جاسارتاتئن ءدارئ تاپقان ادام

- ءسئز نة ءدئن زةرتتةؤشئ، نة يسلام عالئمئ ةمةسسئز، ؤنيأةرسيتةتتئث بذرئنعئ قاراپايئم ذستازئسئز. مذنداي قاسيةتكة قالاي قول جةتكئزئپ ءجذرسئز؟
- اللا تاعالا بذل وقؤدئ مةنئث قولئما وپ-وثاي ذستاتا سالعان جوق. اؤةلئ بوي-باسئمدئ جئلداپ جينالعان لاس ةنةرگيادان جةتئ-سةگئز جئل بويئ الاپات جالئنمةن الاستاپ، ايلاپ 24 ساعاتتئق ورازالار ذستاتقئزئپ، ءتذن ئشئندة ءبئر-ءبئر جارئم ساعاتتئق نامازدارعا تذرعئزئپ، بذكئل وي-سانا، جان-دذنيةمدئ ابدةن تازالاپ، ءبئر ءولتئرئپ-ءبئر ءتئرئلتئپ سئن تةزئنةن وتكئزدئ. بةينةتئ دة، جاؤاپكةرشئلئك جذگئ دة اؤئر ءئستئ ارقالاپ جذرة الاتئنداي، العان بةتئمنةن قانداي جاعدايدا دا قايتپايتئنداي ةتئپ شئثدادئ. ويتكةنئ مذنداي زور ءئلئمدئ ذستاؤشئ كئسئ دذنياؤي تئرشئلئكتئ تارك ةتكةن، دئنئنة، يمانئنا بةرئك ادام بولؤعا ءتيئس. مئنة، وسئنداي ذلكةن سئناقتان وتكئزگةننةن كةيئن عانا اللا تاعالا ماعان ءئلئمئن بئرتئندةپ اشا بةردئ.
- ول قانداي ءئلئم؟
- العاشقئ ذلكةن سئناقتان سانكت-پةتةربؤرگتة ونكولوگيا، راديولوگيا ورتالئقتارئ مةن حوسپيستةردة وتكةن «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» ءئلئمئ (ذلئ جاراتؤشئعا دةگةن سةنئم مةن دذعا) رؤحاني مةديسينا بولئپ تابئلادئ. ويتكةنئ بذل رةسمي مةديسينا سةكئلدئ رؤح-جان-ءتان بئرلةستئگئنةن ءتاندئ جةكة ءبولئپ المايدئ. سانكت-پةتةربؤرگتة حوسپيستة دة، اؤرؤحانادا دا، ونكولوگيالئق ورتالئقتا دا شئركةؤ قئزمةتكةرلةرئ قايئرئمدئلئق جذمئس جذرگئزةدئ. بذل ونداعئ دارئگةرلةردئث رؤح پةن ءتاننئث ةگئز ةكةنئن، رؤح قؤاتتانبايئنشا، ءتاننئث دة ساؤئعا المايتئندئعئن، ساؤئققان كذندة دة ونئث ذزاققا بارمايتئندئعئن جاقسئ تذسئنةتئندئكتةرئن كورسةتةدئ. رؤحاني الةمنةن سئرقاتقا قذراننئث% 100، رؤحاني-تابيعي دارئلةردئث %95 شيپا بةرةتئنئ بةلگئلئ بولئپ وتئر. ال حيميالئق دارئلةر تؤرالئ ةش مالئمةت جوق.
- سوندا ءسئز جوعارئدان ءتذس ارقئلئ ايان الاسئز با؟
- مةنئث بذكئل تئنئس-تئرشئلئگئم ءتذس تئلسئمئنا باعئندئرئلعان. الدا بولاتئن جاعداياتتار، ئستةلةتئن ئستةر، رؤحاني ةمنئث جاثالئقتارئ - تاعئسئن تاعئ مالئمةتتةردئث ءبارئ ماعان ءتذس ارقئلئ بةرئلةدئ. مئسالئ، تذستة كورسةتئلگةن جؤسان مةن راؤشان گذلئنئث شوعئ سذيةك اؤرؤئنا ارنالعان بذلاؤ بولئپ شئقتئ. ونئ تو-سين-ميم ارئپتةرئن 14 رةت ايتئپ قابئلداؤ قاجةت. بةكةت اتا اق تاسئ تذسئمدة ةلباسئ ةكةؤئمئزدئث ورتامئزدا داستارقاندا جاتقانئ كورسةتئلئپ، كةيئن ونئ دارئگة قوسؤ كةرةكتئگئ ءمالئم بولدئ.
- قانداي شيپالئق شارا جذرگئزةسئز؟
- تابيعات اپاتئنان پةندةنئ تةك اللانئث ءوزئ جانة ونئث ءئلئمئ عانا ساقتاي الادئ. مئسالئ، ءبئر اؤئلدئث جةرگة ءسئثئپ جوق بولئپ كةتةتئنئ 2009- جئلئ 8 -ساؤئردة كورسةتئلگةن بولاتئن. كةيئن ول قئزئلاعاش اؤئلئ بولئپ شئقتئ. وسئعان وراي كوكتةن «ادامدار اللاعا باس يمةسة، بذدان دا زور سئناق بولادئ!» دةگةن قوسئمشا ةسكةرتؤ ءتذسئپ، 2010 -جئلئ الماتئعا دا ذلكةن سةل، جةر سئلكئنئسئ قاؤپئ ءتونئپ تذرعانئ كوپ ادامدارعا ءتذس ارقئلئ كورسةتئلة باستادئ. رؤحاني الةمنةن سذراؤ ارقئلئ مذنئث الدئن الؤ جولئ تاؤ تاستارئنا ارابشا ءاليف-لام-را ارئپتةرئن تاثبالاؤ نةمةسة وسئ ارئپتةر تاثبالانعان ءمارمار تاقتالاردئ كومؤ ةكةنئ انئقتالئپ، قاجئمذرات بالالارئ مةرؤةرت، بوتاكوز، ماقسات جانة أةرا ةسئمدئ حانئمنئث قايئرئمدئلئق كومةگئمةن الاتاؤدئث قاسكةلةثنةن باستاپ، ةسئككة دةيئنگئ ون شاقتئ شاتقالئنئث بويئنا ءار 3 شاقئرئم سايئن وسئنداي 50 تاقتا كومئلئپ (25.04 - 25.05.2010.)، قاؤئپتئث الدئن الؤ شارالارئ جاسالدئ. بذل تاقتالار تاؤ وزةندةرئن تازارتئپ، ولاردئث ةكپئنئن جانة جةر قئرتئسئندا ءجذرئپ جاتقان سئلكئنئس تؤدئراتئن ذردئستةردئ باسةثدةتةدئ.
- بذل ءئلئمنئث تاعئ قانداي سئرئ بار؟
- بذل ءئلئم الةمدئك الاپات اپاتتاردئث دا الدئن الؤعا جانة اسپانداعئ وزون قاباتئنئث تةسئلگةن جةرئن قالئپقا كةلتئرؤگة مذمكئندئك بةرةدئ. ول ءذشئن جةر شارئنئث سولتذستئگئنةن وثتذستئگئنة قاراي ءار 350 شاقئرئم سايئن «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» ارئپتةرئ تاثبالانعان ةكولوگيالئق مذنارالار ورناتئپ (ذلگئسئ بار)، رؤحاني قورعانئس بةلدئگئن جاساؤ قاجةت. وسئنداي «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» بةيبئتشئلئك مذناراسئ «اسار» قذرئلئس كومپانياسئنئث كومةگئمةن الةمدة تذثعئش رةت الماتئ قالاسئنداعئ پرةزيدةنت ساياباعئنا ورناتئلدئ. ول وتكةندئ، بذگئندئ، بولاشاقتئ بايلانئستئرئپ، الةمگة بةيبئتشئلئك نذرئن شاشئپ، قالانئث تئنئشتئعئن قالئپتاستئرئپ، ةكولوگيالئق جاعدايئن جاقسارتادئ. ال ةگةر وسئ مذنارانئث قاسئنان كيئز ءذي تئگئلئپ، «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» بةيبئتشئلئك تؤئ كوتةرئلئپ، 7-8 جاسار بالانئث ذنئمةن «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» ذلئ سانا ذرانئ قوسئلار بولسا، باققا كةلؤشئلةر دةمالئپ قانا قويماي، سئرقاتتارئنا داؤا تاؤئپ، جانئ-ءتانئ تازارئپ، رؤحاني قؤات الاتئن بولادئ. بذل شةتةلدئك تؤريستةردئ كوپتةپ تارتئپ، ذكئمةت قورجئنئنا قارجئ قذيؤ كوزئ دة بولماق. سوندئقتان دا بذل مةملةكةتتئك دةثگةيدة قولعا الؤعا تذرارلئق ءئس بولئپ تابئلادئ.
«حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» مذناراسئنئث تابيعات اپاتئنئث الدئن الؤعا سةبةپ بولاتئنئنا ذستئمئزدةگئ جئلئ انئق كوز جةتتئ. 1- مامئر كذنئ الماتئدا بذرئن-سوثدئ بولماعان وقيعا - جةر ءبئر كذندة 4 رةت سئلكئنئپ، حالئقتئ قاتتئ دذرلئكتئردئ. سونئث الدئندا بئزدةرگة وسئ قاؤئپتئث بةلگئلةرئ - جةردئث قاق ايرئلئپ-جابئلئپ، ادامداردئث بةزةك قاعئپ جذرگةندةرئ كورسةتئلئپ، مذنارانئث جانئندا 15 كذن «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» وقؤئن وقئپ، اللادان تئلةك تئلةؤ كةرةكتئگئ بئلدئرئلگةن ةدئ. سولاي ةتتئك تة. ال 16-كذنئ سئلكئنئس بولدئ. سول وقؤ مةن تئلةكتئث ارقاسئندا 12 بالل بولؤعا ءتيئستئ (ماسكةؤدئث بولجاؤئ بويئنشا) سئلكئنئس كذشئن اللا بئرنةشةگة ءبولئپ، باسةثدةتكةن بولئپ شئقتئ. قازئرگئ ؤاقئتتا ذيالئ، راديوتةلةفوندار، كومپيؤتةر، تةلةديدار، ميكروتولقئندئ پةشتةر، ةلةكتر ذستارا، ةلةكتر شاينةك، ذتئك ت.ب. تولئپ جاتقان تذرمئستئق ةلةكتروتةحنيكالئق قذرالداردئث ءبارئ ةلةكتروماگنيتتئ ساؤلةلةر شئعاراتئنئ جانة ولاردئث قاؤئپتئ مولشةرئ دة ءمالئم. مئسالئ، قولئمئزدان تذسپةيتئن ذيالئ جانة راديوتةلةفوننان عانا شئعاتئن 1-5 مكتل ساؤلة شةكتئ دةثگةيدةن 25 ةسة جوعارئ. مذنئث بارئنةن مي، يممؤن جذيةسئ، جئنئس مذشةلةرئ زارداپ شةگئپ، كئسئنئث كوزئ، زةيئنئ، جادئ تومةندةپ، قان قئسئمئ كوتةرئلئپ، اسئرةسة، راك اؤرؤئ كوبةيئپ جاتقان كورئنةدئ. وسئنداي زياندئ ةلةكتروماگنيتتئ تول-قئنداردئ بةيتاراپتاندئراتئن، شيپالئ قاسيةتكة ية «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» زاتتارئن وسئ قذرالدارعا ورنالاستئرئپ نة سالئپ قويسا، ولاردان ةشقانداي رادياسيا شئقپايدئ (تةكسةرؤدةن وتكةن ذلگئسئ بار).
«حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» وقؤئ ادام يگئلئگئ ءذشئن قاجةتتئ نة ءبئر قئزئقتئ نارسةلةردئ كورسةتؤدة. مئسالئ، 2007 -جئلئ اقتاؤ قالاسئندا 4،5 اي جذرگئزئلگةن جذمئس بارئسئندا كاسپيدئث سؤئن تازارتئپ-تذشئتاتئن قوندئرعئنئث ذلگئسئ الئندئ. ونئث ارتئقشئلئعئ وتة قاراپايئمدئلئعئ مةن شةتةلدئك تةحنولوگياعا قاراعاندا الدةقايدا ارزاندئعئ بولئپ تابئلادئ. «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» ءئلئمئ جةتئ قات كوك پةن جةتئ قات جةردئث تئلسئم سئرلارئن اشا الادئ دةگةن دة مالئمةت بةرئلدئ. بذل - وسئ وقؤدئ پايدالانا وتئرئپ، ادامزات تاريحئنداعئ ءالئ اشئلماعان وقيعالاردئ، جةر استئندا كومئلئپ جاتقان كئتاپحانا، كومبةلةردئ انئقتاؤعا بولادئ دةگةن ءسوز. ماسةلةن، وتئرار كئتاپحاناسئنئث تابئلماي وتئرعان سةبةبئ، انئقتاؤ ءتاسئلئ، قاي باعئتتان ئزدةؤ كةرةكتئگئ ت.ب. بايلانئستئ الئنئپ وتئرعان بئرنةشة قئزئقتئ مالئمةت بار. سونئث ءبئرئ - ءال-فارابي بابانئث رؤحئنان تذسكةن «كئتاپحانا ءذش قابات جةر استئندا. ؤاقئتئ كةلگةندة الاسئثدار، ساتؤعا بولمايدئ» دةگةن ةسكةرتؤ. «وتئرار توبةنئ ون كذن وقئثدار، سوثئنان اق قوي سويئپ، ساداقا بةرئثدةر» دةگةن مالئمةت بويئنشا 2006 - جئلئ وسئ شارا اتقارئلدئ. عئلئمي توپ قذرئلئپ، رؤحاني الةمنةن الئنعان مالئمةتتةر بويئنشا زةرتتةؤ جذرگئزئلةر بولسا، بذل ارماننئث دا ئسكة اسارئ انئق.
- تاعئ قانداي شيپاثئز بار؟
- شيپالئق شارالاردئث تاعئ ءبئر ءتذرئ انمةن الديلةپ، تةرمةمةن تةربةؤ بولئپ تابئلادئ. جاقسئ ءاننئث جذرةكتئ جئلئتئپ، جاندئ جادئراتاتئنئ، كوثئلدئ كوتةرئپ، ومئرگة ئنتانئ ارتتئراتئنئ بةلگئلئ. سوندئقتان دا اللا تاعالا سئرقاتتارعا «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» وقؤئنا قوسئمشا «جذلدئزدار اؤةنئ» اتتئ ءان، جئر-تةرمة ارقئلئ دا شيپا بذيئرتئپ وتئر. كةيبئر اندةردئث تابيعاتئندا جان-تانئثة بئردةي اسةر ةتةتئن قاسيةت بار. سول اندةر «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» نذرلئ ارئپتةرئمةن قوسئلئپ ايتئلئپ، ذلگئسئ عارئشتئق ولشةممةن بةرئلگةن دومبئرامةن سذيةمةلدةنةتئندئكتةن دة شيپالئ شئعارماعا اينالادئ. سونداي-اق كةي انشئلةردئث ذنئندة دة وسئنداي ةرةكشةلئكتةر بولادئ. ةگةر سونداي انشئلةر «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» وقؤئ ارقئلئ تازارؤدان ءوتئپ، ونئ ءوزئ دة مةثگةرةر بولسا، مذنداي رؤحاني ونةرپازدئث جذرةگئنةن التئن ساؤلةلةر شئعئپ، ول تئثداؤشئلارئنا ونةرئمةن قوسا شيپا دا بةرة الادئ. ماقپال جذنئسوأا، رامازان ستامعازيةأ سةكئلدئ انشئلةردئث داؤسئندا شيپا بار. ءبئراق ولاردئث ناماز وقئپ، ورازا تذتئپ، اللانئث جولئن ذستاؤلارئ شارت. ذلتئمئزدئث ءان-تةرمة-جئرلارئ مةن كذيلةرئنئث دة شيپالئق قاسيةتئن وسئ وقؤ ارقئلئ انئقتاپ، سارالاؤعا بولادئ.
- ءوزئثئز دة ءان-تةرمة ايتاتئن بولدئثئز عوي...
- سولاي. قازپي-دئث جاراتئلئستانؤ فاكؤلتةتئن 1971- جئلئ ءبئتئرئپ، 1989- جئلعا دةيئن ذستازدئق ةتتئم. 1989- جئلئ ق.جذبانوأ اتئنداعئ اقتوبة ؤنيأةرسيتةتئندة تةرمة-جئر ستؤدياسئن اشئپ، كةردةرئ ابؤباكئردئث «قازاعئم» اتتئ كئتابئن قذراستئرئپ شئعاردئم. اللا بةرگةن ونةردئث ارقاسئندا 1968- جئلئ ؤكراينادا (بةرديانسك) VІІ، 1969 ج. ماسكةؤدة VІІІ وداقتئق ستؤدةنتتةر بايقاؤئنا قاتئسقانمئن. قازاق ةلئ جانة ورتا ازيا جئرشئ-شايئرلارئ بايقاؤلارئنئث جذلدةگةرئمئن. اقتوبةنئث «اليا گذلئ» ونةرپازدار توبئنئث قذرامئندا ةگيپةت، رةسةي، گةرمانيا ةلدةرئندة وتكئزئلگةن حالئقارالئق فولكلور فةستيأالدارئندا ونةر كورسةتتئم. 1993- جئلئ شئلدة ايئندا تذركئستان شاهارئنا جاسالعان يماندئلئق ساپارئنان كةيئن قولئما قذران الئپ، ءوزئمدئ-ءوزئم قايتا تاربيةلةپ، اللانئث جولئنا ءتذستئم. 1996- جئلدان بةرئ اقتوبةدةگئ «ءذمئت» جةتئم بالالار ءذيئنئث شيپاگةرئمئن.
- ال ةندئ اللانئث اتئمةن تاثبالانعان ايداهار ءشوپ تامئرئن قالاي تاؤئپ ءجذرسئز؟
- بذل - لةيكوز بالالاردئث اتا-انالارئنئث ءوتئنئشئ بويئنشا الماتئعا كةلئپ، ءتورت اي بويئ جذرگئزگةن جذمئسئم بارئسئندا ورازا ايئندا بولعان وقيعا. وقؤعا ءبئر ايداي قاتئسقاننان كةيئن سانا كوزئ اشئلعان 11 جاستاعئ ةرنار دةگةن بالا رؤحاني الةمنةن كذن تاثبالئ وتة ذلكةن تاس، بذلاق، «ايداهار ءشوپ» دةگةن وسئمدئك تؤرالئ مالئمةتتةر الئپ، وسئنئث ءبارئن ايدئث استئنان ئزدةؤ كةرةكتئگئن ايتتئ. بذل مالئمةتتةردئث تازا ةكةندئگئنة شذبا كةلتئرمةگةنئمئزبةن، تذندة تؤاتئن ايدئث قاي استئنان، قاي ؤاقئتتا جانة قالاي ئزدةؤ كةرةكتئگئ عانا تذسئنئكسئز بولعان ةدئ.
دةگةنمةن قاسكةلةث باعئتئ دةگةن قوسئمشا مالئمةتتةن سوث، بئرنةشة مارتة بارلاؤ جاساعاننان كةيئن 7 -قئركذيةك، ياعني ورازانئث جةتئنشئ كذنئ شولادئر جايلاؤئنئث شامالعان وزةنئ جاعئنداعئ ءبئر شاتقالدان جئلتئراپ جئلاپ قانا اعئپ جاتقان بذلاقتئ كةزئكتئرئپ، باسئن ئزدةپ تاؤئپ، «حؤرؤف-ؤل مذقاتتا-ا» وقؤئن وقئپ، كوزئن اشتئق. جيةگئن ارابشا نؤن ءارپئنئث پئشئنئندةي ةتئپ تاسپةن كومكةردئك. جذمئستئ اياقتاپ قئر باسئنا شئققانئمئزدا، بالا ايتقانداي-اق، الاتاؤدئث قارلئ شئثئنئث جوعارعئ ءذستئ، الگئ شاتقالدئث تؤرا تذسئندا تذرعان ايدئ كوردئك. ةرنار ايتقان باسقا بةلگئلةر دة سول جةردةن تابئلدئ. بذلاق باسئنان قازئلئپ الئنعان وسئمدئك تامئرئنان ءذش كذننةن كةيئن اپ-ايقئن بولئپ اللاه دةگةن جاراتؤشئ يةمئزدئث اتئ كورئندئ. بذل بالالار شيپاگةرئ رةتئندة كوپ جئل بويئ ارنايئ ءدارئ سذراپ جالئنئپ جذرگةن ماعان اللانئث بةرگةن دارئلئك وسئمدئگئ بولئپ شئقتئ. عالئمدار وسئمدئكتئث بيولوگيالئق قذرئلئمئ مةن حيميالئق قذرامئن عانا بئلسة، رؤحاني الةم ولاردئث كذش-قؤات ءورئسئ مةن رؤحاني دارةجةسئنئث دة بولاتئنئن بئلدئرؤدة. بذل تابئلعان، مئنة، ناق وسئنداي وسئمدئك. ول 80 ءتذرلئ دةرتكة داؤا. ءدارئ بذل وسئمدئك تامئرئنان بال اراسئنئث ذياسئنا يلةنئپ جاسالئنادئ. ال ذيانئث ءوزئ 90 ءتذرلئ اؤرؤعا شيپا. سوندا بذل ءدارئنئث قؤاتئنئث قانداي ةكةنئن وزدةرئثئز باعامداي بةرئثئزدةر. قازئر بذل باس تامئر ذيدة ساقتاؤلئ. ول نذر شاشئپ، اينالاسئن تازارتئپ تذرادئ جانة ادامدئ قاتتئ سئنايدئ.
- ءئلئمئثئزدئث قولدانئلؤ اياسئ كةثةيئپ، شيپاثئز ةل-جذرتتئ كةمةلدةنؤگة باستاي بةرسئن، ورةكة!
سذحباتتاسقان اقتان قوثئر
دةرةككوزئ:«ايقئن» گازةتئ