بارساكةلمةس - قذلاندار قورئعئ

اشئق اسپاننئث اياسئنان ويئپ ورئن العان بذل قاسيةتتئ مةكةن ءبئر كةزدةرئ ارال تةثئزئنئث بئرگئ جاعالاؤئنداعئ وزئنشة ارال بولاتئن. كةيئنگئ جئلدارئ تةثئز سؤئنئث كذرت تارتئلؤئنا بايلانئستئ ول بةرتئن كةلة قذرلئقپةن قوسئلئپ كةتئپ، ءوزئنئث ارال رةتئندةگئ ستاتؤسئن جوعالتئپ الدئ. سوعان قاراماستان ول قازاقستانداعئ بةلگئلئ التئ مةملةكةتتئك قورئقتئث قاتارئندا جان-جانؤارلاردئ قورعاؤ ماقساتئندا جذمئس جاساپ كةلةدئ.
بارساكةلمةس ارالئن اث-قذستئث، وسئمدئكتةر مةن بذتالاردئث جايلئ مةكةنئ رةتئندة پايدالانؤ العاش 1929 -جئلئ قولعا الئندئ. سول جئلئ قذرئپ بارا جاتقان جانؤارلاردئ ساقتاؤ ماقساتئندا وسئ قذمدئ ارالعا قذلان، اقبوكةن اپارئلدئ. ارادا تؤرا ون جئل وتكةن سوث، 1939 - جئلئ، قازاق ك س ر حالئق كوميسسارلارئ كةثةسئنئث قاؤلئسئ بويئنشا بذل ارال قورئققا اينالدئرئلدئ. سول كةزدة ارال تةثئزئنئث سولتذستئك بولئگئندةگئ ذزئندئعئ 30 شاقئرئم، ةنئ 8 شاقئرئم كةلةتئن، اؤدانئ 133 شارشئ شاقئرئمدئ قذرايتئن ذزئنشا ارال بولعان.
بارساكةلمةس ارالئ نةوگةننئث گوريزونتال باعئتتا جاتقان شوگئندئلةرئنةن، سازدئ تاقتا تاس، مةرگةل جئنئستارئنان تذزئلگةن. جاعالاؤئ از تئلئمدةلگةندئكتةن، قولتئق-قويناؤ، شئعاناعئ كوپ ةمةس. ارال-سازدئ، سورتاثدئ ءشول. ذستئرتتئ كةلگةن (100 م) وثتذستئگئ تةثئزگة تئك قاباق بولئپ تئرةلةدئ، ال سولتذستئك باتئسئ ويپاث. جةرئ كوبئنة بةلةستئ، ارةدئك توبةلةر دة كةزدةسةدئ. ارالداعئ قذم توبةلةردة وسئمدئك بار. توبةلةردئث بيئكتئ 6-7 مةترگة جةتةدئ. كليماتئ قوثئرجاي شولدئكئ، قاثتاردئث ورتاشا تةمپةراتؤراسئ -12 (شئلدةدة 20-26) С جاؤئن-شاشئن 100-200 م م مولشةرئندة تذسةدئ.توپئراعئ سورتاث. وسئمدئكتةن شولدة وسةتئن بذتالار كةزدةسةدئ. جةر استئ سؤئ اششئ.
بذل ارالدئ عئلئمي تذرعئدا زةرتتةؤ ةث العاش رةتئ ХІХ عاسئردئث ورتا شةنئندة باستالعان. پاتشا ذكئمةتئ 1840 - جئلداردئث باسئندا ارال تةثئزئنئث اؤماعئن زةرتتةؤ ءذشئن العاشقئ ةكسپةديسيا جاساقتاپ، وعان اسكةري تةثئزشئ ا.بؤتاكوأتئ باسشئ ةتئپ بةلگئلةيدئ. 1848 - جئلعئ مامئردئث ورتاسئندا ور بةكئنئسئنةن 1000 تذيةسئ، 500 وگئزئ، 1500 جاساعئ بار كةرؤةن 800 شاقئرئمنان استام جةردةگئ ارال تةثئزئنة قاراي ساپارعا شئعادئ. مامئردئث 25-ئندة جولاي بذل توپقا 3000 تذيةمةن 565 جول باستاؤشئ قازاقتار قوسئلادئ. ءسويتئپ، ءاربئرئ 250-300 كيلو جذكتئ ارتقان 4 مئث قارالئ تذيةسئ بار كةرؤةن ايدان اسا ؤاقئتتا دئتتةگةن نذكتةسئنة جةتةدئ. وسئ ةكسپةديسياعا ئلةسئپ ارال توپئراعئنا سول كةزدة ؤكرايننئث ايداؤداعئ اتاقتئ اقئن-سؤرةتشئسئ تاراس شةأچةنكو دا كةلةدئ.
وكئنئشكة وراي، وتكةن عاسئردئث 60- جئلدارئنان باستالعان ارال تةثئزئ ايدئنئنئث تارتئلا ءتذسؤئ بارساكةلمةس قورئعئنا دا ءوزئنئث كةرئ اسةرئن تيگئزدئ. وسئنشا مةزگئل ارالئعئندا تةثئزدئث اكأاتورياسئ ةكئ ةسةدةن استام ازايئپ، سؤدئث مولشةرئ 5 ةسةگة قئسقارعان، تولقئن دةثگةيئ 20 مةترگة تومةن ءتذسئپ، جاعالاؤلار سئزئعئ 70-150 شاقئرئم ارالئعئندا كةيئنگة شةگئنگةن. ءسويتئپ، 4 ميلليون گةكتار القاپتا ادام قولئمةن جاسالعان ءشول اتئراپ پايدا بولدئ. ارالدئث قذرلئققا قوسئلئپ كةتؤئنة بايلانئستئ بذل جةردةن ةكئ رةت بالقاش بويئنا قذلاندار كوشئرئلدئ.
ةندئ بارساكةلمةس قورئعئنئث ءدال قازئرگئ تاثداعئ جذمئس سيپاتئنا كةلسةك، ول 16795 گةكتار جةردئ الئپ جاتئر. ءبئراق، تذياقتئ اثداردئث (قذلان، اقبوكةن) بذل قورئق اؤماعئنان تئسقارئ كةتئپ قالاتئندئعئنا بايلانئستئ قوسئمشا تاعئ 500 مئث گةكتارداي القاپ باقئلاؤعا الئنعان. بذرئنعئ تةثئز تابانئ جانة ونئمةن جالعاس جةرلةردةن قذرالاتئن وسئناؤ اتئراپ كذزةت ادئسئمةن قاداعالانادئ. مذنداعئ قذلاندار سانئ دا بئرتئندةپ ءوسئپ كةلةدئ. ءبئر كةزدةرئ ءتئپتئ ساناؤلئ بولئپ قالعان بذل اثنئث مذنداعئ قاراسئ بذگئندة 100-دةن استئ. ةگةر قذلاننئث وتة باياؤ وسةتئندئگئن ةسكةرسةك، بذل ءوسئمنئث ءوزئنئث جوعارئ قارقئندئ ةكةنئن بايقاؤئمئزعا بولادئ.
بارساكةلمةس - قذلاندار مةكةنئ. ءاؤ باسئندا مذنداعئ قورئقتئث ءوزئ نةگئزئنةن تابيعاتتا سيرةپ بارا جاتقان وسئ اثنئث ءتذرئن ساقتاپ قالؤ ءذشئن قذرئلعان ةدئ. سول ماقساتتا تذركئمةنستاننئث بادحئز قورئعئنان ةكئ دذركئن قذلاندار اكةلئنگةن بولاتئن. سول قذلاندار كوپ ذزاماي،بذل جةردئ جةرسئنئپ، تةز كوبةية باستاعان. ةندئ ولاردئث «كذلدةن قايتا كوتةرئلگةندةي» كذي كةشئپ جاتقانداي قازئرگئ تئرلئگئنةن وث ناتيجة شئعاتئنئنا سةنگئمئز كةلةدئ. ال بارساكةلمةس قذلاندار مةكةنئ بولئپ قالا بةرمةك.