مةملةكةتتئك ءتئلدئ مةثگةرؤدئ مئندةتتةگةن دوكترينانئث تالاپتارئن ورئنداؤ اركئمنئث پارئزئ بولؤئ ءتيئس

/ةرنذر اقانباي/ - ذكئمةت مةملةكةت باسشئسئ نذرسذلتان نازاربايةأ ماقذلداعان «قازاقستاننئث ةل بئرلئگئ» دوكتريناسئن ئسكة اسئرؤ جونئندةگئ 2010 جئلعا ارنالعان ءئس-شارالار جوسپارئن ورئنداؤدئ باستادئ.
None
None

دوكترينادا ةل دامؤئنئث جاثا كةزةثئندة قوعامنئث بارلئق ازاماتتارئ مويئنداعان ورتاق قذندئلئقتار مةن قاعيداتتار جذيةسئنة نةگئزدةلگةن ذلت بئرلئگئنة جةتؤ ستراتةگيالئق باسئمدئق رةتئندة ايقئندالئپ وتئر. بذل ورايدا مةملةكةت قذراؤشئ ذلت - قازاق حالقئنئث ءتئلئن دامئتؤعا ايرئقشا نازار اؤدارئلاتئن بولادئ. دوكترينادا: «... مادةنيةتتئ، ءداستذر مةن ءتئلدئ جاثعئرتؤ مةن دامئتؤ، ذلتتئق قادئر-قاسيةتتئ نئعايتؤ - مةملةكةتتئث ةث ماثئزدئ مئندةتتةرئنئث ءبئرئ. بذل، ةث الدئمةن، قازاق ءتئلئنئث مةملةكةتتئك ءتئل رةتئندة قولدانئس اياسئن كةثةيتؤگة قاتئستئ. ونئ مةثگةرؤ ءاركئمنئث پارئزئ مةن مئندةتئ، جةكة باسةكةگة قابئلةتتئلئگئ مةن قوعامدئق ومئرگة اتسالئسؤداعئ بةلسةندئلئگئن ايقئندايتئن ذمتئلئسئ مةن ئنتالانؤئنا اينالؤئ قاجةت. بذل - شةشؤشئ باسئمدئق، رؤحاني جانة ذلتتئق بئرلئكتئث نةگئزگئ فاكتورئ»، دةپ تايعا تاثبا باسقانداي جازئلعان.

اتاپ وتةرلئگئ، دوكترينانئث باستاپقئ نذسقاسئندا مةملةكةتتئك ءتئلدئ مةثگةرؤ اركئمنئث تابيعي ذمتئلئسئ رةتئندة عانا قاراستئرئلعان ةدئ، ال قوعام قئزؤ تالقئلاعان سوثعئ نذسقادا قازاق ءتئلئن ءبئلؤ قازاقستاننئث ءاربئر ازاماتئنئث پارئزئ مةن مئندةتئ دةلئنگةن. دوكترينادا ايتئلعان دذنيةلةردئ ءاربئر ازامات مذلتئكسئز ورئنداؤعا مئندةتتئ. سونئمةن قاتار، دوكترينانئ ئسكة اسئرؤعا ارنالعان ءئس-شارالار جوسپارئنئث «ذلت رؤحئنئث دامؤئ»، دةپ اتالاتئن ءذشئنشئ تاراؤئنئث شةثبةرئندة اعئمداعئ جئلئ مةملةكةتتئك ءتئلدئ قولدانؤ مةن دامئتؤدئث 2011-2020 جئلدارعا ارنالعان مةملةكةتتئك باعدارلاماسئنئث جوباسئ ازئرلةؤ جوسپارلانئپ وتئر. وسئلاردئ قاپةرگة الئپ، ءبئر قايئرئپ قويساق، جئلدار بويئ وزئنة لايئقتئ دارةجةگة كوتةرئلة الماي كةلة جاتقان انا ءتئلئمئزدئث ءورئسئن كةثةيتؤ ءذشئن مةملةكةت تاراپئنان، قوعام تاراپئنان ناقتئ جاعداي ةندئ جاسالئپ جاتقانئن كورةمئز.

