ، وتكةن عاسئردئث باسئنداعئ ايتؤلئ تذلعالاردئث كةسكئن-كةلبةتئن كوز الدئثا ةلةستةتسةث جةتئپ جاتئر. ةندئ تاعئ ءبئر ءذمئت ساؤلةسئ جئلت ةتتئ. سوعان ءوز كومةگئمدئ بةرة الماسام دا، ءسوز كومةگئن جاساپ جاتئرمئن.

- ول قانداي ءذمئت ساؤلةسئ؟

- ايتايئن، سوثعئ جئلدارئ جاس بولسا كةلدئ دةپ كوبئندة ذنسئزدةؤ ءجذر ةدئم. ءبئراق وزةگئثدئ جارئپ شئققان سوث، 60 جئلدان اسا ءومئرئثدئ ارناعاننان كةيئن ماعان كةرةك ةمةس دةسةم دة، قازاق ءذشئن قاجةت قوي دةپ، زةرتتةؤئمدئ جالعاستئرام عوي باياعئ. شاكئرتتةرئمة بئلگةنئمدئ ايتامئن. وسئنئ اياعئنا جةتكئزئثدةر دةيمئن. سونئمةن تاعئ قاناتتانا باستادئم. سةبةبئ، ةلئمئزدة قئمئز ءوندئرؤدئ قولعا الساق دةپ تالپئنئپ جاتقان مئقتئ جئگئتتةر كوبةيئپ كةلةدئ. بذل مةنئ قؤانتادئ، جئگةرلةندئرةدئ، جاساثعئراتادئ. كةؤدةمة ءذمئت وتئن جاعادئ. پاألوداردا ءبئر ءئنئمئز وسئ قئمئزدان ساؤئعئپ كةتكةن سوث، ونئث ةمدئك قاسيةتئ وزگةلةرگة دة ءتيسئن دةپ ةمحانا سالئپ جاتئر ةكةن. كوبئنئث نةسيةگة قولدارئ جةتپةي، تذرالايتئنئ بار.

قازئر ةلگة بةلگئلئ زاثگةر، ذلت رؤحانياتئنا جاناشئر بولئپ، جةكة ادامدارعا دةمةؤشئلئك كورسةتئپ جذرگةن بةكةت تذرعارايةأ دةگةن ازامات قئمئز وندئرؤگة بةل شةشة كئرئسئپتئ. بذكئل جوبا-جوسپارئن الدئما جايئپ سالئپ، بذعان قانداي كومةگئثئز بار دةدئ. مةن ونداي ازاماتتان نةمدئ ايايمئن. «ماعان كوك تيئننئث كةرةگئ جوق. ةل ءذشئن وسئنئ بيئككة كوتةر. قازاقتئث برةندئ جاسا، قاراعئم!» دةپ باتامدئ بةردئم. قئمئز ءوندئرؤ، ذزاق ساقتاؤ تةحنولوگياسئن، ستاندارتئن قولئنا ذستاتتئم. نةسية دة العان كورئنةدئ. الدئمةن قازئعذرتتئث باؤرايئن جئلقئعا تولتئرسام دةيدئ. بية ءسذتئن وثدةيتئن زاؤئت سالماق نيةتتئ. مةن كوپتةن قئمئز بةن شذباتقا نانوتةحنولوگيانئ ةندئرسةم دةپ ارمانداپ جذرةتئن ةدئم. مئنادان كةيئن سونئث ءتيئمدئ جولدارئن قاراستئرا باستادئم. ةگةر بذل تاجئريبةدة دايةكتةلسة، قئمئز بةن شذباتتئث ساپاسئ ارتئپ، دايئنداؤ ءتاسئلئ زامان تالابئنا ساي جةتئلئپ، ذزاق ساقتاؤ مةرزئمئ ءبئر جئل ةمةس، بئرنةشة جئلعا سوزئلار ةدئ.

- زذلحارناي اعا، جاقسئ ءئستئث جةمئستئ بولؤئنا ءبئز دة تئلةكتةسپئز. پاتةنتئن قولئثئزعا ذستاپ وتئرعان شذبات تؤرالئ دا ايتا كةتسةثئز.

- وسئدان 11 جئل بذرئن يزرايل ةلشئلئگئ الماتئدا تذية شارؤاشئلئعئ تؤرالئ ذلكةن حالئقارالئق كونفةرةنسيا وتكئزدئ. گةرمانيا، فرانسيا، ةگيپةت ةلدةرئنئث وكئلدةرئ، ءوز مةملةكةتئمئزدئث ازاماتتارئ قاتئستئ. تذية شذباتئن ساقتاؤ ءادئسئ تؤرالئ مةن ولارعا بايانداپ بةردئم. سول القالئ جيئنعا قاتئسئپ وتئرعان اتئراؤ وبلئسئنئث بذرئنعئ اكئمئ سةرئكبةك داؤكةيةأ سودان كةيئن مةنئ ارنايئ شاقئردئ. تذية بار جةرلةردئ ءذش كذن بويئ ارمانسئز ارالاتتئ. «ءسئزدئث ةثبةگئثئزگة شةتةلدئكتةر ةرةكشة ءمان بةرئپ جاتقاندا، ءبئز نةگة ونئ ةلةؤسئز قالدئرامئز» دةگةن اثگئمةسئن ايتئپ، مةرةيئمدئ ءوسئردئ. اقشا ءبولدئ. «بئزگة جاس ذرپاقتئث دةنساؤلئعئ كةرةك. سوندئقتان وبلئستئق بيؤدجةت ةسةبئنةن ءوثئر مةكتةبئندة ءبئلئم الئپ جاتقان وقؤشئلارعا كذندة ءبئر كةسة شذبات بةرئپ وتئرؤ كةرةك» دةپ قاؤلئ شئعاردئ. ءذش اي وتپةي جاتئپ ول باسقا جذمئسقا اؤئستئ. جاقسئ باستاما اياقسئز قالدئ. قازئر تذية باققاندار دا، بية باققانداردئث قاتارئندا قوثئرتوبةل تئرلئك كةشؤدة. مةنئث وسئ جانايقايئمنئث استارئندا نة جاتقانئن ايتار بولسام، وتانئمئز دذنيةجذزئلئك ساؤدا ذيئمئنا بذگئن بولماسا دا، ةرتةث كئرةرئ انئق. سوندا ءبئزدئ وسئ قئمئز، شذبات، وزگة دة ذلتتئق تاعامدار الةمگة تانئتاتئنئنا سةنئمئم زور.

- قئمئزدئ ساقتاؤ مةن باپتاؤ جايئنان دا از-كةم حاباردار ةتة كةتسةثئز.

- قاشاندا شئنئ ئدئس پايدالئ. ك س ر و داؤئرئندة سذيئق تاعامنئث ءبارئ شئنئ ئدئسقا قذيئلاتئن ةدئ عوي. قئمئز شئنئ ئدئستا ءبئر جئل ساقتالسا، پوليةتيلةندة بةس اي عانا تذرادئ. ودان اسسا بذزئلادئ. سةبةبئ، ول ورگانيكالئق زات قوي. قئمئز قذرامئنداعئ قئشقئلدار ونئ ةرئتئپ، رةاكسياعا تذسة باستايدئ. شذبات شئنئ ئدئستا 5 اي، پوليةتيلةندة 3 اي شئدايدئ.

قئمئز قاسيةتتئ دةدئم عوي. وتكةن جئلئ ورئس ءتئلدئ ءبئر باسئلئمدا ةؤروپانئ قئمئزعا قارئق قئلامئز دةگةن سئنايدا ماقالا باسئلئپتئ. بذل ارتئق اثگئمة. ءتئپتئ كذلكئلئ. بئلمةي ايتئلعان ءسوز. قئمئز بذلاق بولئپ اقسا دا، ولار ايتقانئن ورئنداي المايدئ. ءوزئمئز جارئماي وتئرعاندا ةؤروپالئقتار، ال قئمئزدارئث قايسئ دةسة نة دةيمئز؟ قايتالاپ ةسكة سالام، قئمئز بةن شذباتقا تذسپال اثگئمة جاراسپايدئ. قئسئ-جازئ ءبئر تئنباي اعاتئن وزةن مةن بذلاق سارقئلئپ، كول ورتايئپ بارا جاتقاندا، قئمئزدئث قادئر-قاسيةتئن، قالاي الئناتئنئن بئلمةيتئندةرگة قارسئلئعئمدئ بئلدئرة كةتسةم، ةشكئم بذل قالاي دةي قويماس. ويتكةنئ، قئمئز بةن شذبات تؤرالئ مةندة توم-توم ماعلذماتتار، ومئرلئك تاجئريبة بار. ونئث ذستئنة سؤدئث تذنئعئن، ءشوپتئث سونئسئن جةيتئن جئلقئ كيةلئ جانؤار. نة بولسا سونئ تالعاماي جذتئپ، اعئل-تةگئل ءسذت بةرة بةرمةيدئ. ول باپتئ قالايدئ، بابئن كةلتئرسةث عانا بال ءسذتئن بةرةدئ.

قئمئز ساپاسئنا كةلسةك، كوثئلئم الاث. جوعارئدا دا ايتتئم-اؤ دةيمئن، اتئ قئمئز، زاتئ بولةك. اقشا دةپ جانتالاسقاندار سؤ دا، سارئ سؤ دا، سيئر ءسذتئن دة قوسادئ. بية ءسذتئنئث ساپاسئن ارنايئ قذرال بولماسا، ادام تانئماستاي ةتئپ جئبةردئ. ناعئز قئمئزدئ اشئتؤ پروسةسئ جاتقان ءبئر الةم.

ءسوز سوثئندا ايتارئم، قئمئز بةن شذبات دةرتكة مئث ءبئر داؤا ةكةنئن ذمئتپاعان ءجون. سوندئقتان دا قئمئز بةن شذبات مةديسيناسئن جاثعئرتؤ قاجةت. ةندئگئ جةردة وتكةن كةمشئلئگئمئزگة سالاؤات ايتا وتئرئپ، ةلدئك ءئستئ ةل بولئپ قولعا الساق، بةل شةشئپ، بئلةك تذرئپ كئرئسةتئن ازاماتتار كوبةيسة، ذلتتئق برةندتةرئمئز ةشكئمنئث قانجئعاسئندا كةتپةس ةدئ. مةنئث بار ويلاعانئم وسئ عانا.

- تاعئلئم الار، وي سالار، ذلتتئق رؤحتئ سةرپئلتةر، مازمذندئ اثگئمةثئزگة راحمةت.

اثگئمةلةسكةن سذلةيمةن مامةت.

دةرةككوز: «ةگةمةن قازاقستان» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار