ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤ - قازاقستاننئث جذلدئزدئ ءساتئ - ءماجئلئستئث حالئقارالئق ئستةر، قورعانئس جانة قاؤئپسئزدئك كوميتةتئنئث ءتوراعاسئ ءا. جولشئبةكوأ

-ئ. قازاقپارات /ايدئن بايمةن/ - بذگئنگئ تاثدا قازاقستان رةسپؤبليكاسئ ةؤروپاداعئ قاؤئپسئزدئك جانة ئنتئماقتاستئق ذيئمئنا ءتوراعالئق ةتئپ وتئر
None
None

حالئقارالئق دةثگةيدةگئ وسئ ءبئر بةدةلدئ ذيئمعا جةتةكشئلئك جاساؤ ميسسياسئ ةلئمئزگة ذلكةن سةنئممةن تاپسئرئلدئ. بذل مئندةتتئ اتقارؤداعئ قازاقستاننئث رولئ، مةملةكةت باسشئسئنئث جذرگئزئپ وتئرعان ساياساتئ، اتقارئلعان اؤقئمدئ ئستةر تؤرالئ ق ر پارلامةنتئ ءماجئلئسئنئث حالئقارالئق ئستةر، قورعانئس جانة قاؤئپسئزدئك كوميتةتئنئث ءتوراعاسئ امزةبةك جولشئبةكوأ ءوز ويلارئن ورتاعا سالدئ.

- امزةبةك رئسبةك ذلئ، ءسئز پارلامةنت ماجئلئسئندةگئ حالئقارالئق ئستةر، قورعانئس جانة قاؤئپسئزدئك كوميتةتئنة جةتةكشئلئك ةتةسئز. ةلئمئزدئث بارلئق سئرتقئ ساياساتئنا قاتئستئ ماسةلةلةر ءسئزدئث كوميتةت ارقئلئ وتةدئ. وسئ ورايدا قازاقستاننئث الةمدئك قاؤئمداستئقتاعئ بةدةلئ جونئندة، ةلئمئزدئث ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤدةگئ رولئ تؤرالئ ويلارئثئزدئ ورتاعا سالساثئز.

- قازئر قازاقستان - الةم نازارئنداعئ ةل. تاريح ساحناسئنا جاثادان قادام باسقان 2010 جئلدئث العاشقئ كذنئن قازاقستان رةسپؤبليكاسئ حالئقارالئق بةدةلدئ ذيئم - ةؤروپاداعئ قاؤئپسئزدئك پةن ئنتئماقتاستئق ذيئمئنا (ة ق ئ ذ) ءتوراعالئق ةتؤ قئزمةتئنةن باستادئ. وتكةن جئلعئ جةلتوقساننئث 1-2-سئ كذندةرئ افينئدا وتكةن ة ق ئ ذ سئرتقئ ئستةر مينيسترلةرئنئث 17- وتئرئسئندا وسئ ذيئمعا ءتوراعالئق ةتئپ كةلگةن گرةك تاراپئ قازاقستانعا ة ق ئ ذ ءتوراعالئعئن رةسمي تذردة تاپسئرعانئنا بارلئعئمئز كؤا بولدئق.

قازاقستان رةسپؤبليكاسئ ة ق ئ ذ ءتوراعالئعئنا بئردةن بةل شةشئپ كئرئسئپ كةتتئ. ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤ مئندةتئ - ت م د ةلدةرئنةن جانة مذسئلمان جذرتئنئث اراسئنان العاش رةت بئزگة سةنئپ تاپسئرئلئپ وتئر. مذنئث ءوزئ ةلباسئمئز نذرسذلتان نازاربايةأتئث ساليقالئ، سارابدال باسشئلئعئمةن تاؤةلسئزدئگئمئزدئث 18 جئلئندا ةلئمئزدئث حالئقارالئق ساياسات ساحناسئندا بةدةلئ ارتا تذسكةندئگئنئث، ةلئمئزدةگئ تذراقتئلئق پةن وركةندةؤدئث زور ايعاعئ دةپ بئلةمئن.

2009 جئلدئث 22 جةلتوقسانئندا ةلئمئزدة تئركةلگةن ديپلوماتيالئق كورپؤستئث وكئلدةرئمةن اقوردادا وتكةن كةزدةسؤئندة ةل پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأ: «ة ق ئ ذ-عا ءتوراعا بولئپ سايلانؤ - قازاقستانعا دةگةن ةؤروپالئق جانة الةمدئك قاؤئمداستئق تاراپئنان زور سةنئمگة ية بولئپ وتئرعانئمئزدئث ارقاسئ»،- دةپ، بذل ميسسيانئث قازاق ةلئ ءذشئن اسا ماثئزدئلئعئ مةن ذلكةن جاؤاپكةرشئلئگئن انئق ايتتئ. ودان ءارئ ة ق ئ ذ قئزمةتئن قامتاماسئز ةتةتئن قاؤئپسئزدئك، ةكونوميكالئق جانة گؤمانيتارلئق سالاداعئ تةپة-تةثدئكتئ ساقتاؤ ةلئمئزدئث الدئنا قويئلعان جاثا مئندةتتةر ةكةنئن اتاپ وتكةن بولاتئن.

اشئعئن ايتؤ كةرةك، ءتوراعالئق قئزمةتئ ذلكةن بةدةلئمةن، مارتةبةسئمةن قوسا، بارلئعئمئزعا ايرئقشا مئندةتتةر جذكتةيدئ. سونداي-اق بذكئل الةم ةلدةرئنئث، ونئث ئشئندة اتالعان ذيئمعا مذشة مةملةكةتتةردئث جذكتةپ وتئرعان زور سةنئمئ تاعئ بار. بذل جاؤاپتئ جذمئستان بةدةلئمئزدئ تذسئرمةي، ابئرويئمئزدئ اسقاقتاتئپ شئعؤ ءذشئن تةك ةلباسئ بةدةلئ مةن وتاندئق ديپلوماتيانئث تاباندئ جذمئسئ عانا ةمةس، سونئمةن بئرگة ءبئز سانالئ قوعام رةتئندة، بذكئل حالئق بولئپ جذمئلا جذمئس جاساپ، بارئنشا قولداؤ كورسةتؤگة بارشامئز مذددةلئمئز دةپ ويلايمئن. سةبةبئ بذل - ءبئزدئث ةلئمئزدئث باسقا دذنيةءجذزئ ةلدةرئمةن تةرةزةسئ تةثةسكةن كذن، تؤعان ةلئمئز قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث اسقاقتاعان ابئرويئ!

قازاقستان رةسپؤبليكاسئ ة ق ئ ذ-عا جانة بذكئل الةمگة اعئلشئن تئلئندة العاندا ءتورت "ت" ذرانئمةن ايشئقتالعان قذندئلئقتاردئ ذسئنئپ وتئر. ةلئمئزدئث ءتورت نةگئزگئ ذستانئمئ مةملةكةتتئك جانة اعئلشئن تئلئندة: سةنئم (Trust) ، ءداستذر (Tradіtіon) ، اشئقتئق (Transpa­ren­cy) ، توزئمدئلئك (Tolerance) .

- وسئ ءتورت ذستانئمدئ اشئپ ايتا كةتسةثئز؟

- بذل ذستانئمنئث تةرةثئنة ذثئلسةك، ةلدةرئمئزدئث ءبئر-بئرئنة سةنئمدئلئگئ، ة ق ئ ذ نةگئزگئ قاعيداتتارئ مةن قذندئلئقتارئنا بةرئكتئك، حالئقارالئق قاتئناستا بارئنشا اشئقتئق، ياعني ايقئندئلئق، "ةكئ جاقتئ ستاندارتتان" جانة "بولؤ سئزئقتارئنان" ةركئن بولؤ، ايماقتئق قاؤئپسئزدئككة تونةتئن قاؤئپتةرمةن بئرلةسئپ كذرةسؤدة جاعئمدئ ئنتئماقتاستئقتا نةگئزدةلؤ، مادةنيةتارالئق جانة وركةنيةتارالئق ءذنقاتئسؤدئ جاهاندئق نةگئزدة نئعايتؤ بولئپ تابئلادئ.

- جالپئ، ة ق ئ ذ - وزئندئك تاريحئ بار ذيئم. ةؤروپاداعئ قاؤئپسئزدئك جانة ئنتئماقتاستئق ذيئمئنئث تاريحئنا از-كةم شولؤ جاساپ وتسةثئز؟

- بذگئندة قذرامئنا 56 مةملةكةت ةنئپ وتئرعان وسئ حالئقارالئق ذيئم - سولتذستئك امةريكانئث، ةؤروپانئث، وثتذستئك كاأكاز بةن ورتالئق ازيانئث كوپتةگةن مةملةكةتتةرئنئث باسئن قوسقان ءئرئ وثئرلئك قذرئلئم. ونئث جاؤاپكةرشئلئك ايماعئ ءذش قذرلئقتئث اؤقئمدئ ايماعئن قامتئپ، أانكؤأةردةن ألاديأوستوكقا دةيئنگئ كةثئستئكتئث ارالئعئندا سوزئلئپ جاتئر. اتالمئش ذيئم تاريحئنئث باستاؤئ 1970 جئلداردئث باس كةزئنةن، ياعني، ناتو مةن سوسياليزم ةلدةرئنئث اراسئنداعئ ديالوگ ذدةرئسئن جةدةلدةتكةن 1968 جئلعئ چةحوسلوأاكياداعئ وقيعالاردان كةيئن باستالدئ.

1970 جئلداردئث ءبئرئنشئ جارتئسئندا وتكئزئلگةن بةيتاراپ حةلسينكي مةن جةنةأاداعئ كوپتةگةن كةلئسسوزدةردة ئنتئماقتاستئق احؤالئ بئرتئندةپ يدةولوگيالئق كذرةستئ ئعئستئرا تذسؤئنة ئقپال ةتتئ. 1975 جئلئ شئعئس پةن باتئستئث اراسئنداعئ ديالوگتئ جولعا قويؤ ماقساتئمةن ةؤروپاداعئ قاؤئپسئزدئك پةن ئنتئماقتاستئق كةثةسئ دةپ اتالاتئن كوپتاراپتئ فورؤم شاقئرئلدئ. وندا قابئلدانعان حةلسينكي قورئتئندئ اكتئسئ، ياعني «حةلسينكي ديالوگئ» مةملةكةتتةردئث اراسئنداعئ قاتئناستاردئث پرينسيپتةرئن ايقئنداپ بةردئ. سونداي-اق بذل قذجات ءبئرقاتار سالالاردا ئنتئماقتاستئقتئ دامئتؤدئث ناقتئ قادامدارئن بةلگئلةدئ.

1994 جئلعئ بؤداپةشت سامميتئندة كةثةس ةؤروپاداعئ قاؤئپسئزدئك جانة ئنتئماقتاستئق ذيئمئ (ة ق ئ ذ) دةپ اتالاتئن جاثا مارتةبةسئنة ية بولدئ. ة ق ئ ذ بذگئندة ةؤرواتلانتتئق جانة ةؤرازيالئق قاؤئپسئزدئك ارحيتةكتؤراسئنئث ماثئزدئ بولئگئ بولئپ تابئلادئ.

- 1991 جئلئ جةلتوقساننئث 16-سئ كذنئ ءوز تاؤةلسئزدئگئن العان قازاقستان وزگة ةلدةرمةن ئنتئماقتاستئق بايلانئس ورناتا باستادئ. سونئمةن قاتار الةم ةلدةرئ ساناسئپ وتئرعان حالئقارالئق ذيئمدارعا مذشة بولدئ. ةلئمئزدئث ة ق ئ ذ-مةن بايلانئس ورناتؤئ دا تاريحي وقيعا ةكةنئ انئق. ةندئ وسئ تؤرالئ؟

- قازاقستان ة ق ئ ذ-عا 1992 جئلدان بةرئ تذراقتئ مذشة بولئپ كةلةدئ. الةمدئك دةرجاأالار مةن بةدةلدئ حالئقارالئق ذيئمداردئث، ونئث ئشئندة ة ق ئ ذ-نئث قازاقستاننئث ساياسي جانة ةكونوميكالئق دامؤئنا كةزئندة زور قولداؤ كورسةتكةنئن ايتپاي كةتؤگة بولمايدئ. 1992 جئلدارداعئ ةلئمئزدةگئ جاعدايدئث قانداي بولعانئ بةلگئلئ. كةثةستئك جذية قذلاعاننان كةيئن ءوز الدئنا ءتذتئن تذتةتئپ، دةربةس شاثئراق قذرعان بذرئنعئ كةثةستئك رةسپؤبليكالاردئث ءوز پروبلةمالارئ وزدةرئنة جةتكئلئكتئ بولدئ. بذرئنعئ ةكونوميكالئق بايلانئستار ءذزئلدئ، سونئث ئشئندة وداق تذسئندا شيكئزاتتئق بازا بولئپ كةلگةن، يندؤسترياسئ ورتالئققا باعئنعان قازاقستان ءبارئن دة تئث جةردةن قايتادان باسئنان باستاؤعا ءتيئس بولدئ. كةيبئر ساؤةگةيلةر قازاقستاننئث ءوز الدئنا ءومئر سذرؤئنة كذمانمةن قارادئ. وسئنداي جاعدايدا ةلباسئمئز ن.ا.نازاربايةأتئث كورةگةندئك ساياساتئنئث ارقاسئندا نارئقتئق ةكونوميكانئث نةگئزدةرئ قالانئپ، «اؤةلئ ةكونوميكا، سودان كةيئن - ساياسات» ذستانئمئمةن كوشئمئزدئ تذزةي باستادئق، مةملةكةتتئكتئث نةگئزگئ اتريبؤتتارئ جاسالدئ، ةلئمئزدة ئشكئ تذراقتئلئقتئ ساقتاؤ ارقئلئ ساياسي جذية دامؤئنئث دةموكراتيالئق أةكتورئ ورنئقتئ، ب ذ ذ-عا مذشة بولدئق. سول تذستا ءارتذرلئ ذلتارالئق كيكئلجئثدةرگة بوي الدئرعان كةيبئر جاس مةملةكةتتةردئث تالاي قيئنشئلئقتارعا ذشئراعانئ بارشامئزعا ءمالئم. قازاقستان سول كةزدئث وزئندة الةمدةگئ ءتورتئنشئ يادرولئق سئناقتان باس تارتئپ، سةمةيدةگئ يادرولئق سئناق ايماعئن جاؤئپ، ا ق ش، رةسةي، قئتاي سياقتئ ئرگةلئ ةلدةردئث قولداؤئنا ية بولئپ، ءوزئنئث بةيبئتشئل ساياساتئمةن، ئشكئ تذراقتئلئعئمةن تئكةلةي شةتةلدئك ينأةستيسيالار اعئنئن وزئنة قاراي بذرا ءبئلدئ.

قازاقستاننئث ة ق ئ ذ-مةن قارئم-قاتئناسئن بئرنةشة كةزةثگة ءبولئپ قاراستئرؤعا بولادئ. العاشقئسئ - 1994-1997 جئلدار، بذل - ئقپالداسؤ ئرگةتاسئنئث قالانعان كةزةثئ. مذنداعئ ةلةؤلئ وقيعا 1995 جئلئ أةنا قالاسئندا قازاقستاننئث تذراقتئ وكئلدئگئنئث اشئلؤئ بولدئ. 1998 جئلعئ جةلتوقساننئث 2-3-ئ كذندةرئ ة ق ئ ذ مةن قازاقستان ذكئمةتئ اراسئندا ءوزارا تذسئنئستئك تؤرالئ، قازاقستان رةسپؤبليكاسئ ذكئمةتئ مةن ة ق ئ ذ /بؤديپچ اراسئندا ءوزارا تذسئنئستئك تؤرالئ مةموراندؤمدارعا قول قويئلدئ. 1999 جئلعئ قاثتاردا الماتئدا ة ق ئ ذ-نئث ورتالئعئ اشئلدئ. ال 2008 جئلعئ ماؤسئم ايئنان باستاپ استاناداعئ ة ق ئ ذ ورتالئعئن ا.كةلچةأسكي (فرانسيا) باسقارادئ.

ة ق ئ ذ-عا مذشة بولعان جئلدار ئشئندة قازاقستان رةسپؤبليكاسئ وسئ قذرئلئممةن ونئث بارلئق قئزمةتئنئث سالاسئ بويئنشا ءوزارا قارئم-قاتئناستارئن جوعارئ دةثگةيگة جةتكئزؤ باعئتئندا جذمئس ئستةپ كةلةدئ. ب ا ق بوستاندئعئ ماسةلةلةرئ جونئندةگئ وكئلئنئث كةثسةسئ، ذلتتئق ازشئلئق ئستةرئ جونئندةگئ جوعارعئ كوميسسار كةثسةسئ جانة دةموكراتيالئق ينستيتؤتتار مةن ادام قذقئقتارئ جونئندةگئ بيؤرو ءتارئزدئ ذيئم ينستيتؤتتارئمةن تئعئز بايلانئستا بولئپ، ناتيجةلئ جذمئستار جذرگئزئلؤدة.

- ءار ءئستئث باستاؤئ بولادئ. مةملةكةتئمئزدئث اتالعان ذيئمعا جةتةكشئلئك جاساؤ نيةتئ قاشان باستالدئ؟

- ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤ تؤرالئ نيةتئن قازاقستان 2003 جئلئ بئلدئرگةن بولاتئن. وسئ نيةتكة ةلباسئنئث 2005 جئلعئ "قازاقستان ةكونوميكالئق، الةؤمةتتئك جانة ساياسي جةدةل جاثعئرؤ جولئندا" اتتئ حالئققا ارناعان جولداؤئندا ارنايئ باسئمدئق بةردئ.

قازاقستاننئث ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤئنة 2005 جئلئ قازان قالاسئندا ت م د باسشئلارئنئث سامميتئندة قولداؤ كورسةتئلدئ، ذيئمنئث كوپتةگةن ةلدةرئمةن قارئم-قاتئناستار بارئسئندا وسئ يدةيانئ ئلگةرئلةتؤ جونئندة كوپتةگةن شارالار دايةكتئ جذرگئزئلدئ.

قازاقستان وسئناؤ حالئقارالئق ذيئمعا ءتوراعالئق ةتؤ نيةتئن بئلدئرة وتئرئپ، وعان ازئرلئك بارئسئندا كوپتةگةن ساياسي شةشئمدةردئ قابئلدادئ، ءوزئنئث الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق جانة ساياسي دامؤئندا كوپتةگةن بةلةستةردةن ءوتتئ.

- باستاپقئدا قازاقستانعا ة ق ئ ذ-نئث تالاپ-تئلةكتةرئ دة از بولعان جوق. سونئ ورئنداؤداعئ ةلئمئزدة اتقارئلعان قانداي ئستةردئ اتاپ وتةر ةدئثئز؟

- ءبئر كةزدةرئ حالئقارالئق ذيئمداردئث بةلسةندئ قولداؤئنا ية بولعان ةلئمئز ةث الدئمةن ة ق ئ ذ ذسئنئستارئنا سايكةس ةلدة كةث اؤقئمدئ ساياسي رةفورمالاردئ جذزةگة اسئرؤعا بةل شةشة كئرئستئ. ونئث ئشئندة 2007 جئلئ جذرگئزئلگةن كونستيتؤسيالئق رةفورمالاردئث ماثئزئ ذلكةن. سونئث ناتيجةسئندة ةلئمئزدة «ساياسي پارتيالار تؤرالئ»، «سايلاؤ تؤرالئ»، «بذقارالئق اقپارات قذرالدارئ تؤرالئ» زاثدارعا وزگةرئستةر مةن تولئقتئرؤلار ةنگئزئلدئ، پارلامةنتتئث جانة جةرگئلئكتئ ءماسليحاتتاردئث رولئ اناعذرلئم ارتتئرئلدئ، قازاقستان پرةزيدةنتتئك رةسپؤبليكادان پرةزيدةنتتئك-پارلامةنتتئك رةسپؤبليكاعا اينالدئ، حالئق پةن بيلئك اراسئنداعئ كوپئر ءتارئزدئ ذكئمةتتئك ةمةس ذيئمداردئث رولئنة اسا ماثئز بةرئلدئ. قازاقستانداعئ تذراقتئلئق پةن دامؤدئث ماثئزدئ ينستيتؤتتارئنئث ءبئرئ - قازاقستان حالقئ اسسامبلةياسئنئث مارتةبةسئ ذلعايئپ، ونئث 9 وكئلئ ق ر پارلامةنتئ ءماجئلئسئنئث دةپؤتاتئ مارتةبةسئنة ية بولدئ. قازاقستانداعئ ذلتارالئق كةلئسئم مةن تاتؤلئقتئث بئرةگةي تاجئريبةسئ الةم ةلدةرئنة ذلگئ-ونةگة رةتئندة تاراتئلا باستادئ.

جاقئندا 2009-2012 جئلدارعا ارنالعان ادام قذقئقتارئ سالاسئنداعئ ذلتتئق ءئس-قيمئل جوسپارئ جانة 2010-2020 جئلدارعا ارنالعان قذقئقتئق ساياسات تذجئرئمداماسئ قابئلداندئ. سونئث ناتيجةسئندة قازاقستاننئث زاثنامالارئ حالئقارالئق ستاندارتتارعا ةداؤئر جاقئنداي ءتذستئ. تاياؤدا ايةلدةر مةن ةرلةردئث تةث قذقئقتارئ مةن تةث مذمكئندئكتةرئ، تذرمئستئق زورلئق-زومبئلئققا قارسئ تذرؤ تؤرالئ زاثدار قابئلداندئ، سونداي-اق بالالاردئث قذقئقتارئن قورعاؤدئ قامتاماسئز ةتؤ ماسةلةلةرئ بويئنشا زاثناماعا تذزةتؤلةر ةنگئزئلدئ. قازاقستاننئث ةلدئ دةموكراتيالاندئرؤ سالاسئنداعئ ودان ءارئ قادامدارئ تولئق كولةمئندة ة ق ئ ذ ءتوراعالئعئ اؤقئمئنداعئ ماقساتتارئ مةن مئندةتتةرئنة سايكةس كةلةتئن بولؤئ ءتيئس دةگةن مئندةتتةمةلةر الئپ وتئرمئز.

- اتالعان ذيئمنئث ذسئنئستارئنان بولةك، ةل پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأتئث باستاماسئمةن جذزةگة اسقان ئرگةلئ ئستةردئث ماثئزدئلئعئ جونئندة قانداي پئكئر قوساسئز؟

- ةث ءبئر ةلةؤلئ ماسةلة - قازاقستاندا الةمدئك ءداستذرلئ دئندةر كوشباسشئلارئنئث ءذش سيةزئ وتكئزئلئپ، ةلئمئز «وركةنيةتتةر ديالوگئن»، باتئس پةن شئعئستئث ءذنقاتئسؤئن ورئستةتؤگة ءذن قوستئ. مذسئلمان الةمئ مةن باتئس ةلدةرئنئث ساياسي كوشباسشئلارئ اراسئنداعئ ديالوگتئ ذيئمداستئرؤ تؤرالئ قازاقستاننئث باستاماسئ دا حالئقارالئق قاؤئمداستئقتا جوعارئ باعالاندئ جانة ءبئزدئث شةتةلدئك ارئپتةستةرئمئزدئث تولئق قولداؤئنا ية بولدئ.

استانادا 2008 جئلعئ قازاننئث 17-سئندة وتكئزئلگةن «ورتاق الةم: ءارالؤاندئق ارقئلئ پروگرةسكة» اتتئ كونفةرةنسياسئنا قاتئسؤشئلاردئث جوعارئ دةثگةيئ وسئنئث ناقتئ دالةلئ بولئپ تابئلادئ. ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئققا ازئرلئك كةزئندة مةملةكةت باسشئسئ ن.نازاربايةأتئث باستاماسئمةن قابئلدانعان «ةؤروپاعا جول» مةملةكةتتئك باعدارلاماسئ ةؤرووداق ةلدةرئمةن ئنتئماقتاستئعئمئزدئ جاثا دةثگةيگة كوتةرؤگة باستاعان سئندارلئ قادام بولدئ. بذگئندة وسئ باعدارلامانئث ارقاسئندا قازاقستاننئث ةؤروپا ةلدةرئمةن الةؤمةتتئك-ساياسي ئقپالداسؤئ، گؤمانيتارلئق ئنتئماقتاستئعئ جاثا ارناعا ءتذستئ. قازاقستان ة ق ئ ذ-عا ءتورالئق ةتؤ بارئسئندا كوپتةگةن ماثئزدئ ماسةلةلةردئ العا تارتئپ وتئر. ايتالئق، ةلئمئزدئث وسئ ذيئم شةثبةرئندة ورتالئق ازيا ايماعئنداعئ قاؤئپسئزدئكتئ نئعايتؤ، اؤعانستانداعئ جاعدايدئ تذراقتاندئرؤ سياقتئ العا قويئپ وتئرعان جوسپارلارئ بار.

- قازاقستاننئث ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤدةگئ جذگئ قانداي؟

- 2010 جئلئ قازاقستان بذكئل الةم الدئندا تذرعان ورتاق قاؤئپتةر مةن قاتةرلةرگة بايلانئستئ ماسةلةلةردئ شةشؤ ءذشئن ذيئمنئث ءتيئمدئ ساياسي ديالوگ تذعئرناماسئنئث ماثئزدئ رولئن اتقارؤدئ جالعاستئرؤعا بارلئق كذش-جئگةرئن جذمساؤدا. وسئ ماسةلةنئث ماثئزئن تذسئنگةن پرةزيدةنت ن.نازاربايةأ حةلسينكي قورئتئندئ اكتئسئنة قول قويئلعانئنا 35 جئل، ةكئنشئ دذنيةجذزئلئك سوعئستئث اياقتالعانئنا 65 جئل، جاثا ةؤروپا ءذشئن پاريج حارتياسئنا 20 جئل تولؤئنا وراي استانادا ة ق ئ ذ سامميتئن ذيئمداستئرؤ تؤرالئ ذسئنئس جاسادئ. سونداي-اق 2010 جئلئ قازاقستاننئث ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤئ اؤقئمئندا ازاماتتئق ولشةمدةر جونئندةگئ نةگئزگئ قذجات - كوپةنگاگةن قذجاتئنئث 20 جئلدئعئنا ارنالعان كونفةرةنسيا وتكئزؤگة ةرةكشة نازار اؤدارؤدا. بذگئندة، ئستامبذلداعئ جوعارئ دةثگةيدةگئ كةزدةسؤدةن كةيئن 11 جئلداي وتكةن سوث بذگئنگئ قاتةرلةرگة جوعارئ دةثگةيدة ءتيئستئ باعا بةرئلؤئ جانة أانكؤأةردةن ألاديأوستوكقا دةيئنگئ كةثئستئكتة قاؤئپسئزدئكتئ قامتاماسئز ةتؤ جانة ئنتئماقتاستئق جونئندةگئ ة ق ئ ذ-نئث تاياؤداعئ كةلةشةكتةگئ باسئمدئقتارئن بةلگئلةيتئن ءسات تؤدئ.

ذيئمعا ءتوراعالئعئ باستالعالئ قازاقستاننئث قازئردئث وزئندة اتقارعان جذمئسئ از ةمةس. ة ق ئ ذ-نئث قازئرگئ ءئس باسئنداعئ ءتوراعاسئ، ق ر مةملةكةتتئك حاتشئسئ - سئرتقئ ئستةر ءمينيسترئ قانات ساؤدابايةأتئث ماثئزدئ ءئسساپارلارئ بئزگة كورسةتئلگةن سةنئمدئ اقتاؤ ءذشئن ةلئمئز قانداي كذش-جئگةر جذمساپ جاتقانئن كورسةتةدئ. قازاقستاننئث اتالعان ذيئمنئث بارلئق ءذش ولشةمئ بويئنشا، اسئرةسة، قاؤئپسئزدئك سالاسئنداعئ بةلسةندئلئگئ ايقئن كورئنؤدة. ق.ساؤدابايةأ اؤعانستاندا دا بولدئ. ول لوندوندا وتكةن اؤعانستان بويئنشا ارنايئ حالئقارالئق كونفةرةنسياعا قاتئستئ. ول اعئلشئندار «اياقتالماعان» دةپ اتايتئن، ذزاققا سوزئلعان تاؤلئ قاراباق پروبلةماسئنا كوثئل بولؤدة. ق.ساؤدابايةأ ارمةنيادا جانة ءازئربايجاندا بولئپ، وسئ ةلدةردئث پرةزيدةنتتةرئمةن كةزدةستئ، ولارمةن پروبلةمانئ رةتتةؤ جولدارئ جونئندة كةلئسسوزدةر جذرگئزدئ. ةندئ تاعئ ءبئر پروبلةما - دنةستر بويئ - وعان دا بةلگئلئ ءبئر دةثگةيدة نازار اؤدارئلؤدا.

بيئلعئ جئلئ ةث باستئ جذمئس أةنادا باستالدئ. وندا قازاقستاننئث ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئعئنئث تانئستئرئلئمئ بولدئ. ول دا ويداعئداي ءوتتئ. ءبئزدئث پرةزيدةنتئمئزدئث ة ق ئ ذ تذراقتئ كةثةسئ مذشةلةرئنة بةينةجولداؤئن جذرشئلئق زور ئنتامةن قابئلداندئ. ويتكةنئ پرةزيدةنت قاؤئپسئزدئك، ةكونوميكا جانة ةكولوگيا، گؤمانيتارلئق سالالاردئث ةث وزةكتئ ماسةلةلةرئن قوزعادئ. ة ق ئ ذ-نئث بارلئق ءذش ولشةمئ بويئنشا لايئقتئ ذلةس قوسؤ ماقساتئندا قازاقستاننئث باستاماسئمةن ذستئمئزدةگئ جئلدئث مامئر ايئنئث 14-16-سئندا «ة ق ئ ذ-نئث ةؤرازيالئق ولشةمئ» ترانسازيالئق پارلامةنتتئك فورؤمئ ءوتتئ. بذل پارلامةنتتئك باسقوسؤعا 350-گة تارتا دةلةگات كةلدئ. اتاپ ايتقاندا، ءار تذرلئ ةلدةردئث ذلتتئق پارلامةنتتةرئنئث دةپؤتاتتارئ جانة حالئقارالئق ذيئمدار وكئلدةرئ قاتئستئ. ترانازيالئق فورؤمدئ وتكئزؤدةگئ نةگئزگئ ماقسات ةكونوميكالئق ماسةلةلةر مةن لاثكةستئككة جانة ةسئرتكئ بيزنةسئنة قارسئ كذرةس جذمئستارئنا باعئتتالدئ. فورؤمنئث ارنايئ سةسسيالارئنئث بئرئندة بذگئندة كذردةلئ ساياسي جانة ةكونوميكالئق جاعداي تؤئنداپ وتئرعان قئرعئز رةسپؤبليكاسئنداعئ ورئن العان كةلةثسئزدئكتةرگة ارنالدئ.

- جانة قانداي پروبلةمالارعا باسا ءمان بةرئلؤدة؟

- بذگئندة قازاقستان ة ق ئ ذ مةملةكةتتةرئنئث بذرئنعئ ءتوراعالارئنئث داستذرلةرئن جالعاستئرا وتئرئپ، ذيئم كةثئستئگئندةگئ ةكولوگيالئق قاؤئپسئزدئك پروبلةماسئ اسا ماثئزدئ بولئپ قالئپ وتئرعانئنا الاثداؤشئلئق بئلدئرةدئ. ولاردئث اراسئنداعئ ةث قاتةرلئسئ - ارال تةثئزئنئث قاسئرةتئ. وسئ ورايدا ذيئم وسئ پروبلةمانئ شةشؤ ءذشئن ءوزئنئث الةؤةتئن تولئعئمةن پايدالانؤئ ءتيئس. سونداي-اق ة ق ئ ذ اؤقئمئندا بارلئق مذددةلئ تاراپتاردئث ذستانئمدارئن، سونداي-اق ةنةرگةتيكالئق دةرجاأا رةتئندةگئ قازاقستاننئث قوماقتئ الةؤةتئن ةسكةرة وتئرئپ، ةنةرگةتيكا قاؤئپسئزدئگئ پروبلةماسئ بويئنشا ديالوگتئ جالعاستئرؤ قاجةت ةكةندئگئنة نازار اؤدارادئ.

ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤ الدئثعئ قاتارلئ مةمملةكةتتةردئث ءبئرئ رةتئندة قازاقستاننئث بةدةلئ ارتا تذسؤئنة جول اشاتئن، ئسكةرلئك جانة قوعامدئق توپتار ارقئلئ حالئقارالئق قارجئ جانة ةكونوميكالئق قذرئلئمداردئث وثئردةگئ تذراقتئلئق نةگئزئ بولئپ تابئلاتئن ءبئزدئث مةملةكةتئمئزگة دةگةن سةنئمئن ارتتئراتئن ماثئزدئ ساياسي وقيعا بولماق. بذل مئندةتتةردئ جذزةگة اسئرؤ باسقا دا كوپتاراپتئ ذيئمدار اياسئندا، ةكئ جاقتئ قاتئناستار فورماتئندا ءبئزدئث پوزيسيامئزدئ نئعايتاتئن بولادئ، وتاندئق ديپلوماتيالئق قئزمةت پةن مةملةكةتتئك قئزمةتتئث كاسئبي دةثگةيئن كوتةرةدئ. حالئقارالئق بةدةلدئ ذيئمعا ءتوراعالئق ةتؤ ةلئمئز ئشئندةگئ قوعامدئق-ساياسي احؤالدئ دا نئعايتا تذسةتئن بولادئ. حالقئمئزدئث اراسئندا قوعامدئق-قذقئقتئق رةفورمالارعا بةلسةنة ارالاسؤ جانة ءومئر ءسذرؤ ستاندارتتارئن كوتةرؤگة دةگةن العا ذمتئلؤشئلئق بار. مادةنيةت، ءبئلئم، مةديسينا جانة باسقا كاسئبي سالالاردئث دةثگةيئن ارتتئرؤ ارقئلئ ةؤروپادا ورنئعئپ ذلگةرگةن الدئثعئ قاتارلئ ستاندارتتارعا جاقئنداؤئمئزعا، ةل ازاماتتارئنئث ءومئر ءسذرؤ ساپاسئن جاقسارتا تذسؤئمئزگة مول مذمكئندئكتةر دة اشئلماق.

وسئ جايتتاردئ ايتا كةلة، مةن قازاقستانداعئ تابئستئ ةكونوميكالئق جانة ساياسي رةفورمالاردئ قولداؤ ةؤروپاداعئ قاؤئپسئزدئك پةن ئنتئماقتاستئق ذيئمئمةن تئعئز قارئم-قاتئناستا بولئپ، بئرلةسة جذمئس جذرگئزؤئمئزدئث وث قادامئ دةپ باعالايمئن.

- قازاقستاننئث الةم الدئنداعئ بةدةلئنئث ءوسؤئ، ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق ةتؤدةگئ اسا جاؤاپتئ ميسسياسئ جايلئ جان-جاقتئ اثگئمةلةپ بةرگةنئثئز ءذشئن راقمةت. دةپؤتاتتئق قئزمةتئثئزدة ابئرويلئ بولا بةرئثئز.

سوڭعى جاڭالىقتار