ءجادي شاكةن ذلئنئث «قارالئ كوش» كئتابئنئث تذساؤكةسةرئ ءوتتئ

استانا. شئلدةننئث 14- ئ. قازاقپارات- 2010 -جئلئ 10 شئلدةدة الماتئ قالاسئندا جازؤشئ ءجادي شاكةن ذلئنئث «قارالئ كوش» اتتئ جاثا تاريحي رومانئنئث تذساؤكةسةرئ ءوتتئ.
None
None

تذساؤكةسةرگة اقئن-جازؤشئ، تاريحشئ، ب ا ق جانة دياسپورا وكئلدةرئنةن 100-گة تارتا ادام قاتئناستئ. اتالعان شارا ةل مةن جةرئ ءذشئن شاهيد بولعان تذركئ ةرلةرئ مةن قازاق باتئرلارئنا دذعا باعئشتاؤمةن باستالدئ. ءسوز كةزةگئندة ف.ع.د. پروفةسسور تذرسئنبةك كاكئشةأ، ت.ع.د. پروفةسسور زاردئحان قينايات، قئتاي مةملةكةتتئك سئيلئعئنئث يةگةرلةرئ جازؤشئ تذرسئنالئ رئسكةلديةأ، اقئن سةرئك قاپشئقبايةأ، قازاقستان مادةنيةتئنئث ةثبةك سئثئرگةن قايراتكةرئ ؤاقاپ قئدئرحان، جازؤشئ، حالئقارالئق الاش ادةبي سئيلئعئنئث يةگةرئ جانات احمادي، قازاقستان جازؤشئلار وداعئ پوةزيا ءبولئمئنئث مةثگةرؤشئسئ، اقئن جاركةن بودةش سةكئلدئ كورنةكتئ تذلعالار سذبةلئ ويلارئن ءبئلدئرئپ، جاس جازؤشئنئث جاثا كئتابئنا اق جول تئلةدئ.

كئتاپ جاعدايئنان كةثئرةك مالئمةت الؤئثئز ءذشئن «قارالئ كوش» كئتابئنئث قالاي جازئلعاندئعئ جايئنداعئ جازؤشئنئث ءوز ماقالاسئمةن تانئسقاندارئثئز ارتئق بولماس.

ءابؤ جارقئن ذلئ

«قارالئ كوش» كئتابئ قالاي جازئلدئ

قئتايداعئ قازاقتار جانة ولاردئث تاعدئرئن ءسوز ةتكةندة ءوزئم تؤئپ-وسكةن ورتا بولعاندئقتان تاريحئنا قانئقپئن دةپ توق كوثئلمةن مارقايئپ ءجذرؤشئ ةدئم. كةيئننةن ياعني 2006 جئلدئث جةلتوقسانئندا دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئ «قئتايداعئ قازاقتار» اتتئ كئتاپ جازؤئما ذسئنئس جاساعان كةزدة بارئپ، بذل تاريحتئث ءبئر پذشپاعئندا عانا جذرگةنئمدئ ءبئلدئم. مةن عانا ةمةس «مةنمةن» دةگةن تاريحشئلارئمئز بارا الماعان قاتپارئ قالئث تالاي دذنيةنئث بارئن اثعاردئم.

ةندةشة ذلان-قايئر كوشپةندئلةر دالاسئنئث كونة سوقپاعئنا ءذثئلئپ وتئرئپ، وسئ دالانئث توسئنةن ةندةي ءوتئپ، جةر بةتئندةگئ ةث ذزئن كوشتئث كةرؤةنئن جاساعان باهادذرلةردئ ةسكة الماؤ، ونئث اقيقاتئن ئزدةمةؤ مذمكئن ةمةس قوي. ورئس يمپةرياسئنئث نةمةسة باسقا ذلتتئث كوزئمةن ةمةس، تازا قازاقتئث كوزئمةن قاراپ وعان سئثگةن ذلتتئق رؤحتئ بذگئنگئ ذرپاققا جةتكئزؤ، حالقئمئزدئ بوستئرعان قاتئگةز تاريحتئ ايتپاي ءوتؤ قولئمئزدان كةلةر مة ةدئ؟ ارينة، اتتاپ وتؤگة، ايتپاي كةتؤگة ارئمئز كوتةرمةيدئ. ءسويتئپ، قازاق كوشئنئث قاندئ پاراقتارئنا قايتا ءذثئلدئم.

سةنةسئز بة؟ گيمالاي شوقئسئندا ةلدئگئمئزدئث ئرگة تاسئن قالاؤعا سةبةپكةر بولعان، الةم قاعانئ شئثعئسحاننئث ءئزئ جاتئر. جةرذيئق ئزدةپ جةلمايامةن كةزگةن اسانقايعئ اتامئزدئث ءئزئ جاتئر. «تاريح-ي راشيديدئ» بةرگةن ذلئ عذلاما مذحاممةد حايدار دؤلاتيدئث ءئزئ جاتئر. باسئ التايعا، دةنةسئ تيبةتكة جةرلةنگةن بوكة باتئردئث ءئزئ جاتئر. ةلسئحان باستاعان ةرلةردئث ءئزئ سول الةم جوتاسئن ةندةي ءوتئپ، ءذندئستان-پاكئستانعا العاش رةت جول سالئپ، ودان ارئ تذركياعا، كذللئ ةؤروپاعا ذلاسئپ جاتئر. جاي عانا ذلاسقان جوق. جةر بةتئندة وزگة حالئقتاردا سالت اتتئ ساباؤ قامشئلئ ةرلةردئث كوشئ كوپ بولعانئمةن بذلار قاتئن-بالا، اؤئلئمةن ذلارداي شؤلاپ قذرلئق اسئپ كوشتئ. جةر اتتئ دومالاق شاردئث ةث بيئك جوتاسئن اسئپ، ةث ئستئق قذمدئعئ تاكلاماكاندئ كةسئپ، ةث ذزئن قازاق كوشئنئث تاريحئن قاندئ ئزئمةن جازدئ. قازاقتئث اتئن دذنيةگة جايئپ، بذگئنگئ ةؤروپا قازاقتارئن قالئپتاستئردئ. جانة ءبئر قئزئعئ وزدةرئن كونة كوك تذرئكتةردئث تذقئمئمئز دةپ بئلةتئن تذركيالئقتار التايدان بارعان قازاقتاردئ: «ءبئزدئث كونة جذرتئمئزدا قالئپ قويعان بايئرعئ تؤئستارئمئز - ءوز تذرئكتةرئمئز ةكةن» دةپ جئلئ قابئلداعان ةكةن. دةمةك گيمالايدئ العاشقئ اسقانداردئث هذندار جانة ولاردئث جذرتئنداعئ تذركئلةر ةكةنئندة شذبا جوق. ولاي بولسا قازاقتاردئث سول قانداستئقپةن ةجةلگئ تذركئلةردئث ءئزئن باسئپ، بذگئنگئ تذرئكتةردئ ئزدةپ تاپقانئن كةزدةيسوقتئق دةؤگة بولا ما؟ ولارعا جول سئلتةگةن ءتئلسئماتتئ قذدئرةت نة؟! الةمدئ شارلاعان كوك ءبورئ رؤحئ ءبئزدئ تاعئ ءبئر قيئرعا جةتةلةمةي مة!

ءسويتئپ 2007 جئلدان باستاپ وسئ تاقئرئپقا قالام تارتقانداردئث جازبالارئن اقتارا باستادئم. سول كوشتئث كؤاگةرلةرئ حاليفا التاي، دالةلحان جانالتاي، حاسان ورالتاي كئتاپتارئن اؤدارئپ توثكةردئم. وعان دا قاناعات تاپپاي شئنجاث جاعئنداعئ جازئلعان دذنيةلةردئ ئزدةدئم. سذلةيمةن ءدارئباي، سةيئتحان (قارامولدا) بورتان قاجئ، مذحامةتالئ قاليت ذلئ، قاپاس قوشؤ ذلئ، ةرمذحان ءئبئرالئ ذلئ قيسسا-داستاندارئن وقئدئم.

التئن ارقاؤ التايدان انادولئعا جةتةلةدئ. 2008 جئلئ التئنشئ ماؤسئمدا ذشاققا ءمئنئپ تذركياعا باردئم. كوشتئث كوزئ ءتئرئ كؤاگةرلةرئن ئزدةدئم. الدئمنان شئققان ابدؤاقاپ قارا، حاسان ورالتاي، ءماريام حاكئم، مذستافا كوك ئزدةگةن سوقپاعئمنئث سورابئنا سالدئ. دالةلحان جانالتايمةن سالةمدةسؤدئث دة ءساتئ ءتذستئ. دةسة دة كونةكوزدةردئث كوبئ ولگةن، كةش قالعانئمدئ سةزدئم. ءبئراق ءبارئبئر جوعئمدئ تابامئن دةگةن سةنئمدة ةدئم. نيدا قالاسئنئث ذلئقشئلا اؤدانئ التاي اؤئلئنان ةلسئحاننئث نةمةرة ءئنئسئ، العاشقئ كوشتئث ءتئرئ كؤاگةرلةرئنئث ءبئرئ اتةيحان (قايسا ذلئ) بئلگئندئ تاؤئپ اثگئمةلةستئم. ول كئسئنئث قذلاعئ اؤئرلاعان، ايعايلاپ سويلةسؤگة تؤرا كةلدئ. سولاي بولسا دا كوكئرةگئ وياؤ قارت وتكةن تاريحتئث تامئرئن سؤئرئپ تالاي اثگئمة ايتتئ. ءوزئنئث قارتايعانئن، تئث كذنئندة شئنجاثعا بارعاندا ساياحات مةيئرئمحان ذلئنئث كوپ اثگئمةلةسكةنئن، شئنجاثنان كةلئپ تالاي قارتتئث اثگئمةسئنة قذلاق تذرگةن عازةز مالئك ذلئنئث دا قذيما قذلاقتئعئ مةن ءبئراز نارسة بئلةتئنئن ةسكةرتتئ. ءسويتئپ تذركيانئ ءبئر اينالئپ شئعئپ ات باسئن شئنجاثعا بذرؤئما تؤرا كةلدئ. الماتئعا ورالعانئمدا ذيئمة ءبئر عانا قونئپ ةرتةسئ ءذرئمجئ قالاسئنا اتتاندئم.

2008 جئلئ ماؤسئمنئث ورتاسئندا ةث اؤةلئ وسئ تاقئرئپ توثئرةگئندة قالام تارتئپ، «بوكة باتئر» اتتئ رومان جازعان، قئتايداعئ كورنةكتئ جازؤشئ ءشامئس قذمار ذلئن تاپتئم. ول كئسئنئث اعالئق اقئل، قالامگةرلئك قامقورلئعئمةن قاهار سئلامجان ذلئ ءبارئمئز موريدان باركولگة دةيئنگئ اياعئمئز جةتكةن جةردئث ءبئرازئن شيئرلاپ، كوشتئث العاشقئ باستالؤئنا سةبةپ بولعان «ءالئپ شابئلعان» جةردئ كوردئك. جةر بولعان شاهيدتةر قابئرئنة دذعا وقئپ، وتكةن كذندةر ةلةسئنة كوز جذگئرتتئك. شوشان قذمئ، كذثئرةكتئث جوتاسئ، وشاقتئ، ءبيسان جايلاؤلارئنا دةيئن كةزدئك.

باركولدة وسئ تاقئرئپ اياسئندا قالام تارتقان ساياحات مةيئرئمحان ذلئ، ساعاتحان تاثقاي ذلئ سياقتئ قالامگةرلةرمةن كةزئكتئم. عازةز مالئك ذلئن ئزدةپ ةدئم، ول كئسئ قازاقستانعا كوشئپ كةتئپتئ. وقيعالار بولعان ورئنداردئ ارالاپ، جةر جاعدايئنا قانئعئپ، الماتئعا ورالدئم. عازةزدئ ئزدةپ تاؤئپ ول كئسئنئث بئلةتئن دةرةكتةرئمةن دة قانئقتئم. تذركيادان كوشئپ كةلگةن ءشارئپ نايمان، قذلانباي ءنازئر، ساؤات قاجئ زؤقا ذلئ سةكئلدئ سةكسةن-توقسانداعئ كونة كوزدةرگة جولئقتئم. ةلسئحان قايتئس بولعاندا قاسئندا بولعان بالدئزئ كارمةننئث ايةلئ كذلپاران اپانئث ستامبؤلدا ةكةنئن الماتئداعئ ذلئ مذستافادان كةش ءبئلدئم. دةسة دة ةشتةن كةش جاقسئ دةپ، ول كئسئمةن تةلةفوندا سويلةسئپ، كةيبئر جذمباقتاردئث جاؤابئن الدئم.

2009-2010 جئلئ قئتايعا تاعئدا ةكئ مارتة ات باسئن بذرئپ، گانسؤ ولكةسئنئث اقساي، دذثحؤاث وثئرئنة باردئم. كةنجةبةك زارقذم ذلئ سياقتئ ازاماتتار از دا بولسا ءوز دةرةكتةرئمةن، جةر جاعدايئمةن تانئستئردئ. مانجارحان، ءشامشي جازبالارئن، قابئلقاق، اپةتاي كئتاپتارئن، التاي، باركول، اقساي شةجئرةلةرئن كوردئم. كذيتذندة مؤسا باباقذمار ذلئمةن كةثةستئم. دةرةكتةر تةثدةنئپ قايتتئم.

وسئنئث ءبارئن جيناي كةلئپ بذل وقيعالار توثئرةگئندةگئ حالئقارالئق جاعداي مةن سول كةزدةگئ قئتاي قوعامئ جونئندةگئ كئتاپتاردئ قايتا پاراقتادئم.

ءسويتئپ، كوش تؤرالئ العاشقئ ماعلذماتقا ية بولئپ، ءوزئم بئلةتئن اثگئمةلةردئ، دةرةكتةرمةن، جازبالارمةن سالئستئرئپ تاعئ ءبئر مارتة سذزگئدةن وتكئزدئم. كةيدة ءبئر شالدان ةستئگةن اثگئمةمة قاناعاتتانباي ونئ ةكئنشئ شالدئث اثگئمةسئمةن، ءبئر كئتاپتاعئ دةرةكتئ، ةكئنشئ كئتاپتاعئ دةرةكتةرمةن سالئستئرئپ شئقتئم. الايدا ناقتئلئ دةرةك كوزدةرئ مةن وقيعا كؤاگةرلةرئنئث تئم ازدئعئ، قؤراي باسقان كونة جذرتتان ةل ةلةسئن ئزدةؤ - ماتةريال جيناؤ-رةتتةؤ جاعئندا از قيئندئق اكةلگةن جوق. وسئ بارئستا ءبئر عانا ادامنئث بئلگةنئ بويئنشا نةمةسة ءار رؤ، جةكة وزئنة تارتئپ جازعان «شالا» دذنيةلةردئث كوپ ةكةنئنة دة كوزئم جةتتئ. قورجئنئم اسا توق بولماسا دا ءبئراز ماتةريالدئث جينالعانئ انئق بولدئ.

سول كوشتئث الدئثعئ لةگئنةن ازؤئن ايعا بئلةگةن ةلسئحان ءالئپ ذلئنئث (1908-1943) ارئستان تذلعاسئن كوردئم. كوش تؤرالئ جوعارئدا اتالعان ءبئراز دذنيةلةر جازئلعانئمةن ءدال وسئ كئسئنئث جةكة ءومئرئ مةن كوش بذيداسئن شالعايعا جةتةلةگةن كوسةمدئگئن بةينةلةيتئن ارنايئ كئتاپ جازئلماپتئ. ءبئراق، وسئ تاريحقا ورالؤشئلاردئث ونئ تةرئستةيتئن نةمةسة وعان قارسئ پئكئر بئلدئرةتئن ءبئر دة ءبئرئ جوق ةكةن. جةر بةتئندة نةبارئ 35 جئل عانا عذمئر كةشكةن، اكة-شةشة، اعا-ئنئ، ايةل-بالاسئ جاؤدان قئرئلعان، كئندئگئنةن ذرپاق قالماعان، ءوز تاعدئرئن حالقئنا ارناپ ةث سوثئندا ءوزئ دة شاهيدتئكپةن كوز جذمعان ونئث قاسيةتتئ ءومئرئ مةن قايعئلئ تاريحئ كئمدئ بولسا دا بةي-جاي قالدئرماس ةدئ. قازاقتا عانا ةمةس جةر شارئندا سيرةك كةزئگةتئن اقيقي ءومئر مةن التئن اثئزدئث كةيئپكةرئ ةلسئحان ءالئپ ذلئ جايئنان ءسوز اشپاؤ تاعدئردئث، ءتاثئردئث ادئلةتسئزدئگئ بولار ةدئ. الايدا سول تاريحتئث اقتاثداق بةتئن جازؤدئ ؤاقئت ماعان جذكتةگةن ةكةن. تاعدئردئث وسئ اؤئر جذكتئ ارقالاتقاندئعئنا قؤاندئم، جذرةكسئندئم، قينالدئم. تاؤةكةلگة بةل بؤدئم. ادئلةتسئزدئك اتاؤلئنئث ةسةسئ ةكئ دذنيةنئث بئرئنةن بولماسا بئرئنةن قايتاتئنئنا سةنئم بايلادئم.

1934-1935 جئلدان باستالعان العاشقئ كوش جاؤدئث قئرعئنئنا ذشئراي وتئرئپ 1941 جئلئ ءذندئستان جةرئنة جان ساؤعالاپ وتسة دة، اؤرؤ تاراپ ادام ءولئمئ توقتاماعان. شةكارادان ساناپ وتكئزگةندة 3039 ادام بولسا 1951 جئلعا كةلگةندة 1400 ادام عانا قالعان. كوش بارئسئندا ئلگةرئندئ-كةيئندئ بولئپ كةم دةگةندة التئ مئثداي ادام قئرئلعان ةكةن. كوش باسشئسئ ةلسئحان 1943 جئلئ پاكئستاندا اؤرؤدان قايتئس بولادئ. دةمةك، ةلسئحان جانة ونئث ةلئنئث باسئنداعئ قاندئ قئرعئن 1932 جئلدان باستالئپ، 1943 جئلئ ءوزئ ولگةنگة دةيئن جالعاسادئ. قانشا قاشا كوشسة دة زذلئمدئق، اجال ونئ قؤعانئن قويمايدئ. سوندئقتان دا شئعارمامنئث اتئن «قارالئ كوش» دةپ قويؤدئ ءجون كوردئم. ال، 1951 جئلعئ قاليبةك، حامزا، سولتانشارئپ، قذسايئن باستاعان ةكئنشئ كوش وسئ كوشتئث تاريحي جالعاسئ بولسا دا ونئث حيكاياسئ بولةك ةدئ.

ةندئگئ ماسةلة قالاي جازؤدا. جالعئز حاققا سيئنئپ قولئما قالام الدئم. تاريحي تاقئرئپتئ جازؤدا ءبئرئ شئندئق، ءبئرئ ادةبي كوركةمدئك ةرةكشة ةستة ذستالؤئ كةرةك قوي. ودان قالسا وسئ زاماننئث تالاپتارئ دا ةستةن شئقپاؤئ ءتيئس. اؤةزوأشة كوسئلة شاپقانمةن بذگئنگئ وقئرماننئث «ةجئكتةؤدئث» بارئنة ذثئلة بةرةرلئك ؤاقئتئ جوق. ال جاستارشا «ءتئلسئز، قئرسئز» كةتكةنمةن جةلكةثدة ابايدئث اسا تاياعئ، ادةبي قاؤئمنئث قئراعئ كوزئ تذر. كوركةمدئككة كوبئرةك بوي ذرئپ شئندئق تاسادا قالسا ونئث دا كئناسئ اؤئر. وقئرماندئ جالئقتئرئپ الماؤ ءذشئن جاسالاتئن جازؤشئنئث «ئشكئ جةلئسئ» مةن «قذپيا تذيئنشةكتةرئ» تاعئ بار.

ادامزات قوعامئندا اتادان بالاعا جالعاسقان اقئليالئق ءداستذر بولسئن، ءدئني نانئم-سةنئم مةن ذلتتئق رؤح بولسئن بارئندة ئزگئلئكتئ ارقاؤ ةتكةن جالعئز عانا ساباقتاستئق بار. سونئث كوبئ قذران كارئمنةن تابئلادئ. مةندة ءوزئم تابا الماعان كةيبئر ساؤالدئث جاؤابئن اللانئث وسئ قاسيةتتئ كئتابئنان ئزدةدئم. بذگئنگئ ةؤروپا قازاقتارئن امان الئپ كةلة جةتقان ئزگئلئك ارقاؤئ دا وسئ يسلامدئق يدةيادان كةلگةن ةدئ. مذنئ روماننئث باستاؤئ مةن اياقتاؤئ جانة شئعارما بويئندا كةزئگةتئن ءدئنني تذستةر مةن نامازداردان، تذتاس شئعارماعا ارقاؤ بولعان ورتاق مذراتتان بايقاؤعا بولادئ. ةكئنشئدةن قذلدئققا باس ذرماعان، ةركئندئككة ذمتئلعان قايسار حالئق - قازاقتاردئث ورلئگئ مةن ةرلئگئن اشؤ پارئزئ بارئنةن دة ماثئزدئ ةدئ. ول قاسيةت كوبئنشة ةلسئحاننئث بويئنان ئزدةلدئ. ءارئ ةلسئحاننئث قولئنداعئ قامشئ سول اقسذيةكتئكتئث، تاكاپپارلئقتئث، وكتةمدئكتئث بةينةسئ رةتئندة ءار جةردة كورئنئپ قالادئ. سوسئن جةر اثساعان اق ئنگةن، ةث سوثئندا كوز جذمعان قارا اتان، سةتةرحاننئث ةلةسئ تاعئ باسقا تذستةردئث دة وزئندئك ءمانئ بار. ال جاؤئزدئق جايئندا جةر بةتئندة جاؤئز ادام بولسا دا جاؤئز ذلت بولمايدئ، ونئث دا جاقسئ-جامانئ بار دةگةن ادامزاتتئق ورتاق يدةياعا جذگئندئم. جاؤئنئث ءبارئن جاؤئز، دوسئنئث ءبارئن باتئر كورسةتةتئن جاتتاندئلئقتان دا ساقتانعئم كةلدئ. سول سةبةپتئ كةيبئر جاعئمدئ كةيئپكةردئث جاعئمسئز ءئسئ مةن جاعئمسئز كةيئپكةردئث جاعئمدئ ئستةرئ دة بار.

ةلسئحان اثگئمةسئنئث سوثعئ بولئمدةرئندة ونئمةن قاتارلاسا الئناتئن احمةتقالي وبرازئ دا ومئردة بولعان ادام. الايدا ةكئ كةيئپكةر - ةكئ تاعدئر بولمئستان ويئپ الئنعان بولسا دا جةر بةتئندةگئ قازاق بالاسئنئث قاسئرةتئن اشئپ جاتقان قوس بذرئم سياقتئ ةگئز كورئنةدئ. ءتئپتئ ارنايئ شئعارما ءذشئن ورايلاستئرعانداي ولاردئث ءولئمئ، قاتار جاتؤئ، ةلسئحاننئث ءئنئسئ سةتةرحاننئث كةيئنگئ تاعدئرئ ءبارئ دة ءومئردئث وزةگئن جارئپ شئققان اششئ دا ايانئشتئ وقيعالار. كوز الدئثئزدان قاندئ وقيعاعا تولئ كوركةم فيلم اقئرئن عانا سئرعئپ ءوتئپ جاتقانداي مذثلئ كذيگة وراناسئز. جازئپ وتئرعان ساتتةرئمدة جانارئما جاس تولئپ: «وسئ كئتاپتئ تةبئرةنبةي وقئعان ادامنئث قازاقتئعئنا كذمانئم بار» دةپ كذبئرلةگةن ساتتةرئم دة كوپ بولدئ.

جالپئ تاريحي شئندئقتارعا كوبئرةك بوي ذرؤئما بايلانئستئ كوركةمدئك بوياؤلاردئث سولعئن تارتاتئن تذستارئ دا بار شئعار. ونداي جةرلةر تابئلئپ جاتسا ول ادةبي قؤاتتئث جةتپةگةندئگئنةن ةمةس، «تاريحي رومان» اتاؤئنا، شئندئققا «اسا باؤئرمالدئق» تانئتؤدان بولار. جانة دة كةيبئر بولئمدةردة «شةثبةردةن شئعئپ كةتكةن»، «بةيساؤات تانا-مونشاقتار» كةزئكسة، بذل دا اثداؤسئزدئقتان ةمةس، قالامدئ «قاساقانا بذرمالاؤدئث» جةمئسئ.

دةسةدة كةثةسپةن پئشكةن تون كةلتة بولمايدئ دةگةن عوي. شئعارماداعئ وقيعالارعا 70-80 جئل وتكةن. سارقئلئپ ايتتئم، ساليقالئ جةتكئزدئم، ساپ التئننان قذيما قذيدئم دةؤدةن اؤلاقپئن. كةيئنگئ باسئلئمدارئندا ئشئنارا وزگةرئستةر ةنگئزؤگة بار ةكةنئمدئ دة جاسئرمايمئن. دذنيةدة قذران كارئمنةن باسقا كئتاپتاردئث ءبارئنئث دة رةداكسيالئق وثدةؤلةرگة ذشئراعانئن ويلاعاندا شئندئق جانة ادةبيةت توثئرةگئندة ءادئل تورةلئك ايتؤشئلاردئ تئثداؤدان ذتپاساق ذتئلمايتئنئمئزدئ دا مويئنداؤئمئز كةرةك قوي. ويتكةنئ بذل مةنئث جةكة دذنيةم ةمةس، قازاقتئث قاندئ تاريحئنئث ءبئر پاراعئ - حالئق قازئناسئ. مةن بولسام تاعدئردئث قيؤلاستئرؤئمةن، ؤاقئتتئث ذكئمئمةن موينئمداعئ تاپسئرمانئ ادالدئقپةن ورئنداؤشئ عانامئن. حالئق ءوز قازئناسئنا قوسئلعان دذنيةنئث تذزةيتئن، كذزةيتئن جةرئن كورسةتئپ جاتسا وعان نةگة قارسئ بولامئن. مةن جازئپ وتئرعان كةيئپكةرلةردئث ءوزئ دة سونداي ادئلةتتئلئكتئث قذرباندارئ، ةلئم-جةرئم دةپ ةثئرةپ كوز جذمعان شاهيدتةر. حالئق مةنئث شئعارمام ارقئلئ ولاردئ تانئسا، ذرپاعئنا رؤحئن جالعاپ، باتئر ذلدارئن وزئنة قايتارئپ السا مارقذمداردئث دا جانئ جانناتتا، رؤحئ تئنئش بولار ةدئ. وسئ جاعئنان قاراعاندا ءبئز جانة وقئرمان ءبئر عانا مذددة ءذشئن جذمئس ئستةيمئز. قالامگةر ءار ءتذرلئ بولعانمةن تاريح بئرةؤ، ادةبيةت بئرةؤ. يمپةريالاردئث قاندئ بذعاؤئنا باس يمةي التايدان انادولئعا جالعاسئپ جاتقان كوش بويئنان تذركئ تذتاستئعئن، ذلت بوستاندئعئن، بابالاردئث ةرلئك رؤحئن ئزدةگةن ماقساتئمئز بئرةؤ. ال تاريحي روماننئث وسئ ماقساتتئ ورئنداؤ جولئنداعئ ادةبيةتتئك «ةن-تاثباسئن» باعالاؤ وقئرماننئث ةنشئسئندة.

كئتاپ 2009 جئلدئث 19 جةلتوقسانئندا جازئلئپ ءبئتتئ. 2010 جئلدئث باسئندا ءئشئنارا تولئقتئرؤلار مةن وزگةرتؤلةر ةنگئزئپ، 30 ناؤرئزعا دةيئن قايتا ءبئر قاراپ شئقتئم.

اللاعا ءتاؤبا، قذلدئق! جاراتؤشئ جار بولئپ قالامئم مذقالعان جوق.

قالاي بولعاندا دا بذل ةثبةك ءوزئنئث كوركةم شئعارمالئعئنا قاراماستان قازاق كوشئنئث قانمةن جازئلعان ءبئر تاراؤئ ةسةپتةلةدئ.

شئعارمامدئ جارنامالاؤ ءذشئن ةمةس وقئرمانمةن وي ءبولئسئپ، سئرلاسؤ ءذشئن «ئشةك-قارئنئمدئ» اقتارئپ وتئرمئن.

حالقئمنان ايايتئن تذگئم جوق دةپ بئلةتئن قالام يةسئنئث «قارالئ كوش» كئتابئنئث ومئرگة وسئلاي كةلگةنئن ايتقئم كةلدئ.

ءجادي شاكةن ذلئ

(«قارالئ كوش» كئتابئنان)

سوڭعى جاڭالىقتار