سماعۇل ەلۋباي. «ويسىلقارا» - اڭگىمە
اتا بۋرا قازىعىن اينالىپ، ۇرىنىپ تۇر. ءتۇن ورتاسى. اۋىل ۇيقىدا. شەكەلەپ جۇزگەن تولىق اي. توڭىرەك سۇتتەي جارىق. اي ساۋلەسىنەن الىس-جاقىن قىرلار اق قىلاڭىتادى. توبەدە ءۇنسىز سوزىلعان كەڭ اسپان. تەرىسكەي ەتەگىندە كولدەنەڭ جاتقان بۇلت بار. تۇڭلىكتەرى جابۋلى ءتورت- بەس ءۇي تومپيىپ ءۇنسىز عانا مۇلگيدى.
ءۇي ماڭىندا قىبىر ەتكەن جان بەلگىسى جوق. ارىرەكتە قورا تولى قوي جاتىر. ءالسىن-ءالسىن پىسقىرعان بەلگى بىلىنەدى. تۇنىمەن اتويلاپ شىعاتىن ەكى-ءۇش سالپاڭ قۇلاقتىڭ ءۇنى ءوشىپتى. ءۇيدى ىقتاپ بۇك ءتۇسىپ جاتىر.
تىنشىماي تۇرعان جالعىز بۋرا عانا. قۇيرىق ساباپ كۇركىلدەپ، تىم مازاسىز.
قاراڭعى ۇيدە قاتپا شال: «پاح، پاح، مىنا بۋرانىڭ جاراۋىن-اي! - دەپ كۇبىرلەپ توسەگىندە ءبىر اۋناپ ءتۇستى دە، كەنەت بۋرانىڭ كارىلىگى ەسىنە ءتۇسىپ: - ۇيالسايشى شىركىن!» - دەپ سىبىرلاپ جاتىپ ۇيىقتاپ كەتتى.
بۋرانىڭ ەسى-دەرتى ەسىك الدىنداعى ىقتاسىن شۇقىردان اۋىق-اۋىق ەستىلىپ تۇرعان داۋىستا. سول جەردە، اناۋ بوز توبەنىڭ قۇلار استىندا تۇيە ويناق بار. اۋىل تۇيەسىنىڭ قىستاي تۇنەيتىن جىلى مەكەنى.
بۇگىندەرى ارۋانا بىتكەننىڭ كەلەگە كەلگەن كۇندەرى. كۇن سۋىپ، ەتى سالقىنداعان كۇيلى قارانىڭ ءتۇن جاتپاي ناۋقان كەشەتىن ىستىق شاقتارى.
اتا بۋرانى تىنىشىنان ايىرىپ تۇرعان - ويناق تۇستان ارۋانا - قۇنانشالاردىڭ ءالسىن-ءالسىن جىڭىشكە شىڭعىرىپ باقىرعانى، بۋىرشىنداردىڭ زىركىلدەپ ناۋقان كەشۋى. كەزبە سامال الىپ جەتەتىن ارۋانا يىستەر.
بۋرا قۇيرىعىن ساپ-ساپ ۇرىپ، جەلكەسىن كۇجديىپ، شىرەنە لاق - لاق كۇركىلدەدى. كومەكەيى تەرەڭ سۋدىڭ لوقىلى بۇلكىلدەپ، اۋىزىنان اق كوبىگى شۇبىردى. ءتىسىن شيق-شيق قايرادى. جانارىندا اشۋ-ىزا وتى ۇشقىنداپ، قازىعىن ەمپەڭ-ەمپەڭ اينالادى.
بۋرانىڭ سەرگەك قۇلاعى دىبىس اڭديدى. ءالسىن-ءالسىن ارۋانا - قۇنانشالاردىڭ دارمەنسىز جىڭىشكە سارىنى ەستىلگەندە، كەندىر ارقاندى ۇزەردەي الاسۇرادى. قۇيرىعى قايقاڭداپ قاشقان ارۋانالار، وكشەلەپ جۇرگەن بۋىرشىندار سايرانى كوز الدىنا ەلەستەيدى.
اتا بۋرا قازىعىندا تۇرىپ ءۇيىرىن اڭساعاندا، ارۋانالارعا اۋىز سالىپ جۇرگەن بۋىرشىن اتاۋلىعا اشۋلى. اسىرەسە ءقازىر داۋىسى ءجيى ەستىلىپ قالىپ تۇرعان قارا بۋىرشىندى ءجيى ەسكە الادى. ەسكە العان سايىن تىرسيىپ ىسىنە تۇسەدى. اياق-باسىن شاندىعان مىناۋ ارقان ءسال اجىراتسا، الىپ ۇشىپ ۇيىرگە جەتەر ەدى دە، وزدىگىنەن ارۋانالارعا جورىق باستاعان بۋىرشىندى ەكى بۇكتەپ، ءبىر شاينار ەدى.
ءتۇن تۇكپىرىنەن قارا بۋىرشىننىڭ وكتەم زىركىلى ءجيى ەستىلەدى. كوپ بۋىرشىننىڭ ىشىنەن سونىڭ داۋىسى عانا شىن جەڭىمپاز ۇستەم بۇرقىلدايدى. اتا بۋراعا بۇل ساتتە قارا بۋىرشىن قۇبىجىق، قاس جاۋ بەينەسىندە ەلەستەيدى.
... وتكەن جىلى وسى مەزگىل. ارۋانا اتاۋلى جايشىلىقتى وتتاۋ، كۇيسەۋدەن تانىپ، بۋرا جاعالاپ يىسكەلەپ بولا باستاعان كەز. جاقىنداپ تاقىمىن يىسكەگەن ارۋانالارعا بۋىرشىنداردىڭ ەركەكتىك كورسەتىپ تىرىلە قالعانىن بايقاسا بولدى، اتا بۋرا بۇلقان-تالقان اشۋ شاقىراتىن دا، «ەركەك سىماق» شەتىنەن تىرقىراتىپ بەل اسىرىپ قۋىپ تاستايتىن. ارۋانالار اتا بۋرانى توڭىرەكتەيدى. بۋىرشىندار ارۋاناعا جاقىنداۋدان بەزەر. ءدال وسىنداي شاقتا اتا بۋرانى يەسى كەپ ۇستاپ، باسىنا نوقتا سالدى دا، ۇيىردەن ايىردى. ۇستىنە اۋىت سالىپ، ءۇش كۇن ۇداي قۇم ساق شاعىلدان سەكسەۋىل تاسىدى. ءۇش كۇننەن كەيىن بوساتىپ ەدى. اتا بۋرا باسىنا ەرىك تيىسىمەن سارى جازىققا تۋرا سالدى. ءۇش كۇن ۇداي ەسىنەن ءبىر شىقپاعان سۇيكىمدى ارۋانالارىنا اسىقتى. وڭكىلدەپ جەلىپ وتىرىپ ورىسكە جەتتى. كەلسە، ءۇيىردى ۇركەردەي ءۇيىرىپ قويىپ، ەكى بۋىرشىن ايقاسىپ جاتىر. بىرەۋى بۇنى بايقاپ قالىپ، تۇرا كەلىپ قاشتى.
ەكىنشىسى ايگىلى شالكەس قارا ەكەن. بوي سالىپ قاشپادى. «كەلسەڭ، كەلشى!» دەگەندەي سىرت بەرىپ، سەلسوق قوزعالادى. بۇزىق ءىش نيەتىنىڭ بارىن اڭعارتادى. بالا بۋرانىڭ ونشا تايسالا قويماعان كەرەناۋ كەيپى اتا بۋرانىڭ الا سايتانىن شاپتان تۇرتكەندەي بولدى. قانى قايناپ، كوزى تۇك كورمەي، كەرە قۇلاش ازۋدى ارانداي اشتى. شابىسى ازدىق ەتكەندەي، جۇلىنا سەكىرىپ دەمدە جەتىپ كەلدى. موينىن سوزىپ جىبەرىپ، قيقار قارانىڭ العى جىلىنشىگىنە اۋىز سالدى دا، ەكپىنمەن سۇيكەي قاعىپ جىبەردى. قارا بۋىرشىن تۇمسىعىنان شانشىلىپ وماقاسىپ كەتتى. تۇرا سالا قارسىلاسپاق بولعان ارەكەتىن ەكى- ءۇش رەت كۇيرەتە تويتارىپ ەدى، بۋىرشىننىڭ بەتى قايتىپ قالدى. قورعانا بەردى دە، ءبىر ىڭعايدا سىتىلىپ شىعىپ، شىعىنا قاشتى. ايانباي بۇل دا قۋدى. تىرسەگىن تىستەپ-قىرشىپ، بەلدەن بەلگە اسىرا قۋدى...
اتا بۋرا قازىعىن ءالى اينالىپ تۇر. تاناۋىنان بۇرق-بۇرق بۋى بۇركيدى. وزىمەن بىرگە اياق استىندا تارباڭداپ كولەڭكەسى دە اينالىپ تۇر.
تاڭ ساز بەرە ويناقتاعى تۇيەلەر سارى جازىققا قاراي بەت الدى. ءۇردىس تارتقان توپ سوڭىندا قانشىرداي قاتقان تىعىرشىق قارا بۋىرشىن كەلەدى. ءبىتىم - پوشىمى بولەك. جابايى ەمەننەن كەسىپ- كەسىپ قۇراستىرا سالعان جونۋسىز كەسپەلتەك. ەكى ەزۋىنەن كوبىك شاشىپ، بۇرق-سارق ديلانادى. ول - اناۋ توپقا كىرە الماي شەتتەگەن ءۇش بۋىرشىنعا ىستەپ كەلە جاتقان قىرى. ءۇش بۋىرشىن ازىرگە بۇنىڭ وڭىسپاس قاس جاۋى. الدەقاشان ىقتىرىپ قويسا دا، ءولى قاۋىپ ويلاپ، كوز قيىعىنان تاستامايدى. ولار دا بۇنىڭ كوزى تايىپ كەتسە بولدى، قورالى ارۋاناعا ەسالاڭ جىنداي تيەدى.
قارا بۋىرشىننىڭ ۇزدىكسىز زىركىل سارىنى قوراز سەكىلدى قوقيلانىپ الىستان اپەرباقان ايبات كورسەتۋىنەن جاسقانىپ قالعان ءۇش بۋىرشىنعا جان العىشتان جامان اسەر ەتەدى. ءدۇر قارانىڭ مويىنى بەرى بۇرىلدى دەگەنشە، بۇل ۇنەمى جالت اينالىپ، وكشەنى كوتەرەدى.
ءۇيىر باسى اتا بۋرانىڭ توبە كورسەتپەگەنىنە ءبىرتالاي كۇن. ول كەتىسىمەن ۇزاماي ارۋانالار كەلەگە كەلدى. دەنى سەزىمتال، سەرگەك مىنەز اشىپ، بۋىرشىندى جاعالاپ يىسكەلەپ شىعاردى. ۇيىردەگى ءتورت بۋىرشىن مۇلدەم سىيىسا المادى. جاتا قاپ قىرقىستى. تۇرا قاپ سىلكىستى.
سارى جازىقتى بويلاي ءبىرىن ءبىرى قۋىستى. سان ويپاڭنىڭ ات كوپىرىن شىعارىپ ايقاستى. اقىرىندا كۇش اتاسىن تانىپ، ۇيىردە قارا بۋىرشىننىڭ تەگەۋرىنىنە توتەپ تۇراتىن ەركەك كىندىك قالمادى.
ەلسىز مەديەن جىم-جىرت. قاپتالداپ جاعالاعان كۇن كوزى كومەسكىلەۋ جارىق سەبەدى. اسپان شاعىرماقتانىپ، تۇتاسقان بۇلت ءتۇيىلىپ تۇر. ويدان- قىردان قارا جە ل ويانىپ، ازىناپ باس كوتەرىپ قويادى. پاناسىز جازىقتا سيديتىپ قۋراعان ەبەلەك، جۋسان، سەلەۋ باستارى قالتىرانىپ دىرىلدەپ، بەز-بەز شۋلاسىپ قالادى.
وڭاشادا دالادا شاشىراپ جايىلعان ءبىر كەلە تۇيە قارا كورىنەدى. ءشوبى بىتىك، بالىقكوز، سوراسى مول ورىستە توقتاپ جايىلىپ جاتىر.
كەيدە تىنىشتىقتى بۇزىپ باقىرعان ارۋانا دىبىس، جالت- جۇلت بۋىرشىن قيمىل بايقالادى. بۇل ءدۇر قارانىڭ ناۋقان جورىعىنىڭ ءبىر كورىنىسى. انەكەي، جىڭىشكە شىڭعىرعان قۇنانشانىڭ داۋىسى شىقتى. ىزىنشە ءدۇر قارانىڭ الدىنا ۇيىردەن ءبولىنىپ ءبىر قۇنانشا ءتۇستى. يكەمىنە كونگىسى كەلمەگەن اساۋ قۇنانشانى ءدۇر قارا قۋىپ كەلەدى. قۇنانشا ءالسىن- ءالسىن شىڭعىرىپ قويىپ، قۇيرىعى قايقاڭداپ قاشادى. ءدۇر قارا شۇيلىگىپ ازۋ جۇمسادى. قۇنانشا شىڭعىرىپ توقتاي قالدى. توقتاسىمەن تىزە بۇكتى. بۋىرشىن ومىراۋ سالىپ قونجيا بەرىپ ەدى، قۇنانشا ىرشىپ كەتتى. ول ءالى بۋرانىڭ وزبىر ومىراۋ ەزگىسىن كورمەپ ەدى. تۇرىپ الىپ، ايدالانى بەتكە الىپ قاشتى.
بۋىرشىن بۇرقىراپ اشۋعا ءمىندى. اناۋ قۇنانشانىڭ ادىمىن اشتىرماي قۋىپ جەتتى دە، ازۋدى تىرسەكتەن سالدى. قۇنانشا جالپ ەتە قالدى...
ءتۇس اۋا سارى جازىقتىڭ كۇنشىعىس قاباعىنان ەمپەڭدەپ جەلگەن ءبىر قارا قۇلادى. بۇل اتا بۋرا ەدى. اياعىنا سالعان كىسەننىڭ تالقانىن شىعارىپ، اۋىلدان قاشىپ كەلە جاتقان بەتى وسى. تۇنىمەن قازىعىن اينالىپ ۇرىنعاندا، تاڭ اتا شىعىرعا جەككەن ەدى ونى. ەپتى قولدار بەلىن بىلەۋ-بىلەۋ ارقانمەن شاندىپ، قۇدىق باسىنا الىپ كەلگەن. شىعىر - اتا بۋراعا تالاي جىلدان تانىس كاسىپ. ءبىر ۇشى شىعىر اعاشىنان اسىپ، قاۋعادا جاتقان تروستىڭ ەكىنشى ۇشى يىعىنداعى اشامايعا تاس ءتۇيىن تاڭىلادى. سونان ساعاعىنان ءبىر جەڭىل اياق بالا جەتەكتەپ، ەلۋ اتتام جەردى ىلگەرى كەيىن تاپتاتادى دا جۇرەدى.
بۋرا تۇستە شىعىردان بوساتىلىپ، قۇدىق ماڭىنداعى سوراڭعا جايىلىسقا جىبەرىلگەن. ءبىراق بۋرانىڭ ەسى-دەرتى سارى جازىق بولدى. كىسەندى ءجۇرىسى ماندىماسا دا، ورىسكە قاراي دامە ايداپ، قىبىر-قىبىر قوزعالا بەرەدى.
ارۋانالاردى يەمدەنىپ ومىراۋلاپ جۇرگەن قارا بۋىرشىننىڭ قۇبىجىق ءبۇيى بەينەسى كوز الدىنا ەلەس بەرگەندەي بولادى. ونان سايىن ىزا قوزىپ، ىرعىپ-ىرعىپ تۇسەدى. كىسەن قاجاپ، قانى شىققان اياعىن بايقامايدى.
ءبىر ءسات شوقاقتاپ سەكىرىپ كەلە جاتقاندا، جولشىباي تومارعا ءسۇرىنىپ كەتتى. زور كەۋدەسى وشارىلىپ ەڭكەيە بەردى. سالماق ەكپىنمەن ەت بەتتەپ بارىپ، ىشقىنا قايتا شاپشىپ ەدى. اياقتاعى كىسەن بورت ەتىپ شىنجىرىنان قاق ءبولىندى. قۋانىش پا، قورقىنىش پا، اتا بۋرا شىنجىر ءۇزىلىپ كەتكەندە بوتا سەكىلدى تۇمسىعىن كوتەرە سەكىرىپ، تاپىراقتاپ ءبىراز شاپقىلادى. باۋىرىن جازىپ، الدىنان سالقىن سامال سوقتىرا سىلتەدى. قۇلاق ءتۇپ، قولتىق، شابى بۋساعانشا ەركىن كوسىلدى. وڭاشا كەڭىستىكتە جالعىز تايراڭداپ قۇماردان شىقتى. قالعان جول ۇزاعىندا ماي بۇلكىلگە ءتۇسىپ، ەمپەڭدەپ تارتىپ وتىردى. كومەكەيىنەن كۇركىل ويانىپ، ەن دالانى جالعىز ءوزى بورلىكتىرىپ كەلەدى.
سارى جازىقتىڭ كۇنشىعىسىنان قۇلاعان جالعىز قارا شوق بۇلتتاي ءتۇيىلىپ، ەمىنىپ تايانا ءتۇستى. بۋرانىڭ داۋىسىن قوزى كوش جەردەن تانىعان قورالى ءۇيىر جايىلىستان باسىن الىپ، اڭىرىپ قاراپ تۇردى.
اتا بۋرانىڭ جولىندا «جولى بولماعان» ءۇش بۋىرشىن جاتقان. ۇيىرگە ارالاسۋعا ءدۇر قارادان قايمىعىپ، ارا ءۇزىپ جانە كەتە الماي، وتتاۋعا سەلقوس، ويپاڭدا قالعىپ-مۇلگىپ جاتقان. ءبىر قۇلاققا جايسىز سەس ەمىس-ەمىس ىزىڭداعانداي بولادى. العاش بۇل سارىننىڭ ءمانىسىن ۇقپاي، تىڭ تىڭداستى. ەندى بىردە ۇشەۋى قاتارىنان ەتتەرىنە ءبىز سۇققانداي ىرشىپ تۇرەگەلىستى. جاۋ بەلگىسىن بايقاعان ءشول كيىگى سەكىلدى باستارى قايقاڭداپ تاسادان شىعا بەردى.
اڭدىسقان جاقىن جاۋ ىلعي ءۇيىر تاراپتان ءتيۋشى ەدى. ءۇش بۋىرشىن سول داعدىمەن بەتتى ەلسىز كەڭىستىككە بۇرىسقان. قارسى بەتتەن الەم- جالەم ەكى يىعىن جۇلىپ جەپ جوسىلىپ كەلە جاتقان جاۋ جامانى - اتا بۋرانى كوردى. كوپتەن ءۇنى وشكەندەي بولعان جاۋ جامانى اسپاننان تۇسكەندەي يەككە تاقاپ قالىپتى. ءۇش بۋىرشىن كىلت بۇرىلىپ، تۇرا قاشتى. جاۋ جامانى بۇتادان ساتىر- سۇتىر قارعي سەكىرىپ ۇرا كەلە قۋدى. باستارى قالقيىپ ءۇش بۋىرشىن تىراعايلايدى. وكشەلەگەن جاۋ ودان بەتەر قۇتىرىنىپ، ءورشىپ، جەلپىنە ءتۇستى. تاۋدان قۇلاعان جارتاستاي قارا جەردى بۇرقىراتا سوعىپ تايراقتاپ قوسىلدى. ءۇش بۋىرشىن ۇيىرگە تايانا ەستەرىن جيدى. ءۇيىردىڭ بۇلار جاق شەتىندە شاعىن قىرقاعا كوتەرىلىپ، سانىن ساباپ قارا بۇلىك تۇر ەكەن. موينىن يىرە كوتەرىپ، تۇرا قاپ قۇيرىعى مەن بۇتىن ساباپ، زىلدەنە كۇركىرەيدى. ەكى ەزۋىنەن شۇباپ اق كوبىگى توگىلەدى. «اقىلدارىڭنان اداسىپ، قايدا ەنتەلەيسىڭدەر الدە اجال ايدادى ما؟» - نى سىرت پىشىنمەن ۇقتىرعانداي، ءدۇر قارا جولدى كەس-كەستەپ، ەركەك كەسىرتكەدەي ءىسىنىپ، شيىرشىق اتىپ تۇر. ءۇش بۋىرشىن باعىتتى وزگەرتىپ، قوس قاپتالعا قاق جارىلا قاشتى.
اتا بۋرانىڭ كوزى پىشىراي جونەلگەن ۇشەۋدىڭ ورنىندا قاسقايىپ قاراپ تۇرعان قارا بۋىرشىنعا ءتۇستى. ءدۇر قارا دا بۇنى بايقاپ، وزگەشە ديلاندى. ءتىسىن شىقىرلاتا قايراپ، كولدەنەڭدەپ زىلمەن قوزعالادى. بۇنىسى «وتۋگە جول جوق، الدىندا مەن بارمىن» دەگەنگە سايادى. كەكىرەيىپ، كومەكەيىنەن لىق-لىق ءۇن شىعارىپ، شايقاس دابىلىن سەزدىرەدى.
اتا بۋرا جوسىلىپ كەلەدى. قارسى كەزىككەن كۇش اتاۋلىنى جاپپاي تاپاپ وتەردەي وڭمەندەگەن قاھارلى قارقىنعا مىنگەن. توسىلىپ، سوقتىعىسىپ تولاس تاپپاسا، تىنشىتپاس دۇلەي ىزا كەۋدەسىن بۋعانداي. ءتىس تۇبىنە جينالىپ قىشىتقانداي.
اتا بۋرا ءدۇر قارانى اينالىپ كەپ تۇرا قالدى. ءدۇر قارانىڭ كوزى قان بۇرىككەندەي. ورنىنان شىرەنىپ قوزعالىپ، بۇل دا اتا بۋرانىڭ سىرتىن ورادى. اتا بۋرا ءتىسىن قايرادى. قاتارلاسىپ وتكەندە اتا بۋرا تۇرقى بيىكتەۋ. ءدۇر قارا كىشىلەۋ كورىنگەنىمەن، جيناقى، شيراق. ءسات باعىسقان ازعانا اڭدىسۋ ءوتتى. بىرەۋى سۇيكەنىپ كەتكەندەي بولعان. ايقاس كوزدى اشىپ- جۇمعانشا شارت- شۇرت تەز باستالدى. ىلە جەل تيگەن ورتتەي ۇدەدى. تابان استىندا ساتىر-سۇتىر بۇتا قيرادى، بۇرق-بۇرق شاڭ شىقتى.
ۋىلدەپ جەل تۇرا باستادى. بۇتا بىتكەن باسىن شۇلعىپ، ازا كۇيىن شەرتەدى. سامارقاۋ، تۇنجىر بۇلتتار قاناتىن كەڭ جايىپ، كۇن كوزىن پەردەلەپ العان. جالپاق دالا كوگىندە تومسىرايىپ ۇزاق ويلانىپ تۇرىپ، ءبىر مەزەت ۇشقىنداپ قار تۇسە باستادى.
ءۇيىر تۇيە الدەقاشان جايىلىستى توقتاتقان. تۇس- تۇستان ەدىرەيىسىپ، سوستيىپ، ايقاس الاڭىن جاعالاپ جينالىپ قالىپتى. ونشا جاقىنداپ تا كەلە قويماي، انادايدان اڭىرىپ ۇرپيىسەدى.
باستالعانىنا ءبىر جايىلىم ۋاقىت وتكەن ارس - گۇرس ايقاس ءالى ءجۇرىپ جاتىر. ەكەۋى دە قايتپاي، تابانداسىپ ولۋگە بار. شەگىنىپ تىزە بۇگەرى بايقالمايدى.
سۋ جۇرەك ءۇش بۋىرشىننىڭ بىرەۋى ءتاسىل قويلاۋ ەكەن. قوس دۇشپانىنىڭ ۇر دا جىق قىرقىسىن ازىن-اۋلاق تاماشالاعاننان كەيىن، يەسىز ارۋانالارعا كوز قيىعىن تاستادى. بۋىرشىننىڭ ءمانىستى كوز تاستاسىن سەزگەن شەتكى ارۋانا قيپاقتادى. ءۇمىتى تىرىلگەن بۋىرشىن قوس دۇشپانىنا ساقتىقپەن تاعى ءبىر نازار سالدى دا، ۇيىرگە تامان مايدا باسىپ اياڭدادى. جاقىنداعان سايىن كوپتەن ۇمىت بولعانداي ەركەكتىك ايبات، تاكاپپارلىعى ويانىپ، جەلكەسى كۇجديىپ، كوزى قيلاندى. كوبىك شاشىپ، كومەكەيىن زىركىلدەتتى.
وزىنە تونگەن كاردى سەزىپ، شەتكى ارۋانا تۇرعان جەرىندە شىڭعىرا باستادى. «جاۋ كەلدى» دەپ تۇر.
ايقاستىڭ قىزعان شەنى. اتا بۋرا بار كۇشىمەن كەيىن جۇلقىپ سەرپىلدى. ەكپىنىن ىركە الماي شالقالاپ، جامباستاي بەردى. ۇمتىلىپ تونگەن كەسپەلتەك قارا دەنە سالماعىمەن بوكسەسىن جانشىپ ۇستىنە قۇلادى. الدەنە سىندى. ءدۇر قارا اتا بۋرانى شەكەدەن قارپىپ جۇلقىپ سىلىكتى.
«باق» ەتكەن ارۋانا داۋىسى شىقتى. ءدۇر قارا بۇركىت كوزدەنىپ جالت قارادى. ارۋانانى تىستەلەپ شوگەرىپ جاتقان بۋىرشىندى بايقادى. جەڭىلىس تاپقان اتا بۋرانى تاستاي بەرىپ، تۇرا ۇمتىلدى. اتىپ تۇرىپ ۇمتىلعان قارا بۇلىكتى كورىپ ۇرپيىسكەن تۇيەلەر ءدۇر كوتەرىلە قاشتى. العا سۋىرىلىپ شىعىپ، وزگەدەن بولەك ءبىر بۋىرشىن زىمعاعان. ءدۇر قارا سونىڭ ىزىنە ءتۇستى.
اتا بۋرا قايتا-قايتا ىشقىنىپ، تۇرۋعا ۇمتىلادى. بوكسەسى جەردەن الدىرتپايدى. قۇلاپ قالا بەرەدى. اقىرى، العى ەكى اياعىنا كوتەرىلىپ، شوڭقيىپ وتىردى. قانتالاعان جانارى جالت-جۇلت ىزعار وتىن شاشادى.
قار ەسەلەپ، ۇدەپ تاستاپ تۇر. توڭىرەك دالا، كەڭ جازىق تەگىس اعارعان. ءتۇسى سۋىق مەلشيگەن اق الەم قورشاپتى ماڭايدى.
ساۋدىراپ جوڭكىگەن تۇيەلەر ءبىر توپ شوعىر بوپ قاراۋىتىپ، باتىس دوڭگە تىرمىسىپ بارادى. ءورىستى تاستاپ، الدەقايدا اۋىپ بارادى. توپ سوڭىندا قارا بۋىرشىن. شاشاۋ شىققانىن قۋىپ تىعىپ، ءيىرىپ ايدايدى.
الىستاپ بارا جاتقان ءۇيىرىنىڭ سوڭىنان قاراپ، شوڭقيىپ اتا بۋرا وتىر. ول تۇستان ءدۇر قارانىڭ لىق-لىق گۇركىل وكتەم ءۇنى ەستىلەدى.
اتا بۋرا ىڭىرسىپ، جان-جاعىنا قارادى.
