اسئلبةكوأ ابدوللا ءابدئراحمان ذلئ

احمان ذلئ (1896-1937) - قوعام جانة مةملةكةت قايراتكةرئ، العاشقئ قازاق-كةثةس پؤبليسيستةرئنئث ءبئرئ
None
None

قاراعاندئ وبلئسئنئث نذرا اؤدانئندا دذنيةگة كةلدئ.

ول اؤئلدا اشئلعان مةدرةسةگة وقؤعا تذسئپ، ونئ 1913 جئلئ ءبئتئرئپ شئعادئ. وسئ وقؤئن ودان ءارئ جالعاستئرؤ ءذشئن ون جةتئ جاستاعئ ابدوللا بئر ساؤداگةرگة جالدانئپ، ونئث جئلقئسئن ايداسئپ ورئنبورعا بارادئ. وندا حذسايئن اتئنا اشئلعان مةدرةسةگة تذسةدئ. الايدا، مذندا نةبارئ تورت-بةس اي عانا وقئعان ابدوللا «قازاق تاتار جاستارئن دئنگة، پاتشا ذكئمةتئنة قارسئ ذگئتتةپ، ذيئمداستئرعانئ ءذشئن» مةدرةسةدةن قؤئلادئ. سودان 1914 جئلئ قئزئلجارعا كةلگةن ابدوللا وسئنداعئ مذعالئمدةر دايارلايتئن قازاق مةكتةبئنة تذسئپ وقيدئ. الايدا، «ساياسي سةنئمدئلئگئ» جايلئ شارتتئ ءذش اي مةرزئم ئشئندة كةپئلدئك تاپسئرا الماعاندئقتان بذل مةكتةپتةن دة شئعارئلادئ. اقئرئ سوثئندا ول ءوز ةلئنة كةلئپ، وسئ نذرا بولئسئنداعئ اؤئل مةكتةبئنة مذعالئم بولئپ ورنالاسادئ.

اقپان توثكةرئسئ اياقتالعاننان كةيئن ا.اسئلبةكوأ ءوزئن بئرجولا رةأوليؤسييا ئسئنة ارنادئ. ودان كوپ ذزاماي-اق، 1917 جئلدئث مامئر ايئندا جيئرمادان ةندئ عانا اسقان جاس جئگئت بولشةأيكتةر قاتارئنا ةنئپ، ءوزئنئث بذدان كةيئنگئ تاعدئرئن ةلئمةن بةرئك بايلانئستئردئ.

جازؤشئ، قوعام قايراتكةرئ س.سةيفؤللين ءوزئنئث «تار جول، تايعاق كةشؤ» اتتئ تاريحي-مةمؤارلئق رومانئندا ا.اسئلبةكوأتئث رةأوليؤسييالئق ءوسؤ جولئن جان-جاقتئ سؤرةتتةدئ. كوپ جايلاردئ قاهارمان كذرةسكةردئث - ا.اسئلبةكوأتئث ءوزئ قولئ ءسال عانا بوساعان ساتتةردة جازئپ، جةكة كئتاپ ةتئپ باستئرئپ شئعاردئ، جؤرنالدا جارييالادئ. قالامگةردئث «ءبئزدئث دة كذنئمئز تؤدئ»، «وكتيابر كذنئندة» اتتئ شاعئن پوأةستةرئ جارئق كوردئ. 1930 جئلئ «اؤئلدئ سوأةتتةندئرؤ» («زا سوأةتيزاسييؤ اؤلا») اتتئ كئتابئ ةكئ تئلدة جةكة-جةكة جارئق كوردئ. ونئث ماقالالارئ مةن وچةركتةرئ «تئرشئلئك»، «ةثبةكشئ قازاق»، «سوأةتسكايا ستةپ» گازةتتةرئ مةن «قئزئل قازاقستان» جؤرنالئندا جارييالانئپ تذردئ.

اقپان توثكةرئسئنةن كةيئن ا.اسئلبةكوأ س.سةيفؤللينمةن بئرگة اقمولادا كةثةس وكئمةتئن ورنالائستئرئپ، «تئرشئلئك» گازةتئن شئعارؤدئ ذيئمداستئردئ. كولچاك اسكةرئنة تذتقئنعا تذسئپ، «اننةكوأتئث ازاپ أاگونئندا» جاپا شةكتئ.

ازامات سوعئسئ جئلدارئندا ول قيئر شئعئستاعئ پريمورسك ارميياسئنئث پولك كوميسسارئ بولدئ. 1921 جئلئ قازاقستانعا ورالئپ، اقمولا گؤبةرنييالئق پارتييا كوميتةتئندة جذمئس ئستةدئ. 1922-1925 جئلدارئ رك (ب) پ قازاق وبلئستئق كوميتةتئنئث ةكئنشئ حاتشئسئ جانة ءبئلئم ءبولئمئنئث مةثگةرؤشئسئ قئزمةتتةرئن اتقاردئ. 1926 جئلئ تيميريازةأ اتئنداعئ اؤئل شارؤاشئلئق اكادةميياسئنا وقؤعا تذسئپ، ونئ بئتئرگةننةن ةگئنشئلئك حالئق كوميسسارياتئنئث باسشئ قئزمةتكةرئ، قوستاناي وكرؤگتئك اتقارؤ كوميتةتئنئث توراعاسئ، قازاق واك-نئث حاتشئسئ، قارقارالئ وكرؤگتئك، قاراعاندئ وبلئستئق كةثةستةرئ اتقارؤ كوميتةتتةرئنئث توراعاسئ، قازاق ك س ر جةثئل ونةركاسئبئ حالئق كوميسسارئ، الةؤمةتتئك قامئسزداندئرؤ حالئق كوميسسارئ بولدئ.

س.سةيفؤللين، ن.نذرماقوأ، ذ.قذلئمبةتوأ، ج.سادؤاقاسوأ سئندئ قازاقتئث كورنةكتئ باسشئ قايراتكةرلةرئن «قازاقستاندا كةثةس ذكئمةتئن قذلاتؤعا ارةكةت جاساپ، شةتةل تئثشئلارئمةن، تروسكيي، بؤحارين توپتارئمةن تئعئز بايلانئستا بولعاندئقتارئن مويئنداتؤ ءذشئن الدئمةن اسئلبةكوأتئ اشكةرةلةؤ كةرةك» دةگةن نيةتپةن ماسكةؤدئث ذلگئسئمةن قاراعاندئدا اشئق سوت ذيئمداستئرئلدئ. سويتئپ قوعام قايراتكةرئ ساياسي قؤعئن-سذرگئننئث العاشقئ لةگئندة «حالئق جاؤئ» دةگةن جالامةن ذستالئپ، اتؤ جازاسئنا كةسئلدئ. ستالينيزم زارداپتارئ اشكةرةلةنگةننةن كةيئن 1958 جئلئ اقتالدئ.

ا.اسئلبةكوأكة قارقارالئ قالاسئنداعئ قئزمةت اتقارعان مةكةمة قابئرعاسئنا مةموريالدئق تاقتا ورناتئلدئ. 1991 جئلئ ساؤئردئث 30-ئندا قاراعاندئ وبلئسئنئث «قذندئزدئ» اؤئلئنا ةسئمئ بةرئلدئ.

دةرةككوزئ:

قازاقستان ذلتتئق ةنسيكلوپةديياسئ، 1 توم

سوڭعى جاڭالىقتار