گةروين شةكارادان قالاي وتةدئ؟

ءسويتئپ، اؤعاندئقتار دذنيةجذزئن ؤمةن قامتاماسئز ةتئپ جاتئر. اؤعاندئقتاردئث وزئنة اپيئننان قانشا اقشا تذسةتئنئن كئم ءبئلسئن، ب ذ ذ ساراپشئلارئنئث ةسةبئ بويئنشا، وتكةن جئلئ اؤعان گةروينئن ساتؤدان 61 ميلليارد دوللار پايدا تذسكةن. ول پايدانئث كئمنئث قالتاسئنا ءتذسئپ جاتقانئ دا بةلگئسئز، ونئ وزدةرئ بئلةدئ. بذگئنگئ اثگئمة ونئث كئمگة، قانشا پايدا اكةلةتئنئندة نةمةسة تذتئنؤشئلارعا قانداي اؤئر زارداپ شةكتئرةتئنئندة دة ةمةس. ماسةلة ءئرئ پارتيامةن اؤعانستاننان شئعارئلاتئن گةرويننئث بئرنةشة مةملةكةتتةردئث شةكاراسئنان ةش كةدةرگئسئز ءوتئپ، تذتئنؤشئلارعا قانداي جولدارمةن جةتؤئندة. تومةندة بذدان ةكئ جئل بذرئن اؤعانستاننان وزبةكستان ارقئلئ ءوتئپ، قازاقستان اؤماعئنا جةتكةندة ذستالعان، كوتةرمة باعاسئ 20 ميلليون دوللار بولاتئن گةرويننئث كةسةلئ قانشاما قئزمةتكةرگة سوققئ بولئپ تيگةنئن بايانداماقپئز. 2009 - جئلدئث 28 - ناؤرئزئندا قوستاناي وبلئسئنداعئ «قايراق» كةدةن بةكةتئندة رةسةيگة كةتئپ بارا جاتقان «أولأو» جذك كولئگئنةن 535 كةلئ اؤعان گةروينئ تابئلعان. ةسئرتكئنئ كولئكتئث استئنداعئ جانارماي قذياتئن قوسئمشا باكقا سالئپ، اؤزئن اشئلمايتئنداي ةتئپ دانةكةرلةپ تاستاعان. جالپئ، قذنئ كوتةرمة ساؤدادا جيئرما ميلليون دوللاردئ قذرايتئن جذكتئث باراتئن جةرئ سانكت-پةتةربور قالاسئ ةكةن. جذك كولئگئنئث يةلةرئ س.مةنشوأ پةن ا.گريگورةأ ةسئرتكئ اكةلة جاتقاندارئنان بةيحابار ةكةندئگئن ايتئپ بةزةك قاققانمةن، سوتتا ولاردئث ناركوكؤرةر ةكةندئكتةرئ انئقتالدئ. بذلار تاشكةنتكة بانان تيةپ اپارعاندارئن، سونداعئ سوفيا بازارئندا داألات دةگةن تاجئكپةن تانئسقاندارئن، سولارعا اأتوماشينالارئن جوندةتكةندةرئن ايتادئ. «گةرويندئ كولئكتئث استئنا كئمنئث تئققانئن بئلمةيمئز» دةپ العاشئندا قئلمئستئ مويئندارئنا الماعان. ارتئنان ساراپشئ-كريميناليستةر ولاردئث قالدئرعان قولتاثبالاردئ گةروين سالعان جاشئكتةن تاپقان، سونداي-اق بذلار ذستالعان كةزدة تاپسئرئس بةرؤشئلةردةن العان 8 مئث دوللاردئ قارابالئق اؤدانئنداعئ جانارماي بةكةتئنئث ءاجةتحاناسئنا اعئزئپ جئبةرمةك بولعان.
رةسةيلئك جذك تاسئمالداؤشئلار گةروينگة تاپسئرئس بةرؤشئلةردئث كئم ةكةنئن ايتپاعانمةن، وزدةرئنئث ناركوكؤرةر ةكةندئكتةرئن مويئنداعان. بذلاردئث ءارقايسئسئنا قارابالئق اؤداندئق سوتئ 13 جئلدان ارقالاتتئ. مذنداي جاعدايلار رةسةيگة شئعا بةرئستةگئ قوستاناي، سولتذستئك قازاقستان وبلئستارئنداعئ كةدةن بةكةتتةرئندة جذمئس بارئسئندا ءجيئ كةزدةسةدئ. سونئث الدئندا عانا سارئكول اؤدانئندا گةرويننئث ءئرئ پارتياسئن تاسئمالداؤشئلار جانة ناركوترافيكتئ ذيئمداستئرؤشئلار ذستالعان بولاتئن. سونئمةن، جارتئ توننا اؤعانستاندئق گةرويندئ قازاقستان اؤماعئ ارقئلئ رةسةيگة اكةتئپ بارا جاتقاندار ذستالئپ، سوتتالدئ دةلئك. ةسئرتكئگة قارسئ كذرةس قئزمةتئندةگئلةردئث ةندئگئ جذمئسئ - جيئرما ميلليون تذراتئن گةرويننئث رةسپؤبليكا اؤماعئنا قالاي وتكةنئن انئقتاؤ. رةسةيدة تئركةلگةن مةملةكةتتئك نومئرئ С595НТ47RUS جذك ماشيناسئنئث وثتذستئك قازاقستان وبلئسئ سارئاعاش اؤدانئنداعئ «باؤئرجان قونئسبايةأ» اتئنداعئ كةدةندئك بةكةتتةن وتكةنئ بةلگئلئ بولدئ. بذدان بذرئن وسئ بةكةت ارقئلئ وزبةكستاننان ارماتؤرا تيةگةن رةسةيلئك جذك كولئگئ ةسئرتكئ الئپ وتةتئندئگئ تؤرالئ كةدةنشئلةرگة الدئن الا قذلاققاعئس جاسالعان ةكةن، ءبئراق بذل حابار كةدةنشئلةرگة تولئق جةتكئزئلمةگةن. دةمةك، ةسئرتكئگة قارسئ كذرةس قئزمةتكةرلةرئنئث وزدةرئ دة گةرويننئث ءئرئ پارتياسئ كةلة جاتقانئن ءبئلئپ، توسئپ جذرگةن سياقتئ. سول كذنئ كةدةن بةكةتئندة ادةتتةگئدةي ون قئزمةتكةر ةمةس، سةگئز ادام عانا كةزةكشئلئكتة بولعان. گةروين تيةگةن جذك كولئگئنئث مةملةكةتتئك شةكارادان ءوتئپ كةتؤئنة سولاردئث ئشئندةگئ ةكةؤئ عانا كئنالئ بولئپتئ. ولاردئث ءبئرئ - شةكارادان وتةتئن كولئكتةردئ رةنتگةننئث كومةگئمةن تةكسةرةتئن اعا مامان ب.جذماتايةأ، ةكئنشئسئ كولئكتئ تارازئعا تارتئپ، كولةمئن ولشةپ وتكئزةتئن ءا.ةسقارايةأ.
- رةسةي جذك كولئكتةرئ وتكةن 25- ناؤرئز كذنئ مةن تارازئدا جذمئس ئستةدئم. اأتوكولئك جذرگئزؤشئنئث كؤالئگئن، تةحنيكالئق قذجاتتارئن الئپ كومپيؤتةر ارقئلئ اأتوماتتاندئرئلعان جذية بويئنشا اأتوكولئكتئث بيئكتئگئن، ةنئن، ذزئندئعئن جانة سالماعئن ولشةپ، مالئمةتتةردئ ورتالئققا جئبةردئم. سودان كةيئن كينولوگ س.قذرمانباي اأتوكولئكتئ يتپةن تةكسةردئ، مةن دة سئرتقا شئعئپ تةكسةرؤگة قاتئستئم. يئسشئل ءيت سةزئكتئ ةشتةثة تاپپادئ. اأتوكولئك بوس بولدئ. س.قذرمانباي ماعان تةكسةرؤدئث بئتكةنئن، سةزئكتئ ةشتةثة جوق ةكةندئگئن ايتتئ. ادةتتة ءبئز اأتوكولئك كذدئك تؤدئرسا نةمةسة قذجاتتارئ دذرئس بولماعان جاعدايدا عانا اؤئسئمنئث اعا مامانئنا، ودان جوعارئ لاؤازئمدئ قئزمةتكةرلةرگة حابارلاپ، اأتوكولئكتئ رةنتگةن اپپاراتئ ارقئلئ تةكسةرؤگة جئبةرةمئز. ال ةگةر ةشقانداي كذدئك بولماسا بوس كولئكتةردئ تةكسةرؤ الاثئنان شئعارا بةرةمئز. بذل جولئ دا سولاي بولدئ. شةكارالئق باقئلاؤ، سانيتارلئق-ةپيدةميولوگيالئق باقئلاؤ، كولئكتئك باقئلاؤ، فيتوسانيتارلئق باقئلاؤ، أةتةرينارلئق باقئلاؤ جانة كةدةندئك باقئلاؤ قئزمةتتةرئنئث ءمورئ باسئلعان، قئزمةتكةرلةردئث قولئ قويئلعان تالونئ بار، كينولوگ تةكسةرگةن جذرگئزؤشئنئ ذستاپ تذرؤعا قذقئم دا جوق. سوندئقتان جذگئ جوق بوس كولئكتئ تةكسةرؤ اؤماعئنان شئعارئپ جئبةردئم، - دةيدئ سول كذنئ كةدةن بةكةتئندة كةزةكشئ بولعان سةگئز قئزمةتكةردئث ءبئرئ، ايئپتالؤشئ ةركةبذلان ةسقارايةأ. رةسةي ازاماتتارئ گريگورةأ پةن مةنشيكوأ قوستاناي وبلئسئنداعئ «قايراق» بةكةتئندة جارتئ توننا گةروينمةن ذستالعاننان كةيئن وثتذستئك قازاقستانداعئ «باؤئرجان قونئسبايةأ» اتئنداعئ كةدةندئك بةكةتتةگئلةرگة تئقئر تاياندئ. تةز ارادا «...شةلةك جالاعاندئ» انئقتاپ، جازالاؤ كةرةك بولدئ. ءسويتئپ، وبلئستئق كةدةن دةپارتامةنتئ قئزمةتتئك تةكسةرؤ جذرگئزئپ، ةسقارايةأ پةن جذماتايةأتئث ذستئنةن قئلمئستئق ءئس قوزعايدئ.
- وثتذستئك قازاقستان وبلئستئق كةدةن دةپارتامةنتئ ماعان ةكئ ايئپ تاقتئ، - دةيدئ ةركةبذلان ةسقارايةأ، - ءبئرئنشئسئ - شةكارادان ةسئرتكئ تيةلگةن ر ف اأتوكولئكتةرئ وتةدئ دةگةن حاباردئ بئلة تذرا تةكسةرمةي، قاساقانا وتكئزئپ جئبةردئ دةلئنگةن. ال ةكئنشئسئ «ر ف اأتوكولئكتةرئن بوس كولئككة بةرئلةتئن كؤالئكسئز وتكئزئپ جئبةرگةن» دةپ ايئپتايدئ. رةسةي كولئكتةرئمةن ةسئرتكئ زاتتارئ ءوتؤئ ءتيئس ةكةندئگئن كةدةن دةپارتامةنتئنئث مامانئ س.يسمانوأ «باؤئرجان قونئسبايةأ» اتئنداعئ كةدةندئك بةكةتتئث باستئعئ كذمئسبةكوأكة اقپان ايئنئث باسئندا ايتقان ةكةن. مةن بذل حاباردئ ةستئمةگةنمئن. بذعان بئرگة ئستةيتئن قئزمةتتةستةرئم كؤا. م.زاپپاروأ، ك.قوزئبايةأ، ن.ذسئپباي، س.داندايةأ، ن.ءابدئراحمانوأ، ة.جذمابايةأ، ة.بيسذگئروأتةر باسشئلار تاراپئنان «ةسئرتكئ زاتتارئ ءوتؤئ ئقتيمال، ساق بولئثدار» دةگةن اثگئمة جذرگئزبةگةنئن وزدةرئنئث تةرگةؤ كةزئندة بةرگةن جاؤاپتارئندا كورسةتكةن. سوندا بئزگة ايتئلماعان مالئمةت ءذشئن ماعان نةگة ايئپ تاعئلؤئ ءتيئس؟ بذل جةردة كةدةن بةكةتئنئث باسشئلارئ وزدةرئنئث باسئن اراشالاؤ ءذشئن قاتارداعئ قئزمةتكةرلةردئ جاؤاپكةر قئلئپ قويعان سياقتئ.
مئسالئ، تةرگةؤ جذرگئزگةن وبلئستئق قارجئ پوليسياسئنئث پودپولكوأنيگئ تذراربةكوأ «باؤئرجان قونئسبايةأ» اتئنداعئ كةدةندئك بةكةتتئث باستئعئ د.كذمئسبةكوأكة: «ءسئز وسئ اأتوكولئكتئ كةدةن بةكةتئنةن كوردئثئز بة؟» دةگةن سذراق قويادئ. «تارازئدا تذرعاندا كوردئم» دةگةن جاؤاپ الادئ. «وندا، ةسئرتكئنئث رةسةي جذك كولئكتةرئمةن كةلة جاتقانئن بئلةسئز، نةگة ةسقارايةأقا اأتوكولئكتئ رةنتگةنگة جئبةرؤ كةرةكتئگئن ايتپادئثئز؟» دةگةن سذراققا كذمئسبةكوأ: «ايتئلعان حابار بويئنشا ةسئرتكئ ر ف-نئث تةمئر-تةرسةك ارتقان جذك ماشيناسئندا بولادئ دةلئنگةن، سوندئقتان مةن ذندةمةدئم» دةپ جاؤاپ بةرةدئ. سوندا كةدةن بةكةتئ باستئعئنئث ءسوزئن قالاي تذسئنؤگة بولادئ؟ «قول استئمداعئ قئزمةتكةرئم سوتتالسئن دةپ، كولئكتئ رةنتگةنگة قاساقانا جئبةرتكةم جوق» دةگةنئ مة؟ وسئ ءئستئ تةكسةرگةن باس پروكؤراتؤرانئث دةپارتامةنت باستئعئ گ.ميرازوأ وثتذستئك قازاقستان وبلئستئق پروكؤرورئ م.احمةتجانوأقا جئبةرگةن №14/11104 حاتئندا: «تةكسةرؤدئث كورسةتؤئ بويئنشا، بذل ءئس بويئنشا تةرگةؤ ساپاسئز جذرگئزئلگةن، قئلمئستئق پروسةسسؤالدئق كودةكستئث 24-بابئ بذزئلعان، ءئستئث جاعدايئ جان-جاقتئ، تولئق جانة وبيةكتيأتئ زةرتتةلمةگةن. قئلمئستئق ئسكة مامان اتقاراتئن ةكئ قئزمةتتئك مئندةتتةمةلةر تئركةلگةن. ءبئرئنشئسئ - 28.12.2005 جئلئ جاسالعان، ونئمةن ة.ةسقارايةأ تانئسئپ قول قويعان، ال ةكئنشئسئ - 01.03.2007 جئلئ جاسالئپ، ونئمةن تانئستئرئلماعان. كورسةتئلگةن كةمشئلئكتةر قئلمئستئق ءئستئ تةرگةؤ كةزئندة مذقيات تةكسةرؤدئ تالاپ ةتةدئ» دةپ جازادئ. قئزمةتتئك مئندةتتةمةلةرئ بويئنشا ة.ةسقارايةأ جازالانؤعا ءتيئس ةمةس ةكةن. «2007- جئلئ 1 --ناؤرئزدا جاسالدئ» دةگةن قئزمةتتئك مئندةتتةمةنئ ارتئنان جاساعان ةكةن. ونئ كةدةن بةكةتئنئث باستئعئ كذمئسبةكوأ بةكئتئپتئ. وقئپ قاراسام، بذرئن ةستئمةگةن مئندةتتةمةلةردئ مةنئث موينئما جذكتةپ قويئپتئ. ونئث استئندا تانئستئرئلدئ دةگةن مةنئث قولئم دا جوق. كةدةن دةپارتامةنتئ ماعان وسئ قئزمةتتئك مئندةتتةمةلةردئ سالاق ورئندادئ دةگةن ايئپ تاعئپ، قئلمئستئق ءئس قوزعادئ» دةيدئ ة.ةسقارايةأ. وسئلايشا ةل ئشئنة بئلئنبةي ءوتئپ كةتكةن ةسئرتكئنئث كةسئرئ تالاي ادامدئ اؤرةگة سالدئ. ال جارتئ توننا ةسئرتكئنئ جئبةرئپ وتئرعان كةدةن بةكةتئنئث باسشئلارئ جاؤاپكةرشئلئكتئ بئرئگئپ كوتةرؤدئث ورنئنا كئشئ قئزمةتتةگئلةردئ قذرباندئققا بايلاپ بةرئپ وتئرعانعا ذقسايدئ. ة.ةسقارايةأ پةن ب.جذماتايةأ بولسا سوتتئث شةشئمئمةن 100 ا ة ك كولةمئندة ايئپپذل تولةپ، قئزمةتتةرئمةن قوشتاستئ. ةسقارايةأ ءوزئنئث جازئقسئز جازالانعانئن، سوتتئث بذل ذكئمئمةن كةلئسپةيتئندئگئن ايتادئ.
دةرةككوزئ:«ايقئن» گازةتئ