راس، قازاق ءتئلئن مارتةبةلئ تذعئرئنا قوندئرئپ، قولدانئس اياسئن كةثةيتؤ ءذشئن تاؤةلسئزدئك جئلدارئندا تولايئم جذمئستار اتقارئلدئ. قازاق تئلئندة تاربية بةرةتئن جانة وقئتاتئن كوپتةگةن بالاباقشالار مةن مةكتةپتةر اشئلدئ. جوعارئ وقؤ ورئندارئنئث قاتارئ كوبةيئپ كةلةدئ. بذقارالئق اقپارات قذرالدارئنئث دا سانئ ارتا تذسؤدة، ءارءتذرلئ تاقئرئپتاردئ قاؤزايتئن تانئمدئق-پؤبليسيستيكالئق باعدارلامالار كوپتةپ اشئلؤدا. مةملةكةتتئك ءتئلدئ مةثگةرؤگة كومةكتةسةتئن كؤرستاردئث جذمئسئ جولعا قويئلدئ. ةث باستئسئ - تئلگة قذرمةتپةن قارايتئن ازاماتتار كةز-كةلگةن ورتادا ءبئر-بئرئمةن انا تئلئندة سويلةسؤگة قئسئلمايتئن، تئلگة كةزئندة مذرئن شذيئرگةندةردئث كذنئ باتتئ. دةيتذرعانمةن، وسئنشاما قئرؤار جذمئستارعا قاراماستان وكئنئشكة قاراي قازاق ءتئلئ ءالئ دة بولسا مةملةكةتتئك ءتئل دارةجةسئنة تولئققاندئ كوتةرئلة الماي كةلةدئ. ونئث سةبةبئ نةدة؟ بئزدئثشة، باستئ سةبةبئ - بئزدةر ءالئ دة بولسا قوعامدا مةملةكةتتئك تئلگة دةگةن قاجةتتئلئكتئ تؤعئزا الماؤدامئز. ءالئ دة ءبئر-بئرئمئزبةن ورئس تئلئندة تئلدةسؤگة ءماجبذرمئز، ةرئكتئ تذردة دة، ةرئكسئز دة. ويتكةنئ ءبئزدئث قوعامدا ورئس تئلئنة دةگةن قاجةتتئلئك بار، بار عانا ةمةس باسئم. ارينة، بذنئث ءارتذرلئ تاريحي، تاعدئرلئ فاكتورلارعا بايلانئستئ وبةكتيأتئ دة، سؤبةكتيأتئ دة سةبةپتةرئ بار. ءبئراق، ءبئر نارسة اقيقات - كةز-كةلگةن قوعامدا ءتئل قاجةتتئلئك بولعان كةزدة عانا داميدئ، وركةندةيدئ، قاناتئن كةثگة جايادئ. ال قاجةتتئلئك جوق بولسا، قانشا جةردةن قئرؤار قارجئ ءبولئپ، اتاؤئ ادةمئ قذجاتتار قابئلداعانمةن «باياعئ جارتاس، ءبئر جارتاس» كذيئندة قالا بةرةدئ. ال، بئزگة ئنتؤايتئنا كةلگةندة مةملةكةتتئك ءتئلدئث تذعئرئن تئكتةؤ ءذشئن ةشكئم دة كةدةرگئ كةلتئرئپ جاتقان جوق. سوندئقتان قازاق ءتئلئنئث قولدانئس اياسئن كةثةيتئپ، دامئتؤ ءذشئن قوعامئمئزدا وعان دةگةن قاجةتتئلئكتئ، سذرانئستئ تؤدئرؤ قاجةت.

بئزدئثشة، سونداي قاجةتتئلئكتئ نةمةسة سذرانئستئ تؤدئراتئن تةتئك ةل بئرلئگئ دوكتريناسئندا كورئنئس تاؤئپ وتئر. ةندئگئ مئندةت - سول تةتئكتئ ءتيئمدئ ئسكة قوسئپ، ذتئمدئ جذزةگة اسئرا بئلؤدة. بذندا ارينة نةگئزگئ سالماق - قازاقستانداعئ مةملةكةت قذراؤشئ ذلت - قازاق حالقئنا تذسةرئ داؤسئز. بذل رةتتة ءتئل جاناشئرلارئ، جالپئ قوعام انا ءتئلئن بئلمةيتئن قازاقتاردئث ساناسئن بذل قئلئقتارئ ءذشئن ذيالاتئنداي دةثگةيگة كوتةرؤ قاجةت. ولاردئث ويئنا ءوز وتانئثدا تذرئپ انا ءتئلئثدئ بئلمةؤ، ول تئلدة سويلةي الماؤ تؤعان حالقئثنئث، مةملةكةتئثنئث جانة كةلةشةك ذرپاعئثنئث الدئندا اسقان جاؤاپسئزدئق ةكةنئن مادةنيةتتئ تذردة ءسئثئرؤ قاجةت. بذنئمةن ءبئر مةزگئلدة قازاقستاندئق پاتريوتيزم رؤحئنداعئ تاربيةنئ كذشةيتكةن ابزال. ةگةر دذرئس جولعا قويا بئلسة، بذدان ناتيجة شئعارؤعا بولادئ. سونئمةن قاتار بيلئكتةگئ ازاماتتار دا بذل مئندةتتئث وزدةرئنة زور جاؤاپكةرشئلئك جذكتةيتئنئن ذعئنعانؤلارئ ءتيئس. بئردةن بولماسا دا، بئرتئندةپ، ءبئراق مةيلئنشة تةزئرةك ذكئمةت پةن پارلامةنتتةگئ جيئندار، باسقوسؤلار نةگئزئنةن مةملةكةتتئك تئلدة وتكئزئلةتئن بولسا، باسقا دا دةثگةيلةردةگئ ءئس-شارالاردا انا ءتئلئمئز قاعاجؤ كورمةسة كوپشئلئكتئث قازاق ءتئلئن مةثگةرؤگة دةگةن قذلشئنئسئ ارتئپ، ذمتئلئسئ ذلعايا تذسةتئن بولادئ. ةگةر وسئنداي جانة باسقا دا جولدارمةن ءبئزدئث قوعامدا قازاق تئلئنة دةگةن شئنايئ قاجةتتئلئكتئ تؤدئرا الساق، مةملةكةتتئك تئلگة قاتئستئ جئلدار بويئ قوردالانئپ قالعان پروبلةمانئ باس-اياعئ بةس-التئ جئلدئث ئشئندة شةشؤگة ابدةن بولادئ. ال، جالپئ قازاقستاندئ مةكةندةپ جاتقان ءارءتذرلئ ةتنوستاردئث وكئلدةرئ ءبئزدئث ةلدئث بئرتئندةپ ةكونوميكاسئ قؤاتتئ، حالقئنئث ءال-اؤقاتئ جاقسئ مئعئم مةملةكةتكة اينالئپ كةلة جاتقانئن جاقسئ بئلةدئ. سوندئقتان دا ولاردئث بارلئعئ دةرلئك كةلةشةكتةگئ تاعدئرلارئن قازاقستانمةن ساباقتاستئرعئسئ كةلةدئ. ءتئپتئ قازاقستان ازاماتئ اتانعئسئ كةلةتئن ادامداردئث سانئ دا جئل سايئن ذلعايئپ كةلةدئ. ال ءبئزدئث ماقسات - دوكترينادا ايتئلعانداي كةلةشةكتة بئرلئگئ بذدان دا مئقتئ، ئنتئماعئ بذرئنعئدان دا جاراسقان ءبئر ذلت بولؤ. ال، ءبئر ذلت بولؤ ءذشئن - ءبارئمئز ءبئر تئلدة سويلةؤئمئز كةرةك. سوندئقتان دا مةجةلةنگةن ماقساتقا قازاقستاندا تذرئپ جاتقان بارشا ذلتتار ءبئر-بئرئمةن مةملةكةتتئك ءتئل - قازاق تئلئندة ةركئن ذعئنئسا العاندا عانا جةتة الامئز. بذل رةتتة ارينة دوكترينادا جازئلعانئنداي «مةملةكةت تاراپئنان قازاقستاندا تذرئپ جاتقان بارلئق ةتنوستئث مادةني، رؤحاني جانة تئلدئك قاجةتتئلئكتةرئن قاناعاتتاندئرؤعا قامقورلئق كورسةتئلةتئن بولادئ».

جالپئ، ةل بئرلئگئ دوكتريناسئندا جازئلعان «مةملةكةتتئك ءتئلدئ مةثگةرؤ اركئمنئث پارئزئ مةن مئندةتئ»، دةگةن تالاپقا ورة تذرةگةلئپ، قارسئ بولئپ جاتقان ةشكئم جوق. قازاقستانداعئ ةتنومادةني ورتالئقتئث وكئلدةرئ دوكتريناعا قولداؤ كورسةتئپ، قازاقستاننئث ءاربئر ازاماتئ رةسپؤبليكانئث مةملةكةتتئك ءتئلئن ذيرةنؤئ جانة ءبئلؤئ ءتيئس دةگةن تالاپپپةن كةلئسئپ وتئر. بذعان دوكترينانئث جةتئلدئرئلگةن نذسقاسئنئث بيئلعئ ءساؤئردئث 19ئندا قازاقستان حالقئ اسسامبلةياسئ كةثةسئنئث وتئرئسئندا ءبئراؤئزدان ماقذلدانعانئ ايقئن دالةل بولا الادئ. بذنئث ءوزئ قازاقستان حالقئنئث قازاق تئلئنة دةگةن كوزقاراسئنئث جاقسارئپ، قذرمةتئنئث ارتا تذسكةنئن بئلدئرةدئ. ولاي بولسا مةملةكةتتئك ءتئلدئ دامئتؤعا جانة ونئث اياسئن كةثةيتؤگة ذلت بئرلئگئن نئعايتاتئن فاكتور رةتئندة باسئمدئق بةرئلگةن دوكتريناداعئ ؤاقئتتئث ءوزئ ذسئنئپ وتئرعان مذمكئندئكتئ قالت جئبةرمةي، قاجةتئمئزگة جاراتؤ قازئرگئ تاثداعئ باستئ مئندةتتةردئث ءبئرئ.

سوڭعى جاڭالىقتار