قازاقتئث جول ذستئندة سونگةن جذلدئزدارئ

الايدا، اجالدان قذتئلعان ادام بولسا، كانةكي؟.. بئرةؤگة اجالئ سؤدان، بئرةؤگة - وتتان، قازاق ونةرئنئث كوگئندة ةندئ جارقئراپ كةلة جاتقان قانشاما «جذلدئزداردئث» ءومئرئ قارا جول ءذستئندة ءذزئلدئ دةسةثئزشئ.
«وتةرسئث جالعان بةس كذنئم»
ءيا، ءدال وسئلاي جئرلاپ وتكةن ول قازاقتئث ماثدايئنا سئيماي كةتكةن اسئلدارئنئث ءبئرئ. قايران، وراز نةبارئ جيئرما توعئز جاسئندا تاس جولدئث بويئندا اؤئزدئعئمةن الئسقان قذلاگةر قازا تاپتئ. حان ءتاثئرئنئث باؤرايئندا قذلمامبةتتئث كوزئ، سذيئنبايدئث سوزئنة سؤسئنداپ وسكةن دوسبوسئنوأ كذللئ قازاق دالاسئن قايعئلئ قازاسئمةن كذثئرةنتتئ. كذثئرةنگةن حالقئنئث جذرةگئندة جاسئنداي جارقئراعان جئرلارئ قالدئ. ول قذيرئقتئ جذلدئزداي جارق ةتةرئن بئلگةندةي:
«وتةرسئث جالعان بةس كذنئم،
ارمانسئز سةنةن ءوتتئ كئم.
ايتايئن جذرتئم، ةستئگئن،
تذرمايدئ بذلاي كوپ كذنئم.
اعايئن ةرتةث كةشئرمةس،
اينالئپ قالساق پةش ءتذبئن.» - دةپ جئرلادئ.
كةؤدةسئ كذمبئرلةگةن، اعئن سؤداي توگئلگةن شايئردئث جئرلارئمةن التئ الاشتئ اؤزئنا قاراتئپ، دةلةبةسئن قوزدئرعانئ كذنئ كةشة ةدئ عوي. جةتئسؤدئث جةلماياسئن ةسكة العان ونةردةگئ اعاسئ ايتاقئن بذلعاقوأ:
«امال قانشا، سذم اجال ارامئزدان ةرتة الدئ. بئرةؤگة ةرتة، بئرةؤگة كةش دةگةن. ورةكةثنئث ةل مذثئن، جةر مذثئن تولعاعان ايتئستاعئ سان تولعاؤلارئ، تالاي الةؤمةتتئك ماسةلةلةردئ قوزعاؤئ حالئقتئث كوكةيئندة قالعان»،- دةپ تةبئرةندئ.
«ةرتةگئ ارالئنا» اسئقتئ.
ارتئندا قالعان قالئث ةلئ مةن ونئث قذداي قوسقان قوساعئ ةگئلئپ ورازدئ جوقتاپ جذرگةندة، اياؤسئز اجال قوس قذلئنشاعئنا پانا بولئپ وتئرعان اجاردئ دا ماثگئلئك مةكةنئنة الئپ كةتتئ. قارا جامئلعان تاس جولدئث بويئندا، ارادا التئ جئل وتكةن سوث ورازالئنئث تاعدئرئ قايتالاندئ.
تالدئقورعاننان الماتئعا بةت العان كولئكتئث ارتقئ ورئندئعئندا ذيقئ قذشاعئندا تةربةلئپ كةلة جاتقان اجار اؤناپ كةتكةن تةمئر تذلپاردئث استئندا قالئپ، اؤرؤحاناعا جةتپةستةن كوز جذمدئ. ونةردةگئ ايئ وثئنان تؤئپ، ةندئ-ةندئ ةسترادا كوگئندة سامعاي باستاعان شاعئندا ءانشئ وتئز ءذش جاسقا تولار-تولماستا ارماندا كةتةرئن ءبئلئپ پة؟! جارئ وراز ومئردةن وزعاننان سوث ونئث مذراسئن جيناپ، جوقتاؤشئسئ بولا ءبئلدئ. الداعئ كذننةن ءذمئتئ مول اجار بالالارئنا اكةسئنئث جوقتئعئن بئلدئرمةي، ءوزئم جةتپةگةن اسؤلارعا جةتكئزةمئن دةيتئن. «كوكةيدة جذرگةن ارمان كوپ قوي. ومئرئمدةگئ باستئ ارمانئم - بالالارئمدئ قاناتتاندئرئپ، ادام قاتارئنا قوسؤ. سولاردئث ءاردايئم امان بولعانئن قالايمئن. جالپئ، بالالارئمنئث بولاشاعئنان زور ءذمئت كذتةمئن. ةسةيئپ، ذلكةن ازامات بولعاندا «ورازالئنئث ذلئ مةن قئزئ» دةگةن اتقا لايئق بولسا دةيمئن. مةنئث بار ارمانئم - سول» دةگةن ةكةن ءبئر سذحباتئندا.
ورازعا ارناپ ايتاتئن «ساعئندئم سةنئ» انئندة اجار ساعئنئشئن:
«كذن باتتئ، تاث اتتئ تاعئ دا،
ةم تاپپاي جارالئ جانئما،
جوعئثا سةنبةستةن
قارايلايمئن جولئثا.
سةن ةدئث ةرتةگئ ارالئم،
دةرتئمنئث تابا الماي امالئن،
تاؤسئلئپ ئشئمنةن بارامئن-اؤ، قاراعئم» - دةپ جذرةكتئ شئمئرلاتقان مذثدئ سازبةن ورنةكتةيتئن. ةندئ ساعئنئش ارالئنا ءوزئ دة اتتانئپ كةتتئ.
سوثعئ ساپار
اتئ اثئزعا اينالعان ايگئلئ «دوس-مذقاسان» ءانسامبلئنئث بةلدئ مذشةسئ باقئتجان ءجذمادئلوأتئث قازاسئ دا جانارلاردئ جاسقا تولتئرماي قويعان جوق.
2010 - جئلئ ناؤرئز ايئنئث تورتئندة «قازاقتئث بيتلزئ» اتانعان جذلدئزدئث جذرةگئ سوعؤئن توقتاتتئ. كولئك اپاتئنان وقئس وقيعا دوسمذقاساندئقتار سايات قذرئپ، الماتئعا قايتئپ كةلة جاتقاندا جامبئل وبلئسئنئث قورداي اسؤئندا تذنگئ ساعات 11 دة بولعان. اأتوكولئك اپاتئ ءجيئ بولاتئن قاؤئپتئ ايماقتا لاند كرؤزةر-100 اأتوكولئگئن تئزگئندةي الماعان باقئت قارسئ كةلگةن كولئكپةن سوقتئعئسئپ، سول جةردة جان تاپسئرعان. پايعامبار جاسئنا كةلئپ، بةسئنشئ مذشةلگة اياق باسقان شاعئندا اجال الدئ دا كةتتئ. ارتئندا ول سالعان اؤةزدئ ءان عانا قالدئ. جذرگةن جةرئندة دؤمانداتئپ جذرةتئن ونئث بويئندا انشئلئكتةن بولةك سازگةرلئك، اقئندئق ونةر دة تذنئپ تذراتئن. ول «دوس-مذقاساننئث» ءان قورجئنئنداعئ تالاي انگة اأتور بولدئ. ساحنانئث ءسانئ بولا بئلگةن ةل ةركةسئ ءومئرئنئث سوثئنا دةيئن حالئققا شاتتئق پةن كوتةرئثكئ كوثئل كذي سئيلاؤدان ةش جالئققان جوق.
حالئق ءارتئسئ نذرعالي نذسئپجانوأ: «باقئتجان كةرةمةت جالئنداپ جانئپ تذراتئن. كذندة دة، تذندة دة ةزؤئنةن كذلكئ كةتپةيتئن ءازئلقوي جان ةدئ. ءازئلئنئث ءوزئ وتة ادةپتئ، وتكئر. ادامنئث جانئن باؤراپ الاتئن جئگئتتئث سذثقارئ ةدئ عوي باقئتجان، ول ينتةللةكتئسئ جوعارئ ءارئ ءبئلئمدئ بولاتئن. سوندئقتان دا بارئمئزگة سونداي سذيكئمدئ ةدئ»، دةيدئ.
ءبئر ايتا كةتةرلئگئ، سول كذنئ قوردايدا قونئپ، تاث اتا جولعا شئعؤعا ءتيئس بولعان ولار تذندةلةتئپ جولعا شئعؤعا اسئعئپتئ. سةگئزئنشئ ناؤرئز قارساثئنداعئ كونسةرتكة دايئندالئپ جذرگةن باقئتقا الدةبئر كذش بذل سوثعئ ساپارئ بولعانئن سةزدئردئ مة ةكةن؟!.
كذن شئعا عايئپ بولدئ
«قايئرلئ تاث، قازاق ةلئ!» دةپ تاثمةن تالاسا ويانعان، كورةرمةندةرئنة شاتتئق سئيلاپ، ةفيردئث ءسانئن كئرگئزگةن ءارئ شوؤ-بيزنةس الةمئنة ةندئ قادام باسقان شاعئندا جيئرما بةسكة دة جةتپةستةن قاناتئ قايئرئلعان رؤسلان بولةباي تؤرالئ ايتساق، اركئمنئث وزةگئ ورتةنةدئ. تاث الدئنداعئ شولپانداي جارق ةتئپ، عايئپ بولعان رؤسلاننئث قازاسئنا دا ءتورت دوثعالاقتئ كولئك سةبةپشئ.
لوندوننئث جؤرناليستيكا مةكتةبئندة ءتالئم العان العاشقئ قازاق بالاسئنئث عذمئرئ قئسقا بولدئ. جاس ءانشئ انكارا قالاسئ مةرئنئث ارنايئ شاقئرتؤئمةن تذركياعا ذشامئن دةپ وتئرعان شاقتا تاث الدئندا ءذزئلدئ، وسئندايدا ويعا «ومئرگة ةسئك اشساث تاث الدئندا، سول ةسئك كةش باتقاندا جابئلعانداي» دةگةن ءان اؤةزدةرئ ةرئكسئز ورالادئ.
«تاث شولپانئ» تؤعان شاقتا ةلدئ وياتؤشئ ةدئث. سويتسةك، ءوزئث دة كذللئ قازاقتئث تاث شولپانئ بولئپ، تاث الدئندا تؤئپ، كذن شئعا جوعالؤعا جارالعان ةكةنسئث عوي» دةپ تةبئرةنةدئ دوسئ ماريام ءابساتتار.
ةرتة ذزئلگةن اؤةن
بالالئق، شاكئرتتئك پةن شئعارماشئلئقتئ قاتار ذشتاستئرعان جاس دارئن ايجان قاسئمبةركةبايةأانئث دا قئزعالداق عذمئرئ تاسجولدا قئرشئنئنان قيئلدئ. ون سةگئز جاستاعئ بويجةتكةن قازاق ةستراداسئنا ةندئ قوسئلسا دا، بيئك شئثعا تالپئنئپ، ءومئردئث بةلةسئن باعئندئرامئن دةيتئن ةدئ.
«بالا ارمان، بالا ارمان،
جذرةگئمدة بذرئن جارعان.
بالا ارمان، بالا ارمان،
سةزئمگة ذيا سالعان» - دةپ شئرقايتئن قارلئعاش قئزدئث قئرمئزئداي قذلپئرئپ، اق قايئثداي تولئسقان شاعئندا قاناتئ قئرقئلدئ. ماسكةؤ، سوچي قالالارئندا وتكةن ءان بايقاؤلارئندا ةلئنئث اتئن تانئتئپ، اؤةلةتكةن اسةم ءانئ ةرتة ءذزئلدئ.التئناي جورابايةأامةن دؤةت قذرئپ، بالا ارمانئ ةندئ ورئندالا باستاعان شاعئندا جذرةگئنة ءبذرئن جارعان اؤةنگة ذيا سالعان ونئث داؤئسئ ساعئنئشقا اينالارئن كئم بئلگةن؟!
سازگةر ماقسات جاؤتئكوأ: «ايجانمةن شئعارماشئلئق سالاسئندا عانا ةمةس، ومئردة باؤئرلارداي ارالاسؤشئ ةدئك. قارلئعاشتاي قارئنداسئمنان ايئرئلئپ قالعانئنا وكئنةمئن، قاتتئ قايعئرامئن. قذربئلارئنئث جذرةگئندة ةستةلئك بولئپ قالعان ايجاننئث ءار قيمئلئ، كذلكئسئ، جانئ كوكةيئمدة سايراپ تذر»، دةيدئ.
ءشامشئ قالداياقوأتئث «قذستار قايتئپ بارادئ» اتتئ انئندة «ال ادامدار كذلئپ باستاپ ءومئرئن، كةتةرئندة جئلاي دا الماي قالادئ» دةپ كةلةتئن جولدار بار. قارا جولدئث بويئندا سذراپئلدا اجال قذشقان ونةر جذلدئزدارئ كوز جاسئمةن ورالتا المايتئنئمئز ايدان انئق. تةك كوثئلدئ جذباتاتئنئ - ارتئندا قالعان ونةرئ.
ماقپال جذماشوأا
دةرةككوزئ:«نذر استانا» گازةتئ