ا. بايتذرسئنوأتئث ةل ءذشئن ةتكةن ةثبةگئ ءذندئستانداعئ م. گاندي، قئتايداعئ سذن جذثشان سئندئ ذلت-ازاتتئق قوزعالئس كوسةمدةرئنئث قئزمةتئنةن ةش كةم ةمةس- ءماجئلئس دةپؤتاتئ ك. ساعاديةأ

وسئ تاريحي وقيعاعا بايلانئستئ قازاقپارات تئلشئسئنة ق ر پارلامةنتئ ءماجئلئسئنئث دةپؤتاتئ، اكادةميك كةنجةعالي ساعاديةأ ءوز وي-تولعامئن بئلايشا اثگئمةلةپ بةردئ.
-ورئنبور قالاسئنئث قازاق تاريحئنداعئ ورنئ ةرةكشة. ورئنبوردئث ئرگة كوتةرؤئنة بايلانئستئ قازاق حالقئ رةسةيمةن تئعئز قارئم-قاتئناس جاساي باستادئ. مذندا قازاق تاريحئنئث بةتتةرئ التئن ارئپپةن جازئلئپ قالدئ. مذندا ةلئم دةپ ةثئرةگةن تالاي قازاق زيالئلارئ جةمئستئ ةثبةك ةتتئ. سونئث بئرةگةيئ - احمةت بايتذرسئنوأ.
احمةت بايتذرسئنوأتئث جيئرما جئلدان استام عذمئرئ وسئ ورئنبورمةن تئعئز بايلانئستئ بولدئ. تورعاي وثئرئندة تؤئپ-وسكةن بولاشاق عالئم 1891-1895 جئلدارئ وسئ ورئنبوردا مذعالئمدئك مةكتةپتة ءبئلئم الدئ. سودان كةيئن اقتوبة، قوستاناي، قارقارالئ اتئرابئندا بالا وقئتقان ويشئل ذستاز سول كةزدةگئ قوعامدئق-ساياسي ومئرگة دة بةلسةنة ارالاسادئ. بذلاي بولماؤئ مذمكئن ةمةس تة ةدئ. اقئرئ پوليسيا تئثشئلارئنئث جالاسئمةن 1909- جئلئ سةمةي اباقتئسئنا قامالئپ، سةگئز اي بويئ قورلئق كورةدئ.
تذرمةدةن بوساتئلعان احمةت بايتذرسئنوأ 1910- جئلئ ناؤرئزدا ورئنبورعا جول تارتادئ. ءسويتئپ ونئث ومئرئندةگئ قازاق ةلئ ءذشئن جاسالعان ئستةرگة تولئ كةزةثئ باستالادئ. اسئرةسة، 1913-1918 جئلدارئ ورئنبوردا شئعئپ تذرعان «قازاق» گازةتئنئث ةل ساناسئن وياتؤداعئ ماثئزئ زور بولدئ. І مةملةكةتتئك دؤمانئث دةپؤتاتئ ءاليحان بوكةيحانوأپةن، قايراتكةر اقئن مئرجاقئپ دؤلاتوأپةن بئرگة قولعا العان باسئلئم العاشقئ سانئنان-اق قازاق حالقئنئث بارلئق شئندئعئن، كورگةن قورلئعئن ايتئپ، ةل بولؤدئث جولئن كورسةتئپ، ءبئلئم مةن عئلئمعا ذندةدئ. پاتشا جاندايشاپتارئنئث قئلئشئنان قان تامئپ تذرعان كةزدئث وزئندة قازاقتئ ءوز اتئمةن اتاپ، «قازاق» دةگةن گازةت شئعارئپ، ةلدئث باسئ قوسئلؤئ كةرةكتئگئن اتاپ كورسةتئ. «ويان، قازاق!» دةپ جار سالعان قازاق باسئلئمئ ءوزئنئث تاريحي مئندةتئن ورئندادئ.
ورئنبوردا «الاشوردا» اتتئ ءبئرئنشئ تولئققاندئ ساياسي پارتيانئث قذرئلؤئ تةثدةسئ جوق تاريحي وقيعا بولدئ. ونئث دا باستاؤئندا احمةت بايتذرسئنوأتاي قازاق زيالئلارئ تذردئ. مئنة، وسئ پارتيانئث تذعئرناماسئن جاساؤعا ءاليحان بوكةيحانوأ، مئرجاقئپ دؤلاتوأتارمةن بئرگة اقاث دا ءوزئنئث سذبةلئ ذلةسئن قوستئ. اتالمئش باعدارلاما بذگئنگئ كذن تذرعئسئنان دا ماثئزئن جويعان جوق. ول ةلدئث دامؤ جولئن ايقئنداؤمةن بئرگة الةمدئك دذنيةتانئمئ، كةلةشةكتئ بولجاؤ جاعئنان ذلكةن-ذلكةن دامئعان ةلدةر ساياسي ذيئمدارئنئث باعدارلاماسئنان كةم بولعان جوق.
احمةت بايتذرسئنوأ 1923- جئلئ ةلؤگة تولعان كةزدة ونئث مةرةيتويئ قازاق ةلئنئث سول كةزدةگئ استاناسئ ورئنبوردا اتالئپ ءوتئلدئ. «وسئ كذندة اقاث ورئنبوردا» دةي وتئرئپ، ونئث بذكئل قئزمةتئنة شولؤ جاساعان، قازاق حالقئنئث تاعئ ءبئر ارداقتئ ذلئ، كةيئن ذلئ جازؤشئعا اينالعان مذحتار اؤةزوأ «اقاث اشقان قازاق مةكتةبئ، اقاث تذرلةگةن انا ءتئلئ، اقاث سالعان ادةبيةتتةگئ ةلشئلدئك ذران - «قئرئق مئسال»، «ماسا»، «قازاق» گازةتئنئث 1916- جئلداعئ قان جئلاعان قازاق بالاسئنا ئستةگةن ةثبةگئ، ونةر-ءبئلئم، ساياسات جولئنداعئ قاجئماعان قايراتئ، ءبئز ذمئتساق تا، تاريح ذمئتپايتئن ئستةر بولاتئن»، دةپ اتاپ كورسةتتئ. ءوز داؤئرئندة وسئلايشا ذلت كوسةمئنة اينالعان احمةت بايتذرسئنوأتئث ةلئ ءذشئن ةتكةن ةثبةگئن تاؤةلسئز قازاقستاننئث تذثعئش پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأ تا جوعارئ باعالادئ.
ةلئمئز تاؤةلسئزدئك العاننان بةرگئ جيئرما جئل ئشئندة احمةت بايتذرسئنوأ جاثا قئرئنان اشئلئپ كةلةدئ. ةل دة ونئث باي مذراسئمةن تانئسؤعا، اقاث تذلعاسئن وزگةلةرمةن سالئستئرؤعا مذمكئندئك الدئ. مئنة، وسئ تذستا قاداپ ايتار ءبئر جايت، احمةت بايتذرسئنوأتئث ةل ءذشئن ةتكةن ةثبةگئ ءذندئستانداعئ ماحاتما گاندي، قئتايداعئ سذن جذثشان سئندئ ذلت-ازاتتئق قوزعالئس كوسةمدةرئنئث قئزمةتئنةن ءبئر دة كةم ةمةس.
ورئنبوردئث تاعئ ءبئر ةرةكشةلئگئ، مذندا رةسةي قذرامئنداعئ قازاق ذكئمةتئ ورئن تةپتئ. ةل تاريحئنان ويئپ ورئن الار تالاي قايراتكةر ةثبةك ةتتئ. ولاردئث ةسئمدةرئ دة وشپةؤئ ءتيئس. ماسةلةن، احمةت بايتذرسئنوأ اتئنداعئ الاث اشئلسا دةپ جاتئر. وسئنداي ءبئر ورتالئققا جادئگةرلةرئمئز جينالا بةرؤئ كةرةك. وكئنئشكة قاراي، مذنداعئ مذراجاي، ارحيأتةردة قازاق ذكئمةتئنة قاتئستئ مذرا-جادئگةرلةر كوپ ساقتالماپتئ. مذنئ ئزدةستئرؤ، باسئن قوسئپ، كورنةكتئ ورئنعا قويؤ الداعئ كذندةردئث ةنشئسئندة بولسا كةرةك»
«قورئتا ايتقاندا، تاؤةلسئزدئگئمئزدئث 20 جئلدئعئ تذسئندا سول ازاتتئق جولئندا قئزمةت ةتكةن، ءتئپتئ جانئن بةرگةن قازاق زيالئلارئنئث ةسئمدةرئ ارداقتالؤئ ءتيئس. تاؤةلسئزدئك اسپاننان جاي تذسة قالعان جوق. بذل كوپتئث ارمانئ، قازاقتئث الدئثعئ قاتارلئ ذلدارئنئث ارمانئ بولاتئن. ةندةشة، سول قايراتكةرلةرئمئزدئ قذرمةتتةي بئلسةك، بذل - ةلدئگئمئزدئث بةلگئسئ»، - دةپ تذيئندةدئ ويئن ك.ساعاديةأ.