مذناي باعاسئنئث قذلدئراؤئ قازاقستانعا قاؤئپتئ مة؟

استانا. 5 -ءساؤئر. قازاقپارات - پئكئر: ا ق ش پرةزيدةنتئ باراك وباما جاقئندا قؤات كوزئنة بايلانئستئ جاثا باستاماسئن جاريا ةتتئ. وندا نةگئزئنةن الداعئ ؤاقئتتا ا ق ش مذنايدان اقئرئنداپ باس تارتئپ، وعان بالاما قؤات كوزدةرئن پايدالانؤعا كوشةتئنئن جةتكئزدئ.
None
None

العا قويئلعان ماقسات، باعاسئ قئمبات مذنايدان گورئ، كذن، جةل، گاز جانة گةوتةرمالدئق قؤات كوزدةرئن پايدالانؤ.» مةن پرةزيدةنتتئك تاققا وتئرعان كةزدةن باستاپ ةسةپتةسةك، ا ق ش كذنئنة 11 ميلليون باررةل مذنايدئ يمپورتتاپ وتئردئ. ءبئراق ذنةمئ بذلاي جالعاسا بةرؤگة بولمايدئ. الداعئ ون جئل ئشئندة ءبئز سئرتتان كةلةتئن قئمبات مذنايدئث جارتئسئنا جؤئعئنان باس تارتئپ، قؤات بةرؤدئث ارزان جولدارئنا كوشؤگة ءتيئسپئز» دةيدئ وباما. ا ق ش پرةزيدةنتئنئث ةنةرگةتيكالئق جاثا باستاماسئنا بايلانئستئ الةمدئك دةثگةيدةگئ ةكونوميكا ساراپشئلارئ ءوز پئكئرلةرئن بئلدئرؤدة. ولاردئث سارابئنا قاراساق، ا ق ش جانة ةؤروداق مذنايدان بئرتئندةپ باس تارتا قالعان جاعدايدا ءبئر باررةل مذنايدئث باعاسئ 10-20 دوللارعا دةيئن قذلدئراپ كةتپةك. بذل قارا مارجاندئ سئرتقا شئعارئپ وتئرعان ةلدةر ءذشئن عانا ةمةس، الةم ةكونوميكاسئنا ذلكةن سوققئ بولماق. ءبئر ةسكة سالا كةتةر جايت، ةؤروپا مةن ا ق ش مذنايدئ پايدالانؤ جاعئنان جةر بةتئندةگئ ةث ءئرئ يمپورتةرلةر. كذنئنة بذل ةلدةر 19،5 ميلليون باررةل مذناي شيكئزاتئن تذتئنادئ. تاعئ ءبئر ماسةلة، سوثعئ كةزدة ا ق ش تابيعي گاز قورئن جئلئنا 4،9 پايئزعا ةسةلةگةن. ال ئشكئ تذتئنؤ مولشةرئ جئلعا شاققاندا بار جوعئ 0،4 پايئز عانا. دةمةك، باراك وبامانئث ايتقاندارئ شئندئققا اينالا باستاعانداي. سونداي-اق بذل ماسةلة ةؤروپا ةلدةرئندة دة كوتةرئلؤدة. 2050-جئلعا قاراي بذكئل كولئك اتاؤلئنئ توكپةن جذرؤگة كوشئرؤ مئندةتئ تذر. ارزان قؤات كوزدةرئن پايدالانؤ ماسةلةسئ ةكونوميكاسئ قارقئندئ دامئپ كةلة جاتقان قئتايدئث دا العا قويعان ماقساتئ. بذل ةل وسئ سالاعا 2010 -جئلئ 54،4 ميلليارد دوللار جذمساعان. دةمةك، كةلةشةكتة مذناي ةكونوميكانئث نةگئزگئ قوزعاعئش تةتئگئ بولؤدان قالماق. باراك وبامانئث جاثا باستاماسئنا بايلانئستئ رةسةي ةكونوميستةرئ:» ةگةر دة ا ق ش جانة ةؤروداق ةلدةرئ ارزان قؤات كذشتةرئن پايدالانئپ، (گاز، جةل، كذن كوزدةرئن) مذنايعا دةگةن سذرانئسئن كةمئتةر بولسا، ونئث باعاسئ 10-20 دوللارعا قذلدئرارئ حاق. ونداي جاعدايدا بيؤدجةتتئث 40 پايئزئن مذناي-گاز تابئسئ قذراپ وتئرعان رةسةي ةكونوميكاسئ كذيرةپ قالماق» دةپ دابئل قاعؤدا. ال مذنايعا باي ءوز ةلئمئزدئث جاعدايئ نة بولماق؟ ويتكةنئ قازاقستان ةكونوميكاسئنئث نةگئزگئ تئرةگئ ءالئ دة بولسا وسئ سالا ةكةنئ شئندئق.

سةيسةن امئربةك

ءؤاج: مئرزاكةلدئ كةمةل، ةكونوميست: - بئرئنشئدةن، باراك وبامانئث بذل ايتقاندارئ ونئث سايلاؤ الدئنداعئ دايئندئعئ. ول ةكئنشئ كةزةثگة قالؤعا ذمئتتةنؤدة. وسئنداي ادةمئ سوزدةر ايتا وتئرئپ، حالئق الدئندا ذپاي جيناماق. شئندئعئندا مذنايعا بالاما قؤات كوزئ بارلئق ةلدة قاراستئرئلئپ جاتقانئ انئق. ءتئپتئ ونداي بالاما ةنةرگيا كوزئ 2030 -جئلدارئ جذزةگة اسا باستايدئ دةگةن ءسوز بار. ءبئراق بذل ءبئر نةمةسة ون جئل ئشئندة بولا قالاتئن دذنية ةمةس. ذزاق جئلداردئث ةنشئسئندة بولماق. قازاقستانعا ازئرگة ةشقانداي قاؤئپ جوق. نةگة دةسةث، ءبئزدئث مذنايدئ الئپ جاتقان ا ق ش ةمةس، نةگئزئنةن سةرپئندئ دامئپ كةلة جاتقان قئتاي ةلئ. ال اجداها ةلئ ءذشئن وتة كوپ مذناي كةرةك. ةگةر بذل ةلدئث ءوزئ مذنايدان باس تارتا قالعان جاعدايدا ةكونوميكاسئ ذلكةن زارداپ شةگةدئ. دةمةك، ازئرگة قازاقستان قارا التئنئن ءتاؤئر باعاعا قئتايعا وتكئزة بةرمةك. سول سةبةپتئ وبامانئث جاثا جوباسئنان قازاقستانعا كةلةر ذلكةن قاؤئپ-قاتةردئ كورئپ تذرعان جوقپئن. مةنئثشة، مذناي ءبارئبئر ءوز قذنئن جويمايدئ. نةگة دةسةث، ودان تذرمئقسا قاجةتتئ قانشاما دذنية جاسالادئ. ماسةلةن، بوياؤلار، كولئك مايلارئ، كاؤچؤكتةر ت.ب.

بةيسةنبةك زيابةكوأ، ةكونوميكا عئلئمدارئنئث دوكتورئ، پروفةسسور: - بذل وبامانئث جةكة ءوزئ ويلاپ تاپقان دذنية ةمةس. قازئر الةم عئلئمئ وسئ ماقساتتا جذمئس ئستةپ جاتئر. ولاردئث العا قويعان مئندةتئ مذنايعا بالاما تابؤ. جانة ول زيانسئز هام ارزان بولؤئ شارت. بذگئن-ةرتةث دةپ كورئپكةلدئك جاساؤ قيئن، ءبئراق ءتذبئ ءبئز بذعان كةلةمئز. سول سةبةپتئ بذعان دايار بولؤئمئز كةرةك. ةكونوميكانئث نةگئزگئ تئرةگئ مذناي مةن گازدان تذسةتئن تابئس بولئپ قالماؤئ ءتيئس. ةگةر ةگةمةندئگئمئزگة قاؤئپ تونبةسئن، تاؤةلسئزدئگئمئز باياندئ بولسئن، مئقتئ بولسئن دةيتئن بولساق، مذناي-گاز سالاسئنان باسقا دا وندئرئستةرگة كذش سالؤئمئز قاجةت. قئسقاسئ، شيكئزات ةلئ ةمةس، سئرتقا شئعاراتئن دايار ءونئمئ مول مةملةكةت اتانؤعا ذمتئلعان ءجون. ولاي بولماعان جاعدايدا قاؤئپ جوق دةپ ايتا المايمئن. تةك مذنايعا سةنئپ وتئرا بةرؤگة بولمايدئ. ونئث باعاسئ وتة سةنئمسئز. بذگئن كوتةرئلسة، ةرتةث قذلدئراپ كةتؤئ ابدةن مذمكئن. ءبئر مئسال، كةشةگئ قاهارلئ «كةثةس ةلئ نةگة قذلادئ؟» دةگةن سذراققا جاؤاپ ئزدةيتئن بولساق، ونئث ءبئر سئرئ وسئ مذناي باعاسئندا جاتئر. سول كةزدة مذناي باعاسئنئث 10 دوللارعا دةيئن قذلاؤئ مئزعئماس وداقتئث شاثئراعئن شايقالتئپ، كذيرةؤگة الئپ كةلدئ. بذل بئزگة ذلكةن ساباق بولؤئ ءتيئس.

(« ايقئن» گازةتئ، 5-ءساؤئر. 2011 - جئل)

سوڭعى جاڭالىقتار