ذلتئمئزدئ قورلاپ جاتقاندا قذزئرلئ ورئندار نةگة ءذنسئز؟

استانا. 25 -تامئز. قازاقپارات - قازاقتئث قاسيةتتئ جةرئندة كةلئستئ عذمئر كةشئپ جاتسا دا، ءذي ئشئنةن ءذي تئگئپ قانا قويماي، قازاقستاننئث ةلدئگئنة، مادةنيةتئ مةن تئلئنة كذمانمةن قارايتئن ذيئمدار از ةمةس. تاؤةلسئزدئگئنة 20 جئل بولعان دةربةس ةل مةملةكةتتئك ءتئلئن وركةندةتؤگة بةت بذرا باستاسا، توبة شاشئ تئك تذرئپ، بايبالام سالاتئن «لاد» سلاأيان قوزعالئسئ ةؤروپا ةلدةرئنئث بئرئندة قئزمةت ةتسة، باياعئدا-اق «سةپاراتيستئك قوزعالئس» اتالاتئن ةدئ.
None
None

مةملةكةتتئك ءتئلدئ دامئتؤ باعدارلاماسئ مةن ءتئل تؤرالئ جاثا زاثنئث جوباسئنا قاتئستئ قازاق ءتئلئنئث قولدانؤ اياسئنئث كةثةيؤئنة اشئقتان-اشئق قارسئ شئققان بذل ذيئمعا جاقئندا رةسةي سوسيولوگئ ماكسيم اكيموأ «ورئستار، ويانئثدار!» دةپ حات جازئپ، وتقا ماي قذيا ءتذستئ.

شئن مانئندة ةل بئرلئگئن ويلايتئن بولسا، شئندئققا جاناسپايتئن، ذلت ارازدئعئن قوزدئراتئن شيكئ زةرتتةؤدئ «قانئن سورعالاتئپ» ءبئزدئث ةلدةگئ ورئس قاؤئمئ وزدةرئنئث www.russianskz.info سايتئنا جاريالايتئن با ةدئ؟!

جولدانعان حاتتان ورئس ذلتشئلدئعئنئث ءيئسئ مذثكيدئ. ذلان-عايئر جةرئ بار بةيبئت جاتقان كورشئ ةلگة كةلئپ كيلئگةدئ. الگئ عالئمسئماق وزگة مةملةكةتتئث ئشكئ ئسئنة ارالاسئپ، تذراقسئزدئققا اكةلةتئن ارةكةتكة بارعانئ ءبئر بولةك، ذلئ قازاق حالقئنئث كارئ تاريحئنا قيانات جاساعان. قذر سوزدةن قؤئرداق قؤئرعان سابازدئث حاتئنان ءذزئندئ كةلتئرة وتئرايئق.

«قازاقستاندا قازاقتار «ءبئرئنشئ ذلت»، ياعني نةگئزگئ مةملةكةت قذراؤشئ ذلت، ال ورئستار سئرتتان كةلؤشئ دةپ جاريالانعانئ - عئلئمعا قايشئ كةلةتئن وتئرئك دذنيةلةر... بذل جةرلةرگة ورئستار كةلگةنشة ةشتةثة بولماعان. بولسا قازئرگئ قازاقستاننئث وثتذستئك وثئرلةرئندة ءبئردئ-ةكئلئ اؤئلدار بولعان شئعار، الايدا ةشقانداي قالا دا، وركةنيةت تة بولماعان. رةسةيدئث ئشكئ گؤبةرنيالارئنان كةلگةن ورئستار (سلاأياندار) العاشقئ تذرعئندارئ بولدئ. مئنة، سولار اتالعان جةرلةردئث ناعئز تذپكئلئكتئ ءارئ جةرگئلئكتئ حالقئ سانالادئ».

ءوزئن سوسيولوگ دةپ تانئستئرعان عالئم وسئ ءبئر حاتئ ارقئلئ ارعئ تاريحئنان دا، بةرگئ جئلنامالاردان دا ماقرذم ةكةنئن كورسةتئپ وتئر. ارعئ تاريحئمئزداعئ التئن وردا، تذركئلةردئث يمپةرياسئ بولعانئ تؤرالئ ءتئس جارمايدئ. بةرگئسئ ءذش ءجذزدئث باسئن قوسئپ، قازاقتئ ذلئ مةملةكةتكة اينالدئرعان ذلت كوسةمئ ابئلايدئث ةرلئگئ مةن عاسئرلئق ساياساتئن جوققا شئعارادئ. كوكشة جةرئندة حان ورداسئنئث تئگئلگةنئن جانة سول وثئردةگئ سولتذستئك قازاقتارئنئث ساقالدئ كوپةستةرگة مذرنئن شذيئرة مةنسئنبةي ساؤدا جاساعانئن ذمئتسا كةرةك. جؤئردا www.namys.kzسايتئنا «وتارلاؤ: دةرةكتةر مةن دايةكتةر» اتتئ ماقالا جاريالانعان ةدئ. سايت ماتةريالئنداعئ مئنا ماتةريالدار اكيموأكة جاؤاپ دةپ ويلايمئز.

گ.د.سوكول، امةريكان تاريحشئسئ:

- شئندئققا جذگئنسةك، ورئستار ازيالئق كوشپةلئلةرگة (قازاقتارعا) مادةنيةت ذلگئسئن بةرؤگة جارامسئز حالئق بولاتئن. رةسةيدئث ذستةم تاپ وكئلدةرئنة جذققان باتئس مادةنيةتئنئث مولشةرئ «پئشاقتئث قئرئنداي» عانا ةدئ. ال قالعان بذقاراسئ مادةني دارةجةسئ جاعئنان ازيالئق تذرعئنداردان ونشا جوعارئ ةمةس. رةسةي كورشئ حالئقتاردئ وتارلاعانئمةن، ولارعا اعئلشئندار سياقتئ رؤحاني ءهام مادةني ئقپال اكةلگةن جوق.

ل.پارك، كولؤمبيا ؤنيأةرسيتةتئنئث پروفةسسورئ:

- كةثةس وكئمةتئنئث العاشقئ جئلدارئنان-اق مذسئلمان حالئقتارئ ساياسي ديسكريميناسياعا ذشئرادئ. كةثةس وكئمةتئ ولاردئث جةرئ مةن مالئن تاركئلةپ، جاثادان قونئستانؤعا كةلگةن ورئستارعا ءبولئپ بةردئ. جةتئسؤ جةرئندة قازاقتاردئ تذگةلدةي اؤئلشارؤاشئلئق جذمئسئنا جذمئلدئرؤ دةگةن جةلةؤمةن قذلدئق ءتارتئپ ورناتئلدئ. شئن مانئندة، قازاقتاردئ ورئس شارؤالارئنا باعئنئشتئ ةتتئ. قاشقانداردئ ءولئم جازاسئنا كةستئ.

الةؤمةتتانؤ عئلئمئندا ةتنيكاارالئق قاتئناستاردان ديسسةرتاسيا قورعاعان ماكسيم اكيموأ ءوز سوزئندة بئلاي دةيدئ:

«قاز س س ر مةن قازئرگئ قازاقستاننئث نةگئزئن تةك قانا ورئستار قالادئ. ةگةر ورئستار قالالار سالماعاندا، جاثا تةحنولوگيالار اكةلمةگةندة، شارؤاشئلئق پةن ءوندئرئس وشاقتارئن سالماعاندا قازاقتاردئث تاعدئرئ قازئرگئ موثعوليا، قئتاي، پاكئستان مةن اؤعانستان حالقئنئث ومئرئندةي بولار ةدئ... باسئ اشئق داؤلئ ماسةلة بولسا دا، قازئرگئ قازاقستاننئث تةرريتورياسئ - بذل «بايئرعئ قازاق جةرئ» دةپ جاريالاندئ!.. رةسةيدة لومونوسوأ پةن مةندةلةيةأتةر بولعاندا، قازاقتار كوشپةلئلةر دةثگةيئندة مال باعئپ جذرگةن. ورئس حالقئ ينتةللةكتؤالدئ كذشئ مةن بارلئق مذمكئندئكتةرئن سالئپ، مادةنيةت پةن ةلدئكتئ قالئپتاستئردئ...»

بذل - ةندئ كوپة-كورئنةؤ ايتئلا سالعان ءسوز. ذلتتئ اشئقتان-اشئق قورلاؤ دةپ تذسئنگةن ءجون. الةمنئث ةكئنشئ ذستازئ ءال-فارابيدئث كئندئك قانئ تامعان جةردة وركةنيةت بولمادئ دةگةنگة كور سوقئر، تاس كةرةث بولماسا، ةشكئم سةنة قويماس. «وثتذستئكتة ءبئردئ-ةكئلئ قونئس-قورئمدار عانا بولعان شئعار» دةگةن الةؤمةتتانؤشئ ذلئ تذركئلةردئث قاسيةتتئ ورتالئعئ تذركئستاننئث 2000 جئلدان استام تاريحئ بار ةكةنئن بةلمةيتئن بولسا كةرةك. XII عاسئردئث وزئندة الةم بويئنشا الةكساندريا كئتاپحاناسئنان كةيئنگئ ةكئنشئ ورئن الاتئن باي كئتاپحاناسئ بولعان وتئراردا وركةنيةت بولمادئ دةگةنگة كئم سةنةدئ؟! ءال-فارابي، ابباس جاؤحاري، ارئستانباب پةن قوجا احمةت ياساؤي ورئس مادةنيةتئ ارقئلئ ادام بولعان با؟ جةرگئلئكتئ ورئستاردئث قولتئعئنا سؤ بذركؤدئ عانا ماقسات ةتكةن حات جازؤشئ بةرگئدةگئ قاسئم حان سالعان قاسقا جولدان دا حابارسئز ةكةنئن كورسةتتئ. اكيموأ قاسئم حان كةزئندةگئ قازاق جةرئنئث وثتذستئگئ - تاشكةنتكة، باتئسئ استراحانعا دةيئن سوزئلعانئن، سول كةزدةگئ 1 ميلليون عانا حالقئ بار قازاق ةلئمةن ءبئرئنشئ بولئپ ماسكةؤ مةملةكةتئنئث ديپلوماتيالئق قاتئناس ورناتقانئ جازئلعان تاريحتئ قايتا وقئپ شئعؤئ كةرةك. سول كةزدئث وزئندة مذلئك زاثئ، قئلمئستئق زاثئ، اسكةري زاثئ مةن ةلشئلئك داستذرلةرئ بولعان ةلدئ وركةنيةتسئز، شةكاراسئز بولدئ دةپ ايتؤئ - بارئپ تذرعان قاسكويلئك. قاسئم حاننئث كةزئندة قازاق جةرئ تذركئستان (وثتذستئك قازاقستان)، جةتئسؤ (جةتئسؤ ءوثئرئ)، سارايشئق (باتئس قازاقستان) ذلئتاؤ (ورتالئق، سولتذستئك جانة شئعئس قازاقستان) اكئمشئلئك-تةرريتوريالئق ؤالاياتتارئنا ءبولئندئ.

ةلئمئزدةگئ ءبئرقاتار اقپارات قذرالدارئ ةلئمئزدئث سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئ ماكسيم اكيموأتئث زاث الدئندا جاؤاپ بةرؤئن تالاپ ةتؤ تؤرالئ باستاما كوتةرئپ وتئر. بذل - وتة قذپتارلئق باستاما. مذنداي ارانداتؤشئلئق ارةكةتتةر ءبئر ةمةس، بئرنةشة رةت قايتالانئپ وتئر. وسئنداي ساتتة قذزئرلئ ورگاندار نةگة ءذنسئز؟

وسئ رةتتة الداعئ اپتادا ئرگةلئ مةملةكةتئمئزدئث بئرلئگئ مةن تذتاستئعئنا كةپئل بولئپ وتئرعانئنا 16 جئل تولاتئن كونستيتؤسيامئزدئث قاجةتتئ باپتارئن كةلتئرة كةتپةكپئز:

ق ر كونستيتؤسياسئ II ءبولئم، ادام جانة ازامات. 20-باپ، 3-تارماق:

رةسپؤبليكانئث كونستيتؤسيالئق قذرئلئسئن كذشتةپ وزگةرتؤدئ، ونئث تذتاستئعئن بذزؤدئ، مةملةكةت قاؤئپسئزدئگئنة نذقسان كةلتئرؤدئ، سوعئستئ، الةؤمةتتئك، ناسئلدئك، ذلتتئق، ءدئني، تةكتئك-توپتئق جانة رؤلئق استامشئلئقتئ، سونداي-اق قاتئگةزدئك پةن زورلئق-زومبئلئققا باس ذرؤدئ ناسيحاتتاؤعا نةمةسة ذگئتتةؤگة جول بةرئلمةيدئ.

ق ر كونستيتؤسياسئ II ءبولئم، ادام جانة ازامات. 39-باپ، 2-تارماق:

ذلتارالئق تاتؤلئقتئ بذزاتئن كةز كةلگةن ارةكةت كونستيتؤسيالئق ةمةس دةپ تانئلادئ.

رةسةي جاقتان بذعان دةيئن دة ءبئرقاتار ماسةلةلةر ايتئلئپ قالعان ةدئ. ةستةرئثئزدة بولسا، قازسات-1-دئث جئرئنان كةيئن «قازسات-3»، «قازسات-4-تئ» فرانسيالئق ماماندارمةن بئرلةسئپ جاسايمئز» دةگةن تالعات مذسابايةأتئث پئكئرئنةن كةيئن ئلة-شالا «ءبئرتذتاس رةسةي» پارتياسئنئث مةملةكةتتئك دؤماسئنداعئ مذشةسئ ميحايل نةناشةأ مالئمدةمة جاساپ، قازاقتئث دةربةس عارئش ساياساتئنا قارسئ شئققان ةدئ. دةمةك، رةسةيلئك كةيبئرةؤلةر ءبئزدئث بارلئق سالادا جةكة ءئس جذرگئزؤئمئزدئ قذپتامايدئ. وزگة ةلدئث ئشكئ ساياساتئنا ارالاسئپ، رةسةيدئث ءبئرقاتار مةملةكةتپةن ارازداسؤئنا قذشتار بولئپ وتئرعان ساياساتكةرسئماقتاردئث كوزدةگةنئ نة؟

ءتذيئن

جالپئ، رةسةي ذلتشئلدئعئ تؤرالئ از جازئلئپ جاتقان جوق. قازاقتئث اقپارات قذرالدارئ سكينحيدتةردئث ارةكةتتةرئن مةملةكةت دةثگةيئنة دةيئن كوتةردئ. ازيالئق كةلبةتئ بار كةز كةلگةن ادامنئث سوققئعا جئعئلئپ، تاپا تال تذستة ماسكةؤ كوشةسئندة قان جوسا بولئپ جاتاتئنئ ايتئلئپ تا، جازئلئپ تا ءجذر. ءبئز عانا ةمةس، سوناؤ ةؤروپاداعئ گازةتتةر دة وسئ تاقئرئپتئ اينالئپ وتپةدئ.

جاقئندا يسپانيانئث El Mundo گازةتئ رةسةيدئث ئشكئ احؤالئنا توقتالا كةلئپ، قاراپايئم فؤتبولشئلاردئث ءوزئ ناسئلئنة بولا تاياق جةپ جاتقانئن تاپتئشتةپ تذرئپ باياندادئ. يتاليانئث La Stampa گازةتئ 2005-2006- جئلدار ارالئعئندا 45 شةتةلدئك ورئس جةرئندة ازاپتالئپ ولتئرئلگةنئ تؤرالئ دةرةكتةر ذسئندئ. اسقئنعان ورئس ذلتشئلدئعئ كورشئلةس جاس مةملةكةتتةردئ عانا ةمةس، عالامدئ دا الاثداتئپ وتئر دةگةن ءسوز.

اأتور: جارقئن تذسئپبةك ذلئ

دةرةككوزئ:«الاش ايناسئ» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